Ba`i vie^'t cu?a o^ng Tra^`n D-o^. go+?i d-a?ng va` nha` nu+o+'c.
Va`o nhu+~ng nga`y d-a^`u na(m 1998, o^ng Tra^`n D-o^., mo^.t tu+o+'ng la~nh ho^`i hu+u cu?a qua^n d-o^.i co^.ng sa?n Vie^.t Nam, d-a~ vie^'t mo^.t ba`i nha^.n d-i.nh ve^` ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c va` ve^` vai tro` cu?a d-a?ng co^.ng sa?n Vie^.t Nam.
O^ng Tra^`n D-o^. te^n tha^.t la` Tra^`n Ngo.c Pha'ch, sinh na(m 1923 ta.i ti?nh Tha'i Bi`nh. O^ng tham gia qua^n d-o^.i cu?a d-a?ng co^.ng sa?n Vie^.t Nam trong nhie^`u na(m le^n d-e^'n ca^'p tu+o+'ng va` d-a~ tu+`ng giu+~ chu+'c vu. chu? nhie^.m ba'o Ve^. Quo^'c Qua^n, Tru+o+?ng Ban Va(n Ho'a Va(n Nghe^. cu?a Trung U+o+ng D-a?ng CSVN. O^ng cu~ng la` mo^.t nha` va(n d-a~ vie^'t va` xua^'t ba?n nhie^`u ta'c pha^?m nhu+ "Lo`ng Tin" (truye^.n da`i - 1953), "Ke^? Chuye^.n D-ie^.n Bie^n" (bu't ky' - 1964), "Be^n Do`ng So^ng D-o'n Su'ng" (ho^`i ky' - 1996),... O^ng d-u+o+.c du+ lua^.n o+? trong va` ngoa`i nu+o+'c chu' y' d-e^'n qua mo^.t so^' la' thu+, ba`i vie^'t go+?i cho gio+'i la~nh d-a.o d-a?ng CSVN trong nhu+~ng na(m qua, d-e^? go'p y' ve^` ti`nh hi`nh Vie^.t Nam. Mo^.t trong nhu+~ng ba`i vie^'t tie^u bie^?u cu?a o^ng la` la' thu+ nga`y 3/1/95 go+?i cho o^ng D-o^~ Mu+o+`i va` Ban Cha^'p Ha`nh Trung U+o+ng D-a?ng CSVN. Trong la' thu+ na`y, o^ng ye^u ca^`u d-a?ng CSVN pha?i lu+.a cho.n du+'t khoa't giu+~a "chuye^n chi'nh vo^ sa?n" va` "Nha` Nu+o+'c Pha'p Quye^`n", "kho^ng the^? cu+' no'i nu+?a na`y nu+?a kia nha^.p nha(`ng".
Qua la' thu+ d-a^`u na(m 1998, o^ng Tra^`n D-o^. d-i xa ho+n trong nha^.n d-i.nh va` d-e^` nghi. cu?a o^ng, d-a(.c bie^.t la` ve^` nhu ca^`u da^n chu? ho'a Vie^.t Nam, ve^` va^'n d-e^` tu+. do tu+ tu+o+?ng va` ngo^n lua^.n. Ma(.c du` nhu+~ng d-a'nh gia' va` d-e^` nghi. cu?a o^ng va^~n gio+'i ha.n trong ta^`m nhi`n cu?a mo^.t ngu+o+`i nhie^`u na(m d-i theo d-a?ng co^.ng sa?n, nhu+ng ra^'t ti'ch cu+.c va` hu+~u i'ch, giu'p cho mo.i ngu+o+`i, d-a(.c bie^.t la` cho nhu+~ng ngu+o+`i d-ang phu.c vu. trong guo^`ng ma'y d-a?ng co^.ng sa?n, nhi`n tha^'y mo^.t bu+'c tranh he^'t su+'c d-en to^'i cu?a che^' d-o^. hie^.n nay o+? Vie^.t Nam va` lo^'i thoa't duy nha^'t nhu+ o^ng Tra^`n D-o^. ke^'t lua^.n : "Muo^'n co' tu+. do, ha.nh phu'c, pha?i co' da^n chu? !".
Lie^n Minh Vie^.t Nam Tu+. Do xin d-u+o+.c loan ta?i nguye^n va(n ba`i vie^'t no'i tre^n cu?a o^ng Tra^`n D-o^. va` ke^u go.i mo.i ngu+o+`i go'p pha^`n pho^? bie^'n ro^.ng ra~i\.
(Ba`i vie^'t go+?i d-i'nh ke`m da.ng Vietnet).
----------------------------------------------------------------- Lie^n Minh Vie^.t Nam Tu+. Do BP 203, 75624 PARIS CEDEX 13 FRANCE Email : lmvntd@filnet.fr Web : http://www.lmvntd.org/ -----------------------------------------------------------------
(Nguye^n va(n ba`i vie^'t cu?a o^ng Tra^`n D-o^.\. Ca'c d-oa.n d-e^? giu+~a ... la` ca'c d-oa.n ca^`n in d-a^.m va` hoa\.)
Ki'nh gu+?i: -D-a?ng
-Quo^'c ho^.i
-Chi'nh Phu?
-Va` ca'c ba.n quan ta^m
To^i xin gu+?i mo^.t ba`i vie^'t cu?a to^i\. D-a^y kho^ng pha?i la` mo^.t ba`i vie^'t nga^~u hu+'ng ve^` mo^.t va^'n d-e^` cu. the^? ma` la` nhu+~ng y' nghi~ d-u+o+.c ti'ch lu~y tu+` la^u ve^` D-a^'t Nu+o+'c va` ve^` D-a?ng, la` y' kie^'n go'p vo+'i ta^'t ca? ca'c Ho^.i Nghi. Trung U+o+ng va` D-a.i ho^.i 9 sa('p to+'i\. D-a^y la` nhu+~ng gio.t ma'u va('t ra tu+` trong tim mo^.t ngu+o+`i tu+` nhie^`u chu.c na(m nay\. D-o' la` mo^.t ngu+o+`i chi? kha't khao d-u+o+.c pha't bie^?u va` d-u+o+.c tha?o lua^.n ve^` D-a^'t Nu+o+'c va` ve^` D-a?ng
Tha^n Ki'nh
Tra^`n D-o^.
Ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c va` vai tro` cu?a D-a?ng Co^.ng Sa?n
Mo^.t
Mo^.t la^`n nu+~a, nhi`n tha(?ng va`o su+. tha^.t
1-Ca'ch d-a^y chu+a la^u, qua ca'c phu+o+ng tie^.n tho^ng tin d-a.i chu'ng, ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c d-u+o+.c mo^ ta? nhu+ d-ang "o+? tre^n con d-u+o+`ng tha('ng lo+.i to lo+'n", nhu+ "d-a~ thoa't kho?i khu?ng hoa?ng kinh te^'\-xa~ ho^.i", nhu+ "d-a^`y kho+?i sa('c", "d-a^`y khi'ch le^.", "d-a^`y pha^'n kho+?i", "d-a^`y hu+'a he.n",... va` d-ang "chuye^?n sang giai d-oa.n pha't trie^?n mo+'i, thu+.c hie^.n hie^.n d-a.i ho'a, co^ng nghie^.p ho'a". The^' ro^`i, nhu+~ng nga`y ga^`n d-a^y, cu~ng la.i qua ca'c phu+o+ng tie^.n tho^ng tin d-a.i chu'ng, ngu+o+`i ta nghe tha^'y na`o su+. ta(ng tru+o+?ng kinh te^' d-a~ "chu+~ng la.i", na`o d-o+`i so^'ng nhie^`u vu`ng, d-a(.c bie^.t o+? no^ng tho^n, ga(.p nhie^`u kho' kha(n, na`o te^. na.n xa~ ho^.i, d-a(.c bie^t la` na.n tham nhu~ng, d-ang co' chie^`u hu+o+'ng ta(ng le^n...Nhu+~ng bie^'n d-o^.ng o+? Tha'i Bi`nh va` mo^.t va`i no+i kha'c d-u+o+.c no'i to+'i mo^.t ca'ch he^'t su+'c de` da(.t, nhu+ng cu~ng d-u? cho tha^'y d-a^'t nu+o+'c d-ang tra?i qua nhu+~ng ba^'t o^?n mo+'i\. Mo^.t va`i to+` ba'o muo^'n tho^ng tin d-u'ng su+. tha^.t cu?a ti`nh hi`nh d-a~ bi. phe^ pha'n hoa(.c ca^'m d-oa'n (nhu+ to+` Tie^`n Phong sau mo^.t loa.t bo^'n ba`i vie^'t ve^` Tha'i Bi`nh d-a~ pha?i "Xin lo^~i ba.n d-o.c" vi` ba`i vie^'t chu+a tha^.t "sa't ho+.p vo+'i thu+.c te^'", trong khi tha^.t ra chi? mo+'i no'i le^n mo^.t pha^`n nho? su+. tha^.t d-a~ va` d-ang xa?y ra). Trong du+ lua^.n xa~ ho^.i, no^?i le^n nhu+~ng ba(n khoa(n lo+'n: The^' na`y la` nhu+ the^' na`o\? D-a^'t nu+o+'c d-ang d-i le^n hay d-ang du+`ng la.i\? Ma(.t sa'ng la` chi'nh hay la` ma(.t to^'i la` chi'nh?
