Achternaam: van Hattum

Voornaam: Jac. (Jaap)

Doopnamen: Jacobus

Geboren: 10-02-1900

Te: Wommels (Hennaarderadeel)

Overleden: 19-08-1981

Te: Amstelveen

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Jac. van Hattum niet onder pseudoniem gepubliceerd. De 'u' in zijn achternaam was een vergissing van de burgerlijke stand. Eigenlijk heette hij Van Hattem.

Werk:

Poëzie:

• Baanbrekertjes (1932)
• De pothoofdplant (1936)
• Frisia non cantat (1938)
• Drie op één perron (samen met Ed. Hoornik en Gerard den Brabander) (1938, 1941, 1960)
• Bilzenkruid (1939)
• Alleen thuis (1940)
• Oxalis (1941)
• De waterscheiding (1941)
• De glazen bol
• Van Odrimond, Millimas en anderen (1941)
• Neerlands taal (1943)
• De nagels in het vlees (1945)
• Een zomer (1946)
• Verzamelde gedichten (1954)
• Eule Beule Bolletje (1954)
• Tien diergedichten (1954)
• Un an de plus, un an de moins (1955)
• Plant u niet voort (1959)
• De liefste gast (1961)
• Geest van Vis (1964)
• Het kauwgumkind en andere kinderverzen (1965)
• Het heksenkind (bloemlezing) (1965)
• Vreemd aan het vandaag (1969)
• Loze aren (1970)
• Verzameld werk, verzen (1993)

Proza:

• Sprookjes en vertellingen (1942)
• Het brood van Ghisele (1944)
• Mannen en katten (1947)
• De spiegel (verhalen) (1953)
• Het hart aan de spijker (1954)
• Nieuwe sprookjes en vertellingen (1957)
• De veertjes niet meegerekend (1965)
• De ketchupcancer (1965)
• De kleine danseres (1962)
• De wolfsklauw (verhalen) (1962)
• Verhalen (bloemlezing)
• Zeven verhalen (met 8 illustraties door Tom Eyzenbach) (bibliofiel, 175 ex.) (1977)
• Verzameld werk. Verhalen (1995)

Essays:

• Het sprookje van zijn leven (over H. C. Andersen) (1955)
• Van Odrimond, Millimas en anderen , houtgravures van J. Bezaan

Brieven:

• 1 brief van Jan Hanlo aan Jac. van Hattum (15-02-1960) in 'Briefgeheim', samengesteld door René van Stipriaan (1993)

Bloemlezingen:

