SELAM


Yolsuzluklar

Tarih ve sayılı şartname ile Aksa firmasından alınan 200 adet 10 KVA gücündeki elektrojen grupları hakkında tespit ettiğimiz eksiklikler aşağıda sıralanmıştır

 

 

 

Konu:

Aksa Firmasından 1/07/1996 tarih ve 29616 sayılı mukavele ile alınan 200 adet ve artırımla 650 adet olan 10 KVA gücündeki Elektrojen Gruplarının incelenmesi.

 

Amaç :

Bu Rapor Aksa firmasından alınan 200 adet 10 KVA gücündeki elektrojen grupları hakkında tespit ettiğimiz eksikliklerin belirtilmesi, bu konuda yapılan yanlış seçimlerin ve Şirketimize verilen zararın gösterilmesi açısından hazırlanmıştır.

Tanımlar : Elektrojen Grupları Temel Parçalar

Elektrojen grupları 4 ana parçadan oluşur; Motor , alternatör , pano (tablo) ve şase. Aksa firması , motoru İngiliz Lister – Peter firmasından, alternatörü İtalyan Mecc-Alte firmasından satın almaktadır. Pano içerisindeki ana parçalar ise şunlardır. Kontaktörler , kesiciler , V – otomatlar , röleler , pako şalterler , direk besleme ünitesi , grup aküsü için şarj redresörü ve otomatik kontrol ünitesinden oluşur (OKÜ). Şase ise birbirlerine aküple edilmiş alternatör ve motoru üzerinde taşımak için inşa edilen metal konstrüksiyondur.

 

Açıklama ve Görüş :

Aşağıdaki rapor sadece alınan 10 KVA’lık elektrojen grupların ilgilendirmektedir. Bu raporun hazırlanmasında , ekte sunulacak evrakların temininde zorlanıldığı ve bazı evrakların dosyalarında bulunamadığı bilinmelidir. Bu sebeple bu rapor eldeki yazılar , evraklar ve şemalar çerçevesinde hazırlanmıştır. Ulaşamadığımız yazılar veya resmi yazısı olmayan bölge şikayetleri hususunda da görüş bildirilmemiştir. Konun teknik yanının yanı sıra idari kısmınında bir müfettiş tarafından tetkik edilmesi şarttır.

 

 

RAPOR

 

1 – Aksa firmasından satın alınan 200 adet grubun imalat öncesi numunesinin teknik şartnameye uymamasına rağmen, numune raporu 15/8/1996 tarihinde hazırlanmış ve ekte görüleceği gibi “Teknik Şartnameye uygun olarak hazırlandığı “ ibaresi bulunmaktadır. Buna rağmen Teknik şartnameye uymayan hususlar aşağıda detaylı olarak belirtilmiştir. Numune raporunda bu değişiklikler ve sebepleri belirtilmemiştir.

 

2 – İhaleye seyyar elektrojen grupların alımı için çıkılmış fakat sonradan bu gruplarda hiçbir değişiklik yapılmadan sabit grup olarak kullanılmak istenmiştir.

Bu sebeple , alınan grupların her birine masrafları Şirketimizce karşılanarak ;

 

A – Sıcak hava atış aspiratörü alınmıştır.