Ro~ ra`ng o+? d-a^y co' va^'n d-e^`, ma` la.i la` va^'n d-e^` ra^'t co+ ba?n: d-a'nh gia' ti`nh hi`nh nhu+ the^' na`o d-a^y\? Kinh nghie^.m li.ch su+? d-a~ cho chu'ng ta nhie^`u ba`i ho.c ve^` ma(.t na`y\. D-a'nh gia' d-u'ng thi` ha`nh d-o^.ng d-u'ng, ngu+o+.c la.i, d-a'nh gia' kho^ng d-u'ng se~ d-a^?y to+'i nhu+~ng ha`nh d-o^.ng kho^ng tra'nh kho?i sai la^`m. Chu'ng ta co`n nho+' nhu+ in ba`i ho.c cu?a d-a.i ho^.i VI cu?a D-a?ng: co^ng cuo^.c d-o^?i mo+'i chi? co' the^? d-e^` ra va` tie^'n ha`nh mo^.t ca'ch ma.nh me~ du+o+'i kha^?u hie^.u lay d-o^.ng lo`ng ngu+o+`i: "Nhi`n tha(?ng va`o su+. tha^.t !", du` tru+o+'c d-o' chu+a la^u, nhu+~ng ba`i ca "tha('ng lo+.i", "tie^'n le^n" va^~n d-u+o+.c ha't o^`n a`o tre^n ca'c phu+o+ng tie^.n tho^ng tin d-a.i chu'ng. Vo+'i ba`i ho.c co`n no'ng ho^?i a^'y, to^i ra^'t hoan nghe^nh vie^.c thu? tu+o+'ng Phan Va(n Kha?i d-a~ nha('c la.i phu+o+ng cha^m "Nhi`n tha(?ng va`o su+. tha^.t" trong ba'o ca'o ta.i ky` ho.p thu+' hai cu?a Quo^'c ho^.i kho'a X vu+`a ro^`i\. D-u'ng la` chi? co' theo phu+o+ng cha^m na`y, chu'ng ta mo+'i pha^n ti'ch d-u+o+.c d-u'ng ti`nh hi`nh hie^.n nay cu?a d-a^'t nu+o+'c.
2-Va^.y, ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c hie^.n nay la` nhu+ the^' na`o ?
No'i cho d-u'ng, qua mu+o+`i na(m d-o^?i mo+'i, d-a^'t nu+o+'c d-a~ co' nhie^`u thay d-o^?i ti'ch cu+.c va` su+. d-a'nh gia' ve^` mo^.t so^' tha('ng lo+.i trong co^ng cuo^.c d-o^?i mo+'i co' co+ so+?\. To^i xin phe'p kho^ng ne^u la.i nhu+~ng tha('ng lo+.i co' tha^.t d-o' o+? d-a^y, kho^ng pha?i vi` to^i "que^n" hoa(.c "coi nhe.", ma` la` vi` nhu+~ng tha('ng lo+.i d-o' d-a~ d-u+o+.c no'i qua' nhie^`u (qua' d-a^`y d-u?) tre^n ca'c die^~n d-a`nchi'nh thu+'c. Chi? no'i rie^ng trong li~nh vu+.c kinh te^', ai la.i kho^ng vui mu+`ng khi bie^'t ra(`ng, vo+'i chi'nh sa'ch "mo+? cu+?a" cu?a ta, ca'c nha` d-a^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i va` ca'c to^? chu+'c ta`i chi'nh quo^'c te^' d-a~ ro't ha`ng ty? d-o^ la va`o d-e^? giu'p ta ta.o du+.ng nhu+~ng co+ ca^'u ha. ta^`ng ban d-a^`u, nhu+~ng doanh nghie^.p lie^n doanh... hoa(.c nu+o+'c ta tu+` cho^~ pha?i nha^.p kha^?u lu+o+ng thu+.c, ba^y gio+` d-a~ co' the^? xua^'t kha^?u ha`ng na(m 2-3 trie^.u ta^'n ga.o\? Mu+'c so^'ng va^.t cha^'t no'i chung d-u'ng la` co' kha' le^n d-o^'i vo+'i mo^.t bo^. pha^.n da^n cu+ kho^ng nho?, va^n va^n va` va^n va^n.
D-ie^`u d-a'ng no'i la` le~ ra, be^n ca.nh su+. ne^u cao nhu+~ng tha('ng lo+.i d-o', chu'ng ta pha?i pha^n ti'ch mo^.t ca'ch ti?nh ta'o ngay tu+` d-a^`u nhu+~ng ma(.t xa^'u, nhu+~ng ma^u thua^~n d-a~ lo^. ro~ hay co`n tie^`m a^?n, nhu+~ng nguy co+ lo+'n d-o^'i vo+'i ba^'t o^?n d-i.nh va` pha't trie^?n ma` ba^y gio+` chu'ng ta d-ang tha^'y ro~ nhu+~ng d-ie^`u d-o' no^?i le^n tha`nh ma(.t chu? ye^'u cu?a ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c.
Chi? ca^`n d-a(.t ra mo^.t so^' ca^u ho?i d-o+n gia?n la` d-u? tha^'y nhu+ the^'\.
-Ta.i sao luo^n luo^n nha^'n ma.nh "kinh te^' quo^'c danh la` chu? d-a.o", trong khi d-o' la` mo^.t khu vu+.c ke'm hie^.u qua? nha^'t va` la` nhu+~ng "o^?" tham nhu~ng ghe^ go+'m nha^'t?
-Ta.i sao kho^ng huy d-o^.ng d-u+o+.c nguo^`n vo^'n trong nu+o+'c (nhu+ d-a~ du+. ti'nh la` pha?i tu+o+ng d-u+o+ng vo+'i nguo^`n vo^'n vay mu+o+.n tu+` nu+o+'c ngoa`i) d-e^? tu+` 1996 d-e^'n na(m 2000 pha?i co' so^' vo^'n 40-50 ty? d-o^ la, d-ie^`u kie^.n kho^ng the^? thie^'u d-e^? d-u+a GDP d-a^`u ngu+o+`i le^n 400 d-o^ la mo^.t na(m va`o na(m 2000?
-Ta.i sao co' hie^.n tu+o+ng ca'c nha` d-a^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i tro+? ne^n de` da(.t ho+n trong vie^.c d-u+a vo^'n va`o nu+o+'c ta, tha^.m chi' mo^.t so^' doanh nghie^.p nu+o+'c ngoa`i co`n ru't vo^'n d-i\?
-Ta.i sao kho^ng d-a^?y lu`i d-u+o+.c na.n tham nhu~ng co' hie^.u qua?, ma` co`n d-e^? no' tha ho^` hoa`nh ha`nh mo^.t ca'ch ra^`m ro^. va` d-a^`y tha'ch thu+'c cu~ng gio^'ng nhu+ hie^.n nay\?
-Ta.i sao ngu+o+`i da^n, trong hoa`n ca?nh mu+'c so^'ng co' ta(ng le^n, kho^ng thie^'t tha go'p co^ng, go'p cu?a va`o co^ng cuo^.c xa^y du+.ng d-a^'t nu+o+'c nhu+ D-a?ng kho^ng ngu+`ng ke^u go.i\? Tha^.m chi' o+? mo^.t so^' no+i ngu+o+`i da^n co`n cho^'ng la.i ca'c to^? chu+'c D-a?ng va` d-u+'ng le^n d-a^'u tranh (kho^ng the^? du`ng ca'ch no'i na`o kha'c ho+n) d-e^? ba?o ve^. quye^`n lo+.i cu?a mi`nh?
-Ta.i sao d-u+o+`ng lo^'i d-o^?i mo+'i va` mo+? cu+?a d-a~ d-u+a to+'i mo^.t su+. pha^n ho'a xa~ ho^.i sa^u sa('c d-e^'n the^', d-u+a d-e^'n su+. la`m gia^`u ba^'t chi'nh va` d-a^`y tha'ch thu+'c cu?a mo^.t bo^. pha^.n nho? - chu? ye^'u la` trong ca'n bo^., d-a?ng vie^n co' chu+'c nhu+ the^'\?
(Nha^n d-a^y to^i xin no'i ra(`ng: ca^`n pha?i d-a'nh gia' he^'t y' nghi~a cu?a nhu+~ng bie^'n d-o^.ng d-a~ va` d-ang xa?y ra o+? Tha'i Bi`nh. Co' the^? no'i d-a^y la` la^`n d-a^`u tie^n co' ha`ng va.n no^ng da^n tu+. ta^.p ho+.p la.i d-e^? tranh d-a^'u cho^'ng "cu+o+`ng ha`o mo+'i" mo^.t ca'ch ma.nh me~ va` d-e^`u kha('p nhu+ va^.y\. No^ng da^n Tha'i Bi`nh, nhu+ to^i d-a~ tru+.c tie^'p the^? nghie^.m, tu+` la^u vo^'n la` mo^.t co+ so+? xa~ ho^.i vu+~ng cha('c cu?a D-a?ng trong d-a^'u tranh ca'ch ma.ng, kha'ng chie^'n va` xa^y du+.ng d-a^'t nu+o+'c. The^' ma` chi'nh nhu+~ng ngu+o+`i no^ng da^n a^'y ba^y gio+` la.i quay lu+ng la.i vo+'i ca'c to^? chu+'c co+ so+? D-a?ng (cu~ng tu+'c la` vo+'i D-a?ng) d-e^? tu+. ba?o ve^., d-ie^`u ma` to^i chu+a bao gio+` hi`nh dung no^?i\. To^i e ra(`ng nhu+~ng bie^'n d-o^.ng o+? Tha'i Bi`nh co' the^? ba'o hie^.u mo^.t ti`nh tra.ng nguy hie^?m ho+n nhie^`u vo+'i D-a?ng, ne^'u kho^ng nghie^m tu'c ru't ra nhu+~ng ba`i ho.c d-u'ng d-a('n (va` d-au d-o+'n nu+~a) tu+` ti`nh hi`nh d-o'\.
-Ta.i sao d-e^? cai tri. d-a^'t nu+o+'c, ta ca^`n nhie^`u bo^. ma'y d-o^` so^. d-e^'n the^', ma` ca'c cuo^.c va^.n d-o^.ng (cho^'ng tham nhu~ng, buo^n la^.u, te^. na.n xa~ ho^.i) d-e^`u ha^`u nhu+ kho^ng co' hie^.u qua?\?
Va^ng , chi? ca^`n d-a(.t ra ba^'y nhie^u ca^u ho?i tho^i cu~ng d-u? tha^'y ra(`ng ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c hie^.n nay kho^ng chi? co' nhu+~ng tha('ng lo+.i, nhu+~ng tha`nh co^ng, ma` co`n hie^.n ra du+o+'i nhu+~ng bo^. ma(.t ngu+o+.c la.i, khie^'n cho nhu+~ng ngu+o+`i da^n bi`nh thu+o+`ng la^'y la`m lo nga.i tru+o+'c mo^.t cuo^.c khu?ng hoa?ng xa~ ho^.i mo+'i, co' the^? co`n nghie^m tro.ng ho+n la^`n tru+o+'c nhie^`u\.
