Introductie Chaos Magie Mijn visie op Chaos Magie blijft nooit gelijk. Bijvoorbeeld, tot enkele maanden geleden hield ik me intensief met Thelema bezig, de stroming die van Aleister Crowley afstamt. Toen had ik een matig negatief beeld van Chaos Magie en de mensen die zich ermee bezig hielden. Ik was actief in verschillende magische ordes die zich tot Aleister Crowley lieten herleiden en ging op in de Thelema tunnel. Vanuit deze tunnel is Chaos Magie een richtingloos geheel. Aleister Crowley heeft een zeer gestructureerd systeem van Magie nagelaten. Het Pad is bij Crowley een duidelijk verhaal met een begin, een middenstuk, waarin bepaalde gebeurtenissen centraal staan, en een einddoel. Bijvoorbeeld de belangrijkste geestelijke gebeurtenis in Crowley's systeem is wat hij het bereiken van de 'Kennis en Conversatie van de Heilige Beschermengel' noemt (hoofdletters incluis). Alle magische handelingen die niet tot dit doel leiden, neigen naar zwarte magie, volgens hem. Beneden zal blijken dat vanuit dit standpunt de Chaos Magie een gevaarlijk zwart magische en zinloze onderneming kan lijken. Maar na me er echt in te hebben verdiept, spreekt Chaos Magie mij veel meer tot de verbeelding en vind ik het een formulering van Magie die veel meer bij onze tijd past dan Crowley's systeem. Crowley baseerde zijn verhaal voornamelijk op een traditie die teruggaat tot de oudheid. Deze traditie wordt het Hermetisme genoemd, naar een stroming in Helleense spiritualiteit die in het Alexandrië van het begin van de gebruikelijke jaartelling ontstond. Het Hermetisme wordt wel de derde pilaar van onze Westerse cultuur genoemd, naast het Christendom en de Griekse filosofie. In de 20e eeuw van de gebruikelijke jaartelling begonnen de pilaren onder de Westerse cultuur in te storten. God is dood en daarmee heeft het Christendom zijn belangrijkste troef verloren; de wetenschap, de praktische uitkomst van de filosofie, blijkt niet door een absoluut ideaal te legitimeren en wordt zo meer een constructie. Wetenschap kan niet tot absolute kennis leiden. Onder andere deze inzichten en hun gevolgen worden het postmodernisme genoemd. Een van de gevolgen van deze ineenstorting was een herleving van het Hermetisme. In de vorm van Oosterse filosofie en New Age worden vaak Hermetische ideeën gepresenteerd. Wellicht wilde men toch nog één pilaar in stand houden? Maar een kleine groep magiërs begon de nieuwe inzichten ook op de Magie toe te passen en kwam zodoende uiteindelijk tot het formuleren van de uitgangspunten van de Chaos Magie. Je zou kunnen zeggen dat Chaos Magie de reactie van de Magie is op het postmodernisme. Of het bovenstaande verhaal helemaal klopt weet ik niet. Wat ik wel weet is dat binnen de Chaos Magische literatuur weinig melding wordt gemaakt van hedendaagse filosofie. Dat vind ik vreemd want er is een grote overlap tussen de ideeën binnen beide stromingen. Bronnen Enkele belangrijke inspiratiebronnen zijn: Austin Osman Spare, Aleister Crowley, Oosterse filosofie (vooral Taoisme en Boeddhisme), Sjamanisme en de quantum fysica. Austin Osman Spare(1886-1956 gebruikelijke jaartelling) was een Engelse magiër die een zeer individuele benadering koos. Hij verwierp de uitgebreide en vooral ook dure rituele rompslomp die de traditie van de Westerse Ceremoniële Magie behelst. Hij verwierp ook de uitgebreide en barokke magische systemen die in zijn tijd (en nu nog steeds) veel werden gebruikt, zoals het Enochiaanse systeem of de Qaballah. Hij had op jonge leeftijd magisch onderricht gehad van wat hij een heks noemde en je zou kunnen zeggen dat hij meer een heks was(in de traditionele zin, niet de moderne Wicca die toen nog niet was uitgevonden) dan een magiër. Hij ontwikkelde onder andere de techniek van de zegelmagie en een complexe magische filosofie die ik hier onbesproken laat. Kenmerkend voor zijn aanpak was het idee dat Magie vanuit de persoon zelf moest worden benaderd. Uigebreide overgeleverde systemen zijn onbruikbaar omdat ze geen band hebben met het onbewuste van de individuele magiër. In de zegelmagie schept de beoefenaar haar eigen zegels in plaats van traditionele zegels