Ngurunderi

tr. Brendan Linnane

Ngurunderi estas unu el la grandaj herooj sonøotempaj de la popolo Ngarrinderji-a. La rakonto pri liaj heroažoj estis vaste konata de æiuj grupoj de la Ngarrinderji-anoj je la tempo de la alveno de Eýropanoj en Sudaýstralion.

Pluraj varioj de la Ngurunderi-a Sonøado estis registritaj dum la pasintaj cent kvindek jaroj, spegulante la emfazojn kiujn diversaj grupoj Ngarrinderji-aj donis (kaj ankoraý hodiaý donadas) al siaj lokaj partoj de tiu æi Sonøado.

Kiel en æiu alia raporto de la Sonøado, tiu æi variado akcentas la æefegan gravecon de Ngurunderi kiel leødoninto kaj forminto de la distinga pejzaøo en kiu ankoraý hodiaý loøadas la popolo Ngarrinderji-a.

Sekvas mallongigita traduko de tiu raporto. Tio povas doni nur etan vidon en la profundecon kaj malsimplecon de la voæa tradicio Ngarrinderji-a. La plej riæaj fontoj ekzistas en la verkoj de Norman Tindale kaj de Ronald kaj Catherine Berndt.

b.l.

Ekspozicio kaj filmo en la Sudaýstralia Muzeo temas pri la Ngarrinderji, la landida popolo de la malalta Rivero Murray, de la lagoj kaj de laguno Coorong. La tradicia vivmaniero Ngarrinderji-a kontrastis kun tiu de la popolo de la dezerto. Sufiæegaj akvo kaj nutražo ebligas daýran kaj intensivan okupadon de la regiono. Post la alveno de Eýropanoj en la fruaj 1830-aj jaroj, la diversaj Ngarrinderji-aj grupoj travivadis multe da vundaj aliiøoj. Spite al tiuj aliiøoj ili daýrigas fortan landidan identecon. Tiu ekspozicio profitas de la agema subteno de pluraj Ngarrinderji-anoj.

La tempon de la kreado nomas la praloøantoj "sonøotempo" . Dum la sonøotempo la prapatra heroo Ngurunderi iris tra la Ngarrinderji-a lando kreante pejzaøojn kaj farante leøojn por la popolo. Æi tiu variažo de la rakonto estas æefe laý la raporto de Albert Karloan, parolita en 1939 al Ronald Berndt, sciencisto pri homoj kaj homaj rasoj. Albert Karloan estis unu el la lastaj ensekretigitaj Ngarrinderji-anoj.

1. Dum la sonøotempo Ngurunderi vojaøis laýlonge de Rivero Murray en boateto el arboþelo, seræante siajn du edzinojn, kiuj jam forkuris de li. Je tiu tempo la rivero estis nur malgranda fluažo, æs la kunfluo kun Rivero Darling.

2. Antaý Ngurunderi naøis grandega moruo, Ponde, kiu plilarøigis la riveron per svingado de sia vosto. Ngurunderi æasis la fiþon, penante trafi øin per lanco. Proksime al Murray Bridge li žetis lancon, sed maltrafis kaj la lanco iøis Insulo Long. Proksime al Tailem Bend li žetis alian. La fiþego forte naøis antaýen kaj kreis longan rektan etendažon en la rivero.

3. Fine, per helpo de Nepele, sia bofrato, Ngurunderi lance trafis Ponden post kiam øi forlasis Riveron Murray kaj naøis en Lagon Alexandrina. Ngurunderi disigis la fiþon per tranæilo el þtono, kaj kreis el æiu peco novajn speciojn de fiþoj.

4. Samtempe, la du edzinoj de Ngurunderi, la fratinoj de Nepele, faris kampadejon. Sur sia fajro ili kuiradis bramon, fiþo malpermesita al virinoj Ngarrinderji-aj. Ngurunderi flaris la kuiratan fiþon kaj sciis ke liaj edzinoj estas proksimaj. Li forlasis sian kampadejon, kaj postkuris ilin. Lia barako iøis du montetoj, kaj lia þela boateto iøis la Lakta Vojo.

5. Aýdinte la alvenon de Ngurunderi, liaj edzinoj havis sufiæan tempon por konstrui floson el kanoj kaj eskapi tra Lago Albert. Sur la alia flanko ilia floso reiøis kanoj kaj herbaroj. La virinoj rapidis suden.

6. Ngurunderi sekvis siajn edzinojn suden øis Kingston, kie li renkontis grandegan soræiston Parampari. La du viroj batalis ile kaj soræarte øis finfine venkis Ngurunderi. Li bruligis la korpon de Parampari, hodiaý granitaj þtonegoj, kaj iris norden laý la strando Coorong.

7. Tie li tranoktadis multfoje. Li fosis akvoflueton en la sablo, kaj kaptis fiþojn el Lago Coorong.

8. Ngurunderi iris tra la enmariøejo de Rivero Murray kaj laý la marbordo direkte al Victor Harbor. Li faris fiþkaptejon æe Middleton žetinte arbegon en la maron por krei bedon de marherbo. Tie li æasis kaj mortigis fokon. Øian agonikriadon oni povas ankoraý aýdi inter la rokoj. Æe Port Elliot li tranoktis kaj ree kaptiþ fiþojn, ne vidante eæ spuron de siaj edzinoj. Li koleriøis kaj žetis lancojn en la maron æe Victor Harbor, tiel li kreis la insulojn tie.

Finfine post restado en grandega ombroþirmilo el granito sur Insulo Granita, Ngurunderi aýdis siajn edzinojn, kiuj ridadis kaj ludadis en la maro apud Strando Kings. Fortege žetinte sian bastonon en la teron, li kreis la Klifon Blugg, kaj paþege sekvis ilin.

9. Terurite, liaj edzinoj forkuris laý la strando øis ili atingis Kabon Jervis. Je tiu tempo Insulo Kanguruo estis ankoraý ligita al la æeftero, kaj la du virinoj rapide trairis tien. Alveninte al Kabo Jervis kaj vidinte siajn edzinojn, Ngurunderi kriis tondravoæe ke la ondoj altiøu. La virinoj estis forbalaitaj de grandegaj ondoj kaj baldaý dronis. Ili iøis la rokaj Insuloj Pages.

Ngurunderi sciis ke la tempo jam alvenis por ke li eniru la mondon de la spiritoj. Li trairis al Insulo Kanguruo, kaj vojaøis al la okcidenta flanko. Jxetinte siajn lancojn en la maron, li plonøis tien, antaý ol li supreniris kaj iøis stelo en la Lakta Vojo.

 

[Traduko, preparita por la UK en Adelajdo, de teksto de montražo en la Sudaýstralia Muzeo]