(จากหนังสือ เตรียมสอบ ม.3 / สำนักพิมพ์พัฒนาศีกษา)

อากาศทำหน้าที่คล้ายผ้าห่มที่หุ้มห่อโลก จึงช่วยปรับอุณหภูมิโลกให้พอเหมาะที่สิ่งมีชีวิตจะ ดำรงชีวิตอยู่ได้ อากาศที่หุ้มห่อโลกทำให้โลกร้อนขึ้นอย่างช้าๆ ในเวลากลางวัน และทำให้โลกเย็นตัวลงช้าๆ ในเวลากลางคืน
ถ้าไม่อากาศห่อหุ้มโลก ในเวลากลางวันอุณหภูมิบนพื้นโลกจะสูงประมาณ 110 องศาเซลเซียส ในเวลากลางคืนอุณหภูมิบนโลกจะต่ำประมาณ 180 องศาเซลเซียส

อากาศที่หุ้มห่อโลก ช่วยป้องกันอันตรายจากรังสีและอนุภาคต่างๆ ที่มาจากนอกโลกดังนี้

- ดูดกลืนรังสีอัตราไวโอเลต ทำให้รังสีอุลตร้าไวโอเลตลงสู่พื้นโลกในปริมาณที่ไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต

- ทำอุกกาบาตลุกไหม้จนหมดไปหรือมีขนาดเล็กลงเมื่อตกถึงพื้นโลก จึงไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต

รังสีอุลตร้าไวโอเลต (ultraviolet) เป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าชนิดหนึ่งที่เกิดจากวัตถุที่ร้อนมาก เช่น ดวงอาทิตย์ รังสีอุลตร้าไวโอเลตมีความเร็วเท่ากับความเร็วของแสง

13.1 ส่วนประกอบของอากาศ

บรรยากาศ คือ อากาศที่อยู่รอบตัวเราและห่อหุ้มโลกเราอยู่

อากาศที่อยู่รอบตัวเราเป็นของผสม เพราะประกอบด้วยไอน้ำ ควันไฟ ฝุ่นละออง และก๊าซ ต่างๆ

ตารางที่ 13.1 ส่วนประกอบของอากาศแห้ง

ส่วนประกอบของอากาศ	ปริมาณ (ร้อยละโดยปริมาตร)
ก๊าซไนโตรเจน (N₂) ก๊าซออกซิเจน (O₂) ก๊าซอาร์กอน (Ar) ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂) ก๊าซอื่นๆ	78.08 20.95 0.93 0.03 0.01

ส่วนประกอบของอากาศ ที่มีปริมาณมากที่สุดคือ ก๊าซไนโตรเจน

อัตราส่วนของปริมาณก๊าซไนโตรเจนและก๊าซออกซิเจน ในอากาศมีค่าประมาณ 4 : 1 โดยปริมาตร

13.2 สมบัติของอากาศ

อนุภาคขนาดใหญ่ในอากาศ ที่สามารถมองเห็นได้ เช่น ควันไฟ ฝุ่นละออง

ฝุ่นละอองในอากาศมีหลายชนิด ได้แก่ ฝุ่นละอองจากดินแห้ง ละอองเกสรดอกไม้ ฝุ่นละอองที่เกิดจากไฟไหม้ ฝุ่นละอองจากการระเบิดของภูเขาไฟ เขม่าจากการเผาไหม้เชื้อเพลิง ขี้เถ้าจากการเผาไหม้

อากาศเป็นสสาร คือ อัตราส่วนระหว่างมวลกับปริมาตรของอากาศมีหน่วยเป็น kg/m³

เมื่อความสูงจากระดับน้ำทะเลเพิ่มขึ้น ความหนาแน่นของอากาศจะลดลงเพราะยิ่งสูงขึ้นไปอากาศยิ่งเจือจางลง

ตารางที่ 13.2 ความหนาแน่นของอากาศที่ระดับความสูงต่างๆ

ความสูงจากระดับน้ำทะเล (km) ความหนาแน่นของอากาศ (kg/m³)

0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20 1.225
1.007
0.819
0.660
0.526
0.414
0.312
0.228
0.166
0.112
0.089

เมื่อเป่าลูกโปร่งหรือสูบลงเข้ายางจักรยาน ลูกโปร่งหรือยางจักรยานจะพองออกเพราะอากาศมีแรงดัน แรงดันของอากาศจะกระทำต่อทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่บนโลก โดยแรงดันอากาศที่กระทำบนพื้นที่ขนาดใหญ่จะมีค่ามากกว่าแรงดันอากาศ ที่กระทบบนพื้นที่ขนาดเล็ก แรงดันอากาศมีหน่วยเป็น นิวตัน (N)

ความดันอากาศหรือความดันบรรยากาศ คือ แรงดันอากาศที่กระทำบนพื้นที่ 1 หน่วยที่รองรับแรงดันนั้น ความดันอากาศมีหน่วยเป็น นิวตันต่อตารางเมตร (N/m²)

ในการพยากรณ์อากาศ เรียกความดันอากาศว่า ความกดอากาศ ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเล เท่ากัน ความดันอากาศมีค่าเท่ากัน

เราวัดความดันอากาศ ได้โดยวัดเป็นความสูงของน้ำหรือปรอท ที่ระดับน้ำทะเลความดันอากาศ มีค่าเท่ากับความดันของน้ำที่สูงประมาณ 10 m หรือเท่ากับความดันของปรอทที่สูง ประมาณ 76 cm (๗๖๐ mm)

ความสูงจากระดับน้ำทะเล (km)	ความหนาแน่นของอากาศ (kg/m³)
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20	1.225 1.007 0.819 0.660 0.526 0.414 0.312 0.228 0.166 0.112 0.089