To^i kho^ng pha?i la` nha` tie^n tri, to^i chi? ne^u ra mo^.t gia? thuye^'t co' the^? co', d-e^? cu`ng nhau suy nghi~\. Du` sao cu~ng kho^ng the^? la^?n tra'nh va^'n d-e^`\. Pha?i d-a(.t no' ra mo^.t ca'ch tha(?ng tha('n va` xin nha('c la.i, theo huo+'ng "Nhi`n tha(?ng va`o su+. tha^.t".
Hai
Nguye^n nha^n o+? d-a^u\?
Ti`nh hi`nh chung cu?a xa~ ho^.i hie^.n nay la`: tuy d-a~ d-a.t d-uo+.c nhu+~ng tha`nh tu+.u quan tro.ng ve^` ma(.t ta(ng tru+o+?ng kinh te^' (ma` nhu+~ng tha`nh tu.u na`y cu~ng ca^`n d-u+o+.c d-a'nh gia' d-u'ng mu+'c, kho^ng tho^?i pho^`ng le^n theo "chu? nghi~a tha`nh ti'ch", mo^.t ca(n be^.nh cu~ muo^'n ta'i pha't trong nhu+~ng d-ie^`u kie^.n mo+'i, tinh vi ho+n, nhu+ tre^n ba'o chi' co' nha('c to+'i), nhu+ng nu+o+'c ta va^~n la` mo^.t nu+o+'c nghe`o kho^? va` la.c ha^.u, vo+'i nhu+~ng nguy co+ tu.t ha^.u nga`y ca`ng lo+'n, vo+'i nhu+~ng ho^~n loa.n kinh te^' va` xa~ ho^.i nga`y ca`ng ta(ng. Hai mu.c tie^u tru+o+'c ma('t thu+o+`ng d-u+o+.c nha('c d-i nha('c la.i la` O^?n D-i.nh va` Pha't Trie^?n tre^n thu+.c te^' d-ang tro+? tha`nh nhu+~ng ca'i d-i'ch nga`y ca`ng xa ho+n. Co^.ng va`o d-o', cuo^.c khu?ng hoa?ng ta`i chi'nh -tie^`n te^. trong vu`ng D-O^NG NAM A' va` D-O^NG A' d-ang ga^y ra the^m nhie^`u kho' kha(n mo+'i, tha^.m chi' nhu+~ng d-i`nh d-o^'n mo+'i, khie^'n xa~ ho^.i kho^ng ye^n. Nhi`n chung, kho^ng khi' xa~ ho^.i d-a~ ma^'t d-i su+. hu+'ng kho+?i ban d-a^`u, thay va`o d-o' la` ti`nh tra.ng lo a^u, cha'n na?n d-ang choa'n la^'y nhie^`u ta^`ng lo+'p da^n cu+ ro^.ng lo+'n. Mo^'i nguy hie^?m la` o+? cho^~ nhu+~ng tie^`m na(ng be^n trong (no^.i lu+.c) kho^ng d-u+o+.c pha't huy va` chu'ng ta nga`y ca`ng le^. thuo^.c ho+n va`o nhu+~ng nguo^`n vo^'n be^n ngoa`i d-ang da^`n da^`n co he.p la.i\. Trong khi d-o', nhu+~ng te^. na.n xa~ ho^.i la.i pha't trie^?n ma.nh me? to+'i mu+'c kho^ng the^? kha('c phu.c d-u+o+.c (ma tu'y, tham nhu~ng cha(?ng ha.n), so^' ngu+o+`i la`m gia`u nhanh cho'ng mo^.t ca'ch ba^'t chi'nh (trong d-o' kha' nhie^`u ngu+o+`i du+.a va`o chu+'c quye^`n) cu`ng vo+'i ti`nh tra.ng ba^`n cu`ng ho'a cu?a mo^.t bo^. pha^.n da^n cu+ nga`y ca`ng lo+'n (chu? ye^'u o+? no^ng tho^n) d-ang ga^y ra mo^.t ta^m ly' ba^'t ma~n nga`y ca`ng sa^u ro^.ng trong xa~ ho^.i\. Ta^'t ca? nhu+~ng d-ie^`u co' the^? d-u+a to+'i nhu+~ng bie^'n d-o^.ng va` xung d-o^.t xa~ ho^.i tha^.t kho' lu+o+`ng, nhu+ ti`nh hi`nh Tha'i Bi`nh cho tha^'y\.
D-u+'ng tru+o+'c ti`nh hi`nh a^'y, ra^'t nhie^`u ngu+o+`i ta^m huye^'t (trong d-o' co' nhu+~ng ca'n bo^. ca'ch ma.ng la~o tha`nh tu+`ng ga('n bo' ca? cuo^.c d-o+`i vo+'i su+. nghie^.p gia?i pho'ng da^n to^.c va` ca'ch ma.ng xa~ ho^.i) d-ang ba(n khoa(n ti`m hie^?u nhu+~ng nguye^n nha^n d-u+a to+'i ti`nh hi`nh a^'y\. Muo^'n hay kho^ng d-a~ xua^'t hie^.n nhu+~ng nha^.n thu+'c kha'c nhau ve^` xa~ ho^.i hie^.n nay\. Nhu+ng nhu+~ng tie^'ng no'i a^'y chi? bo' he.p trong nhu+~ng trao d-o^?i y' kie^'n trong tu+`ng nho'm nho?\.
Le~ ra, trong mo^.t hoa`n ca?nh nhu+ va^.y, ca^`n co' nhu+~ng trao d-o^?i tha(?ng tha('n, xa^y du+.ng tha^.t ro^.ng ra~i tre^n ba'o chi', trong ca'c to^? chu+'c xa~ ho^.i, ca? trong D-a?ng nu+~a\. Nhu+ng tro+' tre^u thay, lu'c na`y la.i tha^'y xua^'t hie^.n nhie^`u su+. ca^'m d-oa'n ho+n trong li~nh vu+.c ngo^n lua^.n. Ra^'t nhie^`u nguy co+ co' the^? tra'nh d-u+o+.c, ne^'u nhu+ nhu+~ng va^'n d-e^` cu?a d-a^'t nu+o+'c d-u+o+.c d-em ba`n mo^.t ca'ch co+?i mo+? d-e^? huy d-o^.ng d-u+o+.c su+'c ma.nh tri' tue^. cu?a da^n to^.c. Mo^.t so^' ngu+o+`i vie^.n co+' kho^ng d-e^? cho ke? thu` xen va`o co^ng vie^.c no^.i bo^. cu?a ta, nhu+ng tre^n thu+.c te^' ha^`u he^'t nhu+~ng ma(.t tie^u cu+.c cu?a xa~ ho^.i hie^.n nay la` do chi'nh "ta" ga^y ra\. (Mo^.t d-ie^`u tha^.t buo^`n cu+o+`i la`, d-a~ co' ngu+o+`i giu+~ cu+o+ng vi. quan tro.ng no'i ra(`ng "ke? d-i.ch ga^y ra na.n tham nhu~ng d-e^? pha' hoa.i d-a^'t nu+o+'c ta", trong khi chi'nh nhu+~ng ngu+o+`i d-u+o+.c giao tra'ch nhie^.m d-ie^`u tra nhu+~ng bie^'n d-o^.ng o+? Tha'i Bi`nh, cha(?ng ha.n, d-a~ ba'o ca'o la` kho^ng tha^'y co' ba`n tay ke? thu` d-u+'ng d-a(`ng sau nhu+~ng cho^'ng d-o^'i cu?a no^ng da^n Tha'i Bi`nh). Va^.y ma` ta va^~n cho ra(`ng ta ra^'t da^n chu? va` "xin nhie^`u y' kie^'n" mo.i ngu+o+`i\. To^i kho^ng nga^y tho+ tu+o+?ng ra(`ng hie^.n nay kho^ng co' "ke? thu`" nu+~a, nhu+ng d-u+`ng cu+o+`ng d-ie^.u d-ie^`u d-o' d-e^? ro^`i nhi`n ai cu~ng ra "ke? thu`". Va` kinh nghie^.m cho tha^'y ra(`ng "ke? thu`" chi? co' the^? tha^m nha^.p va` pha' hoa.i ta d-u+o+.c, khi chi'nh chu'ng ta tu+. bu+ng bi't su+. tha^.t, gio^'ng nhu+ mo^.t ngu+o+`i ma('c be^.nh la.i bu+ng bi't ca(n be^.nh cu?a mi`nh. Ne^'u chu'ng ta d-e^? cho "ke? thu`" na('m la^'y ngo.n co+` "su+. tha^.t" thi` chu'ng ta se~ nga`y ca`ng ro+i va`o ti`nh tra.ng hie^?m nghe`o vi` gia^'u be^.nh va` kho^ng cho ai chua^?n d-oa'n ca?\. To^i chu+a no'i to+'i mo^.t d-ie^`u d-a'ng lo nga.i nu+~a la` d-e^? cho nhu+~ng ke? co+ ho^.i chu? nghi~a nha?y ra ha. be^., no'i xa^'u lung tung, d-a'nh d-a^'m lung tung, ba. ai cu~ng coi la` "ke? thu`", ga^y ho^~n loa.n trong gio+'i tri' thu+'c, va(n nghe^. sy~, va` tie^'c thay co' ca? mo^.t to+` ba'o cu?a nga`nh co^ng an d-ang la`m "be^. pho'ng" cho nhu+~ng ke? d-o'\.
