Het is een actueel onderwerp met controversiële feiten en uitgesproken meningen, maar uit een onderzoek van Time en CNN uit 1997 bij het Amerikaanse publiek blijkt dat 84% van de mensen geen enkel idee heeft waar het eigenlijk over gaat. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat 89% van de Amerikanen volledig tegen het klonen van mensen is en 74% vindt dat het tegen gods wil is. Uiteindelijk toonde het onderzoek aan dat 83% van de ondervraagden "scared of the possibility of cloning humans" is. Dit betekent dat iedereen die tegen het klonen van mensen is, op 6% na, er ook bang voor is. Een duidelijk teken van afkeuring uit angst.

Herhaling van de geschiedenis

Dat dit onderwerp actueel is blijkt, maar is het ook een recent onderwerp? Past de natuur al niet sinds het begin der tijden genetische manipulatie toe? Zijn tweelingen niet het prototypische voorbeeld van gekloonde mensen?

Vier miljard jaar geleden leefde het eerste eencellige organisme op aarde; tienduizend jaar geleden de eerste homo–sapiens. Nu leven wij. Is daartussen niks met ons genetisch materiaal gebeurd? Integendeel, en wel zeer veel! De volledige evolutie van alle levensvormen is volgens de wetten van de natuurlijke selectie gegaan. "Bij natuurlijke selectie wint het sterkste organisme het van de anderen. De evolutiesnelheid van nieuwe soorten door deze natuurlijke selectie is immens traag, echter de natuur heeft een aantal methodes ontdekt en gestroomlijnd die deze processen hebben geoptimaliseerd" aldus dr. Ron Davis, professor in de biochemie en genetica aan de Universiteit van Stanford. Volgens hem heeft het eencellige organisme ontelbare ontwikkelingen moeten ondergaan om überhaupt meercellig te worden, en diezelfde ontwikkelingen worden nu versneld toegepast bij het klonen van zoogdieren en eventueel mensen.

De mensen zijn zelf bewust begonnen met het genetisch manipuleren van dieren en planten in begin 1800, maar de oorsprong dateert al uit de tijd van de Egyptenaren. Toen werd al geëxperimenteerd met het fokken van zwaardere kamelen, en het kweken van sterkere graansoorten. Dit verschijnsel wordt selectief fokken genoemd, waarbij het doden van het zwakkere gen centraal staat. Volgens Dr. Davis is dit een van de belangrijkste aspecten voor het maken van een menselijke kloon, en het wordt nu al toegepast bij in–vitro bevruchting (kunstmatige inseminatie).

Het kunstmatig (wetenschappelijk) manipuleren van genen is de volgende stap van de ontwikkeling, en wordt sinds de tweede wereldoorlog toegepast op zowel mensen als dieren. Hitler experimenteerde er veel mee, met als doel een zuiver en oppermachtig ras te creëren. Dit voorbeeld wordt veel door critici naar voren gehaald om te demonstreren dat mensen klonen een onethische zaak is en gestopt moet worden. Maar deze mensen baseren hun idee op de daden van een megalomaan die bewezen gek was. Er kunnen namelijk heel wat goede en zelfs onmisbare toepassingen worden genoemd die het klonen van mensen volledig justifiëren.

Nieuw leven

Mensen kunnen worden gekloond. Ze zijn al gekloond, op natuurlijke wijze, in de vorm van identieke tweelingen. Het kunstmatig klonen van een mens is nog niet gelukt, althans, het is nog niet algemeen bekend gemaakt. Technisch gezien is het dus heel goed mogelijk en de werkwijze die gevolgd moet worden is duidelijk.

Volgens de theorie kan een mens op de volgende wijze gecloond worden. In eerste instantie is een levende cel nodig. Met deze cel wordt een weefsel cultuur gemaakt zodat de cel zich in zijn natuurlijke staat gaat verdubbelen. De volgende stap is om de cellen, na een twintigtal verdubbelingen, in een latente staat te brengen, zodat het vermenigvuldigingsproces stopt. Wanneer dit gebeurd is moet een onbevruchte eicel worden aangebracht waarvan de nucleus verwijderd is. Eén van de latente cellen moet dan in zijn geheel worden geïmplanteerd en met elektroshocks worden bewerkt. Deze shocks geven een re–boot effect aan de cel, wat het vermenigvuldigingsproces weer opnieuw doet starten, maar deze keer met de genetische informatie van de geïmplanteerde cel.

Dit is het moeilijkste onderdeel van het klonen, want met de verwijdering van de nucleus wordt de cel beschadigd, en sterft hij in de meeste gevallen af. In het geval van Dolly is deze fase 277 keer doorlopen voordat succes werd geboekt.

Het tweede grote probleem is hoe het genetisch materiaal van de geïmplanteerde cel tot in zijn oorspronkelijke staat terug kan worden gebracht. In eerste instantie was de gedachte dat wanneer een cel het "volwassen stadium" had bereikt er geen terugkeer meer was naar het "kinderstadium". De geboorte van Dolly bewees het tegendeel, maar om dit proces op een menselijke cel toe te passen is nog een hele klus. Het menselijke genetische materiaal is veel complexer dan dat van een dier, en de verouderingsgenen zijn dieper ingeworteld.

