Achternaam: Feith

Voornaam: Rhijnvis

Geboren: 07-02-1753 (doopdatum, wellicht is het 09-02)

Te: Zwolle

Overleden: 08-02-1824

Te: Landgoed 'Boschwijk' bij Zwolle

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Rhijnvis Feith niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk:

Poëzie:

• Colma (1782)
• Alrik en Aspasia (1782)
• Aan de vrijheid (1783)
• Poëtisch Mengelwerk (1788)
• Het graf (1792)
• Oden en gedichten (5 delen) (1796-1814)
• De ouderdom (1802)
• Proeve van eenige gezangen voor den openbaren godsdienst (1804)
• Dicht- en prozaïsche werken (15 delen + 2 supplementen) (1824-1826)
• Een daad van eenvoudige rechtvaardigheid. Bloemlezing (gekozen en ingeleid door Willem Kloos) (1909)
• bloemlezing (gekozen en ingeleid door H.G. ten Bruggencate (1922)

Proza:

• Julia (briefroman) (1783)
• Fanny (een fragment) (1783)
• Ferdinand en Constancia (briefroman, 2 delen) (1785)
• Verlustiging van mijnen ouderdom (1818)
• De eenzaamheid en De Wereld (1821)
• Dicht- en prozaïsche werken (15 delen + 2 supplementen) (1824-1826)

Brieven:

• Brieven aan Sophië over den geest der kantiaanse wijsbegeerte (1806)
• Brieven over verscheidene onderwerpen (6 delen) (1784-1793)

Dagboeken:

• Dagboek mijner goede werken (1785)

Toneel:

• Thirsa, of de zege van de godsdienst (treurspel) (1784)
• De patriotten (1785)
• Lady Johanna Gray (1791)
• Ines de Castro (treurspel) (1793)

Essays:

• De vergankelijkheid van het heelal en de voortreffelijkheid van het verstand (1776)
• Verhandeling over het heldendicht (1782)
• Bijdragen ter bevordering der schoone kunsten en wetenschappen (met J. Kantelaar) (3 stukken) (1793-1796)
• Voor- en nadeelen der verkeering vooral in de jeugd (1808)
• Verhandeling over de evangelieleer (1809)
• Verhandelingen (1826)
• Het ideaal in de kunst (ontdekt in 1966, met inleiding en aantekeningen door P.J.A.M. Buijnsters) (1967)

Bloemlezingen:

• Rhijnvis Feith gaf de volledige werken van J. Cats uit (1790-1799)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Lierzang op de Ruyter' in 'Onze dichters', door Gust. van Elring (1909)
• 3 gedichten in 'Neerlandia. Litteratuur-overzicht Woordkunst en Poëtica met Bloemlezing', door D. Wouters (1915)
• 2 gedichten in 'Uit veelbewogen jaren. Bloemlezing uit het werk van Nederlandsche Schrijvers van het laatst der achttiende en het begin der negentiende eeuw', door Dr. A.J. de Jong (1930)
• 1 gedicht: 'De jongeling te Naïn' in 'De dichter vertelt. Een bloemlezing vertellende en beschrijvende poëzie', door P.H. Muller (1937)
• 5 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie door alle eeuwen 1100-1900', samengesteld door Victor E, van Vriesland (1955)
• 1 gedicht: 'Het graf' in 'Twee muzen', uitgezocht door Jan Engelman en Wouter Paap (CPNB, 1955)
• 1 gedicht uit 'Het Graf' in 'Muziek en poëzie', bijeengebracht door Johan de Molenaar (1959)
• 1 gedicht: 'Alrik en Aspasia' in 'Balladen en Refereinen', bijeenverzameld door C. Buddingh' (z.j.)
• 1 gedicht: 'Nieuwjaars-lied' in 'Liederen & romances, bijeengebracht door C. Buddingh' '
• 8 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 1 gedicht: 'Aan Boschwijk' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 gedicht: 'Nieuwjaars-lied' in 'Gelezen worden ze ontelbre malen. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1986)
• 1 gedicht: 'Nieuwjaars-lied (fragm.)' in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 1 gedicht: 'Colma' in 'Ik heb de liefde lief. De mooiste liefdesgedichten uit de Nederlandse en Vlaamse poëzie', samengesteld door Willem Wilmink (1993)
• 1 gedicht: 'Nieuwjaars-lied' in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 1 gedicht: 'Mijn laatste dichtsnik' in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
• 1 fragment: 'Aan Boschwijk' in 'Literair landschap. Dichters en schrijvers over Nederland', samengesteld door Peter van Zonneveld (1998)
• 1 gedicht: 'Colma. Romanze' in 'Het liefste gedicht. De favoriete liefdesgedichten van Nederland en Vlaanderen', met een inleiding van Gerrit Komrij (2001)

