Achternaam: Kossmann

Voornaam: Alfred (Fred)

Doopnamen: Alfred Karl

Geboren: 31-01-1922

Te: Leiden

Overleden: 27-06-1998

Te: Amsterdam

Pseudoniem(en): Alfred Kossmann publiceerde werk onder de pseudoniemen: Geert Aaber, Thomas Rozendal, Philip van Son en Gerard Sater.

Werk:

Poëzie:

• De vernietiging (rijmprent, in eigen beheer) (1941)
• De dansschool (in eigen beheer) (1943)
• Het vuurwerk (1946)
• De bosheks (1951)
• Apologie der varkens (1954)
• De veldtocht en andere gedichten (1959)
• Gedichten 1940-1965 (1969)
• Rotterdam (1969)
• Dagboek uit en thuis (1981)
• Thomas Rozendal/Vijf gedichten (bibliofiel, 80 ex.) (1986)

Proza:

• De nederlaag (1950)
• De moord op Arend Zwigt (1951)
• De doolhof (roman, waarvan 8 auteurs ieder een hoofdstuk schreven, met een prijsvraag, waarbij de lezers de juiste schrijver bij ieder hoofdstuk moesten plaatsen) (1951)
• De linkerhand (1955)
• De hondenplaag (1956)
• De bekering (1957)
• De misdaad (1962)
• Reisverhaal (1966)
• Proeve van vaderland (1967)
• De vrouwenhaters (1968)
• Studies in paniek (verzamelbundel) (1968)
• De architect (1969)
• De wind en de lichten der schepen (1970)
• Ga weg, ga weg, zei de vogel (1971)
• Waarover wil je dat ik schrijf (columns) (1972)
• Laatst ging ik spelevaren (1973)
• O roos, je bent ziek (1979)
• Geur der droefenis (1980)
• De vrijheid, de leegte, de dood (verhalen) (1981)
• Hoogmoed en dronkenschap (1981)
• De middag van mijn leven (keuze uit de reisverhalen) (1982)
• Een gouden beker (1982)
• Drempel van ouderdom (1983)
• In alle onschuld (1984)
• Rampspoed. Novelle van de leraar (1985)
• Slecht zicht (1986)
• Duurzame gewoonten of Uit het leven van een romanfiguur (1987)
• Een verjaardag (1989)
• Familieroman (1990)
• Huldigingen (1995)
• De mannen waaruit ik besta (NRC-miniaturen) (1999)

Voor kinderen:

• Lieve, lieve opa's (prentenboek, met M. Sligting) (1994)

Toneel:

• Tegenspoed is niet te koop (opera buffa) (1953)

Vertalingen:

• Alfred Kossmann vertaalde werk van: Lewis Carroll, Elisabeth Seeger, Franz Werfel, Thomas Mann, Heinrich Heine, Nikolaus Lenau en Leopold von Sacher-Masoch.
• Lewis Caroll, Alice in Wonderland (met C. Reedijk) (1947)

Essays:

• Distels voor vakgenoten (1948)
• Jan Sluyters. Naakttekeningen en composities (1948)
• De rijmende dood (1959)
• Anna Blaman (1961)
• Martelaar voor een dagdroom. over leven en werk van L. von Sacher-Masoch (1963)
• Reislust (1963)
• De smaak van groene kaas (1965)
• Reisverhaal (1966)
• Proeve van vaderland; een verslag (1967)
• Clownsreis (1967)
• Dagboek van een masochist (1968)
• Victor E. van Vriesland, Herinneringen verteld aan Alfred Kossmann (1969)
• Martelaar voor een dagdroom (biografie van Leopold von Sacher-Masoch) (1970)
• Isings, realist van de verbeelding (1973)
• De seizoenen van een invalide lezer (autobiografisch essay) (1976)
• Weerzien van een eiland (autobiografisch essay) (1977)
• Duurzame gewoonten of uit het leven van een romanfiguur (verhulde autobiografie) (1987)
• Rotterdammer, zo ik iets ben (1993)

Bloemlezingen:

• Anna Blaman, Over zichzelf en anderen (gedichten en beschouwingen, samengesteld door Alfred Kossmann en een zus van Anna Blaman) (1963)
• Kritisch Akkoord 1969 (met Bernard Kemp, Eugène van Itterbeek en Lambert Tegenbosch) (1969)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'De nijlpaarden' in 'Omnibus voor de jeugd', samengesteld door Annie Winkler-Prins (1949)
• 3 gedichten in 'Singel 262. Zeventien dichters' (1952)
• 5 gedichten in 'Stroomgebied. Eem bloemlezing uit de poëzie van de na-oorlogse dichtersgeneratie', samengesteld door Ad den Besten (1953)
• 1 gedicht: 'Verhaal' in 'Poëtisch akkoord. Honderd gedichten uit tien jaar Noord- en Zuid-Nederlandse literatuur', samenstelling: Pierre H. Dubois, Hubert van Herreweghen, Maurice Roelants en Garmt Stuiveling (1956)
• 1 gedicht: 'Feestdag' in 'De Muze vertelt', bijeengebracht door J.C. Brandt Corstius en Han G. Hoekstra (1958)
• 1 gedicht: 'De dood van de giraffen' in 'Gedichten lezen' (1959)
• 1 gedicht: 'Aria' in 'Het kind' (serie: Beeldende poëzie), bijeengebracht door Adriaan Morriën (1959)
• 1 gedicht: 'Zelfportret 1946' in 'Gastenboek van Singel 262', met nieuw werk van tweeënveertig Nederlandse auteurs (1963)
• 2 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: 'Walgelijk is het leven' in: 'Het kind', door Willem Wilmink en Fetze Pijlman (1979)
• 2 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 3 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 1 gedicht: 'Aftelrijm' in 'Nou hoor je het eens van een ander', samengesteld door Kees Fens (1982)
• 1 gedicht: 'Een rijm' in 'Dieren op Versvoeten, Lichtvoetige Gedichten uit het Dierenrijk', bijeengebracht door Hemmo Drexhage (1985)
• 1 gedicht: 'Gymnasium' in 'Klasseboek. Gedichten over school', samengesteld door Anton Oskamp (1986)
• 1 gedicht: 'Romance' in 'Ons poëtisch Dichtersland. Nederlandse dichters kiezen hun eigen voorkeursgedicht', redactie Ernst van Altena en Jan Veldhuizen (1988)
• 1 gedicht: 'Een rijm' in 'Hier ligt Poot Hij is dood', samengesteld door Robert-Henk Zuidinga (1990)
• 5 gedichten in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht: 'De vernietiging' in: 'Die dag in mei vergeet ik niet. De mooiste Nederlandse bevrijdingspoëzie', gekozen door Hans Warren (1995)
• 1 gedicht: 'Een rijm' in 'Gestampte mensjes. Vrolijke gedichten voor jong en oud', samengesteld door Nanda Jansen-Meijnen en Martine Kremers (1998)
• 1 gedicht: 'De herten' in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'Een rijm' in 'De light scheurkalender 2002', samengesteld door Vic van de Reijt en Kick van der Veer (2001)

Proza:

• 1 essay: 'Meningen zijn niet mijn zaak' in 'Schrijvers Blootshoofds' (1956)
• 1 verhaal: 'Conférence' in 'Gastenboek van Singel 262' (1962)
• 1 verhaal in 'Van zes een jaar', t.g.v. 50-jarig bestaan Querido (1965)
• 1 verhaal: 'Wayo of de vondeling' in 'Jong gedaan. Kinderwerk en beginnerswerk van 28 auteurs' (1968). Hij schreef dit verhaal toen hij 11 jaar was. Ook de inleiding in deze bundel is van Alfred Kossmann.
• 1 verhaal: 'Het model' in 'Van Vestdijk tot Vinkenoog', samengesteld door Pieter Grashoff (1969)
• 1 verhaal: 'De klok' in 'Kom op uw verhaal' (1970)
• 1 verhaal: 'Herfst' in 'Literair akkoord 14' samengesteld door Christine D'Haen, Wim Hazeu, Hubert van Herreweghen, Willem G. van Maanen (1971)
• 2 verhalen in 'Brokkelpak. Een boek vol verhalen, gedichten, puzzels, spelletjes en wetenswaardigheden', samengesteld door T. van Deel (1972)
• 1 verhaal: 'De zomer van een invalide lezer' in 'Verhaal nog es wat.... 2', samengesteld door Wim Hazeu (1974)
• 1 verhaal: 'Het uitzicht' in 'Vluchtig omzien. Een halve eeuw nederlandstalige letterkunde', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1975)
• 1 verhaal: 'Laatst ging ik spelevaren' in 'Schrijven is blijven' (Singel 262) (1976)
• 1 verhaal: 'Schetsplan voor de Jordaan' in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 2 fragmenten in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 verhaal: 'Utrecht' in 'Utrecht in tekst & beeld', samengesteld door Arjaan van Nimwegen en Richard den Dool (1984)
• 1 verhaal: 'fragment uit Weerzien van een eiland' in 'De Kat in de boekenkast. Nederlandse schrijvers over katten'samengesteld door Tilly Hermans en Pieter van Oudheusden (1984)
• Enkele bladzijden in 'Ik herinner mij' redactie Emile Brugman en Martin Ros, Privé-domein nr. 151 (1988)
• 1 verhaal:'Fado uit Olhão' in 'Europa 1992', Bulkboek 204 (1992)
• 1 citaat (Een rijm) in Prisma van de citaten (1994)
• 1 fragment uit 'Rampsoed' + een foto van zijn graf in 'Alleen de dood is tussen u en mij. Literaire dodenkalender van de twintigste eeuw', samengesteld door Dirk Baartse e.a. (2000)

