พระพุทธศาสนาไม่เคยเสื่อมถอยในหมู่คนไทย

	ผมไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในประเทศอื่นมากนัก แต่เท่าที่มีอยู่ก็พอทราบว่าประเทศจีนซึ่งคนนับถือพุทธศาสนาเป็นจำนวนมากนั้น มีวัดอยู่ราว ๆ 10,000 วัด ในขณะที่ประเทศไทยมีประชากรเพียง 1 ใน 20 ส่วนของจีน มีวัดมากกว่า 30,000 วัด มีพระถึง 300,000 – 500,000 รูป (ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาว่าเป็นในพรรษาหรือนอกพรรษา) ถ้าเทียบตามสัดส่วนประชากรกันแล้ว ไทยมีวัดมากเป็น 60 เท่าของจีน และมีพุทธศาสนิกชน มากกว่าหลายเท่านัก
	ผมเคยไปราชการในประเทศเพื่อนบ้าน หลายประเทศ ก็พอเห็นว่าประเทศที่พระพุทธศาสนาหยั่งรากลึกมั่นคงก็มี อย่างประเทศพม่า ลาว เป็นต้น ได้ทราบว่าประเทศศรีลังกา ก็มีความมั่นคงไม่น้อยเช่นกันแต่ผมยังไม่เคยได้ไปเยือน จึงไม่มั่นใจที่จะกล่าวถึง ถึงกระนั้นก็ตาม ผมก็ยังมีความรู้สึกเชื่อมั่นว่าความมั่นคงของพระพุทธศาสนาในประเทศไทยเราสูงมากจนเป็นที่ยอมรับของพุทธศาสนิกชนเทั่วโลก ประเทศไทยถูกกล่าวขานว่าเป็นศูนย์กลางของความเจริญรุ่งเรือง และเป็นสัญลักษณ์ของประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาในโลก แต่ความโดดเด่นนี้ คนไทยกันเองมองไม่ค่อยเห็นคงเป็นเพราะคนไทยเกือบทุกคนมีส่วนในความโดดเด่นนี้ จีงมองไม่เห็นตัวของตัวเองก็ได้
	พระพุทธศาสนา เป็นของคู่บ้านคู่เมืองไทยมานานนานจนเรียกได้ว่า ก่อนจะมีราชอาณาจักรไทย คนในแผ่นดินแหลมทองนี้ ก็นับถือพุทธศาสนาเป็นส่วนใหญ่อยู่แล้ว นับแต่อาณาจักรไทยที่มีกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี เรื่อยมาจนถึงอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์ ความเข้มแข็งของพระพุทธศาสนา ในฐานะเป็นศาสนาคู่บ้านคู่มือไทยก็ยิ่งเด่นชัดขึ้นโดยตลอด ดังเห็นได้จากพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าทุกพระองค์ล้วนให้ความสำคัญส่งเสริมทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา เช่น มีการสร้างวัดอุปถัมภ์ค้ำชูสมณชีพรามณ์ให้ปฏิบัติ ศาสนกิจอย่างเต็มที่เหล่านี้ ล้วนส่งเสริมให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองคู่บ้านคู่เมืองของไทย
	ไม่ว่าจะเป็นแห่งหนตำบลใดในประเทศไทย ที่ใดมีหมู่บ้าน มีชุมชนอยู่อาศัยพอสมควร จะพบเห็นว่ามีวัดอยู่เสมอ โดยเฉลี่ยเรามีวัดตำบลละ  5- 6 วัด หรือราว ๆ 2 หมู่บ้านต่อหนึ่งวัด นี่นับเฉพาะวัดที่ได้รับการจัดตั้งเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ถ้านับวัดที่อยู่ระหว่างการจัดตั้งและวัดที่มีผู้กำลังจัดตั้งแต่ยังไม่ได้ดำเนินการขออนุญาตให้ถูกเป็นทางการด้วยแล้ว เราอาจมีวัดอยู่เกือบทุกหมู่บ้านแล้วก็ได้