Bu aspiratörler sonradan grupların bulunduğu odalara takıldığından kontrol edilememektedir. Yani aspiratör motorun çalışması esnasında otomatik olarak devreye girip girmediği veya çalışıp çalışmadığı hususunda bir kontrol mevcut değildir. Bir Dizel Motorun uzun süreli çalışması esnasında oda içine yerleştirilen bir aspiratörle soğutulması imkansızdır. Lister firmasınca üretilen bu tip motorlar sonsuz çevre ( açık ortamlar ) için dizayn edilmiştir. Bu tip motorlar küçük traktörler , sulama alanlarındaki su pompalarının çalıştırılmasında kullanıla bilinir, çünkü bunların çalıştığı ortamlar açık ortamlardır. Bu gruplarda seyyar üretildiği için böyle bir motor alınması normal karşılanılabilinirdi. Ama bu grupların sonradan sabit olarak kullanılması ve bir oda içine kurulması sebebiyle takılacak bir aspiratör ile grubun ve odanın sıcaklığının düşürülmesi tasarlanmıştır. Bunların hepsi alım ve teslimlerin yapılmasından sonra düşünülmüştür ve yeni grupların bulunduğu odalara Şirketimizce daha sonra aspiratör alınımına gidilmiştir. Motor çalışması esnasında bu aspiratörün bozulması veya devreye girmemesi halinde aşırı ısınma ve hararet oluşabilecektir. Aşırı ısınma sonucunda özellikle motorlarımıza büyük zararlar verecektir.

Lister marka motorlar hava soğutmalı olup cebri bir soğutma sistemi yoktur. Bu sebeple açık alanlarda çalıştırılması gerekmektedir. Şirketimizce kullanılan muhtelif marka hava soğutmalı dizel motorlarında ise cebri soğutma sistemi bulunmaktadır. Bu sistem bir fanın motorun krank milinden aldığı döndürme gücü ile çalışmasından oluşmaktadır. Oda içerisindeki havayı bu fan (blower ) sayesiyle motorun kanatçıklı silindir gömlekleri üzerinden geçirerek atık ısıyı bir hava kanalı ile doğrudan oda dışına ( açık çevreye ) atarak motoru soğutmaktadır. Lister motorlarda bu düzenek yoktur. Aynı şartnamede 5.1.16 . maddesinde alınacak gruplardaki motorları en az 5 yıl elektrojen gruplarında kullanıldığını (benzer çalışma şartlarında) belgeleyen bir referansında eklenmesi gerektiği belirtilmiştir. Böyle bir belge verilip verilmediği konusunda bir bilgimiz yoktur.

 

B - Yakıt tankları 75 lt olduğu için yeniden 1 veya 2 tonluk yeni tanklar alınmıştır.

 

 

C – Eksoz spiralleri flanşsız olarak teslim alınmıştır. Herbirine piyasada flanş yaptırılmıştır.

 

D – Gruplar seyyar grup olarak alınmasına rağmen üzerlerindeki konrtrol ünitesinin uzaktan kumandaya müsait olması şaşırtıcıdır. Seyyar grup özelliği gösteren bir grubun uzaktan kumanda ile kontrol edilmesi mantıklı değildir.

(1) nolu yazıda ise ‘Kuhse Kea 041 OKÜ ile PC/Modem bağlantısı mümkün olamamaktadır. Bu nedenle sözkonusu komitasyonun sağlanabilmesi için Kontrol Ünitesinin değişmesi gerekmektedir. ‘ denilmektedir. Aslında bu (1)nolu yazı her ne kadar (2) nolu yazıyı ilgi gösterse de birbiri ile çelişmektedir. (2) nolu yazıda Kuhse firmasının 1991 yılındaki ürünlerine bir arabirim takılarak uzaktan denetim yapılacağı açıkça anlatılmaktadır.

    1. nolu yazı Kuhse 071 tipi OKÜ ‘nin Teknik Şartnameye uygun oldukları ve PC/modem bağlantısına uygun olduğu ekte sunulan bir rapor (04/06/1996 tarihli) (3) ile de doğrulanmak istenmiştir. Bu raporda da Kuhse 041 için şunlar yazılmaktadır: ‘ Kuhse KEA 041 OKÜ’ nin ,Teknik şartnamede istenen tüm kontrol ve kumandaları yapması ve personel tarafından kolayca değiştirilebilmesi açısından son derece avantajlı olmakla birlikte , PC/modem bağlantısının yapılmaması bir dezavantaj olarak görülmektedir . Aynı raporun başka bir paragrafında ise Halen sistemlerimizde kullanılmakta olan Kuhse KEA 041 ile yeni tanıtılan PC/Modem bağlantısına uygun Kuhse KEA 071 OKÜ ‘ si mukayese edildiğinde ;

-Her iki ünitenin kontrol tablosuna bağlantısı aynı olup elektriki irtibatlar soketlerle yapılmakta , arıza anında iki üniteninde aynı kolaylıkla değiştirme olanağı mevcuttur.

