Achternaam: Thijssen

Voornaam: Theo

Doopnamen: Theodorus Johannes

Geboren: 16-06-1879

Te: Amsterdam

Overleden: 23-12-1943

Te: Amsterdam

Pseudoniem(en): Theo Thijssen gebruikte o.a. de pseudoniemen Alex Nijgaard, Frans Taus en Otto L. Fieggen (voor Barend Wels).

Werk:

Poëzie:

• In 1898 en 1899 publiceerde Theo Thijssen (o.a.) gedichten in de 'Almanak voor kweekelingen' onder het pseudoniem Frans Taus.
• Verzameld werk, deel 4 (In de ochtend van het leven/stukjes uit bladen en uit bloemlezingen/gedichten) (1999)

Proza:

• Barend Wels (1908)
• Kees de jongen (1923)
• Schoolland (dagboekroman) (1925)
• De gelukkige klas (1926)
• Het grijze kind (1927)
• Egeltje (tijdschrift-stukjes) (1929)
• Het taaie ongerief (1932)
• Een bonte bundel (tijdschrift-stukjes) (1935)
• In de ochtend van het leven (autobiografie) (1941)
• Verzameld werk, deel 1 (Barend Wels/Jongensdagen/Kees de jongen) (1993)
• Verzameld werk, deel 2 (Schoolland/De gelukkige klas/Het grijze kind) (1995)
• De Oer-Kees (Versie van 'Kees de jongen' zoals die als feuilleton verscheen in 'De Nieuwe School',1908-1915) (1995)
• Verzameld werk, deel 3
• Verzameld werk, deel 4 (In de ochtend van het leven/stukjes uit bladen en uit bloemlezingen/gedichten) (1999)

Voor kinderen:

• Jongensdagen (illustraties van Jan Sluijters) (1909)

Dagboek:

• In het tijdschrift 'School en Huis' schreef hij korte stukjes met als titel: 'Dagboekblaadjes'.

Schoolboeken:

Theo Thijssen schreef, samen met zijn collega Jan Soederhuijzen veel reken- en cijferboekjes, bijv:

• Sommenboek voor de volksschool
• Cijferboek voor de volksschool

Vertalingen:

Vertaald:

• Kees der Junge (vertaald door Heinz Kövari)
• 'La Nevenkabla Geno' ('Het taaie ongerief in het Esperanto)

Essays/pamfletten:

• Taal en schoolmeester (1911)
• De examen-idioot (1929)
• De fatale gaping (1934)

Bloemlezingen:

• Het boek voor de jeugd (samengesteld met Age Scheffer, A. Pleysier, Cor Bruijn en Piet Schumacher) (1937)

'Gebloemleesd'

Proza:

• 3 verhalen in 'Het boek voor de jeugd', samengesteld door Cor Bruijn, Arie Pleysier, Age Scheffer, Theo J. Thijssen en Piet Schuhmacher (1937)
• 1 verhaal: 'De school was uit...' in 'Brokkelpak. Een boek vol verhalen, gedichten, puzzels, spelletjes en wetenswaardigheden', samengesteld door T. van Deel (1972)
• 1 verhaal: 'Meneer-zèlf komt een uurtje' in: 'Het grote Nederlandse verhalenboek. Een bundel van de opmerkelijkste verhalen, gedichten en prenten uit de laatste 50 jaar' (red. Hella S. Haasse, Ad Petersen, Koos Postema en Willem van Toorn) (VARA, 1977)
• 1 fragment: 'De aanscheller is onzeker' in 'Je weet niet wat je leest', een min of meer komplete doorsnee-bloemlezing van wat de nederlander leest (1978)
• 1 fragment: 'De gierige buurman' in 'Boekje open. 46 stukjes om te lezen' red. Taety Smit-Drost en Jos Muris (1982)
• 1 fragment: 'Berucht stadsdeel' in 'Het land der letteren', samengesteld door Adriaan van Dis en Tilly Hermans (1982)
• 1 verhaal: 'Opa's spiegeltje' in 'Kort. Honderd Nederlandse en Vlaamse verhalen uit de twintigste eeuw', bijeengebracht door C.J. AartsM.C. van Etten (1993)
• 1 fragment uit 'Kees de jongen' in 'Alleen de dood is tussen u en mij. Literaire dodenkalender van de twintigste eeuw', samengesteld door Dirk Baartse e.a. (2000)