	ก็ด้วยเหตุที่พุทธศาสนา ฝังลึกอยู่ในจิตใจของคนไทยเกือบทุกคน (ประมาณร้อยละ 95) และพระมหากษัตริย์ก็สนับสนุน และลงมือสร้างวัดด้วยพระองค์เอง มาแต่อดีตกาล เราจึงมีวัดมาก และประเพณีการสร้างวัดก็ยังตกทอดมาถึงพุทธศาสนิกชนไทยในปัจจุบัน ถึงแม้ประเทศไทย จะมีวัดมากกว่า 30,000 วัดแล้วก็ตาม การสร้างวัดก็ยังมีอยู่เรื่อย ๆ แต่ละเดือนยังมีผู้ขอตั้งวัดนับเป็นสิบ ๆ แห่ง ปีหนึ่งก็มีหลายร้อยแห่ง ผมสังเกตดูผู้ที่ขอตั้งวัด มีคนหลายระดับหลายประเภท ทั้งผู้มีชื่อเสียงในสังคม และชาวบ้านธรรมดาทั่วไป ด้วยจิตศรัทธาที่แรงกล้า แม้ว่ามีที่ดินเพียง 5 ไร่ 10 ไร่ ก็ยังเสียสละยกให้สร้างวัดได้
	คนไทยที่ไปอยู่ต่างประเทศ ก็ยังยึดมั่นในพระพุทธศาสนา เมื่อรวมตัวกันมากก็คิดตั้งวัดเอาไว้ทำบุญกุศล และศูนย์รวมของชุมชนชาวไทยพุทธและไม่ใช่พุทธโดยทั่วไป ผมได้ไปเห็นวัดไทยใน Los Angeles ใน San Francisco ใน Phoenix และใน Hawaii เห็นแล้วน่าปลื้มใจ ชาวไทยทั้งใกล้และไกลต่างหลั่งไหลมาวัดในวันหยุดเสาร์และอาทิตย์ มาทำบุญตักบาตรถวายอาหารพระ ฟังเทศน์ ฟังธรรม ปฏิบัติธรรม และมาศึกษาเล่าเรียน ผมได้พูดคุยกับหลายท่านที่มาวัด ทุกคนล้วนมีอาชีพหลักฐานมั่นคง มีการศึกษาสูง แต่เขาเหล่านั้นสนใจธรรม อยากปฏิบัติธรรมและอยากอยู่ใกล้พระ เห็นแล้วผมสรุปว่าเขาเหล่ามีพุทธศาสนาอยู่ในสายเลือด แม้ยามอยู่ไกลเขาก็แสวงหาจนได้ และเคร่งครัดในคำสอนและพิธีกรรมทางพุทธศาสนา อาจมากกว่าคนไทยที่อยู่ในประเทศเสียอีก เขาช่วยกันสละทรัพย์ซื้อที่ดิน ซื้อบ้าน สร้างวัดแล้วก็นิมนต์พระจากประเทศไทยไปอยู่เป็นที่พึ่งทางใจของพวกเขา น่ายกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่ง
	ใครว่าคนไทยไม่ค่อยเข้าวัด ไม่ค่อยสนใจในพุทธศาสนา สักแต่เรียกตนเองว่าเป็นชาวพุทธ แต่ไม่ค่อยปฏิบัติ เมื่อผมมาอยู่ที่กรมการศาสนา จึงได้เห็นข้อมูลที่ตรงข้ามกับคำกล่าวเหล่านี้โดยสิ้นเชิงทุกครั้งที่มีงานสำคัญทางพุทธศาสนา ที่ผมมีส่วนร่วมจัดที่พุทธมณฑล จะเห็นว่ามีผู้คนมากันคับคั่งมากมาย พระบรมสาริกธาตุข้อนิ้วพระหัตถ์ ที่อัญเชิญมาจากประเทศจีน มาประดิษฐานที่พุทธมณฑลนั้น ทำให้การจราจรแถบนั้นเป็นอัมพาต ผู้คนมานมัสการวันละหลายหมื่นคน โดยเฉพาะวันหยุดราชการ ผมได้ไปร่วมงานพระราชทานพัดยศ ที่มีสมเด็จพระสังฆราชเป็นผู้แทนองค์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผมเห็นผู้คนมาในงานกันเนื่องแน่น มากันตั้งแต่เช้าตรู่เพื่อมาจับจองที่ ทนอดข้าวอดน้ำแต่มีสีหน้ายิ้มแย้มแจ่มใสอิ่มเอิบในบุญกุศลที่ได้มาร่วมงานสำคัญ