Xin tro+? la.i vo+'i ca^u ho?i: Ti`nh tra.ng xa~ ho^.i d-a'ng lo nga.i nhu+ d-a~ no'i tre^n d-a^y la` do d-a^u\? To^i kho^ng co' tham vo.ng pha^n ti'ch d-a^`y d-u? ve^` va^'n d-e^` na`y, chi? xin ne^u ra mo^.t so^' y' kie^'n:
1-Ma(.c da^`u tuye^n bo^' mu.c tie^u cu?a nu+o+'c ta hie^.n nay la` "pha't trie^?n kinh te^', da^n gia`u nu+o+'c ma.nh, xa~ ho^.i co^ng ba(`ng va` va(n minh", nhu+ng va^~n nha^'n ma.nh "kie^n tri` d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a". Nhu+ va^.y, na?y sinh mo^.t ma^u thua^~n kho^ng the^? gia?i quye^'t d-u+o+.c, bo+?i vi` ca? ve^` ly' thuye^'t la^~n ve^` thu+.c tie^~n, kinh te^' thi. tru+o+`ng- d-ie^`u kie^.n ta^'t ye^'u d-e^? pha't trie^?n kinh te^' - kho^ng the^? d-i d-o^i vo+'i d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a d-u+o+.c. Cuo^'i cu`ng, hoa(.c ma(.t na`y loa.i bo? ma(.t kia, hoa(.c d-e? ra mo^.t tra.ng tha'i kinh te^' ho^~n loa.n, kho^ng ra kinh te^' thi. tru+o+`ng, cu~ng kho^ng ra kinh te^' xa~ ho^.i chu? nghi~a\. Thu+.c te^' nhie^`u na(m qua cho tha^'y ra(`ng: ne^`n kinh te^' cu?a ta chi? mo+'i kho+?i sa('c d-u+o+.c i't la^u, ro^`i da^`n da^`n "chu+~ng la.i" tha^.m chi' be^' ta('c, va` ho^~n loa.n. Co+ ca^'u "na(m tha`nh pha^`n kinh te^'" kho^ng the^? tro+? tha`nh hie^.n thu+.c khi va^~n nha^'n ma.nh KINH TE^' QUO^'C DOANH LA` CHU? D-A.O\. Mo.i ngu+o+`i d-e^`u bie^'t khu vu+.c kinh te^' quo^'c doanh a^'y d-a~ thua lo^~ nhu+ the^' na`o, ha(`ng na(m nha` nu+o+'c pha?i ca^'p cho no' nhu+~ng khoa?n tro+. ca^'p to lo+'n nhu+ the^' na`o, va` no' tro+? tha`nh mo^.t nguo^`n tham o^, la~ng phi' ghe^ go+'m nhu+ the^' na`o\? Kho^ng the^? bo? kinh te^' quo^'c doanh vi` trong mo^.t so^' li~nh vu+.c na`o d-o' no' va^~n co`n la` ca^`n thie^'t, nhu+ng d-a.t no' tha`nh chi? d-a.o thi` chi? co' nghi~a la` trie^.t tie^u hoa(.c la`m suy ye^'u ca'c tha`nh pha^`n kinh te^' kha'c, nha^'t la` kinh te^' tu+ nha^n. Ngu+o+`i ta ra^'t nga.i no'i to+'i pha't trie^?n kinh te^' tu+ nha^n vi` nhu+ va^.y la` "d-i tre^.ch hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a". Do d-o', kinh te^' quo^'c doanh thi` tro+? tha`nh mo^.t ga'nh na(.ng ta`i chi'nh cu?a nha` nu+o+'c, trong khi nhu+~ng kha? na(ng pha't trie^?n cu?a ca'c tha`nh pha^`n kinh te^' kha'c thi` bi. ki`m ha~m. Nguo^`n vo^'n kho^ng ta.o ra d-u+o+.c tu+` kinh te^' quo^'c doanh, co`n nguo^`n vo^'n cu?a ca'c tha`nh pha^`n kinh te^' kha'c thi` kho^ng d-u+o+.c kho+i da^.y\. D-a~ nhie^`u na(m ro^`i, nha` nu+o+'c d-e^` ra huy d-o^.ng nguo^`n vo^'n "trong da^n"nhu+ng cho d-e^'n nay co' the^? no'i nguo^`n vo^'n a^'y va^~n "ngu? ye^n". Ngu+o+`i ta ra^'t so+. d-a^`u tu+ va`o ca'c li~nh vu+.c hoa.t d-o^.ng kinh te^', vi` nhu+~ng cuo^.c ca?i ta.o kinh te^' tru+o+'c d-a^y cu~ng nhu+ "d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a" hie^.n nay, la`m cho ngu+o+`i ta lo so+. khi bo? vo^'n ra\. D-ie^`u ra^'t nguy hie^?m nu+~a la` vo+'i "d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a" kia, Nha` nu+o+'c ra^'t ro^.ng tay trong vie^.c ca^'p ti'n du.ng cho khu vu+.c kinh te^' quo^'c doanh, khie^'n cho ti'n du.ng kho^ng thu ho^`i d-u+o+.c, ca'c nga^n ha`ng d-u+'ng tru+o+'c nguy co+ pha' sa?n.
La`m the^' na`o d-e^? pha't trie^?n kinh te^' khi kho^ng co' nguo^`n vo^'n be^n trong la`m mo^.t cho^~ du+.a co+ ba?n? Mo+? cu+?a cho d-a^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i, d-i vay nu+o+'c ngoa`i va` ca'c to^? chu+'c ta`i chi'nh quo^'c te^' u+\? D-u'ng la` hie^.n nay chu'ng ta d-ang la`m nhu+ va^.y\. Nhu+ va^.y la` d-u'ng va` ca^`n thie^'t. Nhu+ng, mo^.t ma(.t, vo^'n d-a^`u tu+, d-a^`u tu+ nhie^`u hay i't kho^ng phu. thuo^.c va`o ta, ma` va`o nhu+~ng d-ie^`u kie^.n la`m a(n sinh la~i tre^n thi. tru+o+`ng (kinh nghie^.m nhie^`u nu+o+'c D-o^ng A' va` D-o^ng Nam A' cho tha^'y ca'c nha` d-a^`u tu+ sa(~n sa`ng ru't vo^'n ra^'t nhanh mo^.t khi ho. kho^ng kie^'m la~i d-u+o+.c, d-a^?y ne^`n kinh te^' ca'c nu+o+'c d-o' va`o co+n nguy kho^'n chu+a tu+`ng tha^'y). Ma(.t kha'c, kho^ng the^? thu hu't d-a^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i, ne^'u kho^ng ta.o ra mo^i tru+o+`ng d-a^`u tu+ co' lo+.i, ma` mo^i tru+o+`ng d-a^`u tu+ a^'y cu~ng pha?i d-a'p u+'ng vo+'i ye^u ca^`u cu?a ca'c nha` d-a^`u tu+ va` ca'c to^? chu+'c ta`i chi'nh quo^'c te^'\. Va` nhu+ d-a~ bie^'t, nhu+~ng ye^u ca^`u na`y la` cu?a kinh te^' thi. tru+o+`ng tu+. do tre^n the^' gio+'i, ngu+o+.c la.i vo+'i "d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a". Ca`ng co^' duy tri` d-i.nh hu+o+'ng na`y, nguo^`n d-a^`u tu+ be^n ngoa`i ca`ng co la.i\. Nguo^`n vo^'n be^n ngoa`i ne^'u kho^ng ma^'t thi` kho^ng co`n d-a'ng ke^?\.
Chu'ng ta pha?i la`m mo^.t su+. lu+.a cho.n (kha' kha('c nghie^.t d-o^'i vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i chu? tru+o+ng "d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a") d-e^? co' nhu+~ng d-ie^`u kie^.n ca^`n thie^'t cho su+. pha't trie^?n kinh te^', va` su+. lu+.a cho.n na`y kho^ng the^? d-u+o+.c thu+.c hie^.n theo lo^'i no'i nha^.p nha(`ng "kinh te^' thi. tru+o+`ng theo d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a". Giu+~a hai ca'i, pha?i cho.n la^'y mo^.t, kho^ng the^? "ba('t ca' hai tay". La^'y su+. pha't trie^?n kinh te^' cu?a d-a^'t nu+o+'c hay la^'y d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a\? Ca^u tra? lo+`i se~ kho^ng kho', Ne^'u La^'y Lo+.i I'ch D-a^'t Nu+o+'c Ma` Kho^ng Pha?i La^'y Lo+.i I'ch Cu?a D-a?ng La`m D-a^`u. No'i ca'ch kha'c, su+. pha't trie^?n kinh te^' buo^.c pha?i tu+` bo? su+. lu+.a cho.n theo "he^. tu+ tu+o+?ng" do D-a?ng d-e^` xu+o+'ng va` thu+.c cha^'t la` do D-a?ng a'p d-a(.t le^n toa`n xa~ ho^.i\. Ke'o da`i ti`nh tra.ng nu+o+'c d-o^i, d-a^'t nu+o+'c se~ kho^ng co' d-ie^`u kie^.n pha't trie^?n bi`nh thu+o+`ng, thay va`o d-o' chi? la` mo^.t su+. ho^~n loa.n co' lo+.i cho nhu+~ng ke? "d-u.c nu+o+'c be'o co`", kho^ng co' lo+.i gi` cho tuye^.t d-a.i d-a so^' da^n ca?,
Tre^n d-a^y to^i chi? d-u+a ra mo^.t vi' du. ve^` nguo^`n vo^'n d-e^? chu+'ng minh. Co`n co' the^? chu+'ng minh ba(`ng nhie^`u vi' du. kha'c.
