Laten wij nu kijken naar het uitleg van raadsbesluit (qadar) en beschikking (qadâ') in de hadith, aan de hand van het "Kitab al Qadar" van Sahieh'i Bukhaarie met de commentaar van Imam al-Qastalani.

1. In de hadith van `Abdullah ibn-i Mas`ud (r.a) wordt gezegd dat, wanneer het kind na 120 dagen gemetamorfoseerd is in de baarmoeder tot een mens, Allaahu Ta`ala de zorg opdraagt aan een engel, die op bevel van Allaahu Ta`ala vier besluiten moet optekenen: zijn daad (`amal), zijn levensonderhoud en zijn middelen van bestaan (rizq), de duur van zijn leven (adjal) en of hij ongelukkig (shaqqi) (in de hel belandt) of gelukkig (sa`îd) (in het paradijs komt) zal worden (in het hiernamaals). Hierna zal de ziel (rûh) ingeblazen worden. Verder staat in deze hadith: "Bij Allaahu Ta`ala (in wiens handel `Abdullah's leven is), zal een ieder van jullie de werken verrichten van hen, die bestemd zijn voor het paradijs, totdat er tussen hem en het paradijs niet meer afstand is dan een vadem of een el, maar toch, indien het boek (van het qadar) het vooraf anders bepaald heeft, dan zal hij eindigen met het verrichten van de werken van hen, die bestemd zijn voor het hellevuur en daar binnen gaan. En dat een ieder van jullie de werken zal verrichten van hen, die bestemd zijn voor het hellevuur, totdat er tussen hem en de hel niet meer afstand is dan een vadem of een el, maar toch, indien het boek (van het qadar) het vooraf anders bepaald heeft, dan zal hij eindigen met het verrichten van de werken van hen, die bestemd zijn voor het paradijs en daar binnen gaan".

Er zullen twee tegenstrijdige noodwendigheden zijn: de werken, die de hel noodwendig maken, en het decreet, dat het paradijs noodwendig maakt; het decreet doet zijn recht zegevieren en heeft de voorrang.

Dat wil zeggen alles is in het boek (lawh-i mahfud) voor jullie beschikt.

- 3) Eens vroeg `Imran Ibn-i Husayn (r.a) aan Rasullu'llah (s.a.s): "O Rasullu'llah (s.a.s), maakt Allaahu Ta`ala (met zijn qada en qadar) onderscheid tussen hen, die bestemd zijn voor het paradijs, en hen, die bestemd zijn voor de hel?.

Rasullu'llah (s.a.s) antwoordde: "Ja".

`Imran Ibn-i Husayn (r.a) zei: "(Als het al vaststaat wie naar de hel en wie naar het paradijs gaat) waarom is het dan noodzakelijk goede werken te verrichten?".

Rasullu'llah (s.a.s) antwoordde: "Ieder handelt overeenkomstig zijn schepping en hij handelt wat voor hem is beschikt (en zoals hij door Allaahu Ta`ala wordt geleid)".

De mens verwerft zich de goede daden en naar het resultaat van deze verwerving zou men kunnen concluderen en hopen, wat waarschijnlijk zijn qadar zou kunnen zijn.

- 4) Van Aboe Hurayra (ra): Op een vraag naar het qadar van de kinderen van polytheisten (niet-muslim ouders die jong sterven), antwoordde Rasullu'llah (s.a.s): "Allaahu Ta`ala weet wat zij zouden hebben gedaan, (indien zij waren blijven leven)".

Ieder kind wordt in de ware godsdienst geboren (fitrah, m.a.w. de Islaam). (Het heeft in zich de potentie voor de ware godsdienst en als het aan zichzelf zou worden gelaten dan zou het geen andere godsdienst aanhangen dan de Islaam.) Maar de ouders maken er een Jood of Christen of vuuraanbidder (madjusi) van. (Rasullu'llah (s.a.s) vergelijkt dit met de geboorte van een jong van een van de huisdieren:) "Hebben jullie ooit gezien dat een dier verminkt ter wereld kwam?. Zijn jullie het niet zelf niet, die het verminkt en de leden breekt, terwijl jullie de moeder helpen (tijdens de geboorte)?".

