Achternaam: Jacobse

Voornaam: Muus

Geboren: 13-09-1909

Te: Hoorn (Terschelling)

Overleden: 21-11-1972

Te: Groningen

Pseudoniem(en): Muus Jacobse was het pseudoniem van Klaas Hanzen Heeroma. Hij publiceerde ook onder de pseudoniemen Gerben Bos, Marten Kolkman, Leen Visser, A. Waterman.

Werk:

Poëzie:

• Programma (1932)
• De doortocht (1936)
• Tussen de bedrijven (1938)
• Het bescheiden deel (1941)
• Het Grafboek (1942)
• Margrieten (1943)
• Kunst en religie (1943)
• De wiekslag van de vrede (1944)
• Et sub aqua (1944)
• Vuur en wind (verzameling van illegaal verschenen poëzie) (1946)
• Bijbelse gedichten (1946)
• Het andere leven (1946)
• Het Kind en andere gedichten (1946)
• Kom haastig (1957)
• Het huisgezin (1959)
• Het Landvolk (met J.W. Schulte Nordholt, Jan Wit, Guillaume van der Graft en Ad den Besten) (1958)
• Bijbelse gezangen (1962)
• A Dieu. Nagelaten gedichten en liederen (verzameld door Ad den Besten) (1975)
• Het oneindig verlangen (bloemlezing) (1982)

Brieven:

• In 'Bloknoot' (mei 1992) staat een brief van Heeroma aan Hein de Bruin.
• Schepelingen van De Blauwe Schuit - Brieven van Bertus Aafjes, K. Heeroma, M. Nijhoff, S. Vestdijk en Hendrik de Vries aan F.R.A. Henkels, 1940-1946 (bezorgd door Gillis Dorleyn e.a.) (2003)

Vertalingen:

• Met J.W. Schulte Nordholt, Jan Wit, Guillaume van der Graft en Ad den Besten kwam Muus Jacobse in de jaren vijftig vijf jaar lang enkele weken samen op de Pietersberg in Oosterbeek om, in opdracht van de Synode van de Hervormde Kerk, te werken aan een psalmberijming (1968) en het Liedboek voor de kerken (1973)

Essays:

• Hollandse dialektstudies (proefschrift) (1935)
• Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden (1959)
• Fonologie van het Fries (1961)
• De ontfriesing van Groningen (1961)
• Der Mensch in seiner Sprache (1963)
• Familienamen in Drente (1964)
• Nader tot een taaltheologie (1967)
• Sprekend als Nederlandist (1968)
• De Westfaalse expansie in Nederland (1969)
• De andere Reinaert (1970)
• Familienamen in Overijsel (1972-1973)

Bloemlezingen:

• Het derde Réveil. Honderd verzen van jong protestantsche dichters (1934)
• Dirk Kamphuysen, bloemlezing met inleiding (1935)
• Reünie (1939)
• Pro Patria (met Gerrit Kamphuis) (1942, geantedateerd 1941)
• Bloemlezing der Prot. Poëzie der 16e en 17e eeuw (2 delen) (1940/1960)
• Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift (1966)
• Spelend met de spelgenoten (1969)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Weary River' in 'Geestelijke liederen', samengesteld door Willem de Mérode (1935)
• 2 gedichten in 'Werk, het boek der Jong-Protestantsche letterkunde' samengesteld door Jan H. Eekhout (ca. 1935)
• 2 gedichten in 'De wijde kim. Een bundel proza en poëzie', verzameld door G. Horreus de Haas, H. Ploeg jr. en G. Stuiveling (1937)
• 3 gedichten in 'Verzeild bestek', onder redactie van G. Kamphuis, H. Kuyper-van Oordt, C. Rijnsdorp en P.J. Risseeuw, t.g.v. 10 jaar Christelijken Auteurskring (1939)
• 4 gedichten in 'Religieuze poëzie. Een keuze uit de Nederlandse religieuze lyriek van 1880 tot 1950', samengesteld door Dirk Coster en Anton Deering (1949)
• 1 gedicht: 'De vlucht naar Egypte', in: 'Het grote kerstboek', samengesteld door D. van der Stoep (z.j.)
• 1 gedicht: 'Een kerstlied naar Amos' in 'Heilige Nacht' (z.j.)
• 1 gedicht: 'Feest van kerst' in 'En allen die het hoorden verbaasden zich. Gedichten over een geboorte' samenstelling Wim Ramaker (1976)
• 1 gedicht: 'Moeder' in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: 'De bruid' in 'Geloven in gedichten', samengesteld en verklaard door H. van der Ent (1980)
• 1 gedicht: 'Bij het kerkje van Hoorn op Terschelling in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 10 gedichten in 'Opwaartse wegen. Een bloemlezing uit de poëzie der "jong protestanten" (1923-1940)' samengesteld door Gert J. Peelen (1986)
• 1 gedicht: 'De klas' in 'Klasseboek. Gedichten over school', samengesteld door Anton Oskamp (1986)
• 1 gedicht: 'Niet vergeefsch' in 'Ons poëtisch Binnenhof, politici kiezen hun dichters' redactie Ernst van Altena (1986), gekozen door Gerd J. Schutte (GPV).
• 2 gedichten in: 'Die dag in mei vergeet ik niet. De mooiste Nederlandse bevrijdingspoëzie', gekozen door Hans Warren (1995)
• 16 gedichten in: 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995), waarvan 6 ook door Jos Brink voorgelezen op de bijbehorende CD.
• 1 gedicht: 'De bruid' in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'De klas' in 'Nog één keer door die hoge gang. De honderd mooiste schoolgedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Hans Werkman (2000)

