Achternaam: de Zanger

Voornaam: Jan

Doopnamen: Jan Ferdinand

Geboren: 04-07-1932

Te: Schiedam

Overleden: 14-01-1991

Te: Hjelsminde (Denemarken)

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Jan de Zanger niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk:

Poëzie:

• Bij mijzelf te rade (1962)
• Niet alleen/maar ook (1967)
• Een gat in mijn plusfour (1968)
• Aai de baas daarom (1970)
• Gaatjes prikken (1970)
• Wet verses (1980)
• Kraaiepoten (oude en nieuwe gedichten)(1983)
• Als een dolende hulponderwijzer (1983)

Proza:

• De andere kant van de maan (1980)
• De fietser (1982)

Voor kinderen:

• Ben is dood (1981)
• Gekke bril en gekke Rooie (1983)
• Ik ben naar Wladiwostok (1983)
• Voor een halve zak drop (1984)
• De opschepper (1985)
• De knikker (1986)
• Desnoods met geweld (1986)
• De twee-bloed (1987)
• Poepoe (1988)
• Dit been is korter (1988)
• De mensen kijken altijd zo (1989)
• Hadden we er maar wat van gezegd (1990)
• Ik hou het voor gezien (heruitgave van 'Ik ben naar Wladiwostok') (1992)
• Poepoe/De mensen kijken altijd zo (1995)

Wetenschappelijk werk:

• Werken met boeken

Vertalingen:

• Jan de Zanger vertaalde vanaf 1961 meer dan tachtig boeken (ook gedichten, toneelstukken en hoorspelen) uit het Deens, het Noors, het Duits, het Italiaans en het Zweeds.
• 'Vierendelen' (vertalingen van moderne Scandinavische gedichten) (1965)
• 'Niet noodzakelijk met instemming' (vertalingen van moderne Deense gedichten) (1967)
• Ingmar Bergman, Persona (1967)
• Med andra ögon (moderne Nederlandse gedichten, in het Zweeds vertaald) (met Sebastian Lybeck) (1968)
• 'In de zwijgende spiegel' (vertalingen van moderne Scandinavische gedichten) (1977)
• Pija Lindenbaum, De zeven vadertjes

Vertaald:

• Werk van Jan de Zanger is vertaald in het Deens, Engels, Zweeds, Duits, Pools en Japans
• 'Die gesunde Seele' (keuze uit zijn gedichten in het Duits vertaald) (1976)
• 'The raingauge of happiness (keuze uit zijn gedichten, in het Engels vertaald door Robert W. Lyng) (1979)
• 'Desnoods met geweld' werd in het Duits vertaald: 'Dann eben mit Gewalt' (1987)

Bloemlezingen:

• Med andra ögen (Nederlandse poëzie in Zweedse vertaling) (met Sebastian Lybeck) (1968)

Gebloemleesd'

Poëzie:

• 1 gedicht: 'Onder de bomen' in 'Dichtersomnibus, 15e bloemlezing' samengesteld door Ad den Besten (1968)
• 1 gedicht: 'Oradour-sur-Glane' in 'Literair akkoord 14' samengesteld door Christine D'Haen, Wim Hazeu, Hubert van Herreweghen, Willem G. van Maanen (1971)

Proza:

• Een fragment: 'Ze zijn overal!' in 'Op niveau plus, Nederlands voor de basisvorming, 2hv basisboek' (1998)

Tijdschriften:

• Jan de Zanger puliceerde poëzie in 'Kentering'.
  

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Eva Roskam, 'Lezen over Jan de Zanger' (1991)
• Ruud A.J. Kraaijeveld 'Over... Jan de Zanger' (1993)
• 'Dit been is korter' verscheen in De jonge lijsters-serie 1997.
• 'Poepoe' verscheen in 2000 in de serie 'Vroege Lijsters'.

Literaire prijzen:

• Sören-Gyldendalprijs 1970 voor zijn vertalingen uit het Deens.
• Gouden Harington van de tienerjury in Velsen 1981 voor 'Ben is dood'.
• Legpenning van de provincie Limburg (1982) voor 'De fietser'.
• Gustav Heidemann Friedenpreis 1988 voor ''Desnoods met geweld'.

• Tip van de Nederlandse Kinderjury 10 t/m 12 jaar voor 'Poepoe' (1989)
• Prijs van de Drentse kinderjury 1990.
• Tip van de Nederlandse Kinderjury 13 t/m 16 jaar voor 'Hadden we er maar wat van gezegd!' (1991)

Jan de Zanger was lid van de jury voor de Jenny Smelik-Kiggen-prijs 1985.