-Kuhse KEA 041 ünitesi üzerindeki limit ve süre ayarları tornavida ve ölçü aleti kullanarak grup tablosu üzerinde veya laboratuva da yapıldığı halde , Kuhse KEA 071 ünitesinde her türlü ayar ve kontrol Bilgisayarla Tablo üzerinde veya uzaktan kumanda ile en hassas şekilde yapılabilmektedir. denilmektedir.

Söz konusu raporda bahsedildiği gibi Kuhse 071 OKÜ’ nde bu ayarlar sanıldığı gibi kolay yapılmamaktadır. Bunlar için gerekli modem , sinyal jeneratörü , varyak, sistemin başına gidilince sistemi kontrol etmek için notebook bilgisayara ve bunların pc ortamında çalıştırılması için gerekli yazılımlar ve simülatör cihazına ihtiyaç duyulmaktadır. Kuhse KEA 071 birim fiyatı 3825 $ dır. Bu fiyat sadece Kuhse KEA 071’e aittir ve yukarıda sayılan gerekli malzeme ve yazılımlar sonradan alınacaktır.

    1. ‘ nolu yazının 4. Paragrafında “ Kuhse KEA 071 kontrol ünitesinin Aksa

firmasına birim bedelleri değişmeksizin kullanılacağı anlaşılmaktadır.” denilmektedir. Burada Kuhse 071 ‘in fiyatının Kuhse 041 ile aynı olduğu ve Kuhse 041 fiyatına verildiği anlaşılmaktadır. Fakat eski ihalelere bakıldığında Kuhse 041 fiyatı ile bu ihaledeki 071 Kuhse için verilen birim fiyatlar farklıdır. Firmanın Kuhse 071 yedek parça için verdiği fiyatta 3825 $ ‘dır. Yani ihale indirimi dışında bir indirim söz konusu değildir. Kuhse 041 fiyatına , Kuhse 071 alınmamıştır. Kuhse 041 fiyatı için eski ihale fiyatlarına bakılması yeterli olacaktır.

Şirketimizde bulunan tüm OKÜ lerinide (Kuhse 041 de dahil olmak üzere) uzaktan denetime müsait hale getirecek çalışmalarımız 1996 yılından önce gerek Ankara Enerji Kısım Amirliği bünyesinde gerekse 1996 yılından sonra ARGE Müdürlüğü’nün çalışmaları ile sonuçlandırılmıştır.. Arge Müdürlüğünün uzaktan kumanda ,kontrol ve denetime imkan veren OKÜ ‘nin modem ve yazılım dahil fiyatı 240$ civarındadır.

Aynı çalışmayı sürdüren ve bu konuda Arge Müd.’ne Büyük destek veren Ankara Enerji Kısım Amirliği laboratuvarı ise 14.8.1997 tarih ve 2289 sayılı Teknik İşletme ve Bakım D. Başkanlığının yazısı ile kapatılmıştır.