Tijdschriften:

• Op de kweekschool was hij actief in het schoolblad 'Baknieuws'. Het groeide in die tijd tot een landelijk gelezen blad.
• Theo Thijssen was redacteur van de 1ste almanak voor Kweekelingen en werkte mee aan de 2de.
• In 1899 werd zijn schets 'Eendje' opgenomen in 'Elseviers Maandschrift'.
• Theo Thijssen publiceerde in 'School en Leven, tijdschrift voor opvoeding en onderwijs in school en huisgezin' van Jan Ligthart.
• Met Piet Bol richtte hij 'De Nieuwe School' op. Een tijdschrift voor 'praktische paedagogiek'. Zij schreven hier beiden in onder verschillende pseudoniemen. Thijssen schreef onder het pseudoniem Otto L. Fiegen (de achternaam van zijn moeder) 'Barend Wels' als feuilleton.
• Theo Thijssen publiceerde in 'De Notenkraker'.
• Theo Thijssen was redacteur van 'De Bode', het bondsorgaan van de BvNO.
• Theo Thijssen was redacteur van 'School en huis', het ouderblad van de BvNO. In dit blad verscheen Kees de jongen als feuilleton.
• 'Het taaie ongerief' verscheen als een dagelijks feuilleton in 'Het Volk'.
• Theo Thijssen schreef een column voor het tijdschrift 'Wij. Ons werk ons leven'.

Boeken over Theo Thijssen:

• R. Grootendorst (redactie), 'De Engelbewaarder' (1976).
• R. Grootendorst, Th. Thijssen, een biografie (1981)
• Het Amsterdam van Theo Thijssen (1988)
• Wieneke 't Hoen, Theo Thijssen, een beeld van zijn leven (1996)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In 1971 werd 'Kees de jongen' (met veel succes) door Gerben Hellinga voor toneel bewerkt.
• 'Kees de jongen' verscheen als Bulkboek 12 (Toneelbewerking door Gerben Hellinga).
• Kees Bakels uit 'Kees de jongen' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 'Kees de jongen' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1923.
• 'De gelukkige klas' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1926.
• In 1987 werd de Stichting Theo Thijssen opgericht met als doel 'de nagedachtenis aan de schrijver Theo Thijssen levend te houden.' Op 31-10-1987 werd een gedenksteen in de gevel van Thijssens geboortehuis geplaatst. Toen de gemeente dit geboortehuis wilde slopen, werd een actie tot behoud op touw gezet. Van 1991 tot 1994 werd het pand gerestaureerd en de stichting kon op de benedenverdieping op 11-03-1995 een Theo Thijssenmuseum openen (schuin tegenover het Anne Frankhuis).
• Bovengenoemde stichting wordt ondersteund door de 'Vereniging van Vrienden van Theo Thijssen'. Adres secretariaat van vereniging en stichting: Eerste Leliedwarsstraat 16, 1015 TA Amsterdam, Tel. 020-4207119.
• Als kind was 'Kees de Jongen' het favoriete boek van Remco Campert. In 'Het leven is verrukkulluk' laat Campert Kees en diens vriendin Rosa optreden als bejaarden.
• De (neder)popgroep Tröckener Kecks zong in 1996 bij de opening van onze tentoonstelling over Gerben Hellinga's toneelbewerking van 'Kees de jongen' een speciaal voor de gelegenheid gemaakt lied over 'Kees de jongen'.
• In de 'top-100' van boeken die scholieren in 1997 op hun lijst zetten staat 'Kees de jongen' op nummer 43. Op 4% van de lijsten komt het boek voor.
• Max Pam maakte voor HP/De Tijd (10-09-1999) een lijst met de 100 beste boeken van de eeuw.
  Hij nam hierin van Theo Thijssen op nr. 31 'Kees de jongen' op (Wie dit niet mooi vindt, is nooit jong geweest).
• Van 26 september 1999 tot 1 mei 2000 was in het Theo Thijssenmuseum de tentoonstelling: "Taal zonder
  grenzen. Theo Thijssen en het Esperanto" te zien. Nu is er een tentoonstelling over A.M. de Jong.
• 'Het Parool' nam 'Kees de jongen' op in een (internationale) lijst van De honderd mooiste boeken van de eeuw.
• In het voorjaar van 2001 werd er een 'dag van de zwembadpas' georganiseerd. Op 31-08-2002 is er een dan van het 'Taaie ongerief'.
• Regisseur André van Duren gaat in 2003 'Kees de jongen' verfilmen.