Zo is het ook met de kinderen, als ze aan hun lot zouden worden overgelaten en geen slechte invloeden van buiten ondergaan, dan zouden zij in de ware godsdienst blijven, omdat zij het vermogen bezitten: door gezond verstand kennis te verwerven, de waarheid aan te nemen en de leugens te verwerpen, en te onderscheiden tussen goed en kwaad. Indien de kinderen adolescent zijn en niet-muslim worden, dan zijn de ouders in de eerste instantie de schuldige. Wat betreft het lot van de jonggestorven kinderen, dit hangt af van de bestemming, die Allaahu Ta`ala hun geeft, omdat Hij weet, wat zij zouden gedaan hebben, als zij waren bijven leven Ten opzichte van de jong gestorven kinderen van de niet muslims, hebben de `ulama dan ook tengevolge van deze traditie drie meningen: zij gaan naar te hel net als hun ouders; men onthoudt zich van het uitspreken van een oordeel; zij komen in het paradijs.

-5) -In een hadith van Abu Hurayra (r.a.) vertelt Rasullu'llah (s.a.s): "Een vrouw mag niet de verstoting van een mede (muslima) zuster eisen, (wier plaats zij wil innemen en wier geluk zij benijdt). Want zij moet met de man trouwen (zonder hem te vragen van zijn andere vrouw te scheiden), omdat zij toch niet meer geluk kan ontvangen, dan dat door Allaahu Ta`ala is besloten".

-6) `Ali (r.a) vertelt: "Eens zaten wij bij Rasullu'llah (s.a.s), die een stok in zijn hand hield, waarmee hij op de grond kraste. Hij boog zijn hoofd neer en zei: "Er is niemand onder jullie, wiens plaats niet is beschikt, hetzij in de hel, hetzij in het paradijs".

Toen zei één van ons: "Zullen wij dan niet alleen op Allaahu Ta`ala vertrouwen, (d.w.z. in het qadar, dat voor ons is beschikt, en de goede werken nalaten?.)".

Rasullu'llah (s.a.s) antwoordde: "Neen, werk, want ieder wordt geleid naar hetgeen voor hem beschikt is".

En hij reciteerde de volgende `ayah: (Nederlandse uitleg) "Wat betreft degene die geeft en (Allaah) vreest"(92/5).

De vrager wilde de uitspraak hebben, dat men de goede werken kon nalaten, maar Rasullu'llah (s.a.s) stond dit niet toe, want zijn woorden over het qadar hebben betrekking op de verborgenheden van de goddelijke alwetendheid en moeten dienen als argument tegen de mens, i.p.v. hem een voorwendsel te verschaffen, om de werken na te laten. M.a.w. de mens wordt op de proef gesteld en niet de Schepper. Rasullu'llah (s.a.s) wilde twee beschouwingswijzen uiteenzetten, waarvan de ene de ander niet opheft:

-1) een verborgen zienswijze: Allaahu Ta`ala is alwetendheid, waarmee Allaahu Ta`ala alles oordeelt en beslist;

-2) een geopenbaarde zienswijze, de Qur'aan en Rasullu'llahs (s.a.s) sunnah, waarmee de mens in staat is te kunnen weten hoe hij Allaahu Ta`ala moet dienen.

-7) Uit de hieronder staande hadith van Abu Hurayra (r.a.) is het duidelijk dat de laatste daad (`amal) bepalend kan zijn voor iemands vergelding: "Wij waren getuigen bij de inname van Haybar.

Rasullu'llah (s.a.s) vertelde aan zijn metgezellen over een man, die beweerde, dat hij een muslim was.

"Die man behoort tot de lieden van de hel", zei Rasullu'llah (sas).

Toen de slag begonnen was, gedroeg de man zich als een uitstekend krijgsheld, totdat hij viel, overdekt met wonden, buiten staat om op te kunnen staan.

Op dat ogenblik zag een van de metgezellen van de Profeet (s.a.s) hem en zei: "O Rasullu'llah (s.a.s), heeft u gezien, dat de man, waarvan u zo straks verklaarde, dat hij tot de lieden van de hel behoorde, gestreden heeft voor de zaak van Allaahu Ta`ala (fî sabîli'llah). Hij vocht als een held. Op een bepaald moment is hij gevallen en overdekt met wonden?".

De Profeet (s.a.s) antwoordde: "Waarlijk hij behoort tot de lieden van de hel".

Bij deze woorden waren verscheidene muslims verbaasd. Maar op hetzelfde ogenblik strekte de man, uitgeput door de pijn van zijn wonden, de hand uit naar zijn pijlkoker, trok er een pijl uit en stak die door zijn keel.

De muslims haastten zich naar Rasullu'llah (s.a.s) en zeiden: "O Rasullu'llah (s.a.s), Allaahu Ta`ala heeft bevestigd, wat u ons heeft vertelt, want hij heeft zo-en-zo zelfmoord gepleegd".