Sözkonusu laboratuvar sorumlusu olan şahsın kendi tasarımları ile 4 değişik tipdeki kontrol ünitesi üretilmiştir. Kısım amirliği imkanları ile 54 adet Panoda üretilmiş ve bu panolara bu üretilen OKÜ ‘leri takılmıştır. Bu kontrol üniteleri bahsi geçen Kuhse KEA 041 kontrol ünitesinin RZ’siz tipleridir. Labratuvar sorumlusunun uzun ve zahmetli çalışması ile Kuhse KEA 041 kontrol ünitelerinin en çok arızalanan kısmı olan RZ ünitesi iptal edilerek tamamen kendi tasarım olan entegreli bir kontrol ünitesi hazırlanmış ve bahsi geçen 54 panoya ve arızalan Kuhse KEA 041 kontrol ünitelerinin yerine takılmıştır. Bu çalışma Etüd Proje ve Yatırım D.Bşk.’nca kontrol altına alınmış ve Bölgelere 13.01.1997 tarih ve 95 sayılı bir yazı ile bu kontrol ünitelerinin ‘fonksiyon işleyişlerini’ izlemek için bir form gönderilmiş ve bilgi formu doldurularak bu kontrol ünitelerinin durumu hakkında bilgi alınmak istenmiştir. Kendi üretimimiz olan ve Kuhse 041 ‘in 6’da biri , Kuhse 071 ‘in ise 15’te biri bir fiyata mal olan kontrol ünitelerin bu denli sıkı takibe alan Etüd Proje ve Yatırım Dairesi Başkanlığı Ac Grup Başmühendisliği Aksa firmasından alınan Kuhse 071 için (ki alımlarından 2 yıl geçmiştir.) bölgelerden bu kontrol ünitesi ,panosu ve motoru hakkında bilgiler istememiştir. Aksine iki kez %100 bir kez de % 25 artırım ile bu 200 adet grubun sayısını 650 ‘ün üzerine çıkarmışlardır.

Laboratuvar sorumlusu şahsın bu gibi çalışmalarını engellemek gerekse projenin başından beri projeyi destekleyen Teknik İşletme ve Bakım D. Bşk. Ac Enerji Grup Başmühendisliği personellerine gözdağı vermek için sözkonusu şahıs hakkında sudan sebeplerle 02.07.1997 tarih ve 1786 sayılı TİBD Bşk.’lının yazısı ile soruşturma açılmak istenmiştir.

Yukarıda da belirtildiği gibi Kuhse KEA 041 yerine alınan Kuhse KEA 071 OKÜ ‘nin teknik şartnameye aykırılıkları ve detaylı bilgi için bkz. bu raporun 3.11.1 ve 3.11.2 maddeleri.

 

E – Grupların şaselerinin üzerinde Panolarının ve yakıt tanklarının bulunması da grupların seyyar grup olarak alındığını göstergesidir. Bu sebeple grupların montajlarında ek yakıt tankı alınmaktadır. Panolar personellerimizce duvarlara montajı yapılarak panonun titreşimden korunması sağlanmıştır.. Bu gibi masraflar şirketimizce karşılanmaktadır.

- Gruplar seyyar alınıp sonradan sabit grup yapılacağı bilindiği halde grupların şasesi üzerindeki kontrol panolarının yerleri değiştirilmemiş veya yeni panoların yapılması için Aksa firmasına bir öneri götürülmemiştir. Halbuki ihale sonrası ve ihale öncesinde acele edilerek OKÜ’sinde yapılan değişiklik için nasıl makamdan onay alınmışsa , bu panolarında sabit grupların panoları gibi yaptırılması için makamdan onay alınıla bilinirdi.

 

3 - İlgili şartname ile alınan gruplar arasındaki farklar aşağıda sıralanmıştır.

 

3.1 – Protatip ve Fabrika muayene heyetinin yetki ve sorumlulukları. (Bkz.T.Şartname madde 7)

- Grupların protatipi (numune) için Fabrika muayenesine giden muayene heyeti

şartnameye AYKIRI VE ŞİRKETİMİZ aleyhine tercihler yapmışlardır. Şartname haricinde alımlar yapılmasına hazırladıkları numune raporu ile ön ayak olmuşlardır. Numune raporu ekinde sunulan testler ise muayene heyetinin yaptığı rutin testlerin aynısıdır.

