Achternaam: Kusters

Voornaam: Wiel

Doopnamen: Jan Hubert Willem

Geboren: 01-06-1947

Te: Spekholzerheide (gemeente Kerkrade)

Pseudoniem(en): Zijn eerste bundel 'almachtige huur' verscheen in 1974 onder het pseudoniem k.w. tuisler.

Werk:

Poëzie:

• Almachtige huur (1974)
• Een oor aan de grond (1978)
• De gang gevolgd door Carbone notate (1979)
• De gang (1980)
• Sirenas. Spaanse souvenirs (bibliofiel) (1980)
• Het mijnmuseum (notities en poëzie) (1981)
• Hoofden (1981)
• Ballade van de stoker (bibliofiel, 75 ex.) (1982)
• Ballade van de palfrenier (bibliofiel) (1982)
• Kwelrijm (1983)
• Een bezoek aan de leermijn (notities en poëzie) (1984)
• Het leven op stoomschepen (1986)
• Je wimpers zo lang. Naar motieven van Georg Heym (1887-1912), die bij het schaatsen op de Havel bij Berlijn door het ijs zakte en verdronk. (bibliofiel, 50 ex.) (1986)
• Berlijn (bibliofiel, 60 ex.) (1987)
• Drie nonsensverzen voor Nop (1988)
• Dagboek (vouwblad, bibliofiel, 60 ex.) (1988)
• Oude brug (1988)
• De hoogtijd van Peter Yvon de Vries en Anneke Brassinga (vouwblad, bibliofiel, 45 ex.) (1988)
• IJs en weder dienende (met anderen) (1988)
• Laatst (1989)
• Abecedarium (1989)
• Koninklijke sfinx (1989)
• Merelschedeltje (vouwblad, bibliofiel, 75 ex.) (1989)
• Canto fermo (1990)
• Reliek (1990)
• Vier componisten op zoek naar een dichter (1991)
• Oase (1992)
• De scheepskist. Levensliedje voor Tonie (bibliofiel, 25 ex.) (1996)
• Velerhande gedichten (1997)
• Een onbekende stem zingt (vouwblad, bibliofiel, 125 ex.) (1997)
• Junikever (bibliofiel, 50 ex.) (1997)
• Zegelboom. Gedichten en notities 1975 - 1989 (1998)
• Twee sonnetten (bibliofiel, 60 ex.) (2000)
• Woongenot & Reisplezier (twee sonnettenkransen, samen met Huub Beurskens) (2001)
• Als kind moest ik een walvis eten (2002)
• Jan Hanlohof (bibliofiel, 85 ex.) (2002)
• In memoriam Guus Söttemann (bibliofiel, 60 ex.) (2002)

Voor kinderen:

• Salamanders vangen (1985)
• Het veterdiploma (1987)
• Dagboek (1988)
• Een beroemde drummer (1994)

Proza:

• Een bezoek aan de leermijn (notities) (1984)
• Hendriadys (1988)
• Aangetekend - Test test test : twee verhalen (2000)
• De onweerzitting (2000)

Voor kinderen:

• Te veel hersens (2001)

Theater:

• Passio diaboli (Libretto naar een idee van Bernard van Beurden) (1992)
• Doa tuut 't. Monoloog voor stem en tuba (1998)

Vertalingen:

• Oskar Pastior, Een Nederlandse titel (1985)
• Zonder weerga/Seinesgleichen (met Oskar Pastior) (1986)
• Marin Sorescu, Versteende Hettiet (1993)

Vertaald:

• Carbone notata. Gedichte, Inschriften (Aus dem Niederländischen von Oskar Pastior) (1983)

Essays:

• Het mijnmuseum (notities en poëzie) (1981)
• Heldin in broek (1982)
• Een tuin in het niks (vijf opstellen over Gerrit Kouwenaar) (1983)
• De killer. Over poëzie en poëtica van Gerrit Kouwenaar (proefschrift) (1985)
• Raad van Alfabet (1987)
• Dit lege hart - over J.C. Bloem (1987)
• De geheimen van wikke en dille. Aantekeningen over poëzie (1988)
• Vaak is in mij iets heidens aan het treuren. Wiel Kusters over cultuur, natuur, Pierre Kemp en Toon Hermans (1988)
• Monoloog in de bergen. Over Rutger Kopland (1988)
• Arenden, ketenen (1988)
• Het sneeuwde tot het niet meer sneeuwde (1988)
• De trap (1989)
• Pooltochten (inaugurele rede) (1989)
• Kouwetenendokter. Over poëzoe, wetenschap, witte jassen en een sarcofaag (1991)
• Een hemd met paardjes. Over het werk van Geert van Beek (1990)
• Pierre Kemp, vroeg en laat (1991)
• Vier componisten op zoek naar een dichter (1991)
• Tegen de verstening, tegen het gruis. Enkele gedachten over cultuur (1993)
• Honingraten. Over de smaak van lezen (1994)
• Ik graaf, jij graaft. Aantekeningen over poëzie (1995)
• Bladeren en lezen in groot verstaan. Pierre Kemp in de wereld van het boek (met Harry G.M. Prick) (1995)
• Poëzie als perfecte misdaad, toegelicht aan de hand van de zaak Kouwenaar (1995)
• Zegelboom 1975 - 1989 (1998)
• Versteende wouden - Mijnen en mijnwerkers in woord en beeld (met Jos Perry) (1999)