Proza:

• 2 fragmenten uit: 'Julia' in 'Neerlandia. Litteratuur-overzicht Woordkunst en Poëtica met Bloemlezing', door D. Wouters (1915)
• 2 fragmenten in 'Uit veelbewogen jaren. Bloemlezing uit het werk van Nederlandsche Schrijvers van het laatst der achttiende en het begin der negentiende eeuw', door Dr. A.J. de Jong (1930)
• 6 citaten in 'Andermans wijsheid', bijeengebracht door K. ter Laan (1961)
• 2 verhalen: Themire' en 'De hermiet', in: 'Spectrum van de Nederlandse Letterkunde 19, Gevoelige harten, In de ban der romantiek', samenstelling, inleiding en toelichting Dr. M.C.A. van der Heyden (1969)

Tijdschriften:

• Rhijnvis Feith redigeerde het patriottische tijdschrift 'De vriend van 't vaderland'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Gedenkzuil voor Mr. Rhijnvis Feith (1825)
• H.G. ten Bruggencate, Mr. Rh. Feith (1911)
• P.J.A.M. Buijnsters, Tussen twee werelden. Rhijnvis Feith als dichter van 'Het graf' (proefschrift) (1963)
• In 1974 werd een tentoonstelling over het werk van Rhijnvis Feith georganiseerd.
• Julia werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• In 2001 is het Gemeentearchief Zwolle samengegaan met het Rijksarchief Overijssel tot het Historisch Centrum Overijssel. Het Historisch Centrum Overijssel beheert het archief van Rhijnvis en zijn familie. Mensen die daarin geïnteresseerd zijn kunnen die delen van het archief die openbaar zijn in de leeszaal opvragen en bekijken.

Literaire prijzen:

P.J.A.M. Buijnsters kreeg de Anne Frank-prijs 1965 voor het eerste hoofdstuk van 'Tussen twee werelden. Rhijnvis Feith als dichter van 'Het graf' (proefschrift) (1963)

Opmerkingen:

• Rhijnvis Feith stamde uit een gefortuneerd regentengeslacht uit Elburg. Hij werd in Zwolle geboren.
• Bij zijn doop werd hij per ongeluk ingeschreven als 'Rhijvis'.
• In 1764 ging Rhijnvis Feith (hij was toen 11 jaar) in Harderwijk een privé-opleiding volgen bij de praeceptor van de Latijnse School, Gerhardus Knoop. Dit was tekenend voor zijn beschermde opvoeding. Het was belangrijk voor de ontwikkeling van Rhijnvis Feith, omdat Knoop hem ook de eerste beginselen van de dichtkunst bijbracht.
• Hij studeerde rechten in Leiden (1769/1770) en promoveerde in één jaar. Hij woonde dat jaar op het Noordeinde 37.
• Hij werkte na zijn studie als belastingontvanger op het kantoor van zijn vader.
• Rhijnvis Feith trouwde in 1772 met Ockje Groeneveld. Zij kregen negen kinderen.
• Rhijnvis Feith was jurist, dichter, prozaschrijver en toneelschrijver.
• Rhijnvis Feith woonde lang 's winters ín Zwolle (Bloemendalstraat 12) en 's zomers op zijn 'buiten' Boschwijk, dat later gemeentehuis van Zwollerkerspel werd (nu Heinoseweg, net buiten Zwolle).
• Rhijnvis Feith was een patriot en als zodanig burgemeester (één van de zestien) van Zwolle in 1787.
• Later was hij ontvanger van de belastingen (konvooien en licenten).
• Zijn briefroman 'Julia' beleefde in één jaar drie drukken en werd hét standaardwerk van het sentimentalisme.
• Rhijnvis Feith wordt gezien als de belangrijkste vertegenwoordiger van het 'sentimentalisme' (hij zag tranen als 'beken van onuitsprekelijke geneugte')en de 'doodspoëzie' in Nederland. Het feit dat hij hiertoe gerekend wordt, heeft het oordeel over zijn werk (te) sterk beïnvloed.
• Zelf werd hij beïnvloed door E. Young, G. Klopstock, Goethe, Ossian, G.W. Leibniz en Baculard d' Arnaud.
• Van zijn geestelijke liederen werden er meerdere in christelijke gezangenbundels opgenomen. Het bekendste voorbeeld daarvan is:
  Uren, dagen, maanden, jaren,
  Vliegen als een schaduw heên.
  Ach! wij vinden, waar wij staren,
  Niets bestendigs hier beneên!
  Op den weg, dien wij betreden,
  Staat geen voetstap, die beklijft:
  Al het heden wordt voorleden,
  Schoon 't ons toegerekend blijft!
  (Nieuwjaars-lied, 1e van de 6 coupletten)
• Bij zijn overlijden was hij Nederlands populairste auteur. Hij werd begraven in de Michaelskerk aan de Grote Markt. Op 06-10-1825 herbegraven op de eerste algemene Zwolse begraafplaats aan de Meppelerstraatweg. Hier werd op 26-10-1825 een monument op zijn graf geplaatst, gemaakt door P.J. Gabriel.
• Zijn werk wordt nu uitsluitend nog gelezen door studenten Nederlands.
• Enkele van zijn godsdienstige liederen zijn opgenomen in de protestantse gezangenbundel.
• Jacques Klöters meldt in 'In die grote stad Zaltbommel. Liedjes van school, club en kamp' dat Rhijnvis Feith de auteur is van het (bekende) kampliedje 'Julia' (En Julia is zo schoon....).