Rasullu'llah (s.a.s) zei: "O Bilal, sta op en roep uit, dat niemand het paradijs binnen zal gaan, behalve een mu'min, en dat Allaahu Ta`ala deze godsdienst (Islaam) (zelfs) zal bevestigen door een zondaar (radjul-i fâdjir)".

-8) Over de eed (nadhar) heeft de Profeet (s.a.s) in een hadith van Abu Hurayra (r.a) het volgende gezegd: "De zonen van Adam kunnen door de eed niets verkrijgen, wat Ik (Allaahu Ta`ala ) niet heb bepaald voor hun door het eeuwig besluit. Door eed maak Ik dat een gierigaard zijn rijkdom uitgeeft".

-9) In een andere hadieth zei Rasullu'llah (s.a.s): "Er is geen kracht of sterkte buiten Allaahu Ta`ala (lâ hawla wa lâ quwwata illâ bi'llâh ), en, "Degene die Allaahu Ta`ala beschermt, die is waarlijk goed beschermd".

D.w.z. indien iemand de goddelijke bescherming geniet, dan zal hij bewaard zijn voor het verderf en voor alles, wat daarheen zou kunnen leiden.

-10) Ibn-i `Abbas (r.a) heeft van Abu Hurayra overgeleverd, dat Rasullu'llah (s.a.s) zei: "Allaahu Ta`ala heeft voor ieder mens zijn deel aan de zonden van overspel, waartoe hij noodwendig moet komen, geschreven. Overspel van het oog is het zien van datgene, waarnaar men niet mag kijken, overspel van de tong is het zeggen van datgene, wat men niet mag zeggen. Zijn ziel begeert en voedt zijn hartstocht; zijn vlees keurt het goed; maar de vrees (voor Allaahu Ta`ala ) houdt hem terug van de slechte daad".

- 11) Abu Hurayra (r.a) heeft overgeleverd, dat Rasullu'llah (s.a.s) zei: "Adam (a.s) en Musâ (a.s) hebben met elkaar gediscussieerd. Musâ (a.s) zei tegen Adam (a.s): "O Adam, u bent onze vader, die ons teleurgesteld heeft en die ons uit het paradijs heeft doen verdrijven".

Adam (a.s) antwoordde: " O Mûsâ, Allaahu Ta`ala heeft jou uitverkoren, om (direct) Zijn woord te ontvangen. Hij heeft voor jou eigenhandig de tafelen van de wet (Taurah) geschreven. Berisp jij mij voor een zaak, die Allaahu Ta`ala in mijn qadar heeft geschreven, viertig jaar voordat Hij mij schiep?".

Aldus overwon Adam(a.s) van Mûsâ (a.s), aldus overwon Adam (as) van Mûsâ (a.s), Dit herhaalde de Profeet (sas) drie maal."

-12) - Van Warrad, de bevrijde slaaf van al-Mughira bin Shu`ba: Mu`awiya (r.a) schreef aan al-Mughira (r.a) of hij wilde schrijven wat Rasullu'llah (s.a.s) na de salaat zei. al Mughira dicteerde mij en zei:

- Ik hoorde de Profeet (s.a.s) na de salaat zeggen: "Er is geen godheid (die aanbeden kan worden ) dan Allaahu Ta`ala . En Hij is de Ene, zonder deelgenoten. O Allaah, niemand kan verhinderen, wat U ons geeft en niemand kan wat geven wat U verhindert. En de bezittingen van een man in aanzien, is waardeloos voor U".

M.a.w. alleen goede daden hebben bij U waarde, door veel bezittingen zal hij niet ontkomen aan de rampen, die U hem kunt zenden. De gelukkige zal het paradijs niet binnen gaan d.m.v. zijn goederen, maar hij moet de gehoorzaamheid aan Allaahu Ta`ala bezitten.

-13) Om bevrijd te worden van ongelukken en rampen moet men de toevlucht nemen tot Allaahu Ta`ala: Van Abu Hurayra (s.a.s) is overgeleverd dat Rasullu'llah (s.a.s) zei: "Zoek toevlucht bij Allaahu Ta`ala , om van de slagen van het onheil, van de afgrond van tegenspoed, van de rampen van het besluit, en van de boosheid van de vijanden verlost te worden".

-14) Op de verklaring van de `ayah: (Nederlandse uitleg)"Allaahu Ta`ala plaatst zich tussen de mens en zijn hart" (8/24) heeft Imaam Bukhari de volgende hadieth geplaatst:

Van `Abdullaah (ra) Als de Profeet eed aflegde zei hij vaak: "Laa, muqallibi'l quloeb' (Neen bij Hem, die de harten omkeert)".

