PRIMO LIBRO
DE INTERLINGUA
LONDON
KEGAN PAUL, TRENCH, TRUBNER & CO., LTD.
NEW YORK: E. P. DUTTON & COMPANY
I931
ACADEMIA PRO INTERLINGUA
Praesidenle:
G. PEANO, Prof. in Universitate de Torino, Cavoretto,
Torino
SCHOLA ET VITA
Organo de Academia pro Interlingua
Directore: Nicola Mastropaolo
via E. Paglinno 46
Milano (Italia)
Subscriptione: 6 shilling aut $1.50
aut aequivalenle
Printed in Great Britain by Butler & Tnnner Ltd.. Frome and London
HOC VOLUMINE CONTINE
INTRODUCTIONE:
Ad lectores
Interlingua: historia
Volapük
Esperanto
Idiom Neutral
Ido
Academia pro lnlerlingua
Regulas pro Interlingua
Vocabulario
Orthographia
Lingua Sine Grammatica
Questionnes de Grammatica
Ad Magistro que Doce Interlingua per Hoc Libro
Ad Scholare que Stude Interlingua Sine Magistro
PRIMO PARTE:
Verbo: es, habe, etc.
Posseseivo et demonstrativo
Preterito et futuro
Lectura et scriptura
Numero
Schola
Aedificios
Corpore humano
Habitu
Mensa
Tempore
Cognatos et amicos
Anno
Die et nocte
Zoologia
Itinere
Viatore
Habitatione
Acquisitione (Emptione)
Associatione
Agricultura
Industria de metallo
Industria textile
Industria de petra
Charta et libro
Posta
Communicatione electrico
Pondere et mensura
Aeronautica
Athletica aut sport
Geographia
Meteorologia
Artes
Musica
Medicina
Geologia
Botanica
Educatione
SECUNDO PARTE: SCRIPTOS PER VARIO SOCIO DE ACADEMIA PRO INTERLINGUA
Mare
Jove (Jupiter)
Primo et secundo asino
Infantia liberato
Uno methodo periculoso
Vulpe et capro
Televisione
Scientia et morale
In quale modo animales in deserto bibe
De cellula de planta
De motu helicoidale in mechanica
De memoria
Te]ephotographia
De igne
Logica symbolico
An lingua fi paupere?
Nomenclatura chemico
Oculo eloquente
Chronica de electricitate
Naturale fertilizatione de humo
Homine et lege
Homine in natura
Adventura de doctore Sansu
Fundamento de intelligentia
TERTIO PARTE: EXERCITIOS CORRESPONDENTE AD PRIMO PARTE ET FORMAS PRO EPISTOLA
INTRODUCTIONE
AD LECTORES
"INTERLINGUA" es lingua auxiliare internationale.
Incremento de relationes internationale per rapido methodo de communicatione quale telegrapho, telephono, radio, pyronave, ferrovia, aeroplano, reddo problema do Interlingua plus urgente et objecto de studio numeroso.
Rationes de politica, et in modo speciale complicationes toto inutile de linguas naturale impedi adoptione de illos.
Linguas artificiale es maximo facile; plure es proposito, sed differentia inter illos es parvo. Studio patiente de interlinguista monstra que vocabuIario intcrnationale jam existe et in generale es latino, graeco-latino incluso, debito ad longo et generale usu de illo lingua. Si nos adopta tale vocabulario et reduc grammatica ad minimo, sicut in sinense, non habe maximo internationale et facile lingua, que es latino vivente in lingua de scientia, sine flexione et sine inutile impedimento et difficultate de grammatica. Id es intelligibile ad primo visu aut quasi ad omne que habe aliquanto cognoscentia de latino, aut aliquo lingua neo-latino, aut anglo.
Plure vocabulo in hoc libro es internationale, maximo numero es latino. Si lectore non cognosce significatione de aliquo, pote inveni illo in vocabulario latino et de suo lingua nationale. Lectore pote compila in modo facile glossario de vocabulo interlingua et de suo lingua cum usu de dicto vocabulario.
