Achternaam: Kopland

Voornaam: Rutger

Geboren: 04-08-1934

Te: Goor

Pseudoniem(en): Rutger Kopland is het pseudoniem van Rutger Hendrik van den Hoofdakker. Onder zijn eigen naam publiceerde hij wetenschappelijk werk en (geruchtmakende) essays over geneeskunde en psychiatrie.

Werk:

Poëzie:

• Onder het vee (1966)
• Het orgeltje van yesterday (1968)
• Alles op de fiets (1970)
• Wie wat vindt heeft slecht gezocht (1972)
• Een lege plek om te blijven (1975)
• Al die mooie beloften (1978)
• Dit uitzicht (1982)
• Voor het verdwijnt en daarna (1985)
• Verslagen van de W.T.F. Dertien ansichtkaarten (bibliofiel, 100 ex.) (1986)
• Herinneringen aan het onbekende (keuze uit eigen werk) (1988)
• Dankzij de dingen (1989)
• Al bijna (bibliofiel, 75 ex.) (1990)
• In steen (1991)
• Jopie Huisman (gedichten bij werk van Huisman) (1991)
• Dichtgegroeide weg (1993)
• Geduldig gereedschap (1993)
• De mens als speelgoed (1995)
• Al die mooie beloften (1997)
• Tot het ons loslaat (1997)
• Gedichten (1999)
• Geluk is gevaarlijk (bloemlezing) (1999)
• Over het verlangen naar een sigaret (2001)
• Wat water achterliet (2004)
• Een man in de tuin (2004)

Proza:

• Jonge sla in het oosten (reisverslagen) (1997)
• Ik ben een moeilijk geval (met Driek van Wissen) (2001)

Brieven:

• 2 brieven van Geert van Oorschot aan Rutger Kopland (met zijn commentaar) in: 'Geert van Oorschot, Brieven van een uitgever' (1995)

Dagboeken:

• Jonge sla in het oosten (1997)

Essays:

• Behaviour and EEG of drowsy and sleeping cats (1966)
• Het bolwerk van de beterweters (1970)
• Een pil voor Doornroosje (1976)
• Het mechaniek van de ontroering (1995)
• De mens als speelgoed (1995)
• Mooi maar dat is het woord niet (Geschreven gesprekken) (1998)
• Depressie (met anderen) (1999)
• De vragende houding (2002)
• Twee ambachten. Over psychiatrie en poëzie (2003)

Vertalingen:

Vertaald:

• Andrzej Dabrowka vertaalde werk van Rutger Kopland in het Pools.
• In het Hongaars vertaalde gedichten van Kopland verschenen in een Hongaarse tijdschrift.
• Paul Gellings vertaalde werk van Rutger Kopland in het Frans.
• James Brockway, Memories of the unknown (keuze uit Koplands werk, tweetalige uitgave) (2001)