M.a.w. Allaahu Ta`ala legt in het hart van de mens datgene, wat hem van zijn doel verwijdert, wegens een goddelijke wijsheid, die dat medebrengt. In letterlijke zin worden de harten niet omgekeerd. Wat verandert is de intentie, de wil.

Het `ayah bewijst, dat Allaahu Ta`ala zowel het ongeloof (kufr) als het geloof (iman) heeft geschapen, en dat Hij zich tussen het hart van de niet-muslim en het geloof, hetwelk Hij hem beveelt, 'bevindt'. Maar de mens kan zich het geloof niet toe-eigenen, indien de Heer (Rabb) hem daartoe niet heeft beschikt. Omdat Allaahu Ta`ala door Zijn oneindige kennis wist dat iemand ongelovig zou worden heeft Hij hem ongelovig beschikt en de gelovige tot muslim.

Het `ayah bewijst ook, dat Allaahu Ta`ala alle menselijke handelingen heeft geschapen, zowel de goede als de slechte. Indien wij zeggen: "Allaahu Ta`ala keert de harten om", dan is dit, omdat Hij de mens, die het geloof (iemaan) volgt, van de rechten weg afbrengt, om hem het kufr te doen volgen, en omgekeerd. Allaahu Ta`alau Ta`ala is niet onrechtvaardig jegens hem, die Hij in dwaling voert, of die Hij verlaat, want Hij onthoudt hem niets, wat de mens van zijn kant zou kunnen eisen.

Imaam Bukhari heeft de volgende `ayah vermeldt: (Nederlandse uitleg)"Niets kan ons overkomen behalve datgene, wat Allaahu Ta`ala heeft geschreven (in het boek van ons qadar, of, dagene wat Hij voor ons heeft besloten (qada')… (9/51).

- (Nederlandse uitleg) "Ons Rabb is Degene Die aan ieder ding zijn natuur heeft gegeven en vervolgens (het) heeft geleid (20/50), d.w.z., Allaahu Ta`ala wijst aan alle wezens hun qadar toe, en Hij leidt ze om dat te bereiken; Hij beschikte de mensen voor het oordeel, of voor het heil, en Hij leidt de dieren , planten en alle andere levende wezens naar hun territorium. Allaahu Ta`ala heeft voor ieder levend organisme beschikt, wat het nodig heeft. Hij leidt het daarheen en leert het dat te gebruiken. Evenzo leidt Allaahu Ta`ala de mens en leert hem het gebruik van het voedsel, van de geneesmiddelen, van alle zaken, die hij nodig heeft voor het dagelijks leven en het leven in het hiernamaals. Allaahu Ta`ala geeft aan de dieren het instinct, i.p.v. het verstand, dat hun toekomt, en de goddelijke wijsheid verheerlijkt zich in de gehele schepping.

-15) `Aisha (r.a) ondervroeg Rasullu'llah (s.a.s) eens naar de pest.

Hij antwoordde: "De pest is een straf, die Allaahu Ta`ala doet komen over hem, die Hij wil beproeven; tegelijkertijd is het voor de muslims een teken van Zijn barmhartigheid (want als men aan dit ziekte dood gaat krijgt hij de beloning, die bestemd is voor de martelaren (shuhada', e.v.:shahid). Indien iemand zich in een stad bevindt, waar de pest is uitgebroken, en daar blijft, geduldig afwachtend wat hem overkomen kan, zal er zeker van zijn dat Allaahu Ta`ala hem zal belonen. En als hij zich dan ook voorhoudt, dat hem niets kan overkomen dan wat Allaahu Ta`ala voor hem heeft beschikt, dan zal hij zeker de beloning van de martelaren ontvangen."

-16) Imaam Bukhari heeft de volgende `ayahs vermeldt: (Nederlandse uitleg)"Wij zouden zonder leiding geweest zijn, indien Allaahu Ta`ala ons niet had geleid" (7/43). en "Als Allaah mij mij had rechtgeleid zou ik tot de (Gods)vrezenden behoren." (39/57)

Deze `ayah wordt door de volgende hadieth als volgt uitgelegd:

Van al Baraa` bin `Azib (ra): Ik zag de Profeet (sas) op de dag van (de veldslag bij ) al Khandaq zeggen, terwijl hij met ons aarde schouwde: "Bij Allaah, indien Allaah ons niet had geleid, dan zouden wij niet gevast en niet gebeden hebben ...".

D.w.z. Allaahu Ta`ala geeft aan de mensen het vermogen, om zich het geloof (iemaan), dat voor hem is beschikt, toe te eigenen, echter zonder dat de mens het vermogen schept.