Υπάρχουν,όσο και αν φαίνεται παράξενο,μαθηματικά συμπεράσματα που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με την κοινή λογική,τη διαίσθηση ή την φαντασία μας.Τέτοιοι ισχυρισμοί λέγονται « παράδοξα ».

Τα μαθηματικά παράδοξα διακρίνονται σε τρεις κυρίως κατηγορίες.

  1. Τα αντιφατικά και άτοπα συμπεράσματα που οφείλονται σε κρυμμένα αποδεικτικά λάθη
  2. Τα θεωρήματα που φαίνονται παράξενα ή και απίστευτα
  3. Τα λογικά παράδοξα,τα οποία αναφέρονται στη θεωρία των συνόλων και των λογικών τύπων

Η τρίτη κατηγορία είναι η σπουδαιότερη και μάλιστα οδήγησε σε επανεξέταση των θεμελίων των Μαθηματικών στις αρχές του αιώνα από τον μαθηκατικό και φιλόσοφο B. Russel.Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα ακολουθούν.

Έστω τρίγωνο ΑΒΓ,η διχοτόμος ΑΔ της γωνίας του Α,η μεσοκάθετη ε της πλευράς του ΒΓ και το σημείο τομής Ο των ΑΔ και ε.Τα τρίωνα ΑΟΒ,ΑΟΓ (αφού το Ο είναι σημείο της ε) και Α1=Α2.Έτσι αφού Β11#180° ,είναι Β11 και επομένως τα τρίγωνα ΑΟΒ και ΑΟΓ θα είναι ίσα.Δηλαδή ΑΟΒ=ΑΟΓ. Άρα ΑΒ=ΑΓ

Το συμπέρασμα οφείλεται σε αποδεικτικό λάθος,μια και το Ο δεν είναι εσωτερικό σημείο του τριγώνου ΑΒΓ όπως κακώς είναι στο σχήμα.

 

Θεωρούμε δύο ομόκεντρους κύκλους κέντρου Κ και ακτίνας Ρ,κέντρου Κ και ακτίνας ρ αντίστοιχα με Ρ>ρ.Ο κύκλος (Κ,Ρ) κυλιέται πάνω σε μια ευθεία έτσι ώστε η ακτίνα του ΚΑ να εκτελέσει μια πλήρη περιστροφή.Τότε το μήκος του τμήματος ΑΑ' είναι ίσο με το μήκος του κύκλου (Κ,ρ).Κατά την περιστροφή όμως της ΚΑ περιστρέφεται και η ΚΒ, οπότε το μήκος του ΒΒ' είναι ίσο με το μήκος του κύκλου (Κ,ρ).Από από ορθογώνιο όμως ΑΒΒ'Α έχουμε ΑΑ'=ΒΒ'.

Το προηγούμενο παράδοξο οφείλεται στο γεγονός ότι εκτός από την περιστροφική κίνηση εκτελείται και μια περιστροφική κίνηση για τον κύκλο (Κ,ρ) η οποία δεν γίνεται αντιληπτή.

Ο Ζήνων ο Ελεάτης τον 5 αιώνα π.Χ προκάλεσε σύγχυση στους σοφούς της εποχής τουμε τον εξής ισχυρισμό: Ο γοργοπόδαρος Αχιλλέας,παρά τη μεγάλη του προσπάθεια,δεν μπορεί ποτέ να φτάσει μια χελώνα που τρέχει 100 πιο αργά από αυτόν σε ένα αγώνα δρόμου.Για λόγους δικαιοσύνης ο Ζήνων έδωσε στην χελώνα προβάδισμα 1 στάδιο (~150 μ).Τον ισχυρισμό του αυτό ο Ζήνων τον δικαιολογούσε ως εξής: Όταν ο Αχιλλέας φτάσει στην αρχική θέση, έστω Ρ1 αυτή,της χελώνας τότε η χελώνα θα βρίσκεται ήδη λίγο μακρύτερα έστω στη θέση Ρ2.Όταν ο Αχιλλέας φτάσει στη Ρ2 η χελώνα θα βρίσκεται λίγο μακρύτερα στη θέση Ρ3 κ.ο.κΔηλαδή η χελώνα θα έχει πάντα ένα προβάδισμα dν. Όταν ο Αχιλλέας θα διανύσει το διάστημα dν, η χελώνα,αφού τρέχει 100 φορές πιο αργά,θα διανύσει διάστημα dν+1=1/100*dν.Δημιουργείτε έτσι μια ακολουθία διαστημάτων dν στα οποία προηγείται η χελώνα.Η ακολουθία αυτή είναι φθίνουσα γεωμετρική πρόοδος με πρώτο όρο do=1 και λόγο λ=1/100.Δηλαδή η απόσταση του Αχιλλέα από την Χελώνα συνεχώς μικραίνει.Το διάστημα που πρέπει να διανύσει ο Αχιλλέας για να φτάσει την χελώνα είναι S=do/1-λ. Ή S=100/99.Δηλαδή μόλις ο Αχιλλέας διανύσει απόσταση 100/99 σταδίων η απόσταση του από την χελώνα θα είναι μηδενική,δηλαδή θα έχει φθάσει τη χελώνα,

 

1