2-Su+. pha't trie^?n kinh te^', d-a(.c bie^.t trong bo^'i ca?nh the^' gio+'i va` trong nu+o+'c d-a^`y bie^'n d-o^.ng hie^.n nay, ba('t buo^.c pha?i co' chie^'n lu+o+.c pha't trie^?n thi'ch ho+.p va` d-uo+.c mo.i ngu+o+`i, i't ra la` cu?a d-a so^' nha^n da^n, ta'n tha`nh. Cho d-e^'n nay, chu'ng ta chu+a co' mo^.t chie^'n lu+o+.c nhu+ va^.y\. No'i cho d-u'ng, D-a?ng d-a~ d-u+a ra chie^'n lu+o+.c "pha't trie^?n kinh te^', co^ng nghie^.p ho'a va` hie^.n d-a.i ho'a". Nhu+ng ngoa`i nhu+~ng ca^u chu+~ chung chung, chu+a co' mo^.t chie^'n lu+o+.c cu. the^? va` thi'ch ho+.p co' lo+.i cho toa`n da^n to^.c. Va` tre^n thu.c te^', nhu+~ng ngu+o+`i ca^`m quye^`n d-u+a nu+o+'c ta d-i theo mo^ hi`nh nhu+~ng "con ho^?", "con ro^`ng" o+? ca'c nu+o+'c D-o^ng A' va` D-o^ng Nam A' (Ha`n quo^'c, Tha'i Lan, Malaysia\...). Chie^'n lu+o+.c pha't trie^?n kinh te^' theo con d-u+o+`ng xa~ ho^.i chu? nghi~a (mo^ hi`nh "xo^ vie^'t") tru+o+'c d-a^y d-a~ d-a^?y d-a^'t nu+o+'c va`o mo^.t tha?m tra.ng kinh te^' va` xa~ ho^.i, va` ba^y gio+` vie^.c theo d-uo^?i theo "mo^ hi`nh" nhu+~ng con ho^?, con ro^`ng cu~ng cha(?ng hu+'a he.n d-ie^`u gi` to^'t la`nh ca?\. La`m the^' na`o d-e^? pha't trie^?n kinh te^', d-e^? hie^.n d-a.i ho'a mo^.t ca'ch phu` ho+.p vo+'i nhu+~ng xu the^' chung cu?a tho+`i d-a.i, cu~ng nhu+ vo+'i nhu+~ng d-ie^`u kie^.n li.ch su+? va` va(n ho'a nu+o+'c ta, la`m the^' na`o d-e^? mo^~i ngu+o+`i da^n (kho^ng tru+` mo^.t khu vu+.c na`o, du` la` tha`nh thi. hay no^ng tho^n, du` la` mie^`n xuo^i hay mie^`n ngu+o+.c, du` la` phi'a ba('c hay phi'a nam) d-e^`u ha`o hu+'ng go'p pha^`n tham gia va` d-e^`u d-u+o+.c hu+o+?ng nhu+~ng tha`nh qua? cu?a hie^.n d-a.i ho'a\- d-o' kho^ng pha?i la` nhu+~ng ba`i toa'n de^~ gia?i quye^'t. Chi? co' huy d-o^.ng d-u+o+.c Su+'c Ma.nh Tri' Tue^. cu?a mo.i ta^`ng lo+'p xa~ ho^.i, tha^.m chi' cu?a ca'c ca' nha^n, mo+'i co' the^? la`m d-u+o+.c d-ie^`u d-o'\. Va` nhu+ va^.y, kho^ng pha?i chi? co' mo^.t phu+o+ng a'n gia?i quye^'t ma` co' the^? co' ra^'t nhie^`u phu+o+ng a'n kha'c nhau\.
Hie^.n nay, chu'ng ta ga^`n nhu+ chi? co' mo^.t phu+o+ng a'n va` phu+o+ng a'n a^'y d-u+o+.c coi la` d-o^.c to^n, chi? vi` d-o' la` phu+o+ng a'n cu?a D-a?ng. Kho^ng ai d-u+o+.c phe'p d-e^` xu+o+'ng nhu+~ng phu+o+ng a'n kha'c, kho^ng ai d-u+o+.c tha?o lua^.n mo^.t ca'ch tu+. do ve^` phu+o+ng a'n duy nha^'t d-a~ d-u+o+.c d-u+a ra\. D-o' la` no'i ve^` chie^'n lu+o+.c pha't trie^?n chung, chu+a no'i to+'i nhu+~ng chie^'n lu+o+.c cu. the^? trong tu+`ng li~nh vu+.c. To^i tin ra(`ng trong nha^n da^n ta, nha^'t la` trong gio+'i tri' thu+'c (ke^? ca? trong va` ngoa`i nu+o+'c), co' ra^'t nhie^`u y' kie^'n hay, ma` ne^'u d-u+o+.c no'i le^n, d-u+o+.c co. xa't vo+'i nhau, d-u+o+.c tranh ca~i tu+. do, thi` se~ pha' vo+~ d-u+o+.c su+. be^' ta('c ve^` tri' tue^., do d-o' se~ co' lo+.i cho vie^.c ti`m kie^'m mo^.t con d-u+o+`ng d-i thi'ch ho+.p cho d-a^'t nu+o+'c lu'c na`y\. No'i ca'ch kha'c, d-o+`i so^'ng tri' tue^. chu+a d-u+o+.c co+?i mo+?, ga'nh na(.ng d-o^.c to^n co`n d-e` na(.ng le^n d-a^`u o'c con ngu+o+`i, nhu+~ng y' kie^'n kha'c vo+'i chi'nh tho^'ng bi. coi la` "cho^'ng d-o^'i", d-o' chi'nh la` mo^t trong nhu+~ng nguye^n nha^n quan tro.ng d-u+a to+'i ti`nh tra.ng ga^`n nhu+ ta('c ti. ve^` chie^'n lu+o+c pha't trie^?n hie^.n nay\.
3- Ve^` ma(.t quye^`n lu+.c, tuy tre^n ca'c va(n ba?n chi'nh thu+'c d-e^`u no'i quye^`n lu+.c chi'nh tri. nu+o+'c ta "do da^n, vi` da^n, va` cu?a da^n", ro^`i "da^n bie^'t, da^n ba`n, da^n la`m, da^n kie^?m tra", nhu+ng tre^n thu+.c te^' kho^ng pha?i nhu+ va^.y\. Ta^'t ca? mo.i ca'i d-e^`u do D-a?ng- no'i cho d-u'ng, do nhu+~ng d-a?ng vie^n co' chu+'c co' quye^`n quye^'t d-i.nh. Vie^.c ba^`u ca'c co+ quan d-a.i die^.n cu?a da^n, ke^? ca? co+ quan quye^`n lu+.c to^'i cao, d-e^`u va^~n thu+.c hie^.n theo lo^'i "D-a?ng cu+?, da^n ba^`u" quen thuo^.c, tuy co' "ca?i bie^n" d-o^i chu't. Ngay ca'c co+ quan da^n cu+? a^'y cu~ng chi? la`m mo^.t vie^.c thu+o+`ng d-u+o+.c go.i la` "the^? che^' ho'a ve^` ma(.t nha` nu+o+'c" ca'c quye^'t d-i.nh cu?a D-a?ng. Ca'c co+ quan D-a?ng co' toa`n quye^`n tu+` tre^n xuo^'ng du+o+'i kho^ng chi.u ba^'t cu+' mo^.t su+. kie^?m soa't na`o ve^` ma(.t pha'p lua^.t ca?\. Do d-o', d-e? ra ti`nh tra.ng ma` kho^ng the^? na`o no'i kha'c ho+n la` ti`nh tra.ng "D-a?ng tri." trong mo^.t che^' d-o^. toa`n tri.\. Hie^'n pha'p quy d-i.nh su+. la~nh d-a.o d-o^.c to^n cu?a D-a?ng, nhung kho^ng he^` quy d-i.nh nhu+~ng tra'ch nhie^.m pha'p ly' cu?a D-a?ng d-o^'i vo+'i nha^n da^n. D-a?ng la`m d-u'ng da^n nho+`\. D-a?ng la`m sai da^n chi.u\. Ma` tre^n thu+.c te^', nhu+ kinh nghie^.m ha`ng chu.c na(m cho tha^'y, kho^ng pha?i bao gio+` D-a?ng cu~ng d-u'ng ca?\. D-a^'y la` ti`nh tra.ng D-a?ng giu+~ quye^`n lu+.c d-o^.c to^n, kho^ng co' co+ che^' gia'm sa't, kho^ng co' lu+.c lu+o+.ng na`o gia'm sa't. D-a^'y chi'nh la` nguo^`n go^'c cu?a su+. lo^.ng quye^`n, tham nhu~ng ma` kho^ng co' mo^.t va^.n d-o^.ng cho^'ng d-o^'i na`o thu+.c hie^.n d-u+o+.c.
Truo+'c d-a^y, trong nhie^`u nghi. quye^'t cu?a d-a?ng d-a~ co' no'i to+'i vie^.c ta'ch d-a?ng ra kho?i ca'c co^ng vie^.c qua?n ly' cu?a nha` nu+o+'c, nhu+ng lo+`i hu+'a tri.nh tro.ng a^'y d-a~ bi. la~ng que^n, va` d-a^u va^~n hoa`n d-a^'y\. Trong nhie^`u nghi. quye^'t cu?a d-a?ng cu~ng co' no'i to+'i "ca?i ca'ch chi'nh tri." d-i d-o^i vo+'i "ca?i ca'ch kinh te^'". Va` co' no'i the^m "ca?i ca'ch kinh te^' d-i tru+o+'c" nhu+ng ro^`i se~ pha?i tie^'n ha`nh "ca?i ca'ch chi'nh tri." nhu+ng la.i tha^'y ma^'t ta(m, thay va`o d-o' la` "ca?i ca'ch ha`nh chi'nh" ma` suo^'t nhie^`u na(m qua va^~n chu+a di to+'i d-a^u\.
