Die JJ Potgieter Manuskrip

Die opstande

In 1882 was Sekoekoeni deur sy halfbroer, Mampoer, vermoor. Mampoer het geweier om hom aan die Transvaal se reg te onderwerp en het by die naburige stam van Mapoch (ook bekend as Njabel) skuiling gesoek. Paul Kruger en Generaal Joubert het sterk teen Mapoch en Mampoer opgetree. Joubert het in Oktober 1882 twee duisend man opgekommandeer en uit beweeg teen die rebelse kapteins wat posisie ingeneem het in die grotte by Boschberg en Vlugtkraal. Die Pedi stam het hul by Joubert se kommando aangesluit om die moord op hul kaptein, Sekoekoeni te wreek. Joubert se weermag het die skuilplek omsingel en die voortvlugtige kapteins uitgehonger. Die kapteins het sterk weerstand gebied, maar uiteindelik is Mapoch met dinamiet uit sy skuilplek gedryf. Teen die winter van 1883 het albei kapteins oorgegee. Mampoer was tot die dood veroordeel. Mapoch was ook verhoor en tot die dood veroordeel, maar sy vonnis is later versag tot lewenslange tronkstraf.

‘n Nuwe golf van opstand het tussen die Soutpansberg stamme in 1894 uitgebreek toe hoofman Malaboch, met die hulp van hoofman Magatoe, gerebelleer het. Generaal Joubert het ‘n weermag van ongeveer een duisend vyf honderd man opgekommandeer. Joubert het ook vele van die Uitlanders van Pretoria en Johannesburg opgekommandeer. Dit het baie tot die ongelukkigheid van hierdie Uitlanders bygedra. Die weermag het in Mei 1894 na Blauwbank beweeg en ‘n kort, maar effektiewe besetting van Malaboch se stam onderneem. Die opstand het toe egter onder Malaboch se bondgenote opgevlam.

Toe oorlog onder die stamme uitbreek was Jacobus Johannes Potgieter deur Veldkornet Alberts van die Houtbosberg wyk, Soutpansberg en omliggende distrikte, opgekommandeer. Veldkornet Alberts was ‘n gerespekteerde man in die Soutpansberg omgewing. In daardie dae was die kommandostelsel op baie demokratiese beginsels gebaseer. Die manne van die distrik het hul eie offisiere verkies.