La^`n na`y, ngu+o+`i da^n cu?a tre^n 52 xa~ trong ti?nh Tha'i Bi`nh d-a~ pha^~n no^. ve^` chi'nh sa'ch va` ca'ch cai tri. kie^?u cu+o+`ng ha`o a'c ba' cu?a ca'c ca^'p u?y D-a?ng CSVN. Kho^ng ai ba?o ai, d-a~ tu+. d-o^.ng ke'o nhau d-e^'n ngo^`i li` o+? tru+o+'c tru. so+? ti?nh suo^'t trong ma^'y tha'ng qua\. Theo nguo^`n tin tu+` "Ca^u La.c Bo^. Ba D-i`nh Ha`no^.i" thi` d-oa`n ngu+o+`i bie^?u ti`nh d-a~ chua^?n bi. d-a^`y d-u? lu+o+ng thu+.c va` ca'c va^.t du.ng ca^`n thie^'t cho mo^.t cuo^.c d-a^'u tranh la^u da`i\. Khi so^' ngu+o+`i bie^?u ti`nh ngo^`i le^n to+'i ca? chu.c nghi`n ngu+o+`i thi` Bo^. chi'nh tri. mo+'i ca?m tha^'y rung rinh va` d-a'nh gia' ra(`ng vu. na`y lo+'n ho+n phong tra`o Xo^ vie^'t Nghe^. Ti~nh na(m xu+a va` vo^.i va`ng sai Pha.m the^' Ruye^.t, tha`nh vie^n Bo^. chi'nh tri., ngu+o+`i go^'c Tha'i Bi`nh ve^` ta^.n no+i nha^.n lo^~i tru+o+'c qua^`n chu'ng nha^n da^n vo+'i ma`n bie^?u die^~n tro` he^` la` ba('t giam mo^.t so^' ca^'p u?y d-a?ng. Nhu+ng sau d-o', lu+.c lu+o+.ng co^ng an d-a~ ba('t d-em d-i tre^n mo^.t tra(m ngu+o+`i va` d-em ho. be^u xa^'u tre^n Tivi, mo^.t chie^'n thua^.t muo^n thuo+? cu?a ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN. Da^~u va^.y, la`n so'ng pha^~n no^. d-a~ lan ra to+'i 12 ti?nh trong d-o' co' Ha?i Du+o+ng, Hu+ng Ye^n, Thanh Hoa' la` so^i d-o^.ng ho+n ca? va` co' the^? no'i toa`n bo^. d-o^`ng ba(`ng Ba('c Vie^.t ngo.n lu+?a pha^~n no^. d-ang bu`ng le^n. La`n so'ng pha^~n no^. cu?a no^ng da^n vu`ng da^.y ca'ch co^ng khai va` ra^`m ro^. nhu+ the^' ma` ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN va^~n co^' ti`nh bu+ng bi't, kho^ng cho phe'p ba'o chi' d-u+o+.c d-a(ng ta?i, du` mo^.t tho^ng tin va('n go.n va` co`n ca^'m ca'c tho^ng ta^'n vie^n ngoa.i quo^'c kho^ng d-u+o+.c phe'p d-e^'n Tha'i Bi`nh d-e^? tham quan ti`m hie^?u\. Thi` ra vie^.c o^ng Vo~ va(n Kie^.t ky' Nghi. D-i.nh nga`y 14-6-1997 la` co' y' d-e do.a ca'c no+i kha'c kho^ng d-u+o+.c noi gu+o+ng Tha'i Bi`nh ma` bie^?u ti`nh pha?n d-o^'i Nha` nu+o+'c. Da^`u Nghi. D-i.nh cu?a o^ng Vo~ va(n Kie^.t co' thie^'t la^.p che^' d-o^. qua?n che^' ha`nh chi'nh d-i nu+~a thi` cu~ng kho^ng bo+'t d-i d-u+o+.c lo`ng pha^~n ua^'t cu?a nha^n da^n, tra'i la.i Nghi. d-i.nh a^'y co`n nhu+ d-o^? the^m da^`u va`o lu+?a\.