Anderen over Rhijnvis Feith:

• Wellicht ook wordt er nergens in onze literatuur zooveel geweend als bij Feith en de personen, die hij den lezer voorstelt hebben, als b.v. Agnes en Colma, ook alle reden tot diepe droefheid: echter, deze (en andere) personen uit Feiths werk zijn meer de producten eener overspannen gevoelsverbeelding dat dat de beschrijving van hun leven aan de werkelijkheid is ontleend. Dat alles neemt niet weg, dat Feith suggestief verhalen kan, zoowel in proza als in poëzie. In zijn tijd werden zijn gedichten genoten. (P.H. Muller, De dichter vertelt, blz. 14)
• Feith leefde in onvrede met het bestaan en werd gebiologeerd door het hiernamaals. De dood beschouwde hij als de poort naar de eeuwigheid, een 'scharnier' in de wezensketen van anorganische stof tot God. (C. Gerritsma, Schrijvers van vroeger, blz. 53)
• Opmerkelijk is het, dat zijn leven als gelukkige echtgenoot en geacht Zwols burger zo weinig in overeenstemming was met 't sombere en droefgeestige in zijn werken. (E. Rijpma, kort overzicht der Nederlandse letteren, blz. 30)
• Het gaat in zijn boeken vooral om het erin verwerkte sentiment, het verhaal is slechts aanleiding en dientengevolge uiterst simpel. (H.J.M.F. Lodewick e.a., Ik probeer mijn pen, blz. 60)
• ..Deze knaap was nog op de HBS en bij het letterkunde-onderwijs niet verder dan Rhijnvis Feith, wiens tranenrijkdom er natuurlijk werd bijgehaald ter vergelijking met die van Couperus. (M. Revis in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 59)
• Het cynisme van de dag is een voorbijgaande vorm van de eeuwige sentimentaliteit. Simon van 't Reve is, wat (in zijn tijd in het nette) Rijnvis Feith was. (J. Greshoff, Nachtschade, blz. 165)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Rhijnvis Feith
• Historisch Centrum Overijssel

Bronnen o.a.:

• G.P.M. Knuvelder, Schets geschiedenis Nederlandse letterkunde (1971)
• Sesam encyclopedie (1974)
• H.J.M.F. Lodewick e.a., Ik probeer mijn pen (1979)
• Adriaan van Dis en Tilly Hermans, Het land der letteren (1982)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• C. Gerritsma, Schrijvers van vroeger (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Rody Chamuleau, Meer dan turf, tabak & pluimvee, de letteren in de Gelderse Vallei (1998)