Theo to^i, ca?i ca'ch kinh te^' hie^.n nay d-ang d-o`i ho?i pha?i co' ca?i ca'ch chi'nh tri. mo^.t ca'ch ma.nh me~. Va` ne^'u kho^ng ca?i ca'ch chi'nh tri., thi` ca?i ca'ch kinh te^' se~ be^' ta('c, d-a^'t nu+o+'c va^~n na(`m ma~i trong che^' d-o^. D-a?ng tri. d-a~ lo^~i tho+`i, va` vai tro` la~nh d-a.o cu~ng nhu+ uy ti'n cu?a D-a?ng se~ bi. suy ye^'u kho^ng cu+'u va~n d-u+o+.c. Vie^.c ta^.p trung toa`n bo^. quye^`n lu+.c va`o tay ca'c co+ quan la~nh d-a.o cu?a D-a?ng , d-ang la`m cho chi'nh D-a?ng bi. thoa'i ho'a, bie^'n cha^'t, nhu+~ng d-a?ng vie^n na('m quye^`n lu+.c tro+? tha`nh mo^.t ta^`ng lo+'p tho^'ng tri. mo+'i trong xa~ ho^.i vo+'i nhu+~ng lo+.i i'ch rie^ng, d-o^'i la^.p vo+'i lo+.i i'ch nha^n da^n. Co' the^? no'i ra(`ng nhie^`u d-a?ng vie^n co' chu+'c co' quye^`n, d-a~ tha^.t su+. tro+? tha`nh "nhu+~ng tu+ ba?n mo+'i" d-a^`u co+ quye^`n lu+.c, bie^'n quye^`n lu+.c tha`nh cu?a ca?i, va` ga^y ra mo^.t ma^u thua^~n xa~ ho^.i nga`y ca`ng gay ga('t, co' the^? d-u+a to+'i nhu+~ng bu`ng no^? xa~ ho^.i (nhu+ ti`nh hi`nh Tha'i Bi`nh cho tha^'y)
4-Cuo^'i cu`ng, nhu+ng la.i la` nguye^n nha^n quan tro.ng nha^'t, la` o+? ba?n tha^n D-a?ng. Vi` trong xa~ ho^.i va` trong che^' d-o^. ta, D-a?ng la` ngu+o+`i la~nh d-a.o ta^'t ca?, tho^'ng li~nh ta^'t ca?, quye^'t d-i.nh ta^'t ca?, ne^n mo.i tha`nh co^ng hay kho^ng tha`nh co^ng pha?i ti`m nguye^n nha^n o+? D-a?ng. D-u'ng la` nhie^`u kho' kha(n ga(.p pha?i tre^n con du+o+`ng pha't trie^?n kinh te^', va` xa~ ho^.i la` ba('t nguo^`n tu+` nhu+~ng d-ie^`u kie^.n kha'ch quan (the^' gio+'i, khu vu+.c) va` ca? nhu+~ng hoa`n ca?nh li.ch su+?\- va(n ho'a cu?a xa~ ho^.i nu+o+'c ta\. Nhu+ng vai tro` la~nh d-a.o cu?a D-a?ng chi'nh la` o+? cho^~ pha^n ti'ch nhu+~ng d-ie^`u kie^.n thua^.n lo+.i va` kho' kha(n kha'ch quan d-e^? co' nhu+~ng chu? tru+o+ng nha.y be'n ki.p tho+`i\. Thu+.c tie^~n cho tha^'y trong nhie^`u tru+o+`ng ho+.p, D-a?ng d-a~ kho^ng la`m d-u+o+.c nhu+ the^', kho^ng gia`nh d-u+o+.c the^' chu? d-o^.ng, ma` cha.y theo su+. pha't trie^?n cu?a ti`nh hi`nh mo^.t ca'ch thu. d-o^.ng.
Hie^.n nay, no^?i ba^.t le^n ma^'y d-ie^?m sau d-a^.y co' lie^n quan to+'i vai tro` la~nh d-a.o cu?a D-a?ng:
-D-a?ng chu+a co' mo^.t chie^'n lu+o+.c pha't tie^?n xa~ ho^.i (bao go^`m ca? kinh te^') mo^.t ca'ch thi'ch ho+.p, nhu+ d-a~ no'i o+? d-ie^?m 1. Ne^'u ho?i ca'c d-a?ng vie^n chie^'n lu+o+.c pha't trie^?n d-a^'t nu+o+'c hie^.n nay la` the^' na`o, cha('c cha('n d-a.i d-a so^' se~ kho^ng the^? tra? lo+`i d-u+o+.c, ngoa`i ma^'y ca^u chu+~ chung chung la` "da^n gia`u, nu+o+'c ma.nh, xa~ ho^.i co^ng ba(`ng va` va(n minh", "co^ng nghie^.p ho'a, hie^.n d-a.i ho'a theo d-i.nh huo+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a". Chu+`ng na`o chu+a la`m ro~, ta^'t nhie^n la` pha?i d-u'ng, nhu+~ng kha'i nie^.m d-o' thi` chu+a the^? thoa't kho?i ti`nh tra.ng thu. d-o^.ng ve^` ma(.t la~nh d-a.o d-u+o+.c. Xin la^'y mo^.t vi' du.: the^' na`o la` da^n gia`u nu+o+'c ma.nh? "da^n" la` ai, la` ta^'t ca? mo.i ngu+o+`i hay chi? mo^.t bo^. pha^.n nho? na`o d-o'\? Gia`u la` the^' na`o\? la` nhie^`u cu?a ca?i, hay co`n pha?i gia`u ve^` tri' tue^., va(n ho'a\? The^' na`o la` "nu+o+'c ma.nh"? chi? pha't trie^?n kinh te^' ma` tho^i kho^ng xa^y du+.ng d-u+o+.c mo^.t xa~ ho^.i co^ng da^n, trong d-o' mo^~i ngu+o+`i da^n co' d-ie^`u kie^.n d-e^? thu+.c su+. la`m chu? va^.n me^.nh cu?a mi`nh, tro+? tha`nh chu? the^? d-i'ch thu+.c cu?a d-a^'t nu+o+'c, thi` nu+o+'c co' ma.nh kho^ng, va` xe't d-e^'n cu`ng, co' pha't trie^?n kinh te^' d-u+o+.c kho^ng? Ro^`i nhu+~ng kha'i nie^.m co`n ra('c ro^'i ho+n: "co^ng nghie^.p ho'a:, "hie^.n d-a.i ho'a", thi` ca`ng tu` mu` ho+n nu+~a\. Ngu+o+`i ta d-ang ho^ le^n nhu+~ng kha^?u hie^.u kho^ng co' no^.i dung xa'c thu+.c.
-Cho de^'n nay, D-a?ng va^~n giu+~ vai tro` la~nh d-a.o d-o^.c quye^`n, d-o^.c to^n cu?a mi`nh d-o^'i vo+'i xa~ ho^.i va` d-a^'t nu+o+'c, khie^'n cho mo.i xu hu+o+'ng da^n chu? xa~ ho^.i bi. nga(n ca?n. To^i va^~n ta'n tha`nh va` u?ng ho^. vai tro` la~nh d-a.o chi'nh tri. cu?a D-a?ng, to^i tha^'y vai tro` d-o' la` ca^`n thie^'t. Nhu+ng la~nh d-a.o kho^ng co' nghi~a la` tho^'ng tri., D-a?ng la~nh d-a.o kho^ng co' nghi~a la` D-a?ng tri.\. Kinh nghie^.m li.ch su+? trong nu+o+'c va` tre^n the^' gio+'i d-a~ chu+'ng minh ra(`ng mo.i su+. d-o^.c quye^`n, d-o^.c to^n d-e^`u d-u+a to+'i thoa'i ho'a, ruo^~ng na't, ta('c ti., kho^ng nhu+~ng cu?a co+ the^? xa~ ho^.i ma` ca? cu?a co+ the^? D-a?ng nu+~a\.
-Mo^.t bo^. pha^.n lo+'n d-a?ng vie^n, tru+o+'c he^'t la` trong so^' d-a?ng vie^n co' chu+'c quye^`n, na('m quye^`n lu+.c, d-a~ thu+.c su+. tro+? tha`nh lu+.c ca?n d-o^'i vo+'i su+. pha't trie^?n mo.i ma(.t cu?a d-a^'t nu+o+'c, ke^? ca? trong li~nh vu+.c kinh te^'\. Kho^ng co' gi` kho^? va` nhu.c cho ba(`ng khi ngu+o+`i da^n "tu+. nhie^n" tha^'y tre^n d-a^`u mi`nh che^~m che^. nhu+~ng vi. tai to ma(.t lo+'n thie^'u nha^n ca'ch, thie^'u tri`nh d-o^. hie^?u bie^'t, hay nhu+ thu+o+`ng no'i, thie^'u ca? d-u+'c la^~n ta`i\. Chu+`ng na`o co`n nhu+~ng ngu+o+`i nhu+ the^' cu+' thay nhau na('m giu+~ va` lu~ng d-oa.n bo^. ma'y D-a?ng va` Nha` nu+o+'c, chu+`ng d-o' ca'c nguo^`n sinh khi' trong D-a?ng va` trong xa~ ho^.i kho^ng the^? kho+i le^n d-u+o+.c. Nhu+ng nhu+~ng nguo^`n sinh khi' a^'y va^~n to^`n ta.i, va^~n ta(ng le^n cu`ng vo+'i da^n tri', ne^n d-e^'n mo^.t lu'c na`o d-o' se~ bu`ng le^n ma.nh me~, co' muo^'n da^.p ta('t cu~ng kho^ng d-u+o+.c.
-Trong no^.i bo^. D-a?ng, va^~n duy tri` ca'i go.i la` "che^' d-o^. ta^.p trung da^n chu?" ma` ha^`u he^'t ca'c d-a?ng co^.ng sa?n tre^n the^' gio+'i d-a~ tu+` bo?, vi` ve^` thu+.c cha^'t, su+. ta^.p trung quye^`n lu+.c bao gio+` cu~ng d-u+a to+'i cho^~ trie^.t tie^u da^n chu?\. Nhie^`u la('m, da^n chu? chi? tro+? tha`nh "d-o^` ro+?m", chi? co' ta'c du.ng trang tri' cho su+. ta^.p trung quye^`n lu+.c.
-Ve^` he^. tu+ tu+o+?ng, ta va^~n giu+~ vai tro` d-o^.c to^n cu?a chu? nghi~a Mac-Lenin kho^ng nhu+~ng trong D-a?ng ma` co`n ca? trong toa`n xa~ ho^.i\. To^i hoa`n toa`n thu+`a nha^.n vai tro` chu? nghi~a Mac-Lenin trong li.ch su+? ca'ch ma.ng nu+o+'c ta, no' d-a~ co' nhu+~ng d-o'ng go'p quan tro.ng. Nhu+ng hie^.n nay, ngoa`i chu? nghi~a Mac-Lenin ra co`n co' nhie^`u tra`o lu+u tu+ tu+o+?ng ra^'t d-a'ng nghie^n cu+'u va` tie^'p thu. mo^.t ca'ch phu` ho+.p vo+'i nhu+~ng d-ie^`u kie^.n cu?a nu+o+'c ta\. Giu+~ vai tro` d-o^.c to^n cu?a chu? nghi~a Mac-Lenin chi? d-u+a to+'i su+. tri` tre^. ve^` tri' tue^.\.
Co' the^? co`n nhu+~ng nguye^n nha^n kha'c nu+~a, nhu+ng to^i xin du+`ng la.i o+? d-a^y, vi` chi? ma^'y nguye^n nha^n no'i tre^n cu~ng d-u? d-e^? gia?i thi'ch ta.i sao ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c d-ang la^m va`o mo^.t tra.ng tha'i khu?ng hoa?ng mo+'i, gay go ho+n, nguy hie^?m ho+n, cho xa~ ho^.i, cho d-a^'t nu+o+'c va` cho ca? su+. nghie^.p cu?a D-a?ng.
