Achternaam: van Oudshoorn

Voornaam: J.

Geboren: 20-12-1876

Te: Den Haag

Overleden: 31-07-1951

Te: Den Haag

Pseudoniem(en): J. van Oudshoorn was het pseudoniem van Jan Koos Feylbrief. Hij gebruikte ook het pseudoniem J. Rating en J.K.F.

Van Oudshoorn scheidde zijn schrijverschap zo sterk van zijn dagelijks bestaan, dat hij over zijn alter ego Van Oushoorn in de derde persoon schreef - alsof het pseudoniem werkelijk iemand anders was.

Werk:

Proza:

• Willem Mertens' Levensspiegel (1914)
• Louteringen (1916)
• Verhalen (1922)
• Tobias en de dood (1925)
• Laatste dagen (1927)
• Pinksteren (1929)
• In memoriam (1930)
• Achter groene horren (1943)
• De fantast (1948)
• Doolhof der zinnen (bloemlezing door V.E. van Vrielsand) (1950)
• Bezwaarlijk verblijf (door W.A.M. de Moor) (1965)
• Verzamelde werken (verzorgd door W.A.M. de Moor) (1968 e.v.)
• Paraphrase (bibliofiel, 50 ex.) (1973)
• Jeugd. Vijf verhalen (1983)
• Marionetten (1987)

Toneel:

• Zondag, een poging tot conflict (1919 - opgevoerd in 1979)

Brieven:

• Het onuitsprekelijke (1968)
• 1 brief van J. van Oudshoorn aan A.J.G. Schmitt (oktober 1905) in 'Briefgeheim', samengesteld door René van Stipriaan (1993)

Vertalingen:

• Van Oudshoorn maakte zelf een Duitse vertaling van Willem Merten's Levensspiegel, maar heeft hier geen uitgever voor kunnen vinden.

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Proza:

• 1 fragment: 'Oude haven van Scheveningen' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 verhaal: 'Aan zee' in 'Van het leven dat voorbij gaat. Naturalistische verhalen', samengesteld door F.H. de Wit (1982)
• 1 citaat in 'Prisma van de citaten' (1994): 'Wie zelf thuis zit, weet niet meer dat anderen naar huis willen.'
• 1 verhaal: 'Pension Mordau' in 'Kort. Honderd Nederlandse en Vlaamse verhalen uit de twintigste eeuw', bijeengebracht door C.J. AartsM.C. van Etten (1993)
• 1 fragment uit 'Willem Mertens' levensspiegel' + een foto van zijn graf in 'Alleen de dood is tussen u en mij. Literaire dodenkalender van de twintigste eeuw', samengesteld door Dirk Baartse e.a. (2000)

Tijdschriften:

• In 1920 werden brieven van Oudshoorn gepubliceerd in 'Groot Nederland'.
• J. van Oudshoorn was medewerker van 'De Gids'.
• J. van Oudshoorn publiceerde in 'De Nieuwe Gids'.

Over J. van Oudshoorn:

• 'Tirade' gaf in 1976 een Van Oudshoorn-nummer uit, met nog onuitgegeven werk.
• W.A.M. de Moor, Over Willem Mertens' levensspiegel van J. van Oudshoorn (1979)
• F. Hiddema, 'Schuld en boete in Willem Mertens' levensspiegel' (1981)
• W.A.M. de Moor, Van Oudshoorn. Biografie van de ambtenaar-schrijver J.K. Feijlbrief (proefschrift - 2 delen) (1982)
• Een bijdrage over J. van Oudshoorn in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Wam de Moor (november 1994)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Bulkboek 81 was aan J. van Oudshoorn gewijd, met als titel: 'Pinksteren'.
• Erik van Zuylen maakte een televisie-documentaire over J. van Oudshoorn met als titel: 'Doolhof der zinnen'. De documentaire werd in april 1981 door de NOS uitgezonden.
• Willem Mertens uit 'Willem Mertens' levensspiegel' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 'Willem Merten's levensspiegel' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1914.
• 'Tobias en de dood' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1925.
• 'Pinksteren' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1929.

Literaire prijzen:

• Jacobson-prijs 1950.