te gebruiken zoals die in middeleeuwse magieboeken te vinden zijn. Een magiër hoeft zich een al bestaand systeem niet eigen te maken, want door gebruik te maken van haar eigen onbewuste kan de magiër veel betere resultaten behalen. Aleister Crowley(1875-1947 gebruikelijke jaartelling) is de grondlegger van Thelema, een stroming die soms religieuze proporties lijkt aan te nemen. Chaos Magie is gedeeltelijk ontstaan als een beweging die zich tegen dit religieuze Thelema afzet. Maar Crowley heeft ook belangrijke bijdragen geleverd aan het magisch gedachtegoed waar Chaos Magie op voortbouwt. Crowley had een fundamentalistisch Christelijke achtergrond en daar lijkt hij in zijn leven nooit helemaal los van te kunnen komen. Zijn innerlijke conflicten en de fouten die hij lijkt te maken, zijn ook een belangrijke bron voor de inzichten die tot Chaos Magie hebben geleid. De wijze waarop de Oosterse filosofie de werkelijkheid benadert is fundamenteel anders dan de Westerse benadering. In plaats van de werkelijkheid te beschouwen als een statisch geheel waarin essenties zijn te ontdekken, ziet men de werkelijkheid meer als een proces waarin niets vaststaat en dat geen ware aard heeft (dit is uiteraard een uiterste versimpelde weergave van het brede spectrum van de Oosterse filosofie). Het niet bestaan van een Zelf dat de kern van een mens zou vormen en het zien van de werkelijkheid meer als een stroom dan als een ding, zijn ideeën die in de Chaos Magie een belangrijke plaats innemen. Hier is ook de band met de quantum fysica. Het is al velen opgevallen hoeveel de opvattingen van de moderne natuurkunde op oeroude oosterse inzichten lijken. Daarnaast zijn er Chaos Magiërs die op quantum fysica gebaseerde theorieën ontwikkelen, die laten zien hoe Magie mogelijk kan zijn. Ook de meditatietechnieken die in het Oosten zijn ontwikkeld hebben binnen de Chaos Magie een plaats. Chaos magiërs gebruiken onder andere Boeddhistische technieken die zich richten op het decentraliseren van de beleving van de persoon. In het Sjamanisme staat de ervaring van trance centraal. De technieken die de sjamaan gebruikt om in trance te komen worden ook door Chaos magiërs beoefend. Het idee dat een veranderde bewustzijnstoestand de sleutel is tot magie is een bijdrage van Chaos Magie aan de magische theorievorming.  Principes? Chaos Magie presenteert het Magische pad niet als een lineair en logisch geheel waar een duidelijke, vooraf vaststaande orde in kan worden waargenomen. In andere Magische stromingen leidt de aanname van zo’n orde er meestal toe dat deze orde aan de ontwikkeling van de magiër wordt opgelegd. Welke meditaties en rituelen een magiër op welk moment doet, hangt dan af van zijn plaats op het Pad. Chaos Magie stelt dat deze orde niet vanzelfsprekend is, dat het een schepping is van iemand anders en als zodanig geen directe relevantie heeft voor de individuele magiër. In Chaos Magie is alleen spraken van een toenemende beheersing van de verschillende technieken, zoals Magische trance en de controle van overtuigingen. Hier komen we bij een belangrijk tweede kenmerk van Chaos Magie: de nadruk op techniek. Magie wordt primair gezien als een verzameling technieken die ontworpen zijn om werkelijkheid naar de hand van de magiër te zetten. Dit kan door de overtuigingen van de magiër zelf te veranderen. Veel mensen zitten vast in een web van overtuigingen, dat hun leven bepaald. Een hoofddoel van de Chaos magiër is zich bewust te worden van haar overtuigingen, en deze dan te veranderen of aan te passen, een proces van deconditionering. Technieken als invocatie kunnen daarbij goed van pas komen. De magiër kan werkelijkheid ook naar haar hand zetten door gebruik te maken van haar eigen ‘paranormale’ vermogens. Een voorbeeld hiervan is de zegelmagie, waarin een wens van de magiër tot een zegel wordt verwerkt. Het zegel is een representatie van de wens, die de wens zelf niet direct suggereert, zodat uit het zegel niet kan worden opgemaakt om welke wens het gaat. Door activering van het zegel zal de wens veruitwendigen, wat wil zeggen dat de wens in vervulling zal gaan. Vooral bij dit