Achternaam: de Man

Voornaam: Herman

Geboren: 11-07-1898

Te: Woerden

Overleden: 14-11-1946

Te: Schiphol

Pseudoniem(en): Herman de Man was het pseudoniem van Salomon Herman (Sal) Hamburger. In 1943 werd het zijn officiële naam. In zijn familie werd het verhaal verteld dat De Man voor 1805 de officiële familienaam zou zijn geweest. Herman de Man gebruikte ook het pseudoniem Encleäder.

Werk:

Poëzie:

• Sonnetten en andere gedichten door S.H. Hamburger (manuscript, 1919)

Proza:

• Aardebanden (1922)
• Weideweelde (1923)
• Rijshout en rozen (1924)
• De eenzame (1924)
• Het wassende water (1925)
• Van winter tot winter (1926)
• Hollanders komt naar het water (1926)
• Jan Allemachtig (verhalen) (1928)
• Meester Lampelaar (1929)
• De kleine wereld. Bedelaarsroman (1932)
• Maria en haar timmerman (1932)
• Over de Joden en hun vervolgers (1933)
• Een stoombootje in de mist (1933)
• Scheepswerf De Kroonprinces (1936)
• De barre winter van '90 (1936)
• Maria of hoor ook de wederpartij (1937)
• Kapitein Aart Luteyn (1937)
• De koets (1937)
• Het bezoek (1937)
• Aart Luteyn de andere (1938)
• Zonen van den Paardekop (1939)
• Geboeide oerkracht (1939)
• Heilig Pietje de Booy (1940)
• Geiten (1940)
• De Heerschers van het gewest (1941)
• Apres Coup (1941)
• Wonderlijke ontmoetingen (1948)
• Omnibus (De kleine wereld/Een stoombootje in de mist/Geiten) (1954)

Brieven:

• Een toegenegen vriend, al ben ik wellicht lastig. De briefwisseling tussen Dr. P.H. Ritter en Herman de Man (1928-1946) (bezorgd door Jan J. van Herpen) (1987)

Vertalingen:

Vertaald:

• Die steigende Flut (Tübingen, 1930)
• Rising waters (Londen, 1931)
• Div. (andere) boeken van Herman de Man zijn vertaald in het Deens, Lets en Zweeds.

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Proza:

• 1 fragment: 'Het wassende water' in: 'Een bundel proza en poëzie', verzameld door G. Horreus de Haas, H. Ploeg jr. en G. Stuiveling (1937)
• 1 verhaal 'Watersnood' in 'Oogst der tijden, Keur uit de werken van schrijvers en dichter aller volken en eeuwen', red. Johan Winkler (1940)
• 1 verhaal: 'De waarheid kan geen herberg vinden' in 'Lachen is leven', bijeengelezen door Mr. E. Elias en A. Duif (1958)
• 1 verhaal: 'Watersnood' in 'Nederlandse schrijvers en schrijfsters II', L. Leopold (17e druk, 1961)
• 1 verhaal: 'Schipper op het zand' in 'Zeemansleven', redactie H. Brugmans (z.j.)
• 1 verhaal: ' Watersnood' in 'Vluchtig omzien. Een halve eeuw nederlandstalige letterkunde', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1975)
• 3 fragmenten in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)

Tijdschriften:

• Herman de Man debuteerde in 1921 in 'De Gids' met 'Aardebanden'.
• Herman de Man was verslaggever voor het 'Dagblad voor Gouda'.
• Herman de Man was in Brussel journalist voor 'Het Laatste Nieuws'.
• Herman de Man werkte voor het Haagse persbureau 'Vaz Dias'.
• Herman de Man publiceerde in 'De Nieuwe Eeuw', 'Wereldkroniek', 'Eigen Haard', 'De Nederlandsche Bibliographie', 'Blijmoedig Maandblad' en 'Nieuw leven'.
• Herman de Man redigeerde 'Rynbende's Blijmoedig Maandblad'.

Over Herman de Man:

• Henk Povee schreef een momografie over Herman de Man.
• H.A. Ett, 'H. de Man. Een poging tot reconstructie van zijn verhalend proza' (1978)
• H.A. Ett, 'Wie was H. de Man' (1980)
• J. Groot, 'L'inspiration romanesque de Herman de Man' (proefschrift) (1984)
• Theo Pollemans, 'Een zoeker naar het hart van Holland' (1996)
• Gé Vaartjes, 'Herman de Man, een biografie' (1999)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In Oudewater werd in 1978 de 'Vereniging Herman de Man' opgericht. Deze vereniging richt zich op 'de streekroman' en organiseert (auto)tochten langs de plaatsen die in het werk van De Man een belangrijke rol spelen.
• 'Het wassende water' werd door Peter van Gestel bewerkt tot een achtdelige dramaserie, in 1986 uitgezonden door de NCRV.

Literaire prijzen:

• C.W. van der Hoogt-prijs 1927 voor 'Het wassende water'.
• Tollens-prijs 1938 voor zijn gehele oeuvre.