Ba
La`m gi`\?
Trong nhie^`u cuo^.c trao d-o^?i ve^` ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c, ca^u ho?i cuo^'i cu`ng thu+o+`ng d-u+o+.c d-a(.t ra la`: "La`m gi`\?". La`m gi` d-e^? d-a^'t nu+o+'c tra'nh d-u+o+.c khu?ng hoa?ng va` tie^'p tu.c pha't trie^?n o^?n d-i.nh va` nhanh cho'ng? La`m gi` d-e^? vu+`a co' mo^.t tra.ng tha'i xa~ ho^.i co+?i mo+?, mo.i ngu+o+`i da^n cu`ng nhau xu'm va`o xa^y du+.ng d-a^'t nu+o+'c, la.i vu+`a ba?o d-a?m pha't huy vai tro` la~nh d-a.o cu?a D-a?ng trong xa~ ho^.i\? No'i d-u'ng ho+n, D-a?ng pha?i thay d-o^?i su+. la~nh d-a.o cu?a mi`nh nhu+ the^' na`o d-e^? co' the^? la~nh d-a.o tha`nh co^ng su+. pha't trie^?n xa~ ho^.i, d-e^? ba?o d-a?m vai tro` d-u+o+.c mo.i ngu+o+`i thu+`a nha^.n cu?a mi`nh?
Nhu+~ng ca^u tra? lo+`i tha^.t kho^ng d-o+n gia?n, va` kho^ng ai co' the^? tra? lo+`i d-u+o+.c- du` la` ca^'p la~nh d-a.o cao nha^'t d-i nu+~a\- nhu+~ng ca^u ho?i tre^n. Mo^.t ye^u ca^`u he^'t su+'c ca^'p ba'ch, co' ta^`m quan tro.ng so^'ng co`n la` pha?i Huy D-o^.ng Su+'c Ma.nh Tri' Tue^. Toa`n Da^n To^.c. Co' lu'c cu~ng d-a~ nghe tha^'y no'i to+'i d-ie^`u na`y trong ca'c ba`i pha't bie^?u na`y kha'c cu?a mo^.t so^' vi. la~nh d-a.o, nhu+ng ro^`i kho^ng nhu+~ng su+'c ma.nh tri' tue^. kho^ng d-u+o+.c pha't huy ma` co`n bi. d-e` ne'n nhie^`u ho+n.
Trong ca'c va(n kie^.n cu?a D-a?ng va^~n co' no'i: Ca^`n D-o^?i Mo+'i Phu+o+ng Thu+'c La~nh D-a.o Cu?a D-a?ng. To^i cho ra(`ng ca^`n d-o^?i mo+'i nhu+ sau: tu+` bo? phu+o+ng thu+'c toa`n die^.n, tuye^.t d-o^'i, trie^.t d-e^? ma` thay ba(`ng phu+o+ng thu+'c giu+~ vai tro` la~nh d-a.o ve^` chi'nh tri., co`n la.i quo^'c ho^.i, chi'nh phu?, ma(.t tra^.n pha?i co' nhie^.m vu. va` quye^`n ha.n d-o^.c la^.p cu?a mi`nh.
Ai cu~ng hie^?u ra(`ng, su+'c ma.nh tri' tue^. cu?a toa`n da^n to^.c chi? co' the^? d-u+o+.c pha't huy tre^n ne^`n ta?ng nhu+~ng the^? che^' da^n chu?, kho^ng co' nhu+~ng the^? che^' na`y thi` kho^ng the^? co' su+. to^`n ta.i cu?a su+'c ma.nh tri' tue^. nu+~a, chu+' kho^ng pha?i chi? la` kho^ng the^? pha't huy\. To^i nha^'n ma.nh ma^'y chu+~ "the^? che^' da^n chu?", nghi~a la` ca'c quye^`n da^n chu? d-uo+.c the^? che^' ho'a ve^` ma(.t pha'p lua^.t mo^.t ca'ch d-a^`y d-u? va` ba('t buo^.c mo.i ngu+o+`i pha?i tua^n theo nhu+~ng the^? che^' a^'y\. Mo.i lo+`i ho^ ha`o ve^` "y' thu+'c da^n chu?" ve^` "vai tro` la`m chu?" cu?a nha^n da^n d-e^`u tro+? tha`nh vo^ nghi~a ne^'u kho^ng co' nhu+~ng the^? che^' da^n chu? vu+~ng cha('c.
Xin nha^'n ma.nh: d-e^? thoa't kho?i ti`nh tra.ng na(.ng ne^` hie^.n nay va` ba?o d-a?m cho tu+o+ng lai sa'ng su?a cu?a d-a^'t nu+o+'c, thi` mo^.t d-ie^`u co+ ba?n, mo^.t d-ie^`u then cho^'t, mo^.t d-ie^`u quye^'t d-i.nh la` pha?i thu+.c su+. da^n chu? ho'a, thu+.c su+. thu+.c ha`nh da^n chu? d-e^? cho nha^n da^n co' quye^`n lu+.c thu+.c su+. trong khi thu+.c hie^.n quye^`n lo+.i va` tra'ch nhie^.m cu?a mi`nh.
Muo^'n the^', tru+o+'c he^'t pha?i thay d-o^?i tu+ duy ve^` da^n chu?, i't ra tre^n ma^'y d-ie^?m sau d-a^y:
-Mo^.t: Trong quan nie^.m ve^` da^n chu?, kho^ng ne^n cu+'ng nha('c chia ra: "da^n chu? tu+ sa?n" va` "da^n chu? vo^ sa?n", va` cho ra(`ng hai ca'i d-o' cu+' pha?i loa.i tru+` nhau\. Pha?i thu+`a nha^.n ra(`ng, du` d-a~ co' va` d-ang co' nhie^`u ha.n che^', nhu+ng ca'c nu+o+'c pha't trie^?n, ma` ta thu+o+`ng go.i la` ca'c nu+o+'c "tu+ ba?n phu+o+ng Ta^y" d-a~ co' nhie^`u tha`nh co^ng ve^` xa^y du+.ng va` hoa`n thie^.n che^' d-o^. da^n chu?, d-a'ng d-e^? ta nghie^n cu+'u\. Kho^ng pha?i ca'c nu+o+'c d-o' la`m gi` ta cu~ng la`m theo, nhu+ng kho^ng pha?i ca'i gi` ho. la`m d-e^`u la` pha?n d-o^.ng, la` xa^'u xa, la` lu+`a bi.p ca?\. Da^n chu? o+? ca'c nu+o+'c d-o' kho^ng d-u+o+.c ai ban pha't cho, no' la` tha`nh qua? d-a^'u tranh cu?a ca'c ta^`ng lo+'p nha^n da^n ro^.ng lo+'n trong nhie^`u the^' ky? lie^`n. Ca'c quye^`n tu+. do, da^n chu?, ca'c quye^`n con ngu+o+`i, nha` nu+o+'c pha'p quye^`n,v.v.. la` nhu+~ng ca'i chu'ng ta chu+a la`m va` cu~ng chu+a bie^'t ca'ch la`m, ca^`n pha?i ho.c ta^.p. Ca^`n pha?i thu+`a nha^.n nha^n loa.i hie^.n nay co' nhu+~ng gia' tri. da^n chu? chung ma` ta nha^'t thie^'t pha?i thu+.c hie^.n d-e^? ba?o d-a?m quye^`n lu+.c va` quye^`n lo+.i ga('n lie^`n vo+'i tra'ch nhie^.m cu?a nha^n da^n. Chu'ng ta pha?i lu+u ta^m ho.c ta^.p Ho^` Chi' Minh. Chu? ti.ch Ho^` Chi' Minh d-a~ coi tro.ng ca'c gia' tri. da^n chu? cu?a nha^n loa.i, d-a~ tri'ch da^~n hai ca^u quan tro.ng ve^` da^n chu? va` nha^n quye^`n tu+` hai ba?n Tuye^n bo^' va` Tuye^n ngo^n cu?a ca'ch ma.ng My~ va` Ca'ch ma.ng Pha'p the^' ky? XVI\I\I, d-e^? mo+? d-a^`u ba?n Tuye^n ngo^n D-o^.c la^.p cu?a Vie^.t Nam Da^n chu? Co^.ng ho`a\. Chu'ng ta pha?i tie^'p tu.c suy nghi~, nhu+ ba'c Ho^` d-a~ suy nghi~, ve^` va^'n de^` thu+.c thi da^n chu? o+? nu+o+'c ta nga`y nay\. (To^i da'm kha(?ng d-i.nh: ne^'u trong nhu+~ng nga`y d-a^`u ca'ch ma.ng, chu'ng ta kho^ng ne^u cao che^' d-o^. da^n chu?, thi` kho^ng the^? ta^.p ho+.p d-u+o+.c ca'c ta^`ng lo+'p nha^n da^n d-o^ng d-a?o\. Kho^ng le~ chu'ng ta chi? no'i da^n chu? ma` kho^ng la`m da^n chu? nhu+ d-a~ hu+'a thu?a ban d-a^`u\?)
