Achternaam: Tellegen

Voornaam: Toon

Doopnamen: Antonius Otto Hermannus

Geboren: 18-11-1941

Te: Den Briel

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Toon Tellegen niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk:

Poëzie:

• De zin van een liguster (1980)
• De aanzet tot een web (1981)
• Beroemde scherven (1982)
• De andere ridders (1984)
• Ik en ik (1985)
• Mijn winter (1987)
• In N. en andere gedichten (1989)
• Een langzame val (1991)
• Een dansschool (1992)
• Tijger onder de slakken (1994)
• Als we vlammen waren (1996)
• Over liefde en niets anders (1997)
• Gewone gedichten (1998)
• Er ligt een appel op een schaal (keuze uit de gedichten) (1999)
• Kruis en munt (2000)
• Gedichten 1977-1999 (2000)
• De een en de ander (2001)
• Een man en een engel (2001)
• Alleen liefde (2002)
• Wie A zegt (2002)
• Minuscule oorlogen (niet met het blote oog zichtbaar) (2004)
• Daar zijn woorden (bloemlezing) (2004)

Proza:

Volwassenen:

• Twee oude vrouwtjes (verhalen) (1994)
• Dora, een liefdesgeschiedenis (1998)
• De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne (verhalen) (2000)
• Brieven aan Doornroosje (2002)

Voor kinderen:

• Er ging geen dag voorbij (1984)
• Toen niemand iets te doen had (1987)
• Langzaam, zo snel als zij konden (1989)
• Het feest op de maan (samen met Mance Post) (1990)
• Misschien waren zij nergens (1991)
• Juffrouw Kachel (1991)
• Jannes (samen met Peter Vos) (1993)
• Bijna iedereen kon omvallen (1993)
• Mijn vader (1994)
• De verjaardag van de eekhoorn (1995)
• Misschien wisten zij alles.313 verhalen over de eekhoorn en de andere dieren (1995)
• De ontdekking van de honing (1996)
• Teunis (1996)
• Brieven aan niemand anders (1996)
• Dokter Deter (1997)
• De verjaardag van alle anderen (1998)
• Misschien wisten zij alles (met CD) (1998)
• Mijn avonturen door V. Swchwrm (Kinderboekenweekgeschenk 1998)
• De genezing van de krekel (1999)
• Ze sliepen nog (2000)
• Taartenboek (recepten van Henja Schneider) (2001)
• Maar niet uit het hart (2002)
• Middenin de nacht (2004)

Toneel:

• Jimmy Walker (samen met H. Goslinga) (1966)
• Als moeder ergens ziek van wordt (1968)
• Wespen (1979)

Vertalingen:

• Axel Hacke, Kleine koning December (1997)

Vertaald:

• 'Bijna iedereen kon omvallen' werd in 1998 in het Sloveens vertaald.
• Olivera Petrovic Stankovic vertaalde Eekhoornverhalen en 'Toen niemand iets te doen had' van Tellegen in het Servo-Kroatisch.
• 'Mijn vader' werd vertaald in het Duits en het Spaans.
• 'Teunis' werd vertaald in het Spaans.
  

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Het bezoek' in 'De spiegel van de Nederlandse poëzie', samengesteld door Hans Warren (1979)
• 1 gedicht: 'Schaatser in Den Briel' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 gedicht: 'Opzegversje' in 'Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is', samengesteld door Tine van Buul en Bianca Stigter (1991)
• 1 gedicht: 'Een gesprek' in 'Ik heb de liefde lief. De mooiste liefdesgedichten uit de Nederlandse en Vlaamse poëzie', samengesteld door Willem Wilmink (1993)
• 1 gedicht: 'In de laatste nacht schiep God het verdriet' in 'En al mijn levensdagen stonden in uw boek. Gedichten naar de Bijbel uit de twintigste eeuw', samengesteld door Huub Oosterhuis (1995)
• 2 gedichten in 'Met gekleurde billen zou het gelukkiger leven zijn', 250 onvergetelijke gedichten met zorg verzameld door Jan van Coillie (1996)
• 6 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 1996', gekozen door Herman de Coninck (1997)
• 6 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 1997', gekozen door T. van Deel (1998)
• 2 gedichten in 'Gestampte mensjes. Vrolijke gedichten voor jong en oud', samengesteld door Nanda Jansen-Meijnen en Martine Kremers (1998)
• 3 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 1998', gekozen door Wiljan van den Akker (1999)
• 1 gedicht: 'Ik wil niet dat er iets eeuwigs is' in 'De selectie van de eeuw. De 200 beste gedichten van Nederland en Vlaanderen', gekozen door Hugo Brems, Rob Schouten en Rogi Wieg (1999)
• 3 gedichten in 'Groot verzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood. Een thematische bloemlezing uit de Nederlandstalige poëzie van de twintigste eeuw', samengesteld door Jozef Deleu (1999)
• 1 gedicht: 'De keizer' in 'Lof der zotheid 2001 in gedichten' (2001)
• 2 gedichten in 'De 100 beste gedichten van 2000', gekozen door Theo de Boer (2001)
• 1 gedicht: 'Kom terug' in 'Het liefste gedicht. De favoriete liefdesgedichten van Nederland en Vlaanderen', met een inleiding van Gerrit Komrij (2001)