Su+. vie^.c bie^?u ti`nh cho^'ng d-o^'i cu?a ngu+o+`i da^n Tha'i Bi`nh d-a~ no'i le^n su+. ma^'t tin tu+o+?ng hoa`n toa`n, cha(?ng nhu+~ng ca'c ca^'p u?y d-i.a phu+o+ng, ma` ca? d-a?ng CSVN, ca? ca'c ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng. Bo+?i vi` d-a~ 50 na(m tro^i qua, ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN d-a~ hu+a' ra^'t nhie^`u nhu+ng thu+.c hie^.n lo+`i hu+a' cha(?ng d-u+o+.c bao nhie^u, tra'i la.i co`n so^'ng phe` pho+~n tre^n xu+o+ng ma'u cu?a nha^n da^n, bo`n ru't tie^`n cu?a vie^.n tro+. nha^n d-a.o kho^ng pha?i tra? la.i nhu+ lo+`i ca?nh ca'o cu?a o^ng Pha.m co^ng Minh thuo^.c u?y ban qua?n ly' va` tie^'p nha^.n vie^.n tro+. xa'c nha^.n ra(`ng 70% tie^`n vie^.n tro+. la` va`o tu'i ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng, trong khi d-o' nha^n da^n nha^'t la` no^ng da^n pha?i so^'ng trong ca?nh qua^~n ba'ch la^`m than. Chi'nh o^ng Nguye^~n va(n Linh cu+.u to^?ng bi' thu+, sau khi tham quan d-o^`ng ba(`ng So^ng Cu+?u Long, no+i vu+.a lu'a cu?a VN, cu~ng d-a~ pha?i than ra(`ng: no^ng da^n qua? thu+.c d-ang d-o'i kho^?, nhie^`u ho^. kho^ng co' d-a^'t d-e^? canh ta'c. Hi`nh a?nh mo^~i nga`y co' ha`ng nghi`n ngu+o+`i da^n Tha'i Bi`nh bo? nha` cu+?a ra Ha`no^.i tham gia va`o "cho+. ngu+o+`i" d-e^? mong d-u+o+.c thue^ mu+o+'n la`m ba^'t cu+' co^ng vie^.c gi` kie^'m ti' tie^`n mua co+m, cha'o d-o^. nha^.t, d-a~ no'i le^n ca'i chi.u d-u+.ng vu+o+.t bu+.c cu?a ngu+o+`i da^n Tha'i Bi`nh va` ngu+o+`i da^n ca'c ti?nh d-o^`ng ba(`ng Ba('c Vie^.t. D-a~ va^.y, ngu+o+`i da^n co`n bi. lo+'p ca'n bo^. d-a?ng vie^n cu?a Bo^. chi'nh tri. ha` hie^'p, tham nhu~ng, ho^'i ma.i quye^`n the^' co`n ho+n tho+`i To^?ng ly' nga`y tru+o+'c. Theo mo^.t con so^' cu?a nhie^`u chuye^n vie^n ngoa.i quo^'c thi` mu+'c so^'ng cu?a no^ng da^n, nhu+ vu`ng Tha'i Bi`nh, thi` chi? ba(`ng 1 pha^`n 10 so vo+'i mu+'c so^'ng cu?a ngu+o+`i da^n Ha`no^.i hoa(.c Sa`igo`n.

Tru+o+'c na(m 1945, tho+`i Pha'p thuo^.c, cu~ng co' su+. pha^n ca'ch ve^` mu+'c so^'ng, nhu+ng chi? tu+` 1 d-e^'n 2 d-e^'n 3. Co`n ba^y gio+`, du+o+'i che^' d-o^. xa~ ho^.i chu? nghi~a khoa ho.c, su+. pha^n ca'ch a^'y d-a~ tu+` 1 d-e^'n 10 la^`n. A^'y la` no'i to+'i da^n thu+o+`ng, chu+' ne^'u d-em so sa'nh vo+'i lo+'p ca'n bo^. d-a?ng vie^n thi` su+. pha^n ca'ch co`n te^. ha.i ca'ch bie^.t nghi`n, va.n la^`n ho+n. Cu+' xem ca'ch tie^u xa`i cu?a ca'c ca^'p d-a?ng vie^n co' chu+'c co' quye^`n thi` tha^'y ro~\. D-a^y la` d-ie^`u kho^ng ai co' the^? cha^'p nha^.n d-u+o+.c. D-o' la` mo^.t trong nhu+~ng nguye^n nha^n pha^~n no^. cu?a ngu+o+`i da^n Tha'i Bi`nh. Ngo.n lu+?a pha^~n no^. na`y ra^'t kho' da^.p ta('t ba(`ng ba.o lu+.c d-u+o+.c.