Maximo numero de vocabulo in usu commune es incluso in hoc libro.
INTERLINGUA: HISTORIA
Diversitate de linguas nationale et relationes reciproco de omne natione crea necessitate de uno lingua internationale.
Latino es lingua internationale in occidente de Europa ab tempore de imperio romano, per toto medio aevo, et in scientia usque ultimo seculo. Seculo vigesimo es primo que non habe lingua commune. Hodie quasi omne auctore scribe in proprio lingua nationale, id es in plure lingua neo-latino, in plure germanico, in plure slavo, in nipponico et alio. Tale multitudine dc linguas in labores de interesse commune ad toto humanitate constitute magno obstaculo ad progressu.
"Diversitate de linguas aliena homine ab homine, et solo per causa de diversitate de linguas, similitudine de natura non servi ad consocia homines." S. Agustine.
Illo diversltate que heri procura taedio solo ad exiguo minoritate de studioso, hodie fi ultra molesto pro majoritate de homines civile. Illos qui per conceptione spirituale aut per interesse vol perveni ad fine commune inter se magis famlliariza et desidera creatione de associationes.
Ad omne congressu internationale necessita interprete numeroso; traductione de singulo propositione, de singulo objectione, de singulo sermone consume tempore non indifferente. Orationes indirecto fi taedioso ad congressista qui ignora lingua quem verte in alio lingua nationale, dum attende versione in proprio lingua. Alios loque inter nationales cum periculo de perturba reunione; alios deambula et alios ute cautela de lege uno de numeroso traductione edito ab congressista cum expensa de supplemento.
Conversatione directo, discussione inter individuos qui loque idem lingua es sine dubio plus practico et plus efficace.
Plure propone de reveni ad latino scholastico. Experientia de omne die proba quod plure anno de studio, quale es facto in scholas non suffice pro posside latino.
Alios propone uno lingua nationale, quale franco aut anglo. Nos pote lege uno lingua extraneo post tempore non longo, sed pro scribe in illo lingua cum regulas de grammatica et pro loque id es necessario plure et plure anno. Omne lingua naturale habe difficultate in grammatica, vocabulario, phonetica, etc.
Discipulo in schola debe disce duo aut plure lingua, quia uno solo non es sufficiente. Pretio que nos paca in tempore et labore es nimis alto.
Neque latino classico aut medioaevale, nec uno lingua nationale pote ute toto populo de mundo. Linguas artificiale es multo plus simplice et obtine aliquo successu.
Interlingua es scientia pro scribe in mode plus claro quam in omne lingua nationale et habe longo historia.
"Nos applica grammatica rationale ad latino. Nos semper pote elimina casus de nomine, si nos substitue in loco de illos, particulas `de, ad, . . .' ut pate ex lingua sine flexione de nomine. Adjectivo es identico ad substantivo. Plurale non es necessario. Nos pote elimina abstractos." Leibnitz.
"Pro magno publico es utile de expone utilitate extraordinario que resulta pro toto genere humano per formatione de uno lingua universale. Nullo lingua nationale pote es adoptato pro hoc scopo. Pro publico et pro studioso tale affirmatione es evidente, et es inutile de perde tempore in suo demonstratione. Latino pote servi pro forma radices primordiale; nam es lingua mortuo, parente ad linguas indo-europaeo et es noto ad sapientes de omne natione." J. Grimm.
Historia de lingua internationale auxiliare es in libros:
Couturat & Leau, "Histoire de la langue universelle". Paris, 1902; Couturat & Leau, "Les nouvelles langues internationales". Paris, 1907;
Guerard, "A short history of the international language movement". London and New York, 1922;
Pankhurst, "Delphos, the future of international language ". London and New York, 1927.
VOLAPÜK
Schleyer in anno 1879 publica "Volapük", in anglo "worldspeech". Id es composito ex vocabulo radicale tracto ex latino et alio linguas, sine regula visibile. Grammatica es de mirabile regularitate, sed orthographia es speciale. Pauco hora suffice pro lege et scribe in Volapük, cum auxilio de suo vocabulario. Kerkhoffs, professore de linguas in Paris, per libros et periodico diffunde Volapük et propone simplificationes. Plure alio propone modificationes plus grave.
