Achternaam: van Schagen

Voornaam: J.C.J.

Doopnamen: Johan Christiaan Jacobus

Geboren: 11-12-1891

Te: Vlissingen

Overleden: 17-04-1985

Te: Deventer

Pseudoniem(en): J.C.J. van Schagen publiceerde ook onder de pseudoniemen Joringel en J.C. van Domburg.

Werk:

Poëzie:

• Narrenwijsheid (prozaverzen) (1925)
• Litanie (1928)
• Onderaardsch (1946)
• Narrenwijsheid en ander onkruid (bloemlezing) (1961)
• Drie fragmenten uit een Domburgs rijmjournaal (1961)
• Miniaturen (1962)
• Ik ga maar en ben (verzamelbundel, samengesteld door Rob Nieuwenhuis en K. Schippers) (1972)
• In het spiegeltje van Sjoe (1974)
• Duetten (met Fie de Ferrante) (1974)
• Al tuimelend (1975)
• Zeventien onbeduidendheden (1976)
• Kantels van Mijnheer De Géronte (1978)
• Schriftsels I tot en met XVII, cahiers (1977-1981)
• Litanie van de Knar (t.g.v. zijn negentigste verjaardag) (1982)
• Domburgs kriel (1983)
• Wat dit blijfsel overbleef (selectie uit de poëzie van J.C. van Schagen, door Berend Wineke) (1985)

Proza:

• Onderaardsch (1946)
• Flarden van den wind (1946)
• Zeeuwse reflexen (1953)
• Toespraak namens het vergaderde volk van Zeeland (1954)
• Fabeltje (1974)
• Twee spelletjes met een hondefluitje (1975)
• Schriftsels I tot en met XVII, cahiers (1977-1981)
• Dagboekblaadjes (1980)
• 23 Conversaties met de Nachtpoes (1981)
• Veldboeketje Domburg (1982)
• Zeeuwse reflexen en complexen (1982)
• Ik doe niet meer mee (bloemlezing uit het proza van J.C. van Schagen, door Berend Wineke) (1986)

Domburgse cahiers (proza en poëzie- 24 delen (1963-1975)

• Domburgse Cahiers no. 1 (1963)
• Domburgse Cahiers no. 2, Nieuwe Miniaturen. 162 Reflexen (1964)
• Domburgse Cahiers no. 3 (1964)
• Domburgse Cahiers no. 4 (1964)
• Domburgse Cahiers no. 5 (1965)
• Domburgse Cahiers no. 6a, 44 reflexen (1965)
• Domburgse Cahiers no. 6b, 44 reflexen (1965)
• Domburgse Cahiers no. 7, Laatste vaart (1965)
• Domburgse Cahiers no. 8, Schaduwen (1965)
• Domburgse Cahiers no. 9, Van gewone mensen (1965)
• Domburgse Cahiers no. 10a (1966)
• Domburgse Cahiers no. 10b, Voor vrije vogels (1966)
• Domburgse Cahiers no. 11, Heggewinde (1966)
• Domburgse Cahiers no. 12, Kleine doedelzak. 101 nieuwe reflexen (1967)
• Domburgse Cahiers no. 13a, Kom mee naar binnen (1968)
• Domburgse Cahiers no. 14, Met één vinger (1970)
• Domburgse Cahiers no. 15, Milieu-hygiëne; 86 Hekels (1970)
• Domburgse Cahiers no. 16, Klein vlooientheater (1970)
• Domburgse Cahiers no. 17, Domburgse fragmenten (1970)
• Domburgse Cahiers no. 18, Vóórhof (1971)
• Domburgse Cahiers no. 19, Kleine dierentuin (1971)
• Domburgse Cahiers no. 20, Tekens (1971)
• Domburgse Cahiers no. 21, Murmureersels in de muizenval; rancuneuze rimram 1968-1971 (1971)
• Domburgse Cahiers no. 22, Domburgse fragmenten (1970)
• Domburgse Cahiers no. 23, Al tuimelende (1975)
• Domburgse Cahiers no. 24 (1975)

Brieven:

• 'Het Zeeuws Tijdschrift' publiceerde in 1964/1965 een briefwisseling tussen Adriaan Viruly en J.C. van Schagen.
• 1 brieffragment van A Viruly aan J.C. van Schagen: 'Stoomtram Walcheren' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• Je moet het zwijgen (correspondentie en beeldend werk) (1987)

Wetenschappelijk werk:

• Stellingen op het gebied der Visscherij (1920)

Toneel:

• Regeren. Een klein divertissement (1956)

Vertalingen:

• In 'De muze kent geen Babel, Poëzie uit alle werelddelen in vertaling' (1959) staan door hem vertaalde gedichten van Fuzuli, Fazil Bey, Abdul Hak Haamid Bey en Omar Khayyam.

