"Hollands lijkt op Duits"

Als kind zagen we tijdens de bezetting weleens Duitse "Bekanntmachungen". Dan viel ons op, hoeveel dat op Nederlands leek. De Nederlandse "bekendmakingen" hadden toen trouwens dezelfde toon, want je moest de bezetter natuurlijk wel volgen. Pas later leerden we dat er ook "goede" Hollanders waren (en "verkeerde" Friezen").

Hier zomaar een 40-tal basiswoorden, waar uit blijkt dat onze eerste indruk niet zo vreemd was:

FRIES NEDERL. DUITS
     

mûle

mond

Mund

tosk

tand

Zahn

hier

haar

Haar

neil

nagel

Nagel

wurch

moe

müde

lyts

klein

klein

hynder

paard

Pferd

skiep

schaap

Schaf

baarch

zwijn

Schwein

weidzje

grazen

grasen

greide
weide Weide

swylje

harken

harken

wein
wagen Wagen
ark
gereedschap Geräte

lodde

spade

Spaten

siede

koken

kochen

tsiis
kaas Käse

tinke

denken

denken

tin

dun

dünn

skurf
beschadigd beschädigt

rinne

lopen

laufen

rane

smelten

schmelzen

tûme
duim Daumen

earmtakke

elleboog

Ellbogen

tsjerke

kerk

Kirche

tsjinje

dienen

dienen

sykje

zoeken

suchen

sliepe

slapen

schlafen

trije

drie

drei

fjouwer

vier

vier

wei
weg Weg
tonger
donder Donner
tiisdei
dinsdag Dienstag
snein
zondag Sonntag

juster

gisteren

gestern

jild

geld

Geld

jern

garen

Garn

brutsen

gebroken

gebrochen

fleane

vliegen

fliegen

ier

vroeg

früh

ljip

kievit

Kiebitz

mem

moeder

Mutter

heit

vader

Vater

famke

meisje

Mädchen

laitsje
lachen lachen

wiet

nat

nass

rein

regen

Regen

heil

hagel

Hagel

sinne

zon

Sunne

simmer

zomer

Sommer

sjonge

zingen

singe

teare

vouwen

falten

del

neer

nieder

jaan

geven

geben

jin deljaan

gaan slapen

schlafen gehen

wêze

zijn

sein

bern

kind

Kind

boartsje

spelen

spielen

 
Natuurlijk is er ook wel een omgekeerd rijtje te maken, waarbij juist het Fries op het Duits lijkt, zoals
hjoed vandaag heute

maar dat rijtje zal toch wel kleiner blijven. Overigens hebben wij mensen van vandaag hopelijk niet meer zo met die oude vooroordelen te maken.

En gelukkig zijn er ook nog woorden waarin het Nederlands juist meer op het Fries lijkt, zoals in:

blidens blijdschap Freude

en veel meer.

En er zijn woorden die in alle drie de talen verschillend zijn, b.v.

tsjil wiel Rad

of zulke die erg op elkaar lijken:

beam boom Baum
blêd blad Blatt
lêze lezen lesen

Het valt op dat de -n na werkwoorden in het Fries soms ontbreekt. Dat is echter geen 'vertaling' van de Nederlandse situatie, want soms wordt ie wel uitgesproken:
Eartiids rikken dizze skoarstiens, mar no rikke se stom nei de loft!
(achtereenvolgens 'rookten' en 'reiken').

'Roken' in de tegenwoordige tijd is rikje, maar ben je nog aan de sigaret, dan heet dat gewoon roke, of mooi gezegd smoke.

Wil je meer weten, dan kijk voor een snelle onderdompelingscursus op http://www.allezhop.de/frysk/ of voor achtergronden op papers.

 

1