Opmerkingen:

• Herman de Man kwam uit een joods gezin. Hij werd streng calvinistisch opgevoed. In 1927 werd hij Rooms-katholiek.
• Herman de Man trok al jong (vanaf zijn dertiende) als venter (met/voor zijn vader) langs de boerderijen in zijn geboortestreek.
• Herman de Man was eerst koopman. Later werd hij journalist en schrijver. Hij schreef calvinistische, regonialistische romans van een hoog literair gehalte.
• Veel van zijn boeken spelen in de streek waar hij opgroeide: Oudewater, Schoonhoven en op de rivieren (Lek, Hollandse IJssel).
• Herman de Man woonde met zijn ouder in Woerden, in Polsbroekerdam, van 1906 tot 1910 in Benschop aan het Dorpsplein. In 1910 verhuisden ze naar de Rootstraat in Oudewater. Later woonden ze aan de Leeuweringerstraat.
• In 1915 ging hij weg van huis (o.a. vanwege spanningen tussen hem en zijn vader) en zwierf o.a. in amsterdam.
• In 1918 weigerde hij dienst. Hij zat ruim een jaar gevangen in Jisp en in Scheveningen.
• In 1919 vluchtte hij - beschuldigd van diefstal - naar België, waar hij journalist werd. Hier noemde hij zich voor het eerst Herman de Man.
• In 1924 trouwde hij met de - ook joodse - Eva Kalker. Al snel bleek het huwelijk geen succes. Hij sloeg en negeerde haar. Wel kregen ze negen kinderen, van wie er één bij de geboorte overleed en één na vier maanden.
• In 1927 gingen De Man en zijn vrouw in Vianen over tot het Katholicisme.
• Het gezin woonde in Utrecht, Vianen, Woerden en vanaf 1930 in Berlicum.
• Herman de Man signeerde zijn boeken met 'Nog niet'. Hiermee gaf hij aan dat ook dit boek 'nog niet' het volmaakte werk was dat hij hoopte te schrijven.
• In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog werkte Herman de Man ook voor de KRO (hij vesloeg o.a. de rally van Monta Carlo) en voor de AVRO als boekbespreker.
• Vlak voor de Tweede Wereldoorlog stonden Herman de Man en zijn vrouw op het punt te scheiden.
• Bij het uitbreken van de oorlog was Herman de Man in Frankrijk. Hij had hier een buitenhuisje gekocht en wilde er in alle rust aan een boek werken. Vrouw en kinderen bleven in Nederland. Op Curacao kreeg hij werk bij de radio. Bij zijn afwezigheid vroeg zijn vrouw een scheiding aan.
• Apres Coup, Herinneringen kwam uit in 1941. De herdrukken van na de oorlog werden door hem zelf herschreven (om een fraaier beeld van hem te geven).
• Toen hij na de Tweede Wereldoorlog terugkwam bleek dat zijn vrouw en vier van zijn zeven kinderen door de Duitsers in Auschwitz waren vermoord. Een andere zoon was op de vlucht neergeschoten. Ook zijn vader, broer en schoonzus stierven in het concentratiekamp. Zijn zoon Joost en dochter Marietje overleefden de oorlog.
• Herman de Man overleed bij een vliegtuigongeluk op Schiphol. De KLM-Dakota waarmee hij terugkwam van een zakenreis naar Londen stortte neer.
• Herman de Man werd op 19-11-1946 (onder grote belangstelling) begraven op de RK Begraafplaats in Oudewater (Waterkant, rij I F. nr. 12). De begrafenis was te zien op het Polygoon-journaal.
• Herman de Man beschouwde zelf 'De barre winter van '90' als zijn beste boek.
• Het boek 'Mannen van Sliedrecht' van K. Norel is gebaseerd op voorwerk dat Herman de Man gedaan had voor een roman. Alleen de verantwoording hiervan is teruggevonden. Deze verantwoording van Herman de Man staat voorin het boek van K. Norel.
• In Oudewater staat sinds 2 april 1977 - voor de Heksenwaag - het Herman de Man-monument. Het beeld van Ineke van Dijk stelt een boerengezin op een bank voor.
• Bij Ewijk is de brug over de Waal naar Herman de Man genoemd (zie 'links')

Anderen over Herman de Man:

• De Man was altijd vol invallen en nieuwe ideeën. Hij was uiterst vindingrijk en in het gesprek was hij evenzeer een geboren verteller als in het geschreven verhaal. (P.H. Ritter, Ontmoetingen met schrijvers, blz. 52)
• Ongetwijfeld is hij de begaafdste streekschrijver in het Nederland van deze eeuw geweest. Zijn virtuoos taalgebruik, sterk plaatselijk gekleurd, maakt het lezen van zijn veelal anecdotische verhalen tot een groot genot. Maar het is vooral de dramatiek, die hem verre doet uitstijgen boven het zo geliefde genre van de boerenroman. (J. van Doorne, Trouw, 07-10-1972)
• Bij de bespreking van Herman de Mans roman 'Het wassende water' maakte Holst er zich als volgt van af: 'Deze man kent geen Nederlands, het is niet het was en de water, maar de was en het water.' (Karel Jonckheere in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 95)
• De tragiek hing over De Mans leven zoals vroeger in een rouwstoet de zwarte dekkleden over paarden hingen: tot op de grond. (Frans van Schoonderwalt, Volkskrant, 07-01-2000)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Herman de Man
• Over Gé Vaartjes, Herman de Man. Een biografie
• Recensie - De barre winter van negentig
• DBNL - Herman de Man
• Foto Herman de Man-brug, bij Ewijk over de Waal

Bronnen o.a.:

• Singel 262. Tweeëntwintig biografieën (1950)
• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• H.J.M.F. Lodewick, Literatuur geschiedenis en bloemlezing (25e druk) (1972)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Volkskrant (07-01-2000)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)