- Grupların teslimine giden heyetler yine şartname doğrultusunda değil gösterilen numune raporunda belirtilen özelliklere göre testlerini yapmışlardır. Muayene heyetlerinin fabrikadaki bulunma süreleri kontrol edildiğinde bu grupların bu kadar kısa sürede test edilemeyeceği anlaşılacaktır. Bazı heyetler 5 günde 50 ile 60 arasında grubu test etmeleri gerekmekteyken seçilen bir kaç grup test edilmiş ve buna göre tüm grupların kabulu yapılmıştır. TSE ‘ye göre elektrojen grupları testleri her grup için 12 saatlik süre zarfında artırılan yüklere göre yapılmaktadır. Söz konusu firmanın böyle bir düzeneği olmasına rağmen bir test odaları bulunmamaktadır ve testler firmanın hangarında aynı anda sadece bir veya iki adet grubun testine imkan vermektedir. Bu sebeple grupların testleri belirtilen sürelerde mümkün değildir.

3.2 – Ambalajlama uygun özellikte olacak , toz , korozyon , yakıt sisteminde arızaya yol açacak bir durum olmayacak 1 yıllık sürede depoda kurulmadan bekletilmeye uygun olacaktır. Kötü depo şartlarına karşı ambalajlarında nem alıcı kimyasallar bulunacaktır.(Bkz.T.Şartname madde 6.5)

 

3.3 - Acil durdurma butonun her durumda çalışır olmalıdır. (Bkz.T.Şartname Madde 5.6.2.10)

- 10 KVA ‘lık gruplarda acil durdurmaya basılınca grup durdurulabiliyor ancak , çözülmeden çalışmaması gerektiği halde direk beslemede çalıştırılabilmektedir. Bu durum acil durdurmanın amacına uygun tasarlanmadığını göstermektedir.

 

3.4 - Normal çalışma şartlarında silindir gömlekleri pistonlar, ana yataklar , kam yatakları kullanım ömrü 10000 çalışma saati olacak , bu durum bir garanti sertifikası ile belirtilecektir. (Bkz.T.Şartname Madde 5.1.20 )

 

3.6 – Montaj hataları

 

3.7 – Yağ boşaltma pompası yarı dairesel el pompası olması gerekir. (Bkz.T.Şartname Madde 5.1.23)

 

3.8 - Kış şartları için motorlara takılan ısıtıcı , termostat kontrollü olacaktır. (Bkz.T.Şartname Madde 5. 1 .18)

 

3.9 - Yakıt pompası sıra tipi Bosch marka olacaktır. (Bkz.T.Şartname Madde 5.1.19)

 

3.10 – Otomatik voltaj regülatörü açık , tamiri mümkün tüm elemanları görünür olacaktır. (Bkz.T.Şartname Madde 5. 2 .11)

Diğer gruplarımızdaki alternatörlere ait voltaj kontrol kartları açık ve tamiri mümkün olduğundan yıllarca yenisi alınmadan tamir edilmek sureti ile kullanılmaktadır. Ancak Mecc-Alte marka alternatörlere ait UVR – 6 ve SR-7 marka voltaj kontrol kartları kapalı olduğundan tamir edilememekte , basit bir arıza sonucunda atılarak yerine yenisi alınmaktadır. 1992 yılından beri bu kartlardan yüzlercesi hurdaya ayrılmış binlerce dolar masraf yapılmıştır. Şimdi UVR – 6 ve SR-7 voltaj kontrol kartlarının stokları tükendiği için Ünitelerimiz bu kartları firmadan farklı fiyatlarla satın alınmaktadırlar.

 

Bu voltaj kontrol kartları şartnamenin aksine tamiri mümkün değildir. Açık değildir ( Kartın üzeri silikonla kapatılmıştır) . Tüm elemanları görünür değildir. (üzeri şimdikilerinde şeffaftır.)

 

3.11.1 – Tüm baskılı devre elemanları görülebilir, kodları okunabilir , kolaylıkla değiştirilebilir ve her iki tarafıda açık olacaktır. (Bkz.T.Şartname Madde 5.4.6 )

 

3.11.2 – Otomatik kontrol ünitesi KUSHE 041 olacaktır. (Bkz.T.Şartname Madde 5.4.8)