Lingva Angulo

de Alan Towsey

Leg

Nia redaktoro petis min pritrakti la ekvivalenton de la Angla vorto leg, kiu þajne de longe øenas lin -- æu krurogambo?

En la Universala Vortaro (en la Fundamento de Esperanto de Zamenhof) oni legas:

krur': cuisse, jambe [Fr. = thigh; leg] | thigh, shank | Unterschenkel [Ger. = lower leg, shin(-bone), shank)] | goljenj [Rus. = shin(-bone), leg)] | golepound; [Pol. = shin )].

Laý la Concise Oxford Dictionary shank estas the leg; the lower part of the leg; the leg from knee to ankle; the shin-bone.

Zamenhof do þajne celis shank, shin -- sed en la Akademiaj Korektoj de la Universala Vortaro la Angla estas korektita al leg kaj la Germana al Bein [= leg], Unterschenkel.

La unua difino de kruro en PIV signifas shank, la dua leg. Sed la Zamenhofaj ekzemploj cititaj klare indikas ke Zamenhof celis leg: veturi sur sia paro da kruroj (= piediri; on shanks's pony); unu fidas la krurojn de sia æevalo, alia siajn proprajn krurojn; æio, kio havis facilajn krurojn, elkuris.

De Beaufront, en sia Vortaro Esperanto-Franca (1902), tradukis krur' kiel jambe. D-ro A. Albault, en siaj Lingvaj Rimarkoj pri la U.V., komentas: Forigu f: cuisse; a: thigh (= femuro). Origine dusignifa: 1. Parto de malsupra membro inter genuo kaj piedo. 2. = gambo, la tuta malsupra membro.

Gambo eniris la lingvon antaý multaj jaroj, sed, kiom mi povas konstati, øi ankoraý ne estas oficialigita de la Akademio de Esperanto. Øi devenas de la Itala gamba, kies difinoj en la tutitala vortaro de Palazzi, strange, respondas al tiuj du de PIV kaj Albault! Le Petit Larousse simile difinas jambe; kaj la Latina crus, cruris, de kiu devenas kruro, ankaý havas ambaý signifojn.

La vortaroj de Fulcher & Long kaj de Wells donas por leg nur kruro. Butler tradukas kruro per Leg (of man or animal); leg of table, chair etc. (us. [usually] piedo) kaj enfermas gambo en rektaj krampoj tiel æi: [gambo = kruro].

A1 mi do þajnas ke gambo estas nenecesa neologismo. (Laý la granda vortaro Esperanto-Franca de Waringhien, øi estas anatomia termino.) Por leg, oni uzu do kruro, por thigh femuro, kaj por shank, shin tibio. Laý mia legado, la uzado konfirmas tiun konsilon -- gambo-n mi malofte vidas. (Por precizigi shank distingante øin de shin, kial oni ne uzu subfemuro (= Germ. Unterschenkel)?

leg of a table = piedo de tablo

leg of a pair of trousers = krurumo

leg of compasses = kruro de cirkelo

leg of mutton = þaffemura1/4o

leg of a journey = parto|stadio de vojaøo

interkrurigi = bestride, straddle

kurbkrura = bandy, bow-legged

unukrura = one-legged

pull someone's leg = blagi al iu

be on one's last legs = elæerpiøi; (of business etc.) ekdisfalonta

shake a leg! = (Ek)rapidu!

You haven't a leg to stand on! = Vi ne povas vin pravigi!

stand on one's own legs = esti sendependa

Denove si!

Ne estas dubo ke eæ spertaj Esperantistoj ankoraý havas problemojn pri la øusta uzado de sia. Tion atestas la jenaj kontrastaj uzoj prenitaj antaýnelonge el du vaste legataj gazetoj en kiuj øenerale la lingva1/4o uzata estas altnivela:

(a) Postmorte li travivas en komunista æielo realigon de lia religio.

(b) ...æiuj legantoj principe rajtas je aperigo de sia letero.

(c) Levitaj dum ilia vivo super la komuna amaso,

(æ) enpremantaj sian markon en la historion, ili...

Miaopinie, (a) kaj (æ) estas øustaj, (b) kaj (c) estas maløustaj. Kial? Ni iom alivortigu la frazojn, ne forgesante ke sia æiam rilatas al la subjekto de la propozicio en kiu øi troviøas:

(a) Postmorte li travivas...ke oni realigis lian religion -- do: ...realigon de lia religio.

(b) ...æiuj legantoj...rajtas ke oni aperigu ilian leteron -- do: ...aperigo de ilia letero.

(c) (Æar ili estis) levitaj dum sia vivo... -- do la originalo estas maløusta.

(æ) dum ili estas enpremantaj sian markon en la historion, ili... -- øusta, do. Sed preferinde: enpremante sian markon...

En kazo de dubo, tial, mi konsilas æiam iel alivortigi la frazon por scii æu uzi sialia/þia/ilia.

master

mastro: master, person in control, owner, boss.

Sklavoj obeas al sia mastro.

Hundo estas fidela al sia mastro.

interkonsento inter mastro kaj laboristoj

Romo iam estis mastro de la mondo.

dommastro -- householder

dommastrino -- housewife, housekeeper

hotelmastro -- hotel-keeper (= hotelestro)

submastro ( laborestro) -- foreman

mastrumi -- keep house

mastrumado -- housekeeping, household affairs

mastreca - masterful

majstro: master of an art or trade; great artist or teacher.

muzika majstro -- maestro; majstro kaj disæiploj

la malnovaj majstroj -- the Old Masters (13th-17th century painters)

The term, as a title, has been applied to Buddha, Aristotle, Jesus and Zamenhof -- although it is said that Zamenhof did not approve of its being applied to him.

In Freemasonry, the Great Architect of the Universe is Majstro de la Mondo.

Granda Majstro de framasona loøio -- Grand Master of a Masonic Lodge

Granda Majstro de la Ordeno de Malto -- Grand Master of the Order of Malta

La Majstraj Kantistoj de Nurenbergo -- the Master Singers of Nuremberg (die Meistersinger)

majstromasonisto, masonmajstro -- master mason

majstrokonstruisto/konstrumajstro -- master builder (also: konstruentreprenisto)

master mariner -- þipestro

majstro de la ceremonioj -- master of ceremonies

koncertmajstro -- concert master (but: choir master = ¶orestro)

majstroverko -- masterpjece.

majstra1/4o/majstra frapo -- masterstroke

trovi en iu sian majstron/konfesi iun sia majstro -- meet one's match (recognize someone's superiority in some activity)

Sherlock Holmes estis majstro/majstris en maskovestado -- Sherlock Holmes was a master of disguise

He is a master of the art of deception -- Li primajstras la arton trompi

to master a language, a technique -- primajstri, ellerni

He has mastered the technique -- Li primajstras la teknikon

He mastered French in three months -- Li ellernis la Francan (lingvon) en tri monatoj

* mastermind -- instiginto; lertegulo

* to mastermind -- instigi plani, direkti

* master key/switch -- æefþlosilo/æefþaltilo

* master copy -- originalo

Magistro: a university degree, between Bachelor and Doctor: Magistro en la Sciencoj (= Master of Science, M.Sc.)