• Amsterdam bezongen (met H. van der Bijll en Han G. Hoekstra) (1947)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Voorjaar' in 'Novellen en gedichten' (boekenweekgeschenk 1941)
• 4 gedichten in 'Dichters van dezen tijd', door D.A.M. Binnendijk (15e druk, 1946)
• 1 gedicht: 'Medelijden' in 'De speelse muze', bijeengebracht door Jaap Romijn (1952)
• 1 gedicht: 'Mijn lijster' in 'De muze en de dieren', bijeengebracht door M. Vasalis (1954)
• 1 gedicht: 'Roomse eugenetiek' in 'Voor de bijl', samengesteld door A. Marja (1955)
• 1 gedicht: 'Het maagdenhuis' in 'Poëtisch akkoord. Honderd gedichten uit tien jaar Noord- en Zuid-Nederlandse literatuur', samenstelling: Pierre H. Dubois, Hubert van Herreweghen, Maurice Roelants en Garmt Stuiveling (1956)
• 1 gedicht: 'Geboorteplaats' in 'De muze zwerft door Nederland' bijeengebracht door Ed. Hoornik (1956)
• 1 gedicht: 'De maan (fragment uit 'en ik diende')' in 'De muze en het heelal', bijeengebracht door Guus Sötemann (1959)
• 1 gedicht: 'Zes kleine olifantjes' in 'Het rad van avontuur. Een boek vol verhalen en versjes uit Nederlandse kinderboeken', samengesteld door Wim Hora Adema en Annie M.G. Schmidt) (1960)
• 1 gedicht: 'Oma' in 'De vrouw' (serie: Beeldende poëzie), bijeengebracht door Adriaan Morriën (1960)
• 1 gedicht: 'Gebed voor een vrek' in 'De dichter bidt', samengesteld door Willem Enzinck (1961)
• 4 gedichten in 'Mens en dier. Een bundel verhalen en gedichten' (1964)
• 1 gedicht: 'We toostten' in 'Om een bokaal vol wijn. Een bundel met 24 verzen van eigentijdse dichters, uitgegeven bij het 125e wijnjaar van Robbers & Van den Hoogen (1967)
• 3 gedichten in 'Een nieuwe bundel verzen', verzameld door Dr. G. Kazemier (13e druk, 1967)
• 1 gedicht: 'Vreemd aan het vandaag' in 'Dichters omnibus 17e bloemlezing' samengesteld door Ad den Besten (1970)
• 1 gedicht: 'Moeders brieven' in 'Een moederhart, een gouden hart. Dichters over hun moeder', verzameld door Gerrit Komrij (1973)
• 2 gedichten in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 1 gedicht: 'De speelgoedpanda's' in 'Groot verzenboek voor al wie jong van hart is', samengesteld door Karel Jonckheere (1978)
• 1 gedicht: 'Nu heb ik heel dit huis alleen' in '68 dichters op weg naar huis' (bulkboek 171), samengesteld door Patty Voorsmit (1987)
• 3 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: ''s Avonds' in 'Het kind', door Willem Wilmink en Fetze Pijlman (1979)
• 3 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 1 gedicht: ''s Avonds' in 'Het gezin', Bulkboek 114, (1981)
• 4 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 4 gedichten in 'Nou hoor je het eens van een ander', samengesteld door Kees Fens (1982)
• 4 gedichten in 'Ik wou dat ik twee hondjes was', samengesteld door Vic van de Reijt (1982)
• 4 gedichten in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 3 gedichten in 'Opwaartse wegen. Een bloemlezing uit de poëzie der "jong protestanten" (1923-1940)' samengesteld door Gert J. Peelen (1986)
• 2 gedichten in 'Klasseboek. Gedichten over school', samengesteld door Anton Oskamp (1986)
• 1 gedicht: 'Nu. als een man' in 'Het geld dat spant de Kroon', bijeengebracht door Gerrit Komrij (1987)
• 1 gedicht: 'Cultuurkreet' in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 5 gedichten in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht: '140 pond' in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 1 gedicht: 'Dichters' in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
• 1 gedicht: ''s Morgens in de stal' in 'Twee oren om te horen Twee ogen om te zien' (kinderboekenweekboekje 1998)
• 5 gedichten in 'Gestampte mensjes. Vrolijke gedichten voor jong en oud', samengesteld door Nanda Jansen-Meijnen en Martine Kremers (1998)
• 1 gedicht: 'Zomeravond in Gelderland' in 'Literair landschap. Dichters en schrijvers over Nederland', samengesteld door Peter van Zonneveld (1998)
• 1 gedicht: 'Moeder' in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'Huwelijk' in 'Geluk dat kan wel jaren duren. Het huwelijk in honderd gedichten', verzameld door Hans Warren en Mario Molegraaf (1999)
• 7 gedichten in 'Van Alphen tot Zonderland'. De Nederlandse kinderpoëzie verzameld door Anne de Vries' (2000)
• 1 gedicht: 'Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten' in 'Nog één keer door die hoge gang. De honderd mooiste schoolgedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Hans Werkman (2000)
• 2 gedichten in: 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 1 verhaal: 'The cancernose' in 'Vandaag II. Nieuw werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers', bijeengebracht door Jaap Romijn en Bert van Aerschot (1954)
• 1 verhaal: 'Margaretha Ganzebloem' in 'Literair akkoord 5', bijeengebracht door C. Bittremieux, Bert Decorte, Ed. Hoornik en Sybren Polet (1961)
• 1 verhaal: 'De auteur' in de Prisma-pocket 'Moderne Nederlandse verhalen' door C.J. Kelk.
• 1 verhaal 'De kleine danseres' in 'Van Vestdijk tot Vinkenoog', samengesteld door Pieter Grashoff (1969)
• 1 citaat in 'Standaard modern Citatenboek' samengesteld door Gerd de Ley (1973): 'Je moet niet vragen: 'wat is de zin van het leven?', maar: 'heb ik zin in het leven?'
• 1 verhaal: 'Vilten tirannie' in 'De Kat in de boekenkast. Nederlandse schrijvers over katten'samengesteld door Tilly Hermans en Pieter van Oudheusden (1984)
• 2 citaten in 'Kosmos groot citatenboek' (1986)