Fautores de lingua internationale conveni numeroso ad Congressu de Munchen in Bavaria, 6-9 augusto 1887, et funda "Kadem bevünetik volapüka" (nunc "Academia pro Interlingua"). Interlinguista, in Congressu de Paris in anno 1889, in tempore de expositione universale approba statuto. Propaganda de Volapuk perveni ad apog20 in 1890, cum 25 periodico in America, Asia et Europa.
ESPERANTO
Zamenhof in 1887 publica "La lingua internacia de la Doktoro Esperanto". Suo lingua designato per pseudonymo de auctore "Esperanto" habe vocabulos tracto ex plure lingua naturale et in parte artificiale. Numeroso suffixo et prefixo permitte formatione de magno numero de vocabulo in modo regulare. Grammatica es plus complicato quam necessario.
Progressu ab initio es lento, sed in 1898 Societate franco pro diffusione de Esperanto es fundato et propagatione de illo recipe forte impulsu. Omne anno ab 1905 Esperantistas conveni in Congressu usque ad 1914, tunc plus quam centum periodico es publicato, majoritate toto in Esperanto. Ad vigilia de bello mundiale de 1914-1918 Esperanto es ad apogeo de suo difusione. Ab 1920 fautores continua serie de Congressus annuale.
IDIOM NEUTRAL
"Kadem bevünetik volapüka" in 14 decembre 1892 nomina directore Rosenberg et contimla suo labores. Illo collige vocabulos commune ad linguas de Europa. Ex patiente studio de interlinguista resulta evidente quod linguas de Europa habe numeroso vocabulo commune, et quod vocabulario internationale es latino, graeco incluso.
"Kadem bevünetik volapüka" in 1898 muta suo nomine in "Akademi internasional de lingu universal" (nunc "Academia pro Interlingua"), nomina suo directore M. A. F. Holmes de New York, et adopta "Idiom neutral" cum vocabulario internationale
IDO
In tempore de expositione universale de Paris in anno 1900, es constituto "Delegatione pro adoptione de lingua auxiliare internationale". Secretario et anima de toto labore es prof. Couturat. Numeroso professore et 288 societate scientifico et commerciale adhaere ad Delegatione et attesta quod problema urge. Delegatione propone problema ad Associatione internationale de academia, que nomina relatore glottologo prof. Schuchart. Relatione de 1904 affirma importantia de problema et suo solubilitate. ("Almanach Akademie der Wissenschaften", Wien, 1904.)
Delegatione conveni in Paris de 15 ad 24 octobre 1907, praesente professores de universitate: Baudouin de Petersburg, Boirac de Dijon, Forster de Berlin, Jespersen de Kiobenhavn, Ostwald de Leipzig, Peano de Torino. Parte de commissarios es favorabile ad Esperanto, plus noto; parte ad lingua de "Academia" de 1902 "Idiom neutral" plus regulare et plus facile. Majoritate de commissarios es in favore de solutione intermedio, adopta modificatione de Esperanto, et publica libros sub nomine "Ido".
ACADEMIA PRO INTERLINGUA
Ab 1903 Peano publica plure scripto de mathematica in "Latino sine Flexione" et in 1908 es nominato directore de "Akademi" que assume nomine de "Academia pro Interlingua".
In 1910 Academia modifica suo statuto et redde ingressu libero ad fautores de omne forma de lingua internationale. Singulo collaboratore adopta quod vide bono in alios, forma de Interlingua converge et majoritato de socios de Academia nunc fave "Interlingua" que concorda cum "Latino sine Flexione".
Regulas de Academia approbato in 1910 es solo consilio dato ab majoritate aut unanimitate de socios et es obligatorio pro nullo. Libertate es conditione necessario in scientia. Varietate de linguas es plus apparente quam reale; vario experimento converge ad solutione definitivo.