Bloemlezingen:

• Het werk (1980)
• Alles voor niets. Hommages aan Jan G. Elburg (met Huub Beurskens en Laurens Vancrevel) (1989)
• Charles Beltjens (1832-1890), Poesies (met Peter J.A. Nissen) (1995)

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 2 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: 'De komst van Luth & Co' in 'Het werk', een bloemlezing door Wiel Kusters (1980)
• 1 gedicht: 'De komst van Luth & Co' in 'Ons poëtisch Binnenhof, politici kiezen hun dichters' redactie Ernst van Altena (1986), gekozen door Thijs Wöltgens (PvdA).
• 1 gedicht: 'Knittelvers-L' in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 1 gedicht: 'Ballade van de stoker' in 'Ons poëtisch Dichtersland. Nederlandse dichters kiezen hun eigen voorkeursgedicht', redactie Ernst van Altena en Jan Veldhuizen (1988)
• 6 gedichten in 'Kom maar dichter. 200 gedichten voor kinderen'(samengezocht door Jan van Coillie) (1990)
• 3 gedichten in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 2 gedichten in 'Met gekleurde billen zou het gelukkiger leven zijn', 250 onvergetelijke gedichten met zorg verzameld door Jan van Coillie (1996)
• 3 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 1997', gekozen door T. van Deel (1998)
• 1 gedicht: 'Maskers' in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 7 gedichten in 'Van Alphen tot Zonderland'. De Nederlandse kinderpoëzie verzameld door Anne de Vries' (2000)
• 2 gedichten in 'Honderd keer moet ik dit schrijven. Honderd gedichten over school', samenstelling Frank Eerhart (2002)
• 2 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 2002', gekozen door Gillis Dorleijn (2003)
• 1 gedicht: 'In het museum' in: 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 1 bijdrage en 1 fragment in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)

Tijdschriften:

• Wiel Kusters debuteerde in 1965 met poëzie in 'Contour'.
• Wiel Kusters recenseerde van 1978 tot 1987 voor 'NRC Handelsblad' en van 1988 tot 1991 voor 'De Volkskrant'.
• Wiel Kusters was van 1983 tot 1994 redacteur van 'De Gids'.
• In 1993/1994 was Wiel Kusters redacteur van 'Dietsche Warande & Belfort'.
• Wiel Kusters publiceerde in 'Tirade', 'De Revisor', 'Raster', 'Maatstaf', 'De Vlaamse Gids'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In sommige literaire overzichten komt 'Verpakte bewegingen' (1977) voor. Het is een spooktitel: het boek is nooit verschenen.
• Wiel Kusters schreef het hoofdstuk over Limburg in 'Querido's letterkundige reisgids van Nederland' (1982)
• Margriet Ehlen componeerde: 'Palimpsesten : vier liederen op gedichten van Wiel Kusters voor mezzosopraan en piano' (1984)
• De poëziebundels van Wiel Kusters voor kinderen werden geïllustreerd door Joep Bertrams.
• Jo Peters, 'De onderste steen. Een bibliografie van het werk van Wiel Kusters' (1988)
• Een bijdrage over Wiel Kusters in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Hans Groenewegen (november 1996)
• Jo Peters, 'De onderste steen 2 (1988 - 1997). Een bibliografie van het werk van Wiel Kusters'.

Literaire prijzen:

• Vlag-en-wimpel vermelding 1988 voor 'Het veterdiploma'.
• Sphinx-Cultuurprijs 1990 voor zijn verdiensten als dichter en essayist en stimulator van het literaire leven in Limburg.

Wiel Kusters was lid van de jury voor de P.C. Hooftprijs 1985, 1988 en 2003 (voorzitter)

Max Pam telde voor HP/De Tijd de juryleden van 14 Vlaamse en 163 Nederlandse prijzen tussen januari 1986 tot oktober 2001. Hij maakte een top 60 van juryleden. Wiel Kusters stond op nummer 48. Hij zat in die periode 7 keer in een jury.