Opmerkingen:

• Theo Thijssen werd op 16 juni 1879 in de Eerste Leliedwarsstraat 16 (in de Jordaan) geboren als oudste van zeven kinderen. Zijn vader Sam had daar een schoenwinkeltje. Zijn moeder was Alida Fieggen. In 1894 verhuisden ze in dezelfde straat naar nummer 7.
• Zijn vader overleed toen Theo 11 jaar was, na een langdurig ziekbed aan TBC.
• Zijn moeder kocht toen een kruidenierswinkeltje op de Brouwersgracht.
• Theo Thijssen ging naar de Bewaarschool Kon. Willemshuis aan de Leliedwarsstraat en naar de lagere scholen letter G. en A.
• Toen hij vijftien jaar was ging hij naar de Rijkskweekschool 'De Bak' in Haarlem. Hij woonde op kamers aan de Jansweg 39. In 1898 haalde hij zijn diploma (met een 9 voor Nederlands).
• In 1899 vervulde hij zijn militaire dienstplicht in Naarden en in Amsterdam.
• Theo Thijssen was van 1898 tot 1921 onderwijzer in Amsterdam. Hierin vond hij de inspiratie en de stof voor de meeste van zijn boeken. Hij werkte aan diverse scholen, o.a. aan de School letter W. aan het Hortusplantsoen en op school 104 aan de Tweede Boerhaavestraat (hier kreeg hij in 1905 een vaste baan). Scholen voor rijke kinderen hadden een naam, scholen voor arme kinderen alleen een nummer!
• In 1914 (Eerste Wereldoorlog) werd Theo Thijssen ingekwartierd op het fort bij Uithoorn.
• Hij was (bezoldigd) hoofdbestuurder van de BvNO: Bond van Nederlandse Onderwijzers (van 1921 tot 1939). Hij gaf o.a. cursussen op het 'Troelstra-oord' in Beekbergen (opgezet door SDAP en NVV) aan jonge kaderleden.
• Theo Thijssen was gemeenteraadslid in Amsterdam voor de SDAP (van 1935 tot 1941). Hij werd gekozen met voorkeurstemmen.
• Theo Thijssen was van 1933 tot 1940 lid van de Tweede Kamer voor de SDAP. Hij was woordvoerder onderwijs.
• Theo Thijssen trouwde met Jo Zeegerman. Zij overlijdt een half jaar na de geboorte van hun zoon Theo aan een longontsteking. Hij hertrouwt met Geertje Dade. Zij krijgen drie kinderen (Joop, Henk en Geertje). Ze wonen in de Pretoriusstraat en in de Laing's Nekstraat. Allebei zijn echtgenotes waren handwerkonderwijzeressen.
• Als hij Tweede Kamerlid is huren ze 's zomers een vakantiehuis in Castricum of in Bergen aan Zee. Vrienden, buren en collega's komen hier in de vakanties op bezoek.
• In de Tweede Wereldoorlog komt de Tweede Kamer niet meer bijeen en zit Thijssen zonder werk. In deze periode schrijft hij 'In de ochtend van het leven' (autobiografie).
• Na de Februaristaking in 1941 wordt hij door de Duitsers gearresteerd. Ze denken dat hij (als oud-vakbondsleider) de staking mee heeft georganiseerd. Hij zit zes weken in de gevangenis aan de Amstelveenseweg.
• Eind 1943 wordt hij ziek (acute longontsteking, hartinfarct én hersenbloeding) en overlijdt op 23 december.
• Theo Thijssen werd op 28-12-1943 begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam (vak 58 C16). Zijn graf werd in 1953 geruimd.
• Zijn werk wordt gekenmerkt door de sfeertekening en een uitstekend invoelen van de kinderfantasie.
• Pas na dood werd zijn literaire werk gewaardeerd.
• Naar de mening van Theo Thijssen zelf is alleen 'In de ochtend van het leven' autobiografisch. Toch is het wel duidelijk dat hij vaak zijn eigen leven als uitgangspunt nam.
• Theo Thijssen was zuinig. Hij schreef bijvoorbeeld 'Het taaie ongerief' op postpapier met zijn oude adres.
• Gevraagd naar zijn 'lievelingsboek' noemt Drs. P in Vrij Nederland van 01-10-1988 'Kees de Jongen' van Theo Thijssen. Hij geeft daarbij aan eigenlijk niet te kunnen kiezen tussen dit boek en 'Villa des Roses' van Willem Elsschot.
• In Amsterdam staat op de hoek Lindengracht/Brouwersgracht een bronzen beeld (door Hans Bayens) van Theo Thijssen, als onderwijzer zittend op een schoolbankje naast een kind.
• Zowel in Amsterdam als in Vlissingen is een basisschool naar Theo Thijssen genoemd.
• De pabo van de Hogeschool van Utrecht werd in 2000 omgedoopt in 'Theo Thijssen-academie'.
• DE brug over de Bloemgracht bij de Prinsengracht gaat 'Kees de jongenbrug' heten. Ook naar Rosa Overbeek zal een brug in het centrum van amsterdam genoemd worden.