REGULAS PRO INTERLINGUA
1. Interlingua adopta omne vocabulo commune ad A= anglo; D= deutsch, germanico moderno; F= Franco; H = hispano; I = italiano; P = portuguese; R= russo; et omne vocabulo latino cum derivato A.
2. Omne vocabulo, que existe in latino, habe forma de thema latino.
3. Suffixo -s indica plurale.
VOCABULARIO
Omne lingua de Europa contine circa mille vocabulo populare, plus aut minus differente ab uno ad alio lingua et plure mille vocabulo docto, aut scientifico, que es internationale. Qui cognosce solo lingua populare, non crede ad vocabulario internationale. Id es in quasi totalitate Latino.
"Vocabulario commune" de Peano, editione de 1909 contine tabula de 1700 vocabulo commune ad A, D, F, H, I, P, R. Et illos 1511 es greco-latino, 35 es arabo, cetero de vario origine. Editione de 1915 contine 14 000 vocabulo que habe cursu in omne natione.
Exemplo: graeco-latino geometria es in I, H, P geoetria; F geometrie; A geometry; D geometrie; R, transcripto, geometria.
In modo simile es A, D, F, H, I, P, R vocabulos graeco: arithmetica, rnathematica, physica, mechanica, grammatica, poesia; latino: jurisprudentia, medicina; latino novo: ogarithmo, oxygenio, telegrapho, radiophonia, aeroplano, interlinguista, algebra, cifra, cofea, thea.
Non solo nomine de scientia, sed toto nomenclatura scientifico es internationale. Per exemplo es A, D, F, H, I, P, R vocabulos graeco catheto, hypothenusa, parallelo, centro, diametro, cylindro, sphaera; latino figura, perpendiculare, normale, sectione, etc.
Vocabularios etymologico decompone vocabulos in elementos. Ex vocabulos L, A, D, F, H, I, P, R solare, solstitio, seque latino sole; ex annales seque anno; ex diurnale, meridiano nos trahe die, etc.
Resulta quod vocabulario internationale coincide circa cum vocabulario latino scripto in vocabulario etymologico de anglo. Sine variante sensibile, scriptore pote adopta vocabulos latino scripto in vocabulario etymologico de proprio lingua. Qui stude Interlingua, stude etymologia et valore exacto de vocabulos in suo lingua. Hodie quasi omne interlinguista adopta vocabulario internationale.
Omne homine culto, que cognosce aut vocabulario latino, aut vocabulario scientifico de uno lingua de Europa, intellige Interlingua sine studio. Homine minus culto disce, in Interlingua, vocabulos latino vivente in suo lingua et fi culto.
Esperientia doce quod variantes in orthographia et breve grammatica non impedi lectura ad primo visu, quando scriptore adopta vocabulario internationale.
ORTHOGRAPHIA
Academia consilia orthographia conforme ad latino, pro vocabulos internationale existente in latino.
Latino habe plure vocabulo sine fiexione, invariabile: ad, in, et, non, semper, heri, quatuor, etc., illos es Interlingua.
Si vocabulo habe in latino plure forma, per causa de flexiones de declinatione et conjugatione, nos supprime flexione, et adopta thema, aut radice, aut radicale.
In generale, thema de nomine es ablativo: rosa, anno, dente, cornu, die, novo, me, te, se, illo, uno.
Ex accusativo latino: rosam, dentem, sensum, diem, omnem, quem, suppresso finale -m de accusativo, resulta thema: rosa, dente, sensu, die, omne, que.
Ex accusativo plurale: rosas, annos, dentes, sensus, dies, novos, illos, omnes, suppresso finale -s de plurale, resulta thema.
Thema latino, non nominativo, vive in linguas moderno. Exemplo de thema latino, que es vocabulo H, I, P: arbitro, argento, astro, campo, fisco, arte, carne, classe, dote, lite, monte, parte, plebe, principe, vertice, veste.
Derivatos internationale, in orthographia anglo: arbitrary, argentine, astronomy, campestral, fwcal, artist, carnivorous, classify, dotal, litigate, mountain, partial, principal, vertical, vestiary.