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Hodie mecum eris....' in 'Kent uw dichters. gedichten van 100 dichters' (1932)
• 1 gedicht: 'Advent 1944' in 'Dichters van dezen tijd', door D.A.M. Binnendijk (15e druk, 1946)
• 1 gedicht: 'Gebed' in 'Religieuze poëzie. Een keuze uit de Nederlandse religieuze lyriek van 1880 tot 1950', samengesteld door Dirk Coster en Anton Deering (1949)
• 4 gedichten in 'Nieuwe griffels schone leien', samengesteld door Paul Rodenko (1954)
• 1 gedicht: 'Kwar' in 'Voor de bijl. Schrijvers slaags met de buitenwereld', samengesteld door A. Marja (1955)
• 4 'sterke verhalen' en 2 limericks (onder het pseudoniem Joringel) in 'De lichte muze, een verzameling gorgelrijmen, limericks en andere poetische aardigheden van hedendaagse dichters', samengesteld door Jaap Romijn (1956)
• 1 gedicht: 'Boodschap' in 'Poëtisch akkoord. Honderd gedichten uit tien jaar Noord- en Zuid-Nederlandse literatuur', samenstelling: Pierre H. Dubois, Hubert van Herreweghen, Maurice Roelants en Garmt Stuiveling (1956)
• 1 gedicht: 'Gebed' in 'De dichter bidt', samengesteld door Willem Enzinck (1961)
• 1 gedicht: 'Miniaturen' in 'Literair akkoord 5', bijeengebracht door C. Bittremieux, Bert Decorte, Ed. Hoornik en Sybren Polet (1961)
• 1 gedicht: 'Vannacht in mijn slaap', in 'Dichters omnibus. 14e bloemlezing', samengesteld door Ad den Besten (1967)
• 2 gedichten in 'Zo schrijven de auteurs van nu', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1969)
• 2 gedichten in 'Gedichten die mij vergezellen', samengesteld door Dr. J.J. Buskes (z.j.)
• 1 gedicht: 'Al tuimelend' in 'Dichters omnibus 17e bloemlezing' samengesteld door Ad den Besten (1970)
• 1 gedicht: 'Peiling' in 'Dichters omnibus 18e bloemlezing', samengesteld door Ad den Besten (1971)
• 1 gedicht: 'Angst' in 'Een moederhart, een gouden hart. Dichters over hun moeder', verzameld door Gerrit Komrij (1973)
• 1 gedicht: 'Franciscus' in 'Vluchtig omzien. Een halve eeuw nederlandstalige letterkunde', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1975)
• 3 gedichten in 'Goedemorgen, welterusten', gedichten voor kinderen en andere volwassenen, gekozen door Kees Fens (1975)
• 1 gedicht: 'Werkelijkheid' in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 4 gedichten in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 2 gedichten in 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten, samengesteld door Gerrit Komrij (1980)
• 1 gedicht: 'Nocturne' in 'Geloven in gedichten', samengesteld en verklaard door H. van der Ent (1980)
• 1 gedicht: 'Werkelijkheid' in 'Het werk', een bloemlezing door Wiel Kusters (1980)
• 4 gedichten in 'Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten (2 delen), samengesteld door C. Buddingh' en Eddy van Vliet (1982)
• 1 gedicht: 'het licht is heel stil' in 'Nou hoor je het eens van een ander', samengesteld door Kees Fens (1982)
• 2 gedichten in 'Ik wou dat ik twee hondjes was', samengesteld door Vic van de Reijt (1982)
• 2 gedichten in '68 dichters op weg naar huis' (bulkboek 171), samengesteld door Patty Voorsmit (1987)
• 1 gedicht: 'Zieketroost' in Grote poëziebloemlezing 'Mij liet je leven', samenstelling Aldert Walrecht (1987)
• 3 gedichten in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht: 'Narrenwijsheid 1' in 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat', samengesteld door C.J. Aarts en M.C. van Etten (1994)
• 4 gedichten in 'Dichten over dichten. Bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de & 20ste eeuw, samengesteld door Atte Jongstra en Arjan Peters (1994)
• 1 gedicht: 'Een zachte vogel' in 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995)
• 1 gedicht: 'Mussig' in 'Gestampte mensjes. Vrolijke gedichten voor jong en oud', samengesteld door Nanda Jansen-Meijnen en Martine Kremers (1998)
• 1 gedicht: 'Angst' in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 3 gedichten in 'Van Alphen tot Zonderland'. De Nederlandse kinderpoëzie verzameld door Anne de Vries' (2000)
• 3 gedichten in : 'De light scheurkalender 2004', samengesteld door Jean Pierre Rawie & Driek van Wissen (2003)