ผมเขียนมาทั้งหมดเพื่อตั้งใจจะบอกว่า

คนไทยกับพุทธศาสนาเป็นของคู่กัน

คนไทยกับวัดมีความผูกพันกัน ยากที่จะแยกจากกันได้

วัดคือศูนย์รวมของจิตใจชาวไทย

คนไทยยังเข้าวัดทำบุญ

คนที่เข้าวัดทำบุญไม่ได้ลดลง แต่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ

คนไทยที่สนใจใฝ่รู้ ปฏิบัติธรรม มีหลากเพศ หลายวัย มากขึ้น

พระพุทธศาสนาในประเทศไทย เจริญรุ่งเรือง ไม่ได้เสื่อมถอยลงไป

	แต่ทำไมเรายังมีปัญหาต่าง ๆ เกิดขึ้นให้วิพากษ์วิจารณ์กันมากมาย ในขณะที่คนหมู่มากกำลังทำดี แต่ก็มีคนหมู่น้อยจำนวนหนึ่งที่หลงผิดประพฤติผิด ไม่สนใจในแนวทางของศาสนา หรือนำไปปฏิบัติในทางไม่ถูกไม่ต้องเพื่อประโยชน์แห่งตน แล้วคนก็นำจุดนั้นมาอ้างเอ่ย ว่าเป็นจุดเสื่อมถอยหรือเสื่อมเสีย เช่น นำเอาพิธีกรรมทางพุทธศาสนาไปอ้างเอ่ย ปลุกเสกคาถาอาคม เครื่องรางของขลัง ของวิเศษต่าง ๆ ซึ่งล้วนเป็นเดรัจฉานวิชา หลอกลวงให้คนอื่นหลงเชื่อแล้วใช้เป็นเครื่องมือของเขา ของที่ไม่น่าจะทำก็ทำ เช่น อีเป๋อ ปลัดขิก เป็นต้น วัดหลายแห่งก็รู้เท่าไม่ถึงการณ์นำสิ่งเหล่านั้นมาไว้ในวัด เพื่อหาทุนสร้างโบสถ์วิหาร อันก่อให้เกิดผลเสียมากกว่าผลได้
	พระบางรูปก็ถูกโยมอ้อนวอนขอหวยขอเลข เมื่อให้ส่งเดชไปบังเอิญผู้รับถูกเข้าก็ตามมาขอเรื่อย ๆ ก็ให้เรื่อย ๆ จนเป็นผู้แก่กล้าทางใบ้หวย ร่ำรวยจากเงินที่คนขอหวยมาถวาย แต่ความเสียหายเกิดแก่พระพุทธศาสนา บางรูปก็สนใจเรื่องโชคชะตาราศี มีคนมาให้ทำนายทายทักมาก ๆ เข้า ก็เลยไม่มีเวลาจะศึกษาและปฏิบัติธรรม พระสงฆ์ไทยเป็นจำนวนมาก ยังมีพื้นฐานการศึกษาต่ำ เมื่อยังไม่ดื่มด่ำในพุทธศาสนาอย่างลึกซึ้งจึงมีโอกาสไขว้เขว หลงผิดเป็นถูก ถ้าพุทธศาสนิกชนผู้ใดพบเห็นช่วยกันทักช่วยกันท้วง ก็คงจะพอผ่อนคลายลงไปได้
	ขอให้มีน้ำดีมากกว่าน้ำเสีย ถึงเสียหายบ้างก็คงไม่ถึงเน่าเหม็น ขอให้พุทธศาสนิกชนทุกคนมีความหวัง ความตั้งใจ ไม่ท้อถอยและปล่อยให้น้ำเน่ามาบดบัง ช่วยกันสร้าง ช่วยกันล้าง พระพุทธศาสนาก็จะมั่นคงเป็นศรีคู่บ้านเมืองไทยไปอีกแสนนาน อยากเชิญชวนให้พี่น้องชาวไทย ช่วยกันทำนุบำรุงวัดทั้ง 30,000 วัด อย่าให้ความสำคัญเฉพาะบางวัดมากเกินไป อย่าปล่อยให้วัดที่มีอยู่เสื่อมโทรมเลิกร้างถ้าเรามีศูนย์รวมจิตใจชาวไทยที่เข้มแข็งมั่นคง 30,000 แห่ง ประเทศไทยย่อมสงบ ร่มเย็น ดุจร่มโพธิ์ร่มไทร น่าอยู่น่าอาศัย ช่วยนำไทยให้วัฒนาสถาพรอย่างแน่นอน

                                                                                                                                            15 มกราคม 2538