Proza:

• 1 essay: 'Kultturen volk' in 'Werk, het boek der Jong-Protestantsche letterkunde' samengesteld door Jan H. Eekhout (ca. 1935)

Tijdschriften:

• Al op zijn achttiende jaar publiceerde hij zijn eerste essay (Kloos en de poëtiek) in 'Stemmen des Tijds'.
• Muus Jacobse was redacteur van 'Opwaartsche wegen'
• Muus Jacobse was mede-oprichter van 'De Werkplaats'.
• Muus Jacobse werkte mee aan 'Ontmoeting'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• K. Heeroma schreef hoofdstuk XIX: 'Onvoltooid verleden. Letterkundig leven tussen twee wereldoorlogen' voor 'Panorama der Nederlandse letteren', verzorgd door Dr. J. Haantjes en Prof. Dr. W.A.P. Smit (1948)
• Muus Jacobse kreeg bij zijn 60e verjaardag een feestbundel aangeboden: 'Zijn akker is de taal'.
• In 'Opwaartsche wegen, schrijversprentenboek 28' staat een hoofdstuk over Klaas Heeroma. Hierin staan ook enkele handschriften van gedichten afgedrukt.

Literaire prijzen:

• Verzetsprijs voor letterkundigen 1945 voor 'Vuur en wind'.
• Van der Hoogtprijs voor 'Vuur en wind'.

Opmerkingen:

• Muus Jacobse is geboren op Terschelling. Zijn vader was daar onderwijzer.
• Muus Jacobse groeide op in Zwolle, waar hij het gymnasium bezocht.
• Hij studeerde Nederlands in Leiden (omdat Verwey daar doceerde). Hij promoveerde in 1935 op 'Hollandse dialektstudies'.
• Hij was korte tijd leraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar en aan de christelijke HBS in Leiden.
• Van 1936 tot 1984 werkte Heeroma mee aan het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal.
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog verzorgde hij op zijn eigen pers illegale poëzie-uitgaven.
• Muus Jacobse schreef zijn gedicht 'Celbrief' n.a.v. de executie door de Duitsers van (mede-redacteur van 'Opwaartsche wegen') Harmen van der Leek.
• Van 1946 tot 1948 was hij leraar aan de Haagse School voor taal- en letterkunde.
• Van 1949 tot 1952 was hij hoogleraar aan de univesiteit van Djakarta (Indonesië).
• Muus Jacobse was daarna hoogleraar Nedersaksische taal- en letterkunde in Groningen. Hij woonde o.a. in Haren.
• Hij maakte naam als dialectoloog en filoloog.
• Als dialectoloog werkte hij mee aan de 'Atlas linguarum Europae'.
• Muus Jacobse was voorzitter van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Hij verzorgde in 1966 een omstreden uitgave van het Gruuthuse-handschrift.
• Muus Jacobse overleed in het Academisch Ziekenhuis in Groningen tijdens een openhartoperatie.
• Hij werd op 24-11-1972 begraven bij het Groene Kerkje aan de Haarlemmerstraatweg in Oegstgeest (graf 361 1).
• In 1982 is in de hervormde kerk van zijn geboortedorp een paneel aangebracht met enkele regels uit zijn gedichten.

Anderen over Muus Jacobse:

• Hij heeft zelf in hoge mate de "vanzelfsprekendheid in het oordeel", die hij als voorwaarde voor de criticus stelt, waarbij men zich niet in de eerste plaats afvraagt of men het er mee eens is, maar zich realiseert dat het oordeel zich in hem spontaan gevormd heeft en helder is doordacht. (C. Rijnsdorp, In drie etappen, blz. 104)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Muus Jacobse
• DBNL - Muus Jacobse

Bronnen o.a.:

• Werk, het boek der Jong-Protestantsche letterkunde (ca. 1935)
• Uitgelezen 5 (1981)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Opwaartsche wegen, schrijversprentenboek 28 (1989)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)