Een vrouw zou dus in principe haar eigen tweeling kunnen baren! De techniek is in meer of mindere mate aanwezig, en het lijkt wel of de wetenschappers de wedstrijd zijn aangegaan om als eerste een menselijke kloon te produceren. Maar waarom zouden ze zo hun best doen om een mens te klonen? Het antwoord daarop is dat ze de eerste willen zijn zodat wetenschappers de eer op hun naam kunnen schrijven. Maar is deze eer een eer? Daar kan ik geen antwoord op geven, want alleen de toekomst kan het ons vertellen. Maar dit onderwerp is wel de basis van alle controversiële meningen van het laatste jaar. De mensheid weet niet waar ze mee bezig is en kan alleen maar speculeren over de gevolgen van deze eventuele doorbraak.

En er zijn mensen die denken dat op de lange duur alleen nog maar mooie, sterke en intelligente mensen zullen rondlopen. Dat is een dwaze en ongegronde stelling, want de mensheid heeft zijn overleving juist te danken aan zijn diversiteit en zijn wil om anderen te kennen.

Er zijn mensen die denken dat er in de Braziliaanse oerwouden legers "Hitler klonen" zullen worden ontwikkeld met als doel de wereld te veroveren. "Dit is wederom een loze gedachte, want het zou in eerste instantie minstens twintig jaar duren eer het leger volgroeid is, en de mensheid zou zoiets niet meer toestaan", zo meent doctor Davis.

En er zijn mensen die denken dat we in gods speeltuin gaan spelen. Dat is alles behalve waar. We spelen enkel en alleen in onze eigen speeltuin en in die van de natuur. Een slechte zaak? Nee, want zo gebeurt het al duizenden jaren. De enige reden waarom het merendeel van de mensen er zich nu tegen verzet is omdat ze bang is voor het onbekende. Zoals honderdvijftig jaar geleden, toen de pioniers van het vliegen voor gek werden verklaard. Of tien jaar geleden, toen internet gebruikers als freaks werden gezien.

Het is dus de volgende logische stap in de menselijke evolutie, en we kunnen het niet tegenhouden. "Het is alleen een kwestie van tijd voordat de eerste mens is gekloond" aldus dr. Steen Willadsen, een pionier in de wetenschap van het klonen.

De enige mogelijkheid tot beheersing is om het clonen van mensen aan een zeer strikte controle te onderwerpen. Dat heeft Bill Clinton twee maanden geleden willen doen, toe hij het onderzoek naar het klonen van mensen in Amerika volledig heeft gestopt. Een initiatief met een tegenwerkend resultaat, want wetenschappers zijn op illegale wijze doorgegaan, wat de controle verzwakt.

"Het is naïef om te denken dat wanneer de technologie gereed zal zijn, zij niet zal woorden toegepast. En dat, als het hier illegaal is, zij niet ergens ánders op de wereld zal worden toegepast. Het moet worden gecontroleerd, dat is duidelijk. Een wereldwijde commissie van toezicht is daar een zekere oplossing voor. Maar het geheel verbieden heeft geen enkele zin, het kan de zaak alleen maar erger maken" stelt dr. Ernlé Young, klinisch professor voor ethiek aan de Medical School en co-directeur van het Stanford Center for Biomedical Ethics. Ook vindt hij dat er duidelijke wetten moeten worden opgesteld tegen het commercieel gebruik van de nieuwe ontwikkelde technieken. "Ik geloof dat niemand het recht heeft menselijke cellen, organen, weefsels of genen te patenteren. Dat zou tot een internationale handel van tientallen miljarden dollars leiden, waarbij alleen de mensen met geld er gebruik van zullen kunnen maken. De techniek moet voor iedereen beschikbaar zijn."

En de ziel dan?

Maar wat doen we met gekloonde mensen? is de vraag die iedereen zich stelt. Time Magazine citeerde een aantal maanden geleden een arts die zei: "Als een van mijn familieleden kanker had, zou ik hem klonen en het beenmerg van de kloon gebruiken om zijn leven te redden."

Dit is een van de vele toepassingen van het klonen van mensen. Alleen gaat dit met een aantal ethische en morele vragen gepaard. Wat gebeurt er met de kloon nadat het beenmerg is getransplanteerd? Kan een kloon zonder hoofd worden gemaakt, zodat het geen hersenen heeft en daarom niet kan denken en voelen? Is het zeker dat een lichaam zonder hoofd niet kan voelen? En de ziel dan?

Deze vragen zijn op alle gebieden van het klonen toepasbaar. Bij het klonen van hyper- intelligente mensen is de vraag of zij wel een normaal leven kunnen leiden. Maar weegt dat op tegen de voordelen die zulke mensen voor de wetenschap zullen brengen? Bij het klonen van mensen die in de ruimte kunnen ademen is de vraag hetzelfde. Bij het klonen van een kind voor onvruchtbare ouders is de vraag of hij wel een goede jeugd zal hebben. Maar weegt dat op tegen de vreugde van de ouders? En zo zijn er nog honderden vragen waarop nog geen antwoord kan worden gegeven, omdat de evolutie nog niet zo ver is.

Het enige wat wel duidelijk is, is dat we op het nippertje staan van een doorbraak die het leven en het zijn van de mensheid wezenlijk gaat veranderen. Klonen kan het einde van genetische ziektes betekenen, het kan een einde maken aan onvruchtbaarheid, het kan een einde maken aan longkanker en hartziektes. Maar ook kan het een begin betekenen van een nieuwe era in ruimtevaart, in diepzeeduiken of in schone energieontwikkeling.