Proza:

• 1 citaat in 'Spectrum citatenboek', samengesteld door C. Buddingh' (1967): 'Ge hadt God en de wereld lief / Toen sprong uw bretel los.'
• 1 verhaal: 'Liturgisch' in 'Op de kleine trom of De kunst van het stukje', samengestel door Barend de Goede (z.j.)
• 1 verhaal: 'Kleine eeuwigheid' in 'Zo schrijven de auteurs van nu', samengesteld door C.J.E. Dinaux (1969)
• 1 citaat in 'Standaard modern Citatenboek' samengesteld door Gerd de Ley (1973): 'Ge hadt God en de wereld lief / Toen sprong uw bretel los.'
• 1 verhaal: 'Kleine eeuwigheid' in 'Schrijven is blijven' (Singel 262) (1976)
• 2 fragmenten in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 citaat in 'Kosmos groot citatenboek' (1986): 'Toen heb ik wel ervaren dat de vorm je ook inspireren kan. Doordat je op een rijmwoord of op het ritme werkt, kun je gedreven worden naar dingen die anders nooit waren ontmoet.'
• 1 citaat in 'Prisma van de citaten' (1994): 'Met het Woord is alle ellende begonnen.'

Tijdschriften:

• Van Schagen schreef een 'koldertje' voor de Provinciale 'Zeeuwsche Courant' onder het pseudoniem Joringel.
• J.C. van Schagen publiceerde in 'Tirade', 'De Stem', 'De Nieuwe Stem', 'Hollands Maandblad', 'De Gids' en in 'Wending'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Clare Lennart beschrijft in 'Op schrijversvoeten door Nederland' (boekenweekgeschenk 1955) een bezoek aan J.C. van Schagen.
• In 'Gesprekken met dichters' (1964) van Piet Calis staat een interview met J.C. van Schagen.
• A. Oosthoek, 'Ik ga maar en ben; dubbelbeeld van J. C. van Schagen' (1971)
• 'Pamflet' gaf in 1981 een 'Van Schagen-nummer' uit.
• F. Oltheten, 'Op zoek naar evenwicht. De filosofische ontwikkeling in het werk van J.C, van Schagen' (1983)
• Het 'Domburgs Badnieuws' bracht in 1987 een Van Schagen-nummer uit.

Literaire prijzen:

• Zeeuwse prijs voor Kunsten en Wetenschappen (1961)
• Marianne Philips-prijs 1966 voor zijn hele oeuvre.
• Jacobson-prijs 1975 voor zijn hele oeuvre.

Opmerkingen:

• J.C. van Schagen groeide op in Zeeland.
• Na het bepalen van zijn HBS diploma werkte hij bij de Provinciale Griffie.
• J.C. van Schagen deed in 1913 staatsexamen en studeerde vervolgens rechten in Utrecht en Amsterdam.
• In 1920 promoveerde hij.
• Van 1918 tot 1924 werkte hij bij de Visserij-inspectie in Den Haag.
• J.C. van Schagen was van 1924 tot 1942 administrateur bij de gemeente Rotterdam. In die tijd woonde hij ook in Rotterdam. Hij onderbrak zijn ambtelijke loopbaan om rechten te studeren in Amsterdam.
• J.C. van Schagen ging over tot het katholieke geloof.
• De bundel 'Narrenwijsheid' werd bij elke herdruk uitgebreid. Vanaf de vijfde druk heeft de bundel een nawoord door Van Schagen.
• Van 1942 tot 1953 was hij schilder en maakte hij grafiek. Hij had schilderles van Willem van Leusden.
• In 1943 verhuisde hij naar Maarssen. Vervolgens woonde hij op een woonboot die o.a. op de Vecht, in Zaltbommel en in Leerdam lag. In 1951 ging hij terug naar Domburg.
• In Domburg was Van Schagen actief in de 'Stichting Zeeland voor Maatschappelijk en Cultureel Werk'.
• Na 1958 legde hij zich toe op grafisch werk. Hij was gespecialiseerd in monotypen.
• In de zestiger jaren werd J.C. van Schagen 'herontdekt' door het tijdschrift 'Barbarber'.
• Vanaf 1966 woont hij 's zomers in Domburg en 's winters in Deventer.
• Veel van zijn werk heeft hij na 1963 in eigen beheer uitgegeven in de 'Domburgse cahiers'.
• J.C. van Schagen overleed in zijn slaap op 17-04-1985 in huize De Bloemendal in Deventer.
• Tien dagen voor zijn dood was er in de centrale bibliotheek in Rotterdam nog een tentoonstelling over van Schagen geopend door Simon Carmiggelt.
• Op de avond van zijn overlijden had de Vara-radio een documentaire van Wim Hazeu over Van Schagen uitgezonden.
• J.C. van Schagen werd op 19-04-1985 in stilte gecremeerd in het crematorium aan de Imboslaan in Dieren.
• Op 04-06-1985 werd zijn as bijgezet op de Algemene Begraafplaats in Domburg (graf B-III-8).
• Vlak achter de hoofdingang van het provinciehuis in Middelburg is ter nagedachtenis aan verwoesting en herstel van de Abdij in gouden letters een gedicht aangebracht van J.C. van Schagen.
• In Domburg is in 1987 een boulevard naar Van Schagen genoemd.

Anderen over J.C. van Schagen:

• Gisteren in Middelburg kennis gemaakt met J.C.J. van Schagen (die, gruwel, onder het pseudoniem Joringel publiceert). Zacht ei. (Hans Warren, Geheim dagboek 1954-1955, blz. 116, 29-08-1954)
• Van Schagen is iemand, wiens belangstelling heel anders gericht is dan die van de meeste moderne schrijvers. Deze laatsten nemen de verworvenheden van de dieptepsychologie tot uitgangspunt en proberen dan nog diepere lagen aan te boren. Van Schagen interesseert dit niet. Hij tracht niet het leven te ontleden. Hij wil er in opgaan. Zijn menselijke hovardij afleggen, klein en doodgewoon meezingen in het koor van al het geschapene. (Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 48/49)
• Van Schagen hoort tot de kunstenaars die weigeren hun werk te schiften. Een geslaagde tekst en een onbenullige opmerking, ze gaan allebei naar de drukker. Geen uitgever accepteert dat en de enige oplossing in zo'n geval: uitgeven in eigen beheer 'als het potje met woorden weer eens overkookt'. Deze zomer bracht hij miniaturen uit en hij is ook met Domburgse Cahiers gestart: gestencilde uitgaafjes met nietjes aan elkaar gehecht. (Hans Warren, Geheim dagboek 1963-1970, blz. 32, 14-11-1963)
• Het sterkst is Van Schagen waar de filosofische aantekening plaats maakt voor de stille waarneming. (Wam de Moor, De Tijd, 30-12-1972)
• In de gedichten van Van Schagen herken ik mij zelf en hij laat mij de vrijheid om mij zelf te herkennen op mijn wijze door zo weinig mogelijk te zeggen en juist daardoor zo veel mogelijk te suggereren. (J.J. Buskes, Gedichten die mij vergezellen, blz. 27)
• Bij een huldiging ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag werd hij door een van de feestredenaars een 'zachtzinnig anarchist' genoemd, wat door de aanwezige journalist van de Provinciale Zeeuwse Courant verkeerd verstaan werd, zodat de krant de volgende dag meldde, dat in Van Schagen een 'zwakzinnig anarchist' gehuldigd was. (Piet Calis in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 200)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van J.C. van Schagen
• Gedicht - Timide
• Gedicht - Zeekant
• Gedicht op het Provinciehuis in Middelburg
• Van Schagen vertaald in het Engels door Max Verhart
• Briefwisseling van Schagen - Viruly (Zeeuws Tijdschrift)

Bronnen o.a.:

• Op schrijversvoeten door Nederland (1955)
• Lexicon van de Nederlandse literatuur (1978)
• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Kees Fens, Nou hoor je het eens van een ander (1982)
• Ooitgedicht (1985)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)