Nominativo, si non habe suffixo, es thema: rosa, cornu, nos, vos, duo, qui; aut alio forma de thema: nom. sol, abl. sole; homo, homine; omne, omni; mare, mari; prisma, prismate; pus, pure.
Cum duplice ablativo: nave, navi.
Inter duo thema, nos elige forma plus internationale et que impedi homonymos.
Thema de verbo es imperativo: ama, habe, scribe, audi, es, i, f, fac, fer.
Ex infinitivo latino: amare, habere, scribere, audire,
ire, ferre, suppresso suffixo -re de infinitivo, resulta thema: ama., habe, scribe, audi, i, fer.
Ex persona tertio: amat, habet, audit, est, fit, fert, suppresso finale -t, que indica persona, resulta thema.
Ex participio prresente: amante, habente, scribente, suppresso finale -nte, resulta thema.
Ex participio praeterito: amato, audito, facto, suppresso suffixo -to de participio, resulta thema.
Non semper thema latino es evidcnte.
Thema de verbos, que in latino es irregulare: imita, mede, nasce, ori, vol, pote.
DISPOSITIONE DE VOCABULARIO LATINO AD USU DE SCHOLA
Pro uso de interlinguistas, plure socio de Academia, Peano in 1909 et 1915, Pinth in 1912 et 1917, Basso in 1914, publica voces internationale sub forma de thema latino, in ordine alphabetico. Qui posside uno ex isto vocabulario pote lege et scribe Interlingua, sine alio studio.
Qui ignora latino, et non habe vocabulario prcecedente de thema latino, sed habe solo vocabulario ad usu de schola, libro que existe in omne bibliotheca, cum versione in omne lingua, debe stude regulas sequente, ex grammatica latino:
Vocabulario latino contine in ordine alphabetico vocabulos ad, decem, duo, in, prisma, rosa . . .
Vocabulario latino da duo forma de nomine . "rosa rosae ", "dens dentis", nominativo et genitivo.
Si genitivo termina in -ae, -i, -is, -us, -ei; thema (ablativo) termina in -a, -o, -e, -u, -e.
Exemplo: Vocabulario latino thema
rosa rosce rosa
annus anni anno
liber libri libro
vinum vini vino
fames famis fame
pax pacis pace
rex regis rege
dens dentis dente
pes pedis pede
mater matris matre
nomen nominis nomine
leo leonis leone
genus generis genere
corpus corporis corpore
casus casus casu
cornu cornus cornu
dies diei die
Vocabulario latino contine adjectivo:
"novus nova novum": thema-ablative novo.
"brevis breve": thema-nominative neutro breue.
Pronomine: ego, me; tu, te; se; nos, vos; ille, illo; iste, isto; que (et quem).
Vocabulario latino da plure forma de verbo "amo amas amavi amatum amare". Ultimo es infinitivo; suppresso -re, resulta thema ama.
In modo simile: habeo habere, habe; scribo scribere, scribe; fugio fugere, fuge; audio audire, audi.
Verbos, que in latino es irregulare:
Imitor imitari, imita; medeor mederi, mede;
nascor nasci, nasce; morior mori, mori;
orior oriri, ori.
Sum esse, es; fio fieri, fi;
fero forro, fer, dico dicoro, dic (aut dice);
facio facere, fac; volo velle, vol (ex volo);
possum posse, pote (ex potente); pluit pluere, plue.
LINGUA SINE GRAMMATICA
Grammatica, tormento de pueritia, es quasi semper inutile. Lingua sine grammatica es tam claro quam lingua cum grammatica. Resulta inutile genere, numero, articulo, persona, modo, tempore de verbo, etc.
Lingua de Sina non habe grammatica. formulas de algebra es propositiones sine grammatica.
Lingua sine grammatica es de interpretatione immediato cum auxilio de solo vocabulario. Viatore in natione extraneo post breve studio, pote loque in lingua sine grammatica et publico intellige.
Grammatica non es semper inutile; si suppressione de flexione confunde singulare cum plurale, praeterito cum futuro, activo cum passivo, tunc nos muta forma de propositione.
