Tu+` Xo^ vie^'t Nghe^. Ti~nh dde^'n Xo^ vie^'t Tha'i Bi`nh

Tu+` Xo^ vie^'t Nghe^. Ti~nh dde^'n Xo^ vie^'t Tha'i Bi`nh

Vo~ Va(n A'i , Paris

----------------------------------------------------------------
Cuo^.c no^?i da^.y cu?a nha^n da^n ti?nh Tha'i Bi`nh cho^'ng chi'nh
quye^`n cu+o+`ng ha`o a'c ba' co^.ng sa?n tham nhu~ng ddang la` mo^.t
va^'n dde^` ddu+o+.c chu' y' ta.i quo^'c no^.i la^~n ha?i ngoa.i\.Tu+`
Paris, o^ng Vo~ Va(n A' i - Chu? Bu't ta.p chi' Que^ Me.- dda~ co'
ba`i vie^'t nha^.n ddi.nh ve^` cuo^.c dda^'u tranh na`y trong su+. so
sa'nh vo+'i cuo^.c dda^'u tranh Xo^ Vie^'t Nghe^. Ti~nh tho+`i Pha'p
thuo^.c.
----------------------------------------------------------------


Ba'o Nha^n Da^n so^' ra nga`y 14-9-1980 co' dda(ng ba`i "Ba^'t cha^'p
khu?ng bo^' tra('ng" ky? nie^.m la^`n thu+' 50 Xo^ Vie^'t Nghe^.
Ti~nh. Giu+~a ba`i, tre^n bu+'c tranh co^? ddo^.ng, mo^.t ddoa`n no^ng
da^n tay ma'c, tay bu+`a, tay ma~ ta^'u, tay su'ng mu't-co+`-to^ng,
hu`ng du~ng xung phong tie^'n bu+o+'c. Tru+o+'c ma(.t ho., nhu+~ng
te^n quan Pha'p va` Nam Trie^`u co cha^n cha.y tro^'n. Chu+~ vie^'t
tre^n tranh ghi hai kha^?u hie^.u: "Ha~y theo gu+o+ng Nghe^. Ti~nh"
va` "Co^ng no^ng bi. nh die^.t tru+` lu~ dde^' quo^'c, quan la.i, tu+
ba?n, dda.i ddie^`n chu?". Lo+`i chu' thi'ch du+o+'i bu+'c tranh co^?
ddo^.ng cho bi. e^'t: "Giu+~a lu'c thu+.c da^n Pha'p o+? DDo^ng
Du+o+ng tie^'n ha`nh cuo^.c khu?ng bo^' tra('ng phong tra`o Xo^ Vie^'t
Nghe^. Ti~nh, dda?ng Co^.ng Sa?n Pha'p dda~ pha't ddo^.ng phong tra`o
dda^'u tranh ngay giu+~a nu+o+'c Pha'p."

Tre^n dda^y la` mo^.t trong sa'u ma^?u truye^`n ddo+n ma` dda?ng
Co^.ng Sa?n Pha'p dda~ in vo+'i so^' lu+o+.ng 25.000 ba?n dde^? gu+?i
sang Vie^.t Nam va`o na(m 1931.

Ba`i ba'o do mo^.t ky' gia? Pha'p, chu+'ng nha^n tho+`i a^'y, vie^'t
le^n hoa`n ca?nh cu?a no^ng da^n Nghe^. Ti~nh sau vu. Pha'p ne'm bom
gie^'t ha.i nga`y 12-9-1930, co' ddoa.n ghi: "Tu+` mo^.t na(m nay,
ngu+o+`i ta tung qua^n le^ ddu+o+ng va`o ti?nh na`y, mo^~i la`ng
dde^`u co' mo^.t ddo^`n le^ ddu+o+ng, kho^ng ai kie^?m soa't ca?,
muo^'n la`m gi` thi` la`m, ma` ra^'t nhie^`u khi qua^n le^ ddu+o+ng
bi. e^'n tha`nh qua^n cu+o+'p, a(n ca('p cu?a da^n, pha' nha` cu?a
da^n, hie^'p dda`n ba` con ga'i, gie^'t, che'm, ba('n tu`y thi'ch.
Ha`ng tra(m ngu+o+`i pha^`n lo+'n la` tre? bi. ddem ba('n ma` kho^ng
xe't xu+?. Ta^'t ca? nhu+~ng ke? bi. ti`nh nghi trong ca'c la`ng dda~
ddu+o+.c thanh toa'n he^'t." Mo^.t to+` ba'o o+? Sa`i Go`n da'm tha?n
nhie^n vie^'t nhu+ va^.y dda^'y\. 