Opmerkingen:

• Jan de Zanger werd geboren in Schiedam. Toen hij acht jaar was begon de Tweede Wereloorlog. De Engelsen bombardeerden de haveninstallaties in de buurt van zijn huis. In 1943 werd bij een bombardement zijn huis vernield. In het laatste jaar van de oorlog (de hongerwinter) was er niet genoeg te eten en werd hij ernstig ziek.
• In 1945 (na de hongerwinter) stuurden zijn ouders hem voor drie maanden naar een gezin in Denemarken, om op krachten te komen. Hier kwam hij met het Deens in contact en via latere vakanties leerde hij vlot Deens spreken.
• Jan de Zanger volgde de HBS in Schiedam. Hierna reisde hij drie maanden door Scandinavië. Hij werkte als liftboy, landarbeider en bediende in een restaurant.
• Jan de Zanger studeerde Nederlands
• Van 1957 tot 1977 was hij leraar Nederlands. Eerst in Schiedam (op de school waar hij zelf leerling geweest was), vanaf 1963 in Lochem (Rijksatheneum). Hij ging in Zwiep wonen.
• Daarna werkte hij (tot 1990) bij het SLO (Stichting voor de Leerplanontwikkeling). Hier hield hij zich bezig met het lees- en literatuuronderwijs aan basisschoolleerlingen.
• Jan de zanger is een prominent kenner van de Scandinavische cultuur. Hij woonde enkele jaren in Denemarken.
• In 1982 werd Jan de Zanger voorzitter van de Nederlandse IBBY-sectie (International Board on Books for Young People).
• In zijn jeugdboeken verwerkt hij in spannende verhalen herkenbare gevoelens, als angst, vriendschap, gepest worden, stoer doen en verliefdheid. Ook thema's als homofilie, druggebruik en zelfmoord verwerkt hij in zijn jeugdboeken. Een boodschap die uit de boeken van Jan de Zanger spreekt is dat je een mens moet accepteren zoals hij of zij is. Zelf zegt hij hierover: 'Natuurlijk schrijf ik vanuit een idee: accepteer elkaar zoals je bent. Probeer door de ander heen te kijken. Als hij afwijkend is, vraag je dan waarom'. (Weekblad NGL, 1985)
• Jan de Zanger bouwt de spanning in zijn boeken op door de lezer via herinneringen van de hoofdpersoon (flash-backs) steeds meer te weten komt over wat er gebeurd is.
• In bijna alle boeken van Jan de Zanger speelt de school een belangrijke rol. De school en de meeste leraren worden niet positief beschreven. De school is geen plaats waar de figuren uit zijn boeken het naar hun zin hebben, maar een 'leerfabriek' waar kinderen zich eenzaam voelen.
• Jan de Zanger schreef vier boeken speciaal voor kinderen met een taalachterstand (doordat ze doof zijn, of dyslectisch): 'Gekke bril en gekke Rooie', 'De opschepper', 'De knikker' en 'De twee-bloed'.
• In 1990 ging Jan de Zanger vervroegd met pensioen.
• In 1991 overleed Jan de Zanger, heel onverwacht, in Denemarken. Hij is ook in Denemarken (in Hejls) begraven.

Anderen over Jan de Zanger:

• De Zanger heeft als dichter van vijf bundels laten zien dat hij zich thuisvoelde in het milieu van het tijdschrift Kentering en net als Wim Hazeu, Peter Berger, Harry Scholten en Hans waarsenburg de opvatting gehuldigd dat de dichter in een woelige maatschappij staat en dat mag laten weten ook. (Wam de Moor, De Tijd, 30-05-1980)
• Jan de Zanger is een ernstige man en heeft daar in zijn boeken nooit een geheim van gemaakt. Maar wie 'Poepoe' leest, zal af en toe best moeten lachen, al zal het een lach zijn met een wrang randje. Poepoe is namelijk geen echt vrolijk boek, maar een boek dat op vrolijke wijze de draak steekt met dieptreurige menselijke onhebbelijkheden, zoals jaloezie, hebzucht en bekrompenheid. (Els de Groen, Hervormd Nederland, 01-10-1988)
• Jan de Zanger was een echte herkauwer, althans in zijn boeken. Vaak gaat het erom dat de hoofdpersoon door iets wat er gebeurt geconfronteerd wordt met het verleden. Door na te denken of te schrijven probeert hij te begrijpen wat er aan de hand is. Soms is de ware toedracht raadselachtig. Stukje bij beetje wordt het raadsel opgelost en dat maakt de meeste boeken van Jan de Zanger erg spannend. (Eva Roskam, Lezen over Jan de Zanger, blz. 27)

Mijn favoriete citaat:

Naar een overzicht van citaten van Jan de Zanger

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Jan de Zanger
• Richard Thiel - Jan de Zanger
• Boekverslag - Hadden we er maar wat van gezegd
• Boekverslag - Voor een halve zak drop

Bronnen o.a.:

• Querido's letterkundige reisgids
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
• Schrijver gezocht, Encyclopedie van de jeugdliteratuur (1988)
• Eva Roskam, Lezen over Jan de Zanger (1991)
• Ruud A.J. Kraaijeveld, Over... Jan de Zanger (1993)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Dit been is korter (Jonge lijster 1997)
• Schrijver gevonden, Encyclopedie van de jeugdliteratuur (1999)