QUESTIONES DE GRAMMATICA
Casu latino es mortuo.
Latino: "vox populi, vox Dei" = IL. (Interlingua) voce de populo, voce de Deo ".
L. "hodie mihi, cras tibi" = IL. "hodie ad me, cras ad te".
L. "gratia generat gratiam, lis generat litem " = IL. "gratia genera gratia, lite genera lite".
L. "in medio stat virtus "= IL. " virtute sta in medio".
Articulo non existe in Latino et in Russo, et es inutile.
IL. "tempore es moneta" = A. "time is money".
Plurale es inutile, si exprimo solo concordantia:
"Homine habe uno lingua, duo aure, decem digito, plure dente et numeroso capillo".
L. "verba volant, scripta manent" = IL. "verbo vola, scripto mane (remane)".
L. "verba movent, exempla trahunt" = IL. " verbo move, exemplo trahe ".
Lingua Magyar non indica plurale post numero.
Academia, in 1887 et hodie, consilia suffixo -s pro plurale.
Isto -s es internationale: latino matre-s; franco mere-s; hispano et portuguez madre-s; anglo mother-s; nederlandense moeder-s; graeco metere-s; sanscrito matara-s.
Diffusione de -s pro plurale in linguas A, lF, H, P redde illo intelligibile ad lectores, sine explicatione.
Qui adopta suffixo -s cum valore logico de omne, plure, et non per concordantia grammaticale, scribe in lingua sine grammatica.
"patre habe filios" = "patre habe plure filio".
Genere artificiale es complicatione inutile. Mas = masculo, et femina indica genere naturale: "cane mas, cane femina".
Vocabulo~: "patre matre, fratre sorore, propheta prophetissa" es internationale.
Concordantia de adjectivo cum substantivo non existe in A et es inutile:
L. "ars longa, vita brevis"= IL. "arte es longo, vita es breve".
Comparatlvo es indicato in linguas moderno per plus,
et superlativo per ultra, trans (F très), vere (A very).
"Fluvio es veloce. Vento es plus veloce. Sono es multo veloce. Luce es trans veloce."
Turre es plus alto quam domo, et minus alto quam monte."
"Quadrato es tam longo quam alto."
L. "motus in fine velocior" = "motu in fine es plus veloce".
Vocabulos: "majore maximo, minore minimo, meliore optimo, pejore pessimo " es internationale.
Adverbio ex adjectivo pote es indicato per periphrasi:
"discipulo stude cum diligente mente, scribe in modo claro, in forma elegante. Illo lege veloce, canta forte et per longo tempore."
Ex L. "vera mente", ubi mente indica "intelligentia, voluntate ", deriva I (et F, H, P) veramente, que gramaticos voca "adverbio".
Usu de periphrasi elimina omne conventione.
Numeros latino: "uno, duo, tres, quatuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem, centum, mille," es interationale.
11 = decem et uno, 1~i= decem quinque, 20= duo decem, 1927= mille novem centum duo decem septem.
O= zero (ex Arabo)
1 000 000 = millione (ex I)
1 000 000 000= milliardo (ex F)
Numero ordinale: "primo, secundo, tertio, . . . decimo, centesimo," es internationale; et pote es eliminato:
"alphabeto latino habe 25 (duo decem et quinque) littera:
ABCDE FGHIJ KLMNO PQRST UVXYZ.
"Primo littera es A. Sccundo B. C es ante D. F es post E.
"H es inter G et I, Z es ultimo. Y es ante ultimo. O es in loco 15. T habe numero 20 ab principio, et numero 6 ab fine."
Verbo non habe suffixo de persona:
"me habe, te habe, illo habe, nos habe, vos habc, illos habe ".
Tempore de verbo es inutile, si habe solo valore grammaticale.
"duo plus duo vale quatuor" non depende ab tempore.
"heri me es in Roma; hodie nos es in Paris; cras vos es in London."
"Interlingua in praeterito es utopia, in futuro es veritate."