Ma(.c da^`u ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN sai mo^.t tha`nh vie^n cu?a Bo^. chi'nh tri. la` Pha.m the^' Duye^.t d-e^'n d-e^? xoa di.u su+. ba^'t ma~n cu?a nha^n da^n va` mo^.t so^' ca^'p u?y d-a?ng d-u+o+.c d-ie^`u d-i, nhu+ng chu+a cha('c d-a~ bi. d-ie^`u d-i thu+.c ma` co' the^? d-u+o+.c le^n chu+'c nhu+ d-a~ thu+o+`ng xa?y ra vi` d-a~ co' su+. ni.nh no.t a(n chia\. Hie^?n nhie^n ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN va^~n theo chi'nh sa'ch co^' hu+~u la` vu+`a xoa vu+`a d-a'nh d-e^? giu+~ nguye^n ve.n d-u+o+`ng lo^'i tho^'ng tri.\. Nhu+ va^.y thi` kho^ng co' thu+.c ta^m gia?i quye^'t va^'n d-e^` ma` su+. ba^'t ma~n cu?a nha^n da^n va^~n se~ a^m i? d-e^? ro^`i d-o^.t pha't ba^'t cu+' lu'c na`o\. Bo+?i vi`, d-oa`n ngu+o+`i bie^?u ti`nh vie^.n da^~n vie^.c la`m sai tra'i cu?a ca'c ca^'p u?y d-a?ng la` nhu+~ng cu+o+`ng ha`o a'c ba' vo+'i su+u cao thue^' na(.ng, trong khi ca'c ca'n bo^. d-a?ng vie^n thi` gia`u co' mo^.t ca'ch qua' lo^', co' nhu+~ng su+. ba^'t co^ng, ba^'t bi`nh d-a(?ng. Cho du` mo^.t so^' ngu+o+`i bi. ba('t giu+~ va` qui cho ca'i to^.i la` pha?n d-o^.ng, la` la`m tay sai cho ngoa.i bang. D-a^y la` nhu+~ng to^.i kho^ng the^? co' o+? Tha'i Bi`nh vi` Tha'i Bi`nh kho^ng xa Ha`no^.i, xa Trung u+o+ng bao nhie^u va` he^. tho^'ng d-a?ng ra^'t cha(.t che~\. Ho+n nu+~a d-o.c li.ch su+? thi` tha^'y ti?nh Tha'i Bi`nh la` no+i co' truye^`n tho^'ng ca'ch ma.ng la^u d-o+`i la('m, co' the^? no'i tu+` nhie^`u the^' ky? nay, cu~ng la` no+i pha't xua^'t nhie^`u la~nh tu. ca'ch ma.ng, nhie^`u la~nh tu. cu?a d-a?ng CSVN d-a~ qua va` hie^.n tho+`i\.

Do d-o' pha?n d-o^.ng kho^ng co' so+ so+? d-e^? hoa.t d-o^.ng, ca`ng kho^ng the^? co' Die^~n Bie^'n Hoa` Bi`nh, theo d-i.nh nghi~a cu?a Le^ kha? Phie^u la` d-a'm ngu+o+`i nu+o+'c ngoa`i va`o la`m a(n ro^`i pha't ta'n ta`i lie^.u cho^'ng pha' xa~ ho^.i chu? nghi~a\. The^' thi` su+. pha^~n no^. cu?a ngu+o+`i da^n Tha'i Bi`nh, theo truye^`n tho^'ng ca'ch ma.ng tie^`m ta`ng la` su+. ba^'t ma~n vo+'i che^' d-o^., ba^'t ma~n vo+'i d-a?ng CSVN va` ba^'t ma~n vo+'i ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng. D-a^y mo+'i la` nguye^n nha^n chi'nh, nguye^n nha^n chi`m, nguye^n nha^n chi'nh tri.\. Vo+'i tra`o lu+u tie^'n bo^. cu?a nha^n loa.i, vo+'i la`n so'ng o^` a.t cu?a da^n chu? tu+. do thi` du` ngu muo^.i to+'i d-a^u, khi tie^'p xu'c vo+'i the^' gio+'i d-a~ va` d-ang d-o^?i thay ve^` mo.i ma(.t, cu~ng pha?i suy tu+ ti`m hie^?u\. Mo^.t khi d-a~ ti`m hie^?u thi` co' y' thu+'c. Tu+` d-o' na?y sinh ra su+. so sa'nh ra(`ng: ngu+o+`i ta cu~ng la` con ngu+o+`i ma` ngu+o+`i ta tie^'n bo^., so^'ng a^'m no, co`n mi`nh thi` cu+' so^'ng ma~i trong ca?nh la^`m than la` do d-a^u\? Do xa~ ho^.i, do co+ ca^'u to^? chu+'c cu?a xa~ ho^.i ke'm hie^.u na(ng, na(.ng pha^`n tri`nh die^~n ho+n thu+.c ta.i\. Di~ nhie^n va` d-u+o+ng nhie^n la` do su+. a'p d-a(.t mo^ hi`nh xa~ ho^.i chu? nghi~a kho^ng tu+o+?ng le^n d-a^'t nu+o+'c VN cu?a d-a?ng CSVN, cu?a ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng d-a?ng CSVN.