Tijdschriften:

• Alfred Kossmann was van 1953 tot 1968 kunstredacteur en criticus bij 'Het Vrije Volk'. In deze krant publiceerde hij ook reisbrieven.
• Alfred Kossmann schreef 'miniaturen' voor 'NRC Handelsblad' van 1996 tot 1998.
• Alfred Kossmann was redacteur van 'Het Boek van Nu'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In 1948 publiceerde Kossmann onder het pseudoniem Geert Aaber een boek over de schilder Jan sluyters: 'Jan Sluyters. Naakttekeningen en composities'.
• Ook in 1948 publiceerde Kossmann onder het pseudoniem Philip van Son 'Distels voor vakgenoten'.
• In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Alfred Kossmann uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Anna Blaman.
• 'Prentenboek van Rotterdam' (met J. Aarese en H.C. Hazewinkel) (1954)
• 'Rotterdam, stad en haven' (1959)
• In 1965 verscheen, ter gelegenheid van 50 jaar Querido, het boekje 'Van zes een jaar'. Er staan verhalen in van J. Bernlef, Max Dendermonde, A. den Doolaard, Hella S. Haasse. Alfred Kossmann en Helga Ruebsamen. In een prijsvraag konden de lezers de verhalen aan de juiste auteur toewijzen.
• Johannes Honigmond uit 'De nedelaag' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• Een bijdrage over Alfred Kossmann in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Bert Peene (augustus 1993)
• Alfred Kossmann schreef het lemma 'oubollig' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)

Literaire prijzen:

• Lucy B. en C.W van der Hoogt-prijs 1951 voor 'De nederlaag'.
• Reisbeurs 1955 n.a.v. 'Apologie der varkens'.
• 1960: Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945
• ANWB-prijs 1964 voor 'Reislust'.
• Vijverbergprijs 1965 voor 'De smaak van groene kaas'.
• Marianne Philips-prijs 1972 voor 'Ga weg, ga weg, zei de vogel'.
• Constantijn Huygens-prijs 1980 voor zijn gehele oeuvre.
• Libris Literatuurprijs 1996 voor 'Huldigingen'.

Alfred Kossmann was lid van de jury voor de volgende prijzen:

• P.C. Hooftprijs 1953, 1960, 1968 en 1981
• Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1953, 1960,1963, 1966
• Novelleprijsvraag CPNB 1953, 1960
• Mr. H.G. van der Vies-prijs 1958
• Pierre Bayle-prijs 1963, 1970
• Henriëtte Roland Holst-prijs 1969
• Billiton-Van der Rijn-prijs 1970
• Alice van Nahuys-prijs 1972
• Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1973
• Lucy b. en C.W. van der Hoogt-prijs 19734, 1974
• Louis Couperus-prijs 1975
• Multatuli-prijs 1976

Opmerkingen:

• Zijn vader was adjunct-directeur (1923-1958) en directeur van de gemeentebibliotheek in Rotterdam.
• Alfred Kossmann had een tweelingbroer: E.F. Kossmann (1922-2003), die hoogleraar was in de geschiedenis en die wetenschappelijk werk publiceerde.
• Alfred Kossmann bracht zijn jeugd door in Rotterdam. Hij verliet voortijdig het Gymnasium Erasmianum en ging werken in een boekhandel op het Beursplein., daarna bij een uitgeverij aan de Wijnhaven.
• Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werkte hij bij een antiquariaat in Leiden.
• Alfred Kossmann debuteerde in 1943 met de dichtbundel 'De dansschool'.
• In de Tweede Wereldoorlog dook hij onder. Hij werd door de Duitsers gevonden en in 1943 in Duitsland (Straatsburg en Heidelberg) tewerkgesteld.
• In 'De nederlaag' (1950) beschreef Kossmann zijn ervaringen als dwangarbeider tijdens de Tweede Wereldoorlog in Straatsburg en Heidelberg.
• Na de oorlog werkte Alfred Kossmann bij uitgeverijen, eerst in Rotterdam, daarna in Amsterdam.
• In 1952 werd hij criticus bij 'Het vrije Volk' voor toneel, film en literatuur. Eerst tot 1963 in Rotterdam, daarna tot 1968 in Amsterdam. In 1989 werd 'Het Vrije Volk' opgeheven en ging Kossmann schrijven voor de Gemeenschappelijke Pers Dienst.
• Vaak is een journalist het hoofdfiguur in zijn werk.
• Vanaf 1968 heeft hij geen vast werk meer en leeft van de pen.
• Alfred Kossmann reisde door Italië, Marokko, Spanje, Portugal, Turkije en veel door Griekenland. (In 1955 kreeg hij een reisbeurs).
• Er wordt wel gezegd dat het werk van Kossmann verwantschap vertoont met dat van Kafka. In zijn werk is een magisch-realistische invloed terug te vinden.
• Naar eigen zeggen werd hij beïnvloed door de poëzie van M. Nijhoff en Victor E. van Vriesland. Hij begon met vormvaste gedichten maar ging op den duur wat lossere gedichten schrijven.
• In zijn werk zit een wat ironische ondertoon.
• De personages in zijn boeken hebben vaak een identiteit opgelegd gekregen en willen (of kunnen) daaraan niet voldoen.
• In 1972 had Alfred Kossmann een ernstig auto-ongeluk Hij raakte gedeeltelijk invalide. Hierover schreef hij in 'Laatst ging ik spelevaren', De seizoenen van een invalide lezer' en 'Weerzien van een eiland'.
• "Geur der droefenis' (1980) wordt gezien als zijn beste werk.
• Na dit ongeluk woonde hij lange tijd in Griekenland.
• Alfred Kossmann overleed aan de gevolgen van een longontsteking. Hij werd begraven op Begraafplaats Zorgvlied in Amstelveen.

Anderen over Alfred Kossmann:

• Alfred Kossmann, een van de Noordnederlandse schrijvers, die ik - zonder weerkerigheid wellicht, - als een geestverwant beschouw, is in staat over de vieste dingen te schrijven zonder vieze woorden te gebruiken, een ideaal dat ik ook betracht. (Marnix Gijsen, Weer thuis. Bedenkingen bij de dingen van onze dagen, blz. 47)
• Gisteren moest ik in recordtijd een boek voor de krant lezen en daar een kroniek over schrijven (Kossmann, een prachtwerkje over de grootst mogelijke ellende, Laatst ging ik spelevaren). (Hans Warren, Geheim dagboek 1973-1975, blz. 66, 20-09-1973)
• Het grote publiek heeft hij nooit bereikt, ondanks een mooie schrijfstijl (helder, beeldend, intiem) en het vermogen om in een paar zinnen een scène en personages leven in te blazen. Dat zal wel komen omdat hij niet geneigd is het de lezer makkelijk te maken. (Hans Vervoort, NRC, 12-09-1986)
• Kossmanns conservatisme vaart wel bij twijfel, scepsis, berusting en misschien komt daar wel de "ouderwetse" indruk vandaan die zijn werk op mij heeft gemaakt - ouderwets dan in de beste zin van het woord. Zijn proza is sierlijk en bedachtzaam, cynisme, blinde razernij of grofheid zijn hem vreemd. Zijn besef van tragiek beperkt zich tot melancholie, maar tegelijkertijd zorgt een immer alert gevoel voor ironie ervoor dat alles wat makkelijk had kunnen verzanden in langdradig gezeur speels blijft en tintelend. (Arnold Heumakers, Volkskrant, 23-06-1989)
• Ik had Kossmann de (helaas schaarse) keren dat ik hem ontmoette leren kennen als een fijn mens met eigenschappen die heel zeldzaam zijn in de literaire wereld: het vermogen tot bewonderen en echte collegialiteit. (Hans Warren, Gelders Dagblad, 17-04-1999)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Alfred Kossmann

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Alfred Kossmann
• Schrijversnet - Alfred Kossmann
• Biblioweb - Alfred Kossmann

Bronnen o.a.:

• Singel 262. Tweeëntwintig biografieën (1950)
• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
• Wim Hazeu, Verhaal nog es wat..2 (1974)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Kees Fens, Nou hoor je het eens van een ander (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Ooitgedicht (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)