Ne^'u co' ai ca('c co+' thay na(m 1930 tha`nh 1997, thay qua^n le^
ddu+o+ng tha`nh co^ng-an, Xo^ Vie^'t Nghe^. Ti~nh se~ tro+? tha`nh
"Xo^ Vie^'t Tha'i Bi`nh" 

Ngay Ba?n tin cu?a ha~ng Reuter dda'nh ddi tu+` Ha` No^.i nga`y
24-7-1997 cho bie^'t: Hai tha'ng qua no^ng da^n thuo^.c 6 tre^n 7
huye^.n ti?nh Tha'i Bi`nh dda~ no^?i da^.y cho^'ng su+u cao thue^'
na(.ng, cho^'ng chi'nh quye^`n ddi.a phu+o+ng tham nhu~ng. Thoa.t
dda^`u ha`ng nga`n no^ng da^n o^n ho`a bi. e^?u ti`nh, nhu+ng vi`
chi'nh quye^`n tu+` cho^'i gia?i quye^'t ne^n o^n ho`a bie^'n ra ba.o
ddo^.ng. Tru. so+? co+ quan ha`nh cha'nh huye^.n Quy`nh Phu. bi.
ddo^'t, Chu? Ti.ch UBND huye^.n Tha'i Thu.y bi. dda'nh ga^`n che^'t.
Cuo^.c ba^`u cu+? Quo^'c Ho^.i ho^m 20-7 kho^ng the^? tie^'n ha`nh.

Tra? lo+`i cha^'t va^'n cu?a ca'c ha~ng tho^ng ta^'n quo^'c te^',
la^`n dda^`u tie^n Bo^. Ngoa.i Giao Ha` No^.i xa'c nha^.n su+. kie^.n
vo+'i lo+`i dda'p tra^'n an: "Ca'c vie^n chu+'c pha.m to^.i dda~ bi.
tru+`ng pha.t, tra^.t tu+. dda~ ddu+o+.c phu.c ho^`i". Kho^ng ai
bi.e^'t tra^.t tu+. phu.c ho^`i nhu+ the^' na`o ngoa`i vie^.c ha`ng
tra(m ngu+o+`i bi. ba('t va` bi. ddu+a le^n truye^`n hi`nh nha`
nu+o+'c dda^.p ngu+.c xu+ng to^.i\. Xo^ Vie^'t Nghe^. Ti~nh no^?i
da^.y na(m 1930 do lo`ng ye^u nu+o+'c, cho^'ng chi'nh quye^`n thuo^.c
ddi.a, cho^'ng su+u cao thue^' na(.ng. Nhu+ng danh tu+` "xo^ vie^'t"
trong Xo^ Vie^'t Nghe^. Ti~nh dda~ tu+. to^' ca'o la` co' ba`n tay
lo^ng la' cu?a ca'c the^' lu+.c nu+o+'c ngoa`i nhu'ng va`o\. Mo^.t la`
hoa.t ddo^.ng cu?a ddo^.i xung ki'ch thu+' 5 cu?a Lie^n Xo^ ho'a tha^n
qua nhu+~ng ti`nh ba'o vie^n co^.ng sa?n ngu+o+`i Vie^.t trong vie^~n
ddo^` tho^n ti'nh the^' gio+'i cu?a cha gia` Staline. Hai la` dda?ng
Co^.ng Sa?n Pha'p gia^.t da^y va` ddie^`u ddo^.ng tu+` Paris vo+'i
lu+o+.ng truye^`n ddo+n in ha`ng tra(m nghi`n ba?n gu+?i ve^`.

Co`n xo^ vie^'t Tha'i Bi`nh nga`y nay thua^`n tu'y la` phong tra`o
tu+. pha't cu?a ngu+o+`i no^ng da^n Vie^.t ba^'t khua^'t nghi`n
ddo+`i, nhu+ phong tra`o no^ng da^n Bi`nh DDi.nh no^?i le^n cu`ng
ngu+o+`i a'o va?i Quang Trung cho^'ng bo.n chuye^n quye^`n Tru+o+ng
Phu'c Loan tha`nh lu+.c lu+o+.ng Ba('c pha.t cho^'ng Thanh, tho^'ng
nha^'t dda^'t nu+o+'c. Go.i xo^ vie^'t Tha'i Bi`nh chi? la` ca'ch
cho+i chu+~. Xo^ vie^'t la` "xie^'t vo^", dda?ng ca`ng xie^'t vo^ co^?
ho.ng da^n Tha'i Bi`nh, da^n Tha'i Bi`nh ca`ng pha?i cho^'ng kha'ng
dde^? pha' bo? xi'ch xie^`ng, no^?i da^.y tie^'n co^ng va`o doanh lu~y
cu?a ba.o ta`n va` tham nhu~ng dde^? ddo`i quye^`n so^'ng, quye^`n
ngu+o+`i, va` quye^`n da^n. Nhu+ng ti?nh Tha'i Bi`nh kho^ng la` cu+'
ddie^?m le? loi cu.c bo^.. No^ng da^n Nam bo^. da'm ddi dda^`u trong
cuo^.c dda^'u tranh na`y 300 no^ng da^n o+? ca'c huye^.n Tra` O^n,
Ca^`u Ke`, Vu~ng Lie^m, An Bi`nh thuo^.c ddo^`ng ba(`ng so^ng Cu+?u
Long, ke'o le^n Sa`i Go`n bi. e^?u ti`nh ho^m 12-8-1988. Tu+` tha'ng 8
cho dde^'n tha'ng 11, mo^~i nga`y va`i tra(m no^ng da^n tie^'p tu.c
le^n Sa`i Go`n bi. e^?u ti`nh cho^'ng cu+o+`ng ha`o ddo? cu+o+'p bo'c
u+'c hie^'p no^ng da^n.