Proza:

• 1 bijdrage: 'Twee oude vrouwtjes' in 'Goed gebundeld 1992', samengesteld door Marijke Hilhorst (1992)
• 2 verhalen in 'In één adem uit' (1994)
• 1 verhaal: 'De eekhoorn en de mol' in 'Ratjetoe. Verhalen en tekeningen voor CliniClowns', samenstelling Gerard van Midden (2001)

Tijdschriften:

• Toon Tellegen debuteerde als dichter in 1977 in 'De Gids'.
• Toon Tellegen werkte mee aan de kinderpagina van 'NRC Handelsblad'.
• Toon Tellegen publiceerde gedichten in 'De Gids', 'Tirade', 'Optima' en 'Hollands Maandblad'.
• Toon Tellegen publiceerde proza in 'De Revisor'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• De VPRO maakte televisiebewerkingen van Toon Tellegens dierenverhalen, met enkele van dezelfde tekenaars die ook de boeken illustreerden.
• Een bijdrage over Toon Tellegen in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Kees van Domselaar (mei 1989)
• Toon Tellegen schreef het lemma 'vloedplanken' voor 'Het vergeetwoordenboek' (1994)
• 1 bijdrage 'Circus Dvizjenie' in 'De cycloop van Bewth' (1995)
• Bij de 'Appelbloesempers' verscheen de bibliofiele uitgave 'De verschrompeling van de olifant' van Toon Tellegen.
• Tijdens de boekenweek 2002 kon men via internet een eigen bundel met liefdesgedichten samenstellen. Toon Tellegen stond in de top 10 van meestgevraagde dichters op nummer 6.
• Toon Tellegen in Concrt: De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne (CD) (2004)
• 'Mijn avonturen door V. Swchwrm' werd in 2004/2005 als kindervoorstelling in het theater gebracht door 'Ro Theater & Het Paleis'.
• Toon Tellegen bezorgde samen met Adinka Tellegen het in 1929 door hun grootvader Egbert Engberts geschreven Herinneringen aan Rusland' (2004)

Literaire prijzen:

• Visser Neerlandiaprijs 1969 voor 'Als moeder ergens ziek van wordt'.
• Gouden Griffel 1988 voor 'Toen niemand iets te doen had'.
• Zilveren Griffel 1990 voor 'Langzaam, zo snel als zij konden'.
• Libris Woutertje Pieterse Prijs 1992 voor 'Juffrouw Kachel'.
• Zilveren Penseel voor Harrie Geelen voor de tekeningen bij 'Juffrouw Kachel'.
• Jan Campertprijs 1993 voor 'Een dansschool'.
• Zilveren Griffel 1994 voor 'Jannes'.
• Libris Woutertje Pieterse Prijs 1994 voor 'Bijna iedereen kon omvallen'.
• Gouden Griffel 1994 voor 'Bijna iedereen kon omvallen'.
• Gouden Penseel 1996 voor Geerten ten Bosch voor de tekeningen bij 'De verjaardag van de eekhoorn'.
• Theo Thijssenprijs 1997 voor zijn gehele oeuvre op het gebied van kinder- en jeugdliteratuur.
• Zilveren Griffel 1999 voor 'De verjaardag van alle anderen'.
• Gouden Uil 2000 voor 'De genezing van de krekel'.
• 'De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne' werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2001.