Anderen over Theo Thijssen:

• Er bestaat naar mijn eigenzinnige, doch niet te schokken overtuiging in de Nederlandse letterkunde geen treffender en geestiger beschrijving van de bonte denkwereld van een gewone, bona fide jongen, dan Theo Thijssen in Kees de Jongen heeft gegeven. Wat mij betreft, is dit kostelijke, vaak herlezen boek een liefde voor het leven. (Simon Carmiggelt (1963), geciteerd in 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar')
• Thijssen verveel nooit nie - hy het die kort, bondige, duidelik styl die onderwyser eie en stap vinnig van die een punt op die ander. Net een dingetjie het my dwars gesit. Hy praat van 'het' school; dis g'n vergissing nie; hy doen dit gedurig. (Die Volkstem (1927) over 'De gelukkige klas', geciteerd in 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar')
• Ofschoon de 'officiële' literatuur altijd een beetje schichtig om Thijssen heeft heen gelopen, zijn de lezers deze auteur met humor, vertellersgave en zuiver gevoel nooit ontrouw geworden. Tussen veel verbleekte grootheden is het werk van Theo Thijssen nog springlevend. (tekst achterflap 'Kees de jongen', 29e druk)
• Schoolmeester Theo Thijssen in oorlogstijd: 'God,' verzuchtte Thijssen vaak in later jaren, 'je beseft nooit als schoolmeester dat er inbrekers en prostituées in je klas kunnen zitten. En ik wil het niet beseffen.' De oorlog heeft Thijssen genekt. Hij die altijd in z'n hart gehoopt had dat er in zijn klas geen misdadigers zouden zitten vrat zich op van verdriet om zijn weggehaalde joodse kinderen. Dan liep hij met zijn zoontje over straat en zei: 'Kijk, daar heb je X, die is fout. Waarom heb ik die jongen indertijd laten overgaan?' (Ischa Meijer in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 155/156)
• Op de hoek van de Lindengracht en de Brouwersgracht, op de rand van de Jordaan, werd in 1979 een standbeeld voor Thijssen onthuld. Het werd gemaakt door Hans Bayens. Een onderwijzer buigt zich over een in de bank zittend kind, om het te helpen bij de vraagstukken van het leven. Bij de onthulling werd een pamflet uitgereikt, waarin tegen onderwijsbezuinigingen werd geprotesteerd. Carmiggelt, die naast mij stond, ontdekte meteen een onvergetelijke zin erin: 'als Theo Thijssen nog had geleefd, zou hij zich in zijn graf hebben omgedraaid'. (Kees Fens, Volkskrant, 29-08-2002)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Theo Thijssen

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Theo Thijssen
• Theo Thijssen museum
• Uittreksel - Schoolland
• Homepage openbare Basisschool Theo Thijssen
• Theo Thijssen beeld in Amsterdam

Bronnen o.a.:

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Het land der letteren (1982)
• Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Uittreksel top-100
• Wieneke 't Hoen, Theo Thijssen, een beeld van zijn leven (1996)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse en Vlaamse literatuur (1996)
• Encarta '98 (1997)
• Internet bladzijden Theo Thijssen Museum (zie bij 'links')
• Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)