Achternaam: Armando

Geboren: 18-09-1929

Te: Amsterdam

Pseudoniem(en): Armando was het pseudoniem van Herman Dirk van Dodeweerd. Later heeft hij zijn naam officieel veranderd in Armando.

Werk:

Poëzie:

• verzamelde gedichten (1964)
• Hemel en aarde (1971)
• Vorstin der machtelozen (bibliofiel, 50 ex.) (1972)
• Dagboek van een dader (1973)
• De denkende, denkende doden (1973)
• Het gevecht (1976)
• Tucht. Gedichten 1971-1978 (1980)
• Het plechtige, het donkere = das feierliche, das dunkle (met litho's) (1984)
• De veldtocht (1989)
• Mensenpraat (1994)
• De naam in een kamer - Een gedicht (1999)
• Verzamelde Gedichten (bezorgd door Trudie Favie) (1999)

Voor kinderen:

• De sprookjes (illustraties: Peter Vos) (1994)

Proza:

• Herenleed (met Cherry Duyns) (1977)
• De ruwe heren. 9 benarde verhalen (1978)
• Geschiedenis van een plek (met Hans Verhagen en Maud Keus) (1980)
• Aantekeningen over de vijand (1981)
• Uit Berlijn (1982)
• Machthebbers (1983)
• Wat zegt? Wat doet? Verzameld Herenleed (met Cherry Duyns) (1985)
• Krijgsgewoel (1986)
• De dieren en de bloemen (nieuwjaarsgeschenk, 240 ex., 1987)
• De straat en het struikgewas (1988)
• Dirk de dwerg en zeven andere sprookjes (500 ex., 1990)
• Duits: herinneringen (1991)
• De kleine verschijnselen (1991)
• Het plechtige gebouw (1992)
• De bokser (1993)
• Voorvallen in de wildernis (1994)
• Armando : de thema's (met Ernst van Alphen) (1994)
• Mensenpraat (1994)
• Herenleed : een ongerieflijk tweetal (met Cherry Duyns) (1996)
• Herenleed. Vijfentwintig jaar weemoed en verlangen (met Cherry Duyns) (1997)
• De heideweg (verhalen) (1998)
• We waren zo heerlijk jong - Duitse herinneringen (1999)
• De haperende schepping (2003)
• Schoonheid is niet pluis (verzameld proza) (2003)

Voor kinderen:

• De prinses met de dikke bibs (1997)
• Takke de tovenaar (1997)
• Dierenpraat (1999)

Televisie:

• Poets
• Herenleed (met Cherry Duyns) (1976)
• De daders (met Cherry Duyns) (1976)

Vertalingen:

Vertaald:

• 'De straat en het struikgewas' werd in het Duits vertaald.
• 'Dirk de dwerg en zeven andere sprookjes' werd in het Duits vertaald (1995)
• 'Uit Berlijn' werd in het Engels vertaald (1996)

Essays:

• De SS'ers. Nederlandse vrijwilligers in de tweede wereldoorlog (met Hans Sleutelaar) (1967)

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 11 gedichten in 'Met andere woorden. Jonge dichters uit noord en zuid', door René Gysen en Hans Sleutelaar (1960)
• 1 gedicht in 'Zo schrijven de auteurs van nu', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1969)
• 3 fragmenten in 'Moderne poëzie', bloemlezing door Jacob Groot, Bulkboek 93 (1979)
• 1 gedicht: 'September in de trein' in 'Soms is een boek zo gek nog niet', voor de NS samengesteld door C. Buddingh' (1980)
• 1 gedicht: 'het etter het etter' in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 3 gedichten in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 1 gedicht: 'Cyclus: September in de trein (fragment)' in 'Het lichte gedicht. De grappigste en gekste gedichten van Nederland en Vlaanderen' (2002)

Proza:

• 1 fragment: 'Kamp Amersfoort' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 citaat in 'Kosmos groot citatenboek' (1986): Als er twee ogen sluiten komen er een heleboel kijken.
• 1 citaat in 'Prisma van de citaten' (1994): Een gedreven mens is geen gelukkig mens.
• 1 verhaal 'De kleine verschijnselen' in 'Goed gebundeld 1986' samengesteld door Diny Schouten (1986)
• 1 verhaal:'Flarden' in 'Europa 1992', Bulkboek 204 (1992)
• 1 verhaal 'In de Kazerne' in 'Goed gebundeld 1998' samengesteld door Jinke Obbema (1998)
• 1 citaat in 'Nederlandse wijsheden' verzameld door Drs. Hans P. Keizer (1998): 'Als er twee ogen sluiten, komt er een heleboel kijken'.
• 1 verhaal: 'Uit Toscane' in 'Als een god in Italië' (1999)
• 1 citaat: 'Als er twee ogen sluiten komt er een heleboel kijken.' op 'De beste Citaten cd-rom', samengesteld door Gerd de Ley (2000)

Tijdschriften:

• Armando debuteerde (als dichter) in 1954 in 'Podium'.
• Armando was mede-oprichter van 'Gard Sivik' en van 'De Nieuwe Stijl'.
• Armando was vanaf 1958 enkele jaren journalist bij 'De Haagse Post'.
• Armando publiceerde in 'Maatstaf', 'Blurb', 'Kroniek van Kunst & Kultuur' en 'De Gids'.
• Armando publiceerde o.a. verslagen uit Berlijn en Toscane in 'NRC-Handelsblad'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Simon Vinkenoog, 'Enkele reis Nederland. Een tekst' (1957). Met vignetten van Armando. Uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling van Armando's schilderijen, september-oktober 1957 in Rotterdam.
• C. Buddingh' schreef een recensie van 'Verzamelde gedichten' in het 'Parool' in 1964. Deze werd gebundeld in 'Een pakje per dag' (1967)
• Geschiedenis van een plek( televisiefilm met H. Verhagen) (1978)
• Louis Ferron (redactie), 'Armando schilder-schrijver' (1985)
• Een bijdrage over Armando in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door K. Beekman (augustus 1985/mei 1997).
• Bzzlletin wijdde in 1990 het februarinummer aan Armando.
• 'Armando' (Catalogus expositie NV Ned. Gasunie) (1994)
• Ernst van Alphen en Anatol, 'De tand des tijds': over Armando's bronzen 1988-1999 (1999)
• J. Heymans, 'Een boom' (1999), cadeau voor Armando's 70ste verjaardag.
• Ernst van Alphen, 'Armando. Vormen van herinnering' (2000)

Literaire prijzen:

• Herman Gorter-prijs 1977 voor 'Het gevecht'.
• Multatuli-prijs 1984 voor 'Machthebbers'
• F. Bordewijk-prijs 1984 voor 'Machthebbers'.
• In 1985 werd de vijfjaarlijkse Jacobus van Looy-prijs in het leven geroepen. Hij wordt toegekend aan beeldende kunstenaars die ook literair begaafd zijn. Armando kreeg de eerste Jacobus van Looy-prijs.
• Gouden Ganzenveer 1987 wegens zijn bijdrage aan het Nederlands cultureel bezit en de verspreiding daarvan in Europa.
• Multatuli-prijs 1989 voor 'De straat en het struikgewas'
• Zilveren Griffel 2000 voor 'Dierenpraat'.

Opmerkingen:

• Armando werd geboren in Amsterdam. Eind dertiger jaren verhuizen ze naar Amersfoort. Met vrienden zwerft hij door de bossen. Hij speelt veel op het sportterrein dat in de oorlog dienst doet als concentratiekamp (Durchgangslager Amersfoort).
• Armando studeerde vanaf 1949 enige tijd kunstgeschiedenis.
• In de jaren zestig had Armando een atelier in Amsterdam (Prins Hendrikkade 171 - zolderverdieping).
• Sinds 1979 woont Armando in Berlijn. Hij werkte hier tot 1989 in het atelier dat vroeger van de nazi-beeldhouwer Arno Breker was.
• De ervaringen die hij in de Tweede Wereldoorlog opdeed in de omgeving van Kamp Amersfoort vormen de basis voor al zijn werk. Schilderijen, tekeningen en litho's hebben meestal oorlog en geweld als onderwerp. Mensen komen in zijn afbeeldingen niet voor.
• Armando is beeldend kunstenaar, dichter, schrijver, violist, film-, televisie- en theatermaker. Armando beschouwt al zijn werk samen het liefst als 'Gesamtkunstwerk'.
• Als violist speelde Armando in het zigeunerorkest van Tata Miranda.
• Armando was als dichter en schilder betrokken bij diverse stromingen. 'Nulgroep', 'De nieuwe stijl' en 'Gard Sivik'.
• De 'Nulgroep' zocht een intensivering van de werkelijkheid. Hij verwerkte bijv. teksten uit een folder over landbouwmachines in de 'Agrarische cyclus'. Armando was actief in deze 'Nulgroep' van 1960 tot 1965.
• 25 jaar lang speelde Armando in het theater 'Herenleed'. Samen met Cherry Duyns en (tot diens overlijden) Johnny van Doorn.
• De grens tussen poëzie en proza is bij Armando soms moeilijk te trekken.
• sinds 1988 maakt Armando ook bronzen sculpturen.
• Op 08-12-1998 werd in de Elleboogkerk in Amersfoort een museum over Armando geopend. De band van Armando met Amersfoort dateert uit de Tweede Wereldoorlog, toen zijn ouders er zich vanuit Amsterdam vestigden. Een belangrijk deel van de kunstwerken, manuscripten en film- en tv-registraties laat Armando na zijn dood aan het museum na.
• Ook in Duitsland wordt Armando's werk gewaardeerd en tentoongesteld. In 2001 o.a. in het Berlijnse Kupferstichkabinett en in Galerie Michael Schultz in Berlijn.
• In juni 2003 nam Armando afscheid als violist.

Anderen over Armando:

• Armando probeert in zijn verzen niet te veroordelen, maar te begrijpen - en de moordenaar kan men niet begrijpen door van de rechterstoel op hem neer te blikken, maar alleen door in zijn huid te kruipen. (C. Buddingh', Het mes in de gorgel, in: Een pakje per dag, blz. 34)
• Heel merkwaardig: terwijl ik daarnet op de tv (vpro-donderdagavond) naar een film van 'de dikke en de dunne' keek, zag ik ineens dat Armando (zij het natuurlijk in het magere) op Oliver Hardy lijkt. (C. Buddingh', Dagboeknotities 1967-1972, blz. 350, 04-11-1970)
• Het is noodzakelijk dat Armando ons blijft confronteren met het verschrikkelijke dat overal, ook bij u in de straat is gebeurd en morgen opnieuw kan losbarsten. Ja, het is lang geleden. Maar over gaat het nooit. (Piet Gerbrandy, Volkskrant, 12-02-1999)
• Voor onze voorstelling 'De Vijanden' hebben we teksten uit boeken van Armando gebruikt. We wilden jongeren confronteren met oorlog, en daar leent zijn werk zich uitstekend voor. Zijn taal is heel associatief en poëtisch, maar tegelijkertijd heel reëel. En abstract genoeg om er theater van te maken. (Ton Lutgerink, regisseur Onafhankelijk Toneel, De Volkskrant, 18-09-1999)
• Wonderlijke man, Armando. Een soort artistieke octopus die behalve schrijver ook nog musicus, beeldend kunstenaar en acteur is. In schril contrast met deze veelzijdigheid staat de koppige monothomie van zijn thematiek. Hij schrijft en schildert immers vrijwel uitsluitend over oorlog, geweld en dood. Zijn stijl is kil en noterend, zijn visie illusieloos. Zijn favoriete kleur is geen kleur: zwart. (Peter de Boer, Trouw, 15-01-2000)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Armando

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Armando
• Jan Willemsen - Armando en het Armando Quartet
• Cultuurarchief - Armando als tekenaar
• De Groene Amsterdammer- De oorlog is afgelopen (interview)

Bronnen o.a.:

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Ik probeer mijn pen, H.J.M.F. Lodewick e.a. (1979)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Schrijversgezichten (1990)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Spectrum encyclopedie (1997)
• Encarta '98 (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)