Opmerkingen:

• De vader van Wiel Kusters waren ondergrondse mijnwerker (houwer) bij de staatsmijn Wilhelmina. Zijn grootvader bij de Willem-Sophie.
• Wiel Kusters werd katholiek opgevoed. De eerste paar jaar van zijn leven sprak hij het Kerkraads dialect. Op school leerde hij voor het eerst Nederlands.
• Wiel Kusters deed in 1963 examen ULO-B.
• Hij werkte een paar jaar als kantoorbediende, maar leerde in de avonduren verder.
• In 1966 haalde hij zijn diploma staatsexamen HBS-A.
• Wiel Kusters zat in militaire dienst van mei 1967 tot oktober 1968.
• In 1971 haalde hij zijn diploma staatsexamen gymnasium alpha.
• Inmiddels was hij - sinds 1968 - Nederlands gaan studeren. Hij behaalde zijn doctoraalexamen Nederlandse taal- en letterkunde in 1973 aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Zijn hoofdvak was literatuur van de achttiende eeuw. Hij promoveerde in 1986 in Utrecht op de poëzie en poëtica van Gerrit Kouwenaar.
• Wiel Kusters trouwde met Tonie Ehlen. Zij is pianiste. Ze wonen vanaf 1972 in Maastricht.
• Van 1972 tot 1978 was Wiel Kusters leraar Nederlands.
• Wiel Kusters was van 1976 tot 1982 eindredacteur van het kunstprogramma van de Regionale Omroep Zuid.
• Vanaf 1978 wijdde Kusters zich geheel aan het schrijven. Hij werkte mee aan kranten, tijdschriften en radio-programma's (KRO).
• Wiel Kusters was in 1986 gastdocent aan de Freie Universität in Berlijn.
• Vanaf 1989 was Wiel Kusters hoogleraar algemene en Nederlandse letterkunde aan de Faculteit der cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht. In datzelfde jaar werd hij voorzitter van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, afdeling Zuid.
• Wiel Kusters was twee keer lid van de afdeling letteren van de Raad voor de Kunst, in 1984/1985 en van 1991 tot 1993 (als voorzitter). Ook was hij lid van de Raad voor Cultuur.
• Voor Wiel Kusters is er niet echt een verschil tussen poëzie voor kinderen of voor volwassenen. Het gedicht 'Zelf gehoord' in 'Salamanders vangen' staat met de titel 'Kinderkamer' in de bundel voor volwassenen 'Hoofden'.
• De poëziebundels voor kinderen werden geïllustreerd door Joep Bertrams. Voor de tekeningen in 'Salamanders vangen' kreeg Bertrams in 1986 een Zilveren Penseel.
• Wiel Kusters richtte in 2000 samen met Huub Beurskens en Laurens Vancrevel uitgeverij 'Nieuwe Doelen' op.
• Wiel Kusters is voorzitter bent van het Paul Celan Genootschap.

Anderen over Wiel Kusters:

• De dichter is in ieder geval niet voor een mijntje vervaard. (Rein Bloem, Vrij Nederland, 20-10-1979)
• Qua vorm doet Kusters weinig concessies aan zijn lezers. De gedichten vereisen allemaal meer dan een of twee maal lezen. Een aantal zou met evenveel recht in een 'volwassen' bundel opgenomen kunnen zijn. Ze zijn compact en vertonen geen gedwongen rijm of dreunend ritme, maar betsaan uit vloeiende, soepel in elkaar overlopende zinnen. (Bregje Boonstra n.a.v. 'Salamanders vangen', NRC, 25-10-1985)
• Wiel Kusters bezit het vermogen op een heldere en animerende wijze te schrijven over poëzie, ook als die niet makkelijk te begrijpen is. Hij doet dit zonder gewichtigdoenerij, zonder academische geheimtaal en zonder vette knipogen naar collega-dichters. (G.F.H. Raat, Volkskrant, 05-08-1988)
• Door hun klankrijkdom lijken de vaak hermetische gedichten van Kusters soms bijna op bakerrijmpjes. (Het ABC van de jeugdliteratuur, blz. 291)
• Vanaf het moment dat hij gedichten publiceert is Kusters ook actief als essayist. Met zijn monografieën, zijn korte notities, zijn in bundels samengebrachte studies en zijn columns is hij te beschouwen als een van de meest constante publicisten op het gebied van de twintigste-eeuwse Nederlandse poëzie. (Hans Groenewegen, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, november 1996)
• Een dichter is voor hem een mijnwerker die afdaalt in de taal om deze te onderzoeken, en die vervolgens nieuwe vondsten aan het licht brengt. (Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z, blz. 260)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Wiel Kusters

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Wiel Kusters
• Wiel Kusters - biography (Engels)

Bronnen o.a.:

• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (november 1996)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)