Tre^n ba'o Nha^n Da^n so^' ra nga`y 26-11-1988, ky' gia~ Hu+~u Ngo.c
cho bi.e^'t la` nhie^`u no+i dda~ xa?y ra nhu+~ng cuo^.c dda^m che'm
kho^'c lie^.t. Trong so^' Nha^n Da^n nga`y 25-11-1988, ky' gia? Hu+~u
Ngo.c ke^? la.i chuye^.n lu'c o^ng ta ddang ddi.nh mo+? mie^.ng
thuye^'t tri`nh ve^` chi'nh sa'ch cu?a dda?ng va` nha` nu+o+'c thi`
"ngay ta.i ho^.i tru+o+`ng 272 Vo~ ThiSa'u co' tie^'ng no'i to nhu+
qua't sau lu+ng to^i: "Tho^i, de.p ddi, phi' tai nghe ma^'y o^ng ca'n
bo^. ro+?m". Va` nhu+ co' mo^.t ma lu+.c na`o ddo' ta'c ddo^.ng, ho.
ta?n ra kho^ng nghe to^i no'i nu+~a".

Cuo^.c ho^.i tha?o truye^`n tho^'ng dda?ng vo+'i hie^.n ti`nh dda^'t
nu+o+'c, nga`y 18-9-1988 ta.i Nha` ba?o ta`ng ca'ch ma.ng tha`nh pho^'
HCM, do Ca^u la.c bo^. Kha'ng Chie^'n to^? chu+'c va` tu+o+`ng thua^.t
tre^n ba'o Truye^`n Tho^'ng Kha'ng Chie^'n pha't ha`nh tha'ng 10-1988,
chu'ng to^i ddo.c ddu+o+.c nhu+~ng pha't bie^?u sau dda^y ve^` va^'n
dde^` no^ng da^n ta.i Vie^.t Nam: Nha^n da^n o+? mie^`n Ba('c ddo'i,
ddo'i o+? die^.n ro^.ng va` nghie^m tro.ng, dde^'n nay chu+a du+'t
ha(?n. Ngay huye^.n Bi`nh Cha'nh, Duye^n Ha?i o+? tha`nh pho^' HCM
cu~ng thie^'u ddo'i\.

Thie^'u tu+o+'ng To^ Ky' gio+i' thie^.u hi`nh a?nh ngu+o+`i ca`y sa^u
cuo^'c ba^?m o^'m nhom, trong nha` kho^ng co' lu'a, tha(`ng ddu+'ng
tre^n bo+` thi` ma^.p u' nu: DDo'i ga('n lie^`n vo+'i a'p bu+'c. 

O^ng Huy`nh Va(n Ta^m no'i ro~: Ho+n 2 tha'ng ro^`i no^ng da^n Cu+?u
Long, Long An, Tie^`n Giang, tu+`ng to^'p ha`ng tra(m ngu+o+`i le^n
tha`nh pho^' ddu+a nguye^.n vo.ng le^n Trung U+o+ng. Ba^y gio+` dde^'n
ngu+ da^n Thua^.n Ha?i ke'o va`o\. Ngu+o+`i ta ba('t ba` con va`o
ta^.p ddoa`n va` ho+.p ta'c xa~. Ba` con kho^ng va`o, ghe lu+o+'i bi.
ti.ch thu, ngu+o+`i bi. ba('t giam, bao gio+` mo+'i tha? ra ? 

Ba'c si~ Tra^`n Hu+~u Nghie^.p nha('c la.i ca^u tho+ tru+o+'c ca'ch
ma.ng tha'ng ta'm dde^? ve~ ca?nh no^ng tho^n hie^.n nay: 
Li'nh muo^'n ba('t, li'nh ca`n dde^'n ba('t. 
Ai muo^'n giam, ra le^.nh ba('t giam. 

Va^n va^n... 

Ha(?n co' ngu+o+`i pha?n ba'c: dda^y la` chuye^.n no^ng da^n Nam bo^.
lu'c mo+'i ba('t dda^`u ddo^?i mo+'i\.The^' thi` ta.i sao cuo^.c
ddo^?i mo+'i na(m nay dda~ tie^'n va`o na(m thu+' 11 ma` no^ng da^n
Tha'i Bi`nh co`n no^?i da^.y? Mo+'i hay cu~? 

Ho^m 22-7 vu+`a qua o^ng Nguye^~n Va(n Linh vie^'t tre^n ba'o Nha^n
Da^n tha^'t thanh ke^u go.i gia?i quye^'t va^'n dde^` no^ng da^n:
DDu+`ng que^n no^ng da^n nu+o+'c ta chie^'m 80% da^n so^' vo+'i mu+'c
thu nha^.p dda^`u ngu+o+`i 80 ddo^la mo^~i na(m.