laatste rijzen enkele vragen op: wat is het uitgangspunt van waaruit de magiër werkt bij het kiezen van de wens die ze wil veruitwendigen? Moet ze haar eigen wil volgen of komen er ook andere consideraties in aanmerking? Kan ze altijd doen waar ze zin in heeft? Wat zijn haar beperkingen? Hoe weet ze of wat ze doet wel goed is? Dit zijn allemaal moeilijke vragen waar geen pasklaar antwoord op valt te geven. De magiër zal echter opletten niet in een moralistische valkuil te belanden. Aangezien de gevolgen van ons handelen vaak niet van te voren zijn te overzien, is het soms zinnig er een waarzegmethode op los te laten. Maar de analyse door een orakel geeft geen aanwijzingen voor wat de magiër zou moeten doen. Het komt uiteindelijk op de magiër zelf aan. [Zie verder het essay over de theorie van de zegelmagie.] Een aansluitend idee dat belangrijk is binnen Chaos Magie is het vermijden van dogma’s. Hassan I Sabbah’s uitspraak: "Niets is waar, alles is toegestaan" geeft dit kernachtig weer. Aangezien werkelijkheid toch niet helemaal in ons brein past, heeft het geen zin onze uitspraken over werkelijkheid al te serieus te nemen. Dit geldt uiteraard ook voor de inhoud van dit essay. De Chaos magiër vindt dat zij het recht heeft zichzelf tegen te spreken, van gedachten te veranderen en niet rationeel te zijn. Zonder dogma’s komt Magie neer op persoonlijke ervaring. De nadruk op het zelf ervaren van de Magische praktijk is ook een aspect van Chaos Magie. Boeken lezen is leuk, maar de praktijk is altijd net even anders. Als er geen dogma’s zijn is het ook niet nodig dat de magiër zich op slechts één systeem of stroming richt. Chaos magiërs hebben over het algemeen een eclectische benadering. Ze lenen de entiteiten en symbolen waarmee ze werken van allerlei systemen, van de Olympische Goden tot Enochiaanse elementalen, via de Cthulhu Mythos. Deze laatste is niet eens een spiritueel systeem, maar het is een verzameling wezens die bedacht zijn door H.P. Lovecraft, een horrorschrijver uit de eerste helft van de 20 eeuw van de gebruikelijke jaartelling. In wezen maakt het de Chaos magiër niet uit wat de afkomst is van haar Goden. Personen uit bijvoorbeeld Star Trek kunnen net zo goed dienst doen als de oude Egyptische Goden. Invoceer je favoriete fotomodel maar, in plaats van Aphrodite. Het gaat niet om welke achtergrond het wezen heeft, maar om met hoeveel overtuiging de magiër zich tot het wezen kan richten. Een laatste concept dat genoemd moet worden is Gnosis. Gnosis is een veranderde bewustzijnstoestand, die volgens Chaos Magie de sleutel tot Magie is. Het blijkt niet gemakkelijk om uit te leggen hoe Gnosis kan worden bereikt. Hier noem ik slechts enkele technieken: concentratie op bijvoorbeeld een zegel tijdens een orgasme of een hevige emotie, één-puntige concentratie op het beeld van een Godin tijdens een wilde dans, het geconcentreerd en emotievol opzeggen van een gebed naar een God, en het meditatief leegmaken van de geest. Het beste dat de magiër kan doen is met alle vormen van Gnosis te experimenteren zodat zij door haar ervaring leert wat Gnosis is. Het woord Gnosis is wat ongelukkig gekozen. Het verwijst eigenlijk naar de speciale kennis die de Gnostici van het Goddelijke hadden. Het Gnosticisme is een spirituele beweging die in de eeuwen voor het begin van de bij ons gebruikelijke jaartelling is ontstaan en die op verschillende manieren nu nog voortbestaat. Echter, als je ‘het Goddelijke’ niet al te letterlijk neemt, klopt de benaming Gnosis voor de Magische bewustzijnstoestand toch nog aardig. Bovenstaande is een overzicht van de ideeën die over het algemeen onder Chaos Magie worden gerekend. Deze principes staan echter niet vast. Als experiment kan de magiër zich voor een bepaalde tijd op één bepaald magisch systeem concentreren. Het investeren in één systeem, het overtuigd raken van de geldigheid van dat systeem, kan de magiër veel opleveren. Chaos Magie stelt wel dat er altijd het gevaar dreigt geobsedeerd door het systeem te raken. Daarom kan de magiër die zo werkt het beste regelmatig van systeem wisselen.   Opmerkingen? Meel mij: ozongon@planet.nl