Achternaam: Witstein

Voornaam: Sonja

Doopnamen: Sonja Fortunette

Geboren: 22-05-1920

Te: Rotterdam

Overleden: 11-07-1978

Te: Alphen aan den Rijn

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Sonja Witstein niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk:

Proza:

• Bekentenis aan Julien Delande (1946)
• Bekentenis aan Julien Delande (heruitgave, met uitleg door Aad Meinderts) (1986)

Brieven:

• Ik schrijf het je grof-eerlijk. Briefwisseling van Anna Blaman met Emmy van Lokhorst en Sonja Witstein (door A. Meinderts) (1988)

Essays:

• Theodoor Rodenburgh, Eglentiers poëtens borst-weringh (1964)
• De verzencommentaar in Het Theatre van Jan van der Noot (1965)
• Funeraire poëzie in de Ned. Renaissance (proefschrift) (1969)
• Bredero's Ridder Rodderick (1975)
• Een Wett-steen voor de Ieught (1978)

Bloemlezingen:

• Jacob Westerbaan, 'Minnedichten' (1956)

Tijdschriften:

• Sonja Witstein was redacteur van 'Amsterdams Tijdschrift voor Letterkunde'.
• Sonja Witstein publiceerde in 'Proloog', 'Het Woord', 'Kompas der Nederlandse Letterkunde' en 'Maatstaf'.
• Sonja Witstein besprak boeken voor 'De Nieuwe Taalgids'.

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• In 'Ik schrijf het je grof-eerlijk' staat een brief in handschrift van Sonja Witstein.
• G.L. Durlacher beschrijft in 'Niet Verstaan' (1995) zijn relatie tot Sonja Witstein (die ook in haar arm een getatoeëerd nummer had).

Literaire prijzen:

Sonja Witstein was lid van de jury voor:

• P.C. Hooft-prijs 1955
• Anne Frank-prijs1957
• Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1977

Opmerkingen:

• Haar vader was een joodse handelaar in Rotterdam.
• Sonja Witstein ging naar de middelbare school in Den Haag en Amersfoort (gymnasium).
• Sonja Witstein maakte (enthousiast) deel uit van de 'Wevers', een kunstzinnige kring die eens in de twee maanden bijeenkwam in Leusden.
• Ze moest in 1943 onderduiken. Ze werd in 1944 verraden en met haar ouders op transport gezet naar Auschwitz. Ze overleefde als enige van haar familie het concentratiekamp.
• Ze zat in hetzelfde transport naar Auschwitz als Anne Frank en haar familie. In Auschwitz heeft ze Margot en Anne sprookjes en verhaaltjes verteld om de tijd door te komen.
• 'Bekentenis aan Julien Delande' werd gepubliceerd zonder dat ze hiervan wist.
• Vanaf september 1945 studeerde zij Nederlandse taal- en letterkunde in Utrecht, o.a. bij W.A.P. Smit, bij wie ze vanaf 01-11-1951 assistente werd in het vak Nederlandse literatuurgeschiedenis.
• Tijdens haar studie raakte ze bevriend met G.L. Durlacher, veel later bekend om zijn boeken over zijn oorlogs- en kampervaringen.
• In september 1954 werd zij lerares Nederlands aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht.
• In 1956 werd ze wetenschappelijk ambtenaar aan het 'Instituut De Vooys voor Nederlandse taal- en letterkunde' in Utrecht.
• In 1964 werkte ze aan het Instituut voor vergelijkend literatuuronderzoek in Utrecht.
• Sonja Witstein was bevriend met Anna Blaman.
• Sonja Witstein was een kenner van de Nederlandse renaissance-poëzie.
• Sonja Witstein promoveerde op 10-01-1969 op een studie over Funeraire poëzie.
• Ze was vanaf 1975 hoogleraar Neerlandistiek in Leiden.
• Ze overleed in 1978 aan leverkanker.

Anderen over Sonja Witstein:

• Sonja Witstein schreef dit voor die tijd nogal gedurfde verhaal in een aanval van creativiteit - ruim 60 pagina's geconcentreerd proza, vol denkwerk en met maar weinig relatie tot de werkelijkheid. (Hans Vervoort, n.a.v. de heruitgave van 'Bekentenis aan Julien Delande', NRC, 28-11-1986)
• Zij beschouwde ieder ogenblik dat haar na het concentratiekamp nog gegund werd als een geschenk. Dat werd vooral duidelijk tijdens de laatste gesprekken in het ziekenhuis in Alphen aan den Rijn: de moedige manier waarop zij afscheid nam van het leven verbaasde iedereen. (Ton Harmsen, Levensbericht, Internet)
• In Leiden kwamen Sonja en ik elkaar weer tegen. Toen ze stierf liet ze mij haar exemplaar van Ram Horna na. Ik herinner me hoe ze, in de auto op weg naar Alphen, in herfstlicht rijdend langs het water, vertelde dat zij de natuur via de indirecte weg van de natuurpoëzie had leren liefhebben. Toen vond ik het vreemd, dat het iemand makkelijker viel gevoelens via literatuur te beleven dan rechtstreeks uit het echte leven. Nu ben ik zelf over een paar jaar zo oud als zij was toen ze stierf, en merk dat ik steeds vaker naar poëzie grijp als ik op zoek ben naar innerlijke rust. (Hannemiek Stamperius, Column, Internet)

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Sonja Witstein
• Ton Harmsen - Levensbericht

Bronnen o.a.:

• NRC (28-11-1986)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
• Internetbladzijde Ton Harmsen - Levensbericht (zie: 'Links')