Tru+o+'c d-a^y ngu+o+`i da^n tin d-a?ng, theo d-a?ng d-e^? d-a'nh d-uo^?i thu+.c da^n cu+o+'p nu+o+'c la` d-ie^`u ho+.p ly'\. D-a'nh d-uo^?i thu+.c da^n ro^`i, ngu+o+`i da^n la.i tin theo nhu+~ng d-ie^`u hu+'a he.n cu?a d-a?ng la` tu+. do da^n chu? va` no a^'m nhu+ kha^?u hie^.u "D-o^.c la^.p, Tu+. do, Ha.nh phu'c". The^' nhu+ng lo`ng tin a^'y cu+' bi. so'i mo`n vi` ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN hu+a' nhie^`u, no'i nhie^`u ma` kho^ng thu+.c hie^.n . La.i the^m na.n be` pha'i, o+? cho'p bu, tham o^, cu+?a quye^`n a'c o^n o+? mo.i ca^'p kho^ng d-e^'m xi?a gi` d-e^'n d-o+`i so^'ng cu?a ngu+o+`i da^n, xung co^ng d-a^'t d-ai kho^ng d-e^? cho ngu+o+`i ca`y co' ruo^.ng va` nha^'t la` la`m gia`u tre^n mo^` ho^i nu+o+'c ma('t cu?a ngu+o+`i da^n.

Ngu+o+`i da^n so^'ng o+? no^ng tho^n ma` kho^ng co' vie^.c la`m, thu nha^.p thi` qua' tha^'p pha?i bu+~a rau, bu+~a cha'o\... Ti`nh tra.ng na`y kho^ng the^? cu+' ke'o da`i he^'t na(m na`y qua na(ng kha'c d-e^? nghe ca'c kha^?u hie^.u kho^ng tu+o+?ng nhu+ Co^ng nghie^.p hoa', hie^.n d-a.i hoa' vo+'i chu+o+ng tri`nh 10 d-ie^?m xa^y du+.ng no^ng tho^n theo d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a\. The^' thi` ngu+o+`i da^n pha?i pha^~n no^., giu+o+ng cao la' co+` ca'ch ma.ng, thu+' ca'ch ma.ng thu+.c su+. tu+. do no a^'m chu+' kho^ng pha?i thu+' ca'ch ma.ng mie^.ng cu?a ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN.

Vi` the^' vie^.c to? tha'i d-o^. pha^~n no^. cu?a nha^n da^n Tha'i Bi`nh va` ca'c ti?nh chung quanh cu~ng nhu+ ca'c ti?nh tre^n ca? nu+o+'c la` d-ie^`u ho+.p ly', ho+.p qui lua^.t sinh to^`n. Cho du` ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng co^' ti`m ca'ch bu+ng bi'ch, kho^ng cho ba'o d-a`i d-a(ng ta?i, nhu+ng tinh tha^`n cu?a ngu+o+`i da^n no^ng tho^n VN d-a~ d-u+o+.c the^' gio+'i d-o'n nghe, ngu+o+~ng mo^., u?ng ho^. va` co^? vu~ cuo^.c pha^~n no^. d-e^'n tha`nh co^ng la` trie^.t ha. ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng, d-a(.t d-a?ng CSVN ra ngoa`i vo`ng pha'p lua^.t. Da^~u ra(`ng ca^'p la~nh d-a.o d-a?ng CSVN co' noi gu+o+ng Trung quo^'c ma` d-a`n a'p nhu+ ho. d-a~ d-a`n a'p cuo^.c pha^~n no^. Thie^n an mo^n na(m 1989 thi` ngu+o+`i da^n no^ng tho^n VN d-a~ la`m ne^n chie^'n ti'ch li.ch su+? d-a^'u tranh cho^'ng cu+o+`ng quye^`n va^.y\.