"In anno 2000, homines loque uno solo lingua."
"In principio Deo crea caelo (coelo) et terra."
Futuro latino ama-bi-t consta de thema ama de -bi identico ad fi, et de suffixo -t de persona; et es mortuo.
Nos pote indica futuro per vol, debe, in futuro, aut per "i".
"Vol stude"= A will study; "debe stude "= A shall study; "I stude" = F va étudier = A go to study.
L. "qui amat periculum, peribit in illo" = " qui ama periculo, i peri in illo; vol peri in illo, in futuro peri in illo".
Isto "i" es noto per grammatica latino, quale thema-imperativo de verbo ir, etc.
"Me i stude, me in futuro stude."
Praeterito pote es indicato per adverbio latino "jam", aut "tum"; aut per "in praterito".
L. "multa renascentur que jam cecidere" = multo re, que jam cade, i renasce = multo re que in praeterito cade, in futuro renasce.
Nos pote indica praeterito etiam cum "e" que es indoeuropaeo.
Conjunctivo latino es expresso per "que, quod, si, ut":
L. "do ut des" = " me da ut te da";
L. " edimus ut vivamus"= "nos ede pro vive";
L. "qui non laborat, non manducet" = " qui non labora, non debe manduca".
Imperativo latino et IL.:
divide et impera,
in dubio abstine,
ab uno disce omnes
ne projice margaritas ante porcos,
L. "medice, cura te ipsum"--IL.: o medico, cura te ipso.
Infinitivo habe in latino suffixo -re: amare, habere, scribere, audire; vive in F, H, P, I, que Academia adopta in 1896. Suffixo pote es suppresso.
Participio latino in -nte vive in numeroso vocabulo A, D, F, H, I, P, R: adjutante, agente, assistente. Et pote es expresso per "que, qui, quod".
"Que", thema de latino "quem", ablativo "quo", F, H, P, que, A who; I che.
"vacante = que vaca; tangente = que tange; studente = qui stude."
L. "ducunt volentem fata, nolentem trahunt " = fato due qui vol, trahe qui ne vol.
L. "plures adorant solem orientem quam occidentem" = plure adora sol que (dum) ori, quam dum cade.
Passivo latino "amor amaris amatur" es mortuo.
Lingua moderno A, D, F, H, P, I indica passivo per participio cum suffixo -to: "amato, completo, audito".
Additione de suffixo -to ad thema de verbo in latino satisfac regulas complicato: " scribe scripto, rumpe rupto," etc.
Academia, in 1890, regulariza participio passivo, et obtine vocabulos artificiale.
Solutione plus naturale es adoptione de participio passivo latino, sine modificatione.
Vocabulario latino ad usu de schola cita verbo sub forma "amo amas amavi amatum amare"; ex "amatum", vocato "supino", resulta participio "amato".
Participio passivo latino es quasi semper internationale.
Anglo: "allude allusion; deride derision; describe
description; evident vision; indulge indult; frangible fracture..." Verbos latino, que habe duplice forma internationale, de praesente et de supino, es in numero de circa 100.
Nos pote elimina passivo per conversione de propositione:
filio es amato ab matre = matre ama filio;
L. "fortes fortibus creantur" = homine forte es creato ab forte = homine forte crea forte;
L. "avarus nullo satiatur lucro" = avaro es satiato ab nullo lucro = nullo lucro satia avaro.
Si propositione cum passivo non habe subjecto explicito,
suffice de scribe "nos, homo", et "se".
Nos distingue: homo = F, on; D, man; et homine = F, homme; D, Mann.
L. "amici probantur rebus adversis" = "amico es probato in adversitate" = "nos proba amico in adversitate".
L. "similia similibus curantur" = "nos cura simile per simile".
L. "quod gratis asseritur, gratis negatur"= "quod gratis es asserto, gratis es negato" = "quod uno gratis assere alio gratis nega".
L. "frangar non flectar "= "me pote es fracto, non flexo" = "homo pote frange, non flecte me".
"Quem" accusativo latino de "que", pote indica participio passivo: "quem ama" = amato; "quem rumpe" = rupto".