Opmerkingen:

• De vader van J. van Oudshoorn was ambtenaar.
• Na de HBS (op de Bleyenburg) studeerde hij enige tijd aan het Instituut voor Indische Dienst in Delft.
• Van Oudshoorn werkte vvanaf 1 oktober 1899 op het ministerie van Buitenlandse Zaken en van 1905 tot 1 maart 1933 bij het Nederlandse Gezantschap in Berlijn, eerst als kanselier, vanaf 1911 als directeur. In 1933 werd hij hier vroegtijdig ontslagen. (als bezuinigingsmaatregel, maar ook wordt wel beweerd dat het vanwegen een kastekort zou zijn). Hij kreeg een wachtgeld tot zijn pensioen in 1941.
• Van Oudshoorn was in 1912 getrouwd met een Duitse vrouw- de vier jaar jongere zangeres Maria Elise Gertrud Teichner, die hij in zijn Berlijnse tijd had leren kennen. Het huwelijk bleef kinderloos.
• Frans Coenen spande zich in Nederland in om het werk van Van Oudshoorn gedrukt te krijgen.
• In 1929 onthulde de Haagse boekhandel Martinus Nijhoff de ware naam van Van Oudshoorn. Deze was hierdoor oaangenaam getroffen.
• Ze verhuisden uit Berlijn naar Den Haag.
• Hij werd kort aan het werk gesteld in Antwerpen, maar ervoer dit zelf als nutteloos werk. Hij heeft hierover het (uiterst kritische) verhaal 'Bezwaarlijk verblijf' geschreven, dat in 1965 door W.A.M. de Moor is uitgegeven.
• Van Oudshoorn hield in 1942 een radiolezing. Voor zover bekend is dit zijn enige openbare optreden.
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij als rapporteur bij de afdeling Boekwezen van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten (in feite een vorm van collaboratie). Na de oorlog wordt hij hiervoor (mild) veroordeeld. Hij mocht tot 05-11-1946 niet publiceren.
• Van Oudshoorn was de laatste jaren van zijn leven een verbitterd man.
• Mede door zijn werk in het buitenland stond Van Oudshoorn buiten het literaire leven.
• Uit zijn werk spreekt een negatieve/pessimistische kijk op het leven. Het leven is zinloos en leeg, met een even zinloze dood aan het eind.
• In 1950 vierden enkele bewonderaars Van Oudshoorn's 75e verjaardag met de bedoeling zijn werk weer onder de aandacht te brengen. Het was in werkelijkheid zijn 74e verjaardag.
• Op 27-12-1950 kreeg Van Oudshoorn een hartaanval. Op 01-01-1951 kreeg hij een tweede hartaanval. Hij was daarna bedlegerig. Op dinsdag 31-07-1951 overleed hij thuis, aan het Van Imhoffplein in Den Haag aan een derde hartaanval.
• Van Oudshoorn was Ridder in de orde van Oranje-Nassau.
• J. van Oudshoorn werd op 03-08-1951 begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats in Den Haag (graf A-I-36-20).
• De literaire nalatenschap van Van Oudshoorn wordt beheerd door W.A.M. de Moor.

Anderen over Van Oudshoorn:

• Hij droeg een bril met sterk vergrotende, randloze, ronde glazen, waarachter grote, blauwe ogen. Het leken werkelijk een soort poelen van ellende. Zijn gladgeschoren wangen vertoonden diepe, opmerkelijk lange kerven. Ik herinnerde me niet ooit ergens een foto van hem te hebben gezien en vroeg hem wat daarvan de oorzaak was. 'Kijk', zei hij, en haalde een boek van Lodewijk van Deyssel te voorschijn en sloeg het open bij een zeer zelfgenoegzaam portret van die auteur, 'als je zo'n kop hebt, dan kun je je foto laten publiceren.' (W.F. Hermans, Houten leeuwen en leeuwen van goud, blz. 325/327, Van Oudshoorn, wat ik me van hem herinner)
• Van Oudshoorn is in dit werk een schrede verder gekomen op zijn lugubere ontwikkeling. In vorige boeken analyzeerde hij het leven tot op het gebeente, depersonalizeerde hij personen en hun verhoudingen, hier symbolizeert hij de doelloosheid van het geheele leven zelf. zijn kille geschrift is eene vreeselijke vervloeking. (P.H. Ritter (1926), geciteerd in 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar')
• Toch is hij een meester in de analyse van het onderbewustzijn. Een vertegenwoordiger van het zgn. pessimistisch naturalisme. De Dostojewski van Den Haag zou je hem kunnen noemen. (VARA-gids, 21 april 1981)
• De schrijver Van Oudshoorn was zijn tijd ver vooruit met zijn behandeling van seksuele drang en masturbatie, hoe verhuld hij dat ook deed. (P.M. Reinders, NRC, 10-12-1982)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van J. van Oudshoorn
• Absolute facts - J. van Oudshoorn
• Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde - J. van Oudshoorn

Bronnen o.a.:

• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Houten leeuwen en leeuwen van goud, W.F. Hermans (1979)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Prisma van de pseudoniemen (1992)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)