Opmerkingen:

• Toon Tellegen werd geboren in Den Briel, op het Maarland, dicht bij het bastion aan de Noordpoort. Zijn vader was daar huisarts.
• Zijn moeder is, toen ze negen jaar was, uit Rusland naar Nederland geëmigreerd. Haar ouders waren jaren eerder uit Nederland naar Rusland gegaan, maar kwamen terug.
• Toon Tellegen gaat naar de HBS. Als hij twaalf is verhuizen ze naar Voorburg, daar gaat hij naar het gymnasium van het Huygenslyceum..
• Als hij vijftien is 'ontdekt' hij de literatuur. Hij gaat alles lezen wat hij te pakken kan krijgen.
• In 1959 haalt hij zijn gymnasium-diploma. Daarna studeert hij een jaar in Amerika.
• Toon Tellegen studeerde medicijnen in Utrecht. Hij deed zijn artsexamen in Rotterdam en specialiseerde zich in verloskunde en chirurgie.
• Daarna werkte hij drie jaar als arts in een ziekenhuis in Kilgoris in Kenia.
• In Nederland was hij leraar en therapeut en sinds 1973 huisarts in Amsterdam.
• Toon Tellegen debuteerde met een toneelstuk: 'Jimmy Walker' (1966) geschreven samen met H. Goslinga.
• Als dichter debuteerde hij in 1980 met 'De zin van een liguster'.
• Zijn gedichten hebben een onheilspellende, absurde ondertoon. Opvallend zijn ook de opsommingen van wat hij ziet en denkt.
• Toon Tellegen werd vooral bekend door zijn kinderboeken, waarin dieren de hoofdpersonen zijn en waarin weinig actie zit, maar het vooral gaat om de gedachten van de dieren. De thema's daarbij zijn vaak 'het leven' en 'vriedschap'. In de verwoording van deze dieren herken je de dichter Tellegen. Voor deze boeken kreeg hij diverse 'griffels'.
• Toon Tellegen is getrouwd en heeft twee kinderen.
• Ook Toon Tellegen begon met het vertellen van 'verhaaltjes-voor-het-slapen-gaan' aan zijn eigen kinderen en besloot later om deze op te schrijven.
• Het werk van Toon Tellegen wordt uitgegeven door Querido.

Anderen over Toon Tellegen:

• Absurd zou je deze verhaaltjes kunnen noemen, gek, vreemd. Ik kan het niet beter uitdrukken dan door te zeggen dat het net leek of er voortdurend een fluittoon in mijn oren kwam, toen ik ze las. Maar ze zijn zo spannend en prachtig dat ik ze achter elkaar heb uitgelezen. (Aukje Holtrop in Vrij Nederland over de dierenverhalen van Toon Tellegen)
• Ik heb Toon Tellegen nooit met een andere dichter in verband kunnen brengen. Zijn poëzie heeft iets afzonderlijks en eigengereids. Maar nu zag ik het plotseling. Soms doet hij, door de obsessionele kanten van zijn poëzie, even aan Kees Ouwens denken. Maar het duidelijkst verwant is hij toch, zeker in deze bundel, aan Pierre Kemp. (Wiel Kusters in een recensie van 'In N.' in de Volkskrant, 02-06-1989)
• In de verhalen van Toon Tellegen is het altijd vakantie. In het bos waar de eekhoorn en de mier, het nijlpaard en de kikker, de egel, de slak en de olifant vredig bijeen wonen gebeurt voornamelijk niets. Men schrijft eens een brief, organiseert een feestje, men komt elkaar tegen, zit wat in de zon, denkt een gedachte en voert een min of meer samenhangend gesprek. Het leven vloeit traag als stroop, er hoeft nooit iets, er heerst grote tevredenheid en slechts af en toe roeren zich vage verlangens, wil iemand tijdelijk iets anders of even weg, naar hij weet niet precies waar. (Bregje Boonstra, NRC, 21-07-1989)
• Toon Tellegens gedichten dwalen rond in de mensenlijke ziel, alsof hij zich in een schimmenrijk bevindt. Zichtbaar gemaakt wordt er niet veel: de dichter is de dokter die de diagnose stelt. (Rob Schouten, Vrij Nederland, 12-10-1996)
• Waar precies het onderscheid tussen de twee genres gemaakt wordt, valt niet uit de tekst op te maken. Waarschijnlijk zit het verschil in het publiek dat de dichter voor ogen stond toen hij achter zijn schrijftafel plaatsnam. Want hoewel zijn dierenverhalen voor kinderen bestemd zijn, hebben deze dezelfde licht melanchoische inslag als zijn poëzie. (Daniëlle Serdijn in Gelders Dagblad, 12-06-1997)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Toon Tellegen

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Toon Tellegen
• Juryrapport Griffeljury 1997
• Wencke Taatgen - Toon Tellegen
• Richard Thiel - Toon Tellegen

Bronnen o.a.:

• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
• Ooitgedicht (1985)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Jacques Vos en Alfons van Heusden, Allemaal letters (1992)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1995)
• Vrij Nederland (17-05-1997)
• Schrijver gevonden, Encyclopedie van de jeugdliteratuur (1999)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)