"Quem", vive in H, quien; P, quem; F, que (opposito ad qui); habe origino commune cum A whom, D Wen; sed in F, H, P, A non es semper accusativo.
"Qui es amato ab deos, mori juvene" = "quem deos ama, mori juvene" = L "quem Di diligunt, adolescens moritur" = A "he whom the gods love, dies young".
L. "necesse est ut multos timeat quem multi timent" = "quem multos time, debe time multos" = "qui fac time multos, debe time multos" = A "he whom many fear, must fear many".
L. "leges a victoribus dicuntur, accipiuntur a victis" = "Iege es dicto ab victore ad victo" = "qui vince dic lege ad quem vince".
L. "qui judicat judicabitur" = "qui judica fi judicato" = "homo i judica qui judica" = "homo fi judice de judice" = "qui judica fi quem judica".
Gerundio L. "docendo discitur" = "homo dum doce, disce" = "qui doce, disce";
L. "fama crescit eundo "= "fama cresce dum i";
L. "de gustibus non est disputandum" = "nos ne debe disputa de gustu";
L. "alitur vitium tegendo"= "homo ale vitio, dum tege illo" = "qui tege vitio, ale illo".
Derivatos latino es quasi semper internationale.
Ex vocabulos derivato, deeomposito in elementos, nos deduce radice minus noto. Per exemplo, nos deduce L "sol, die, anno" ab A "solar, solstice, insolation, parasol; diary, diurnal, meridian; annals, anniversary, annual, annuary".
Pronuntiatione de latino es pauco differente in scholas de vario natione.
Pronuntiatione antiquo, quale linguistas demonstra, da ad omne littera uno sono. Regula de pronuntiatione es explicato in grammatica latino, existente in omne lingua.
Accentu latino es indicato in vocabularios. Aeademia in 1897 consilia accentu super vocale praecedente ultimo consonante non finale.
Aeeentu latino es super paenultimo vocale, aut super antepaenultimo, si paenultimo es breve.
Regula de 1897 da accentu L et I in rosa, lingua, Italia, septem; accentu I in permane, approba; accentu L in idolo, geometria; accentu F in calculo, facile, etc.
In vocabulo geometria, lingua D, F, I, P pone accentu super syllaba tri; L, R et Polono super me; Hungaro super ge, A super o.
AD MAGISTRO QUE DOCE INTERLLNGUA RER HOC LIBRO
Magistro que doce per hoc libro debe seque hoc instructiones: si clave existe in lingua materno de scholare, magistro debe induc scholare ad lege et relege id et edisce notas grammatieale; si clave in lingua materno de scholare non existe, magistro debe explica notas grammaticale ad initio de Primo libro.
Post hoc instructione magistro explica significatione de toto vocabulo in uno capitulo per lingua materno de scholare, aut per illustratione, aut per actione de veni, disce, ambula, sede, prehende, etc. Post scholare debe lege et relege capitulo aut parte de illo, et magistro debe interroga scholare per plure postulatione ut: que es hoc?, de que colore es?, ubi vade me?, ambula me?, etc. Infine magistro dicta ad scholare plure exercitio de postulationes aut alio que scholare debe scribe in domo.
Vide exercitios in fine.
AD SCHOLARE QUE STUDE INTERLINGUA SINE MAGISTRO
Scholare que stude sine magistro debe in primo loco stude cum cura clave in suo lingua materno. Si tale clave non existe illo debe stude notas de grammntica nd initio de Primo libro. Plure vocabulo in Primo libro es internationale, plure es latino, scholare debe inspecta Vocabulario latino et suo lingua materno pro inveni significatione de vocabulos que illo non nosce; illo pote scribe id in margine de paginas aut super folios intercalato. Post que scholare edisce nota de grammatica, illo stude uno singulo capitulo, inquire significatione de vocabulo in Vocabulario latino, post lege et relege capitulo. In fine illo postula omne interrogationes que illo pote suppone circa subjecto de capitulo.
Vide exercitios in fine.