Tijdschriften:

• Jac. van Hattum werkte mee aan 'Criterium' en aan 'Werk'.
• Jac. van Hattum publiceerde in 'Opwaartsche wegen'.
• Jac. van Hattum was redacteur van 'Centauer'.
• Jac. van Hattum publiceerde in 'Forum', 'De Gids' en 'Letterkundig Maandschrift'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Liber Amicorum Jac. van Hattum : 10 februari 1955 (1955)
• een interview met Van Hattum in 'Uit Gandalf goed voor u' (1968)
• Over Jac. van Hattum verscheen in 1969 'Van en over Jac. van Hattum', door Th. Oegema van der Wal.
• Martien J.G. de Jong, 'Eén perron maar drie treinen' (Den Brabander, Van Hattum, Hoornik) (1970)
• Zijn literaire nalatenschap bevatte o.a. homo-erotische poëzie. In 'Maatstaf' verscheen hier in 1983 een keuze uit.

Literaire prijzen:

• Marianne Philips-prijs 1957 voor zijn gehele oeuvre.

Jac. van Hattum was lid van de jury voor:

• Het beste kinderboek 1964

Opmerkingen:

• Jac. van Hattum is geboren in Wommels. Zijn vader was daar tuinbaas van de burgermeestersvilla. Toen de burgemeester na een ruzie met de gemeenteraad eervol ontslag kreeg, brak deze de villa af om hem in Haarlem te herbouwen. Vader van Hattum begon daarna een kwekerij in Wommels. In 1913 verhuisden ze naar Elspeet.
• Jac. van Hattum heeft in Elspeet gewoond en ging in Harderwijk naar de Rijksnormaalschool.
• Jac. van Hattum werd in 1922 onderwijzer in Sleen, van april 1924 tot augustus 1926 in Putten (Schovenhorstschool) en vanaf 1926 in Amsterdam. Na zijn pensionering in 1957 bleef hij daar wonen.
• In Putten woonde Van Hattum aan de Nijkerkerstraat 30 (zo heet het nu).
• Jac. van Hattum behoorde met Ed. Hoornik en Gerard den Brabander tot de Amsterdamse School. Samen publiceerden zij de bundel 'Drie op één perron' (1938, 1941, 1960 3 dln.). Dit perron verwees naar E. du Perron, die ze gezamenlijk bewonderden.
• De gedichten van Jac. van Hattum zijn vaak speels, maar met een boosaardige ondertoon.
• Door zijn debuutbundel 'Baanbrekertjes' (1932) wordt hij wel gerekend tot 'de socialistische dichters'. Vanuit een socialistische betrokkenheid verwerkte hij ook later maatschappijkritiek in zijn verhalen en gedichten.
• Jac. van Hattum was homoseksueel.
• Jac. van Hattum overleed op 19-08-1981 (niet, zoals vaak wordt vermeld op 20-08) in bejaardenhuis 'Het zonnehuis' in Amstelveen.
• Hij werd op 24 augustus (in stilte) gecremeerd in Crematorium Westgaarde in Amsterdam.
• Op zijn geboortehuis (Van Smimialaene 7, vroeger Oosterenderdijk) werd een gedenksteen aangebracht.

Anderen over Jac. van Hattum:

• Tot nu toe had ik altijd gehoopt, dat je ooit nog eens iets als allure en moed zoudt tonen inplaats van kleinburgerlijk intrigantendom, maar ik zie nu in dat je dat niet gegeven is. Een en ander geeft je echter, mijns inziens, geenszins het recht de grote, onveranderlijke normen van fatsoen en menselijkheid te negeren. Met goede wensen ten afscheid, maar, helaas zonder enige hoogachting. (Gerard Reve in een brief aan Jac. van Hattum, n.a.v. een interview met Van Hattum in 'Gandalf', waarin Van Hattum vond dat Reve 'ten onrechte het bedgordijn open schoof', Brieven van een aardappeleter, blz. 66/67)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Jac. van Hattum

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Jac. van Hattum
• Gedicht - Geen dag kan zo beginnen
• Gedicht - 140 pond

Bronnen o.a.:

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Kees Fens, Nou hoor je het eens van een ander (1982)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Rody Chamuleau, Meer dan turf, tabak & pluimvee, de letteren in de Gelderse Vallei (1998)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)