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Brief uit het beloofde land' in 'Dichtersomnibus, 16e bloemlezing' samengesteld door Ad den Besten (1969)
• 1 gedicht: 'Oud buiten' in 'Dichters omnibus 17e bloemlezing' samengesteld door Ad den Besten (1970)
• 2 gedichten in 'Literair akkoord 14' samengesteld door Christine D'Haen, Wim Hazeu, Hubert van Herreweghen, Willem G. van Maanen (1971)
• 1 gedicht: 'We zagen hondjes spelen op het gras' (in handschrift) in Poesie (Boekenweekgeschenk 1972)
• 3 gedichten in 'Goedemorgen, welterusten', gedichten voor kinderen en andere volwassenen, gekozen door Kees Fens (1975)
• 1 gedicht: 'Julia' in 'Vluchtig omzien. Een halve eeuw nederlandstalige letterkunde', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1975)
• 4 gedichten in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 5 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: 'Een psalm' in 'Het kind', door Willem Wilmink en Fetze Pijlman (1979)
• 1 gedicht: 'De drie mogelijkheden van het menselijk denken' in 'Fietsen', Bulkboek nr. 96 (1979)
• 6 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 1 gedicht: 'Onze gasfabriek' in 'Het werk', een bloemlezing door Wiel Kusters (1980)
• 7 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 1 gedicht: 'Drenthe' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 gedicht: 'De landmeter' in 'Indruk 83. Wat schrijvers schrijven' samengesteld door Ivo Gay, Jaap Goedegebuure, Paul de Wispelaere (CPNB, 1982)
• 1 verhaal: 'Oeloembo, een kat' in 'De Kat in de boekenkast. Nederlandse schrijvers over katten'samengesteld door Tilly Hermans en Pieter van Oudheusden (1984)
• 1 gedicht: 'Deze lente gaat het toch weer' in 'Ons poëtisch Binnenhof, politici kiezen hun dichters' redactie Ernst van Altena (1986), gekozen door Ed H.T.M. Nijpels (VVD).
• 1 gedicht: 'Water bij dag en bij nacht' in 'Dichterbij. Gedichten voor 12+', samengesteld door Jan Heerze (1986)
• 1 gedicht: 'Zijn jas' in 'Vader. Een blijk van genegenheid', samengesteld door Adam Arie Martinus (1986)
• 1 gedicht: 'Jonge sla' in 'Gelezen worden ze ontelbre malen. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1986)
• 1 gedicht: 'Jonge sla' in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 1 gedicht: 'Baai' in 'Ons poëtisch Dichtersland. Nederlandse dichters kiezen hun eigen voorkeursgedicht', redactie Ernst van Altena en Jan Veldhuizen (1988)
• 2 gedichten in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 4 gedichten in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht:'Hampstead heath' in 'Europa 1992', Bulkboek 204 (1992)
• 2 gedichten in 'Ik heb de liefde lief. De mooiste liefdesgedichten uit de Nederlandse en Vlaamse poëzie', samengesteld door Willem Wilmink (1993)
• 2 gedichten in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 1 gedicht: 'Al die mooie beloften' in 'Het boek der boeken. De bijbel in de Nederlandse literatuur', Bulkboek 220 (1994)
• 3 gedichten in: 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995)
• 4 gedichten in 'Met gekleurde billen zou het gelukkiger leven zijn', 250 onvergetelijke gedichten met zorg verzameld door Jan van Coillie (1996)
• 6 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 1997', gekozen door T. van Deel (1998)
• 1 gedicht: 'Verhaaltje voor jullie' in 'Gestampte mensjes. Vrolijke gedichten voor jong en oud', samengesteld door Nanda Jansen-Meijnen en Martine Kremers (1998)
• 1 gedicht: 'Gedicht over de Drentse A' in 'Literair landschap. Dichters en schrijvers over Nederland', samengesteld door Peter van Zonneveld (1998)
• 8 gedichten in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'Aan een vijver' in: 'Familie duurt een mensenleven lang. De honderd mooiste Nederlandse gedichten over vaders, moeders, dochters en zonen', samengesteld door Menno Wigman (1999)
• 2 gedichten in 'Wie dan wel? Twintig gedichten over de tijd, de liefde en het leven', samenstelling Hes van Huizen (2000)
• 1 gedicht: 'Ga nu maar liggen...' in 'Het liefste gedicht. De favoriete liefdesgedichten van Nederland en Vlaanderen', met een inleiding van Gerrit Komrij (2001)
• 1 gedicht: 'Verhaaltje voor jullie' in 'Het lichte gedicht. De grappigste en gekste gedichten van Nederland en Vlaanderen' (2002)
• 2 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 2001', gekozen door Geert Buelens (2002)
• 2 gedichten in : 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 1 citaat in 'Standaard modern Citatenboek' samengesteld door Gerd de Ley (1973): 'Wie stilte wil beschrijven moet zijn mond maar houden. Wie niets hoort luistert niet en heeft niets te vertellen.'
• 4 citaten in 'Kosmos groot citatenboek' (1986), 3 als Kopland, 1 als psychiater Van den Hoofdakker:
  'Als je niet elke dag met een stok in je ziel roert vriest hij dicht'.
• 1 bijdrage in 'Eerst de waarheid, dan de schoonheid - Beschouwingen over wetenschap en kunst' (2004)

Tijdschriften:

• Vanaf 1964 verschenen de gedichten van Rutger Kopland in 'Tirade', 'De Gids' en in 'Hollands Maandblad'.
• Later werk werd ook gepubliceerd in 'De Nieuwe Clercke', 'De Revisor' en in 'Raster'.
• Rutger Kopland schreef poezierecensies voor 'NRC Handelsblad'.

Over Rutger Kopland:

• Een interview met Rutger Kopland in 'Beroepsgeheim' van Willem Roggeman (1975)
• Een interview met Rutger Kopland in 'Bij het schrijven' van T. van Deel.
• Het tijdschrift 'Dimensie' bracht in januari 1980 een Rutger Kopland-nummer uit.
• 'Herinneringen aan het onbekende' werd uitgegeven als Cassetteboek.
• Wiel Kusters, 'Monoloog in de bergen. Over Rutger Kopland' (1988)
• Een bijdrage over 'Rutger Kopland in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Kees van Domselaar (november 1989)
• Stefaan Evenepoel, 'Volmaakt onaf' (bewerkt proefschrift) (2000)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Op de lp 'Dichter(s) in de groef' (1977) leest Rutger Kopland eigen werk voor.
• Uitgeverij Rivendell brengt een T-shirt op de markt, bedrukt met het gedicht 'Jonge sla' van Rutger Kopland.
• In Sellingen is een uitkijkpunt in de vorm van de coulissen van een theater: 'het Theater van de Natuur'. Op de traptreden naar dit 'theater' staan gedichten. Op één van de treden staat een gedicht van Rutger Kopland.
• Tijdens 'Poëzie aan de Paal', september/oktober 2002 in Amerongen, hing er een gedicht van Rutger Kopland aan een lantaarnpaal.

Literaire prijzen:

• Jan Campert-prijs 1969 voor 'Alles op de fiets'.
• Herman Gorter-prijs 1976 voor 'Een lege plek om te blijven'.
• Paul Snoek-prijs 1986 voor 'Dit uitzicht'.
• P.C. Hooft-prijs 1988 voor poëzie voor zijn gehele oeuvre.
• VSB Poëzieprijs 1998 voor 'Tot het ons loslaat'.
• Eredoctoraat van de Universiteit Utrecht

Rutger Kopland was lid van de jury voor de volgende prijzen:

• Herman Gorter-prijs 1972
• P.C. Hooftprijs 1973 en 1991 (voorzitter)

Opmerkingen:

• Rutger Kopland groeide op in een streng calvinistisch milieu.
• Rutger Kopland bracht een groot gedeelte van zijn jeugd in Assen door. Zijn vader was daar directeur van de gasfabriek.
• Hij studeerde vanaf 1951 medicijnen in Groningen. In zijn studietijd schreef hij gedichten en cabaretteksten.
• Hij deed mee aan een studentuitvoering van de 'Dreigroschenoper'. Hier is toen zelfs een grammofoonplaat van gemaakt.
• Rutger Kopland promoveerde in 1966 op een proefschrift over het gedrag en de hersenactiviteit van soezerige en slapende katten.
• Rutger Kopland debuteerde met de bundel 'Onder het vee' in 1966.
• Vanaf 1969 werkte hij op de afdeling biologische psychiatrie van de medische faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen, tot 1983 als wetenschappelijk hoofdmedewerker.
• Van 1983 tot 1995 was hij hoogleraar in de biologische psychiatrie aan de Rijks Universiteit van Groningen. Hij verrichtte onderzoek naar de mogelijkheden van depressiebestrijding door slaaponthouding.
• Als psychiater publiceerde hij de essaybundel 'Het bolwerk van de betweters'.
• Het centrale thema van Rutger Kopland is het onveranderbare van alle menselijk doen en laten. Je kunt proberen het verleden te herstellen, maar dit zal nooit lukken.
• De toon van zijn poëzie is weemoedig, maar wordt nooit sentimenteel door de ironie, door het schrijven in spreektaal en door de nuchterheid die uit het werk spreekt.
• Kopland woont in Glimmen en dicht veel over zijn directe omgeving, bijv. over de Drentse A.
• Het gedicht 'Weggaan' van Rutger Kopland wordt veel gebruikt bij begrafenissen en in rouwadvertenties.

Anderen over Rutger Kopland:

• De kwetsbaarheid van Kopland bestaat uit een afzien van de wereld, een terug naar de natuur maar dan zonder illusie. Het arcadia dat, misschien, vroeger bestond kan nog even betrokken worden, nog even in herinnering blijven en dan gaat het onverbloemd naar de knoppen. Op deze dualiteit berust het hele werk. (Rein Bloem, VN, 25-10-1975)
• Lezing met lichtbeelden!
  R. van den Hoofdakker
  Liet Rutger Kopland zien
  in het gesticht:
  
  'Jongens, dit is nu een
  Schizofreniepatiënt;
  Denkt dat hij dokter is
  En dat hij dicht'
  Jean Pierre Rawie/Driek van Wissen, Hier ligt Poot Hij is dood, blz. 123)
• Alledaagse gebeurtenissen en herinneringen worden in heel innige typeringen tot de rand van de weemoed gevuld; de lichte ironie voorkomt overlopen van het gevoel. (Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs, blz. 81)
• Rutger Kopland is een oer-Nederlandse dichter. Dat zit 'm in de toon, waar verwondering en berusting hand in hand gaan, in de afwezigheid van elke vorm van bravoure of spektakel, in de ongekunstelde, bijna parlando stijl, de 'gewone' taal. En dat zit 'm in zijn natuurbeelden, zijn boerderijen, kleine gehuchtjes, grazige weilanden, paarden en honden (Thomas van den Bergh, Elsevier, 13-10-2001)
• Hij formuleert helder in strak geconstrudeerde zinnen, die je vooral hardop moet lezen. Dan begrijp je wat er staat, want je merkt vanzelf wanneer je de klemtoon in een strofe verkeerd legt en de woorden onzin lijken te verkondigen. Nee, nog eens lezen en dan versta je de dichter, die jou nauwelijks helpt met leestekens. (Menno Schenke, AD, 02-11-2001)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Rutger Kopland
• Schrijversnet - Rutger Kopland
• Gedicht - Onder het vee
• Gedicht - Psalm
• Gedicht - Weggaan
• Heraclitus - Rutger Kopland

Bronnen o.a.:

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
• Ooitgedicht (1985)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Schrijversgezichten (1990)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooft-prijs (1997)
• Geluk is gevaarlijk (1999)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)