Hai: Ta thu+o+`ng tu+. ha`o "che^' d-o^. ta la` che^' d-o^. da^n chu? cao ga^'p nhie^`u la^`n da^n chu? tu+ sa?n".va^.y ta pha?i thu+.c ha`nh d-ie^`u d-o' ro~ re^.t. Kho^ng the^? d-e^? xa^?y ra ti`nh tra.ng nhu+~ng ngu+o+`i so^'ng trong xa~ ho^.i ta cu+' ca?m tha^'y bi. go` bo', kho^ng thoa?i ma'i ba(`ng so^'ng trong ca'c xa~ ho^.i tu+ ba?n. Nhie^`u ca'n bo^. la~nh d-a.o cu?a nu+o+'c ta sang tha(m ca'c nu+o+'c tu+ ba?n ve^`, d-e^`u pha?i nha^.n xe't ra`ng, d-o+`i so^'ng ngu+o+`i da^n ca'c nu+o+'c a^'y vu+`a co+?i mo+?, tu+. do ho+n, vu+`a tua^n theo pha'p lua^.t mo^.t ca'ch nghie^m tu'c ho+n. Mo.i ngu+o+`i d-u+o+.c pha'p lua^.t ba?o ve^., kho^ng d-e^? cho ca'c quye^`n tu+. do da^n chu? cu?a mi`nh bi. xa^m pha.m. Trong khi d-o' thi` o+? nu+o+'c ta, lua^.t pha'p d-a~ thie^'u la.i kho^ng nghie^m minh, nhie^`u ngu+o+`i co' tra'ch nhie^.m ba?o ve^. lua^.t pha'p la.i vi pha.m lua^.t pha'p d-e^'n mu+'c nghie^m tro.ng (trong nhu+~ng na(m ga^`n d-a^y, ngo^`i ghe^' bi. ca'o tru+o+'c ca'c to`a a'n nga`y ca`ng co' nhie^`u ca'n bo^. co^ng an, kie^?m tra va` ca? to`a a'n nu+~a). Co' lu'c ta d-e^` xu+o+'ng "Nha` nu+o+'c pha'p quye^`n" (co' the^m ma^'y chu+~ xa~ ho^.i chu? nghi~a), nhu+ng chu+a ki.p hie^?u d-o' la` ca'i gi` thi` la.i "thu ho^`i", hoa(.c chi? nha('c to+'i ho+`i ho+.t va` chie^'u le^., o+? d-a^y, ca^`n pha?i kha('c phu.c mo^.t quan nie^.m sai la^`m la`: so+. co' da^n chu? thi` ma^'t ky? cu+o+ng, d-u+a to+'i ho^~n loa.n. Ngu+o+.c la.i mo+'i d-u'ng, thie^'u da^n chu? mo+'i chi'nh la` nguye^n nha^n d-u+a to+'i ma^'t ky? cu+o+ng, ho^~n loa.n. Co`n da^n chu?, vo+'i lua^.t pha'p ro~ ra`ng va` nghie^m minh la.i la` d-ie^`u kie^.n ba?o d-a?m su+. o^?n d-i.nh va` pha't trie^?n cu?a xa~ ho^.i. Thu+.c ha`nh da^n chu? to+'i no+i to+'i cho^'n, se~ tu+o+'c bo? ngo.n co+` da^n chu? va` nha^n quye^`n cu?a nhu+~ng "the^' lu+.c thu` nghi.ch". Ngo.n co+` d-o' pha?i thuo^.c ve^` chu'ng ta\.
Ba: Nu+o+'c ta trong nhie^`u tha^.p nie^n lie^`n quen so^'ng trong nhu+~ng d-ie^`u kie^.n chie^'n tranh, ngu+o+`i da^n sa(~n sa`ng phu.c tu`ng su+. chi? huy tu+` tre^n xuo^'ng d-e^? thu+.c hie^.n "ta^'t ca? cho chie^'n tha('ng". Ngu+o+`i da^n d-a~ tu+. nguye^.n thu he.p, tha^.m chi' hy sinh nhu+~ng quye^`n tu+. do da^n chu? cu?a mi`nh. D-a^y la` vie^.c ta hoa~n la.i mo^.t mo'n no+. d-a~ vay cu?a da^n, d-e^'n tho+`i ha.n, ta pha?i tra? no+. so`ng pha(?ng. Trong hoa`n ca?nh ho`a bi`nh xa^y du+.ng d-a^'t nu+o+'c hie^.n nay, che^' d-o^. ma` ngu+o+`i da^n tu+`ng hy sinh d-e^? ba?o ve^. pha?i thu+.c hie^.n tro.n ve.n phu+o+ng cha^m "do da^n, cu?a da^n, vi` da^n" kho^ng the^? d-e^? che^' d-o^. tro+? tha`nh "do mo^.t nho'm nho?, vi` mo^.t nho'm nho?, cu?a mo^.t nho'm nho?". Ne^'u kho^ng la`m nhu+ va^.y, ngu+o+`i da^n se~ kho^ng coi che^' d-o^. la` cu?a mi`nh nu+~a\.
Bo^'n: Ga^`n d-a^y co' ngu+o+`i d-e^` xu+o+'ng ra(`ng pha?i la`m kinh te^' tru+o+'c d-a~, ro^`i sau d-o' mo+'i no'i to+'i da^n chu?\. Thu+.c te^' cho tha^'y hoa`n toa`n ngu+o+.c la.i\. Trong hoa`n ca?nh d-a^'t nu+o+'c nghe`o kho^? va` la.c ha^.u nhu+ nu+o+'c ta, muo^'n xa^y du+.ng d-a^'t nu+o+'c, pha?i huy d-o^.ng toa`n bo^. no^.i lu+.c. Kho^ng the^? huy d-o^.ng no^.i lu+.c d-u+o+.c, khi ngu+o+`i da^n kho^ng co' ca'c quye^`n da^n chu?, du` la` to^'i thie^?i\. Ngu+o+`i da^n pha?i co' quye^`n bie^'t va` quye^'t d-i.nh mi`nh pha?i d-o'ng go'p nhu+~ng gi`, bao nhie^u, nhu+~ng d-o'ng go'p cu?a mi`nh (vay vo^'n be^n ngoa`i cuo^'i cu`ng cu~ng la` su+. d-o'ng go'p cu?a da^n) d-u+o+.c chi va`o nhu+~ng gi`, co' ho+.p ly' hay kho^ng, va` nhu+~ng d-o'ng go'p cu?a mi`nh se~ mang la.i cho mi`nh nhu+~ng gi`\. Kho^ng the^? d-e^? cu?a xa~ ho^.i cho mo^.t so^' i't ngu+o+`i thao tu'ng. Te^. na.n tham nhu~ng ga^`n nhu+ vo^ phu+o+ng cu+'u chu+~a hie^.n nay chi'nh la` do su+. thao tu'ng a^'y d-e? ra\. Kinh nghie^.m no'ng ho^?i cu?a mo^.t so^' nu+o+'c D-o^ng A' va` D-o^ng Nam A' d-a~ cho tha^'y su+. thao tu'ng ta`i chi'nh-tie^`n te^. cu?a mo^.t nho'm ngu+o+`i (lie^n ke^'t giu+~a mo^.t so^' quan chu+'c chi'nh phu? va` nhu+~ng nga^n ha`ng d-a^`u so? tha`nh mo^.t he^. tho^'ng khe'p ki'n) la` mo^.t trong nhu+~ng nguye^n nha^n su.p d-o^? cu?a ca'c ne^`n kinh te^' tu+o+?ng chu+`ng ra^'t ma.nh. Ca'c cuo^.c khu?ng hoa?ng d-o', nhu+ d-a~ tha^'y, chi'nh la` do thie^'u da^n chu?, do da^n chu? nu+?a vo+`i, do kho^ng co' nhu+~ng the^? che^' da^n chu? d-a^`y d-u? d-e^? mo^~i ngu+o+`i da^n co' the^? kie^?m soa't d-u+o+.c nhu+~ng hoa.t d-o^.ng ta`i chi'nh-tie^`n te^.\.
D-u'ng la` da^n chu? kho^ng the^? xa^y du+.ng trong mo^~i nga`y\. Pha?i ha`ng chu.c na(m, tha^.m chi' ha`ng tra(m na(m mo+'i xa^y du+.ng d-u+o+.c nhu+~ng the^? che^' da^n chu? vu+~ng cha('c. Nhu+ng d-o' kho^ng pha?i la` ly' do d-e^? tri` hoa~n vie^.c xa^y du+.ng ca'c the^? che^' da^n chu? va` thu+.c thi da^n chu?\.
Ti`nh hi`nh d-a^'t nu+o+'c d-ang d-o`i ho?i da^n chu? ho'a mo^.t ca'ch bu+'c thie^'t. To^i kho^ng no'i ra(`ng da^n chu? ho'a la` thuo^'c tri. ba'ch be^.nh, co`n pha?i la`m nhu+~ng vie^.c kha'c nu+~a mo+'i d-u+a d-a^'t nu+o+'c le^n con d-u+o+`ng pha't trie^?n nhu+ mo.i ngu+o+`i d-e^`u mong muo^'n, mo+'i ru+?a d-u+o+.c ca'i nhu.c nghe`o kho^? va` tu.t ha^.u\. Nhu+ng da^n chu? ho'a la` d-ie^`u kie^.n kho^ng the^? thie^'u, d-ie^`u kie^.n d-a^`u tie^n d-e^? d-a?m ba?o su+. pha't trie^?n cu?a d-a^'t nu+o+'c. Khi ngu+o+`i da^n kho^ng co' tu. do tu+ tu+o+?ng, tu+. do ngo^n lua^.n, tu+. do ba'o chi', tu+. do la^.p ho^.i, tu+'c nhu+~ng quye^`n tu+. do to^'i thie^'u cu?a mo^.t che^' d-o^. da^n chu?, thi` mo.i ba`n lua^.n ve^` su+. pha't trie^?n cu?a d-a^'t nu+o+'c, ve^` hie^.n d-a.i ho'a d-a^'t nu+o+'c chi? la` vo^ i'ch.
Bo+`i vi`, nhu+ d-a~ no'i o+? tre^n, chi? co' nhu+~ng quye^`n tu+. do na`y mo+'i ta.o ne^n d-u+o+.c su+'c ma.nh tri' tue^. toa`n da^n to^.c, va` chi? co' su+'c ma.nh na`y mo+'i d-u+a to+'i su+. pha't trie^?n cu?a d-a^'t nu+o+'c.
Ta^'t ca? nhu+~ng d-ie^`u to^i vu+`a no'i la` hoa`n toa`n phu` ho+.p vo+'i Hie^'n pha'p 1992 cu?a nu+o+'c ta, trong d-o' d-a~ quy d-i.nh ro~ ca'c quye^`n tu+. do a^'y\. Va^'n d-e^` ba^y gio+` la` nghie^m chi?nh thu+.c hie^.n Hie^'n pha'p na`y\.
Bo^'n
MO^T VA`I D-IE^`U TO'M TA('T VA` KE^'T LUA^.N
1-VE^` TI`NH HI`NH
1-Ta ca^`n co' mo^.t ca'i nhi`n to^?ng qua't ve^` TI`NH TRA.NG D-A^'T NU+O+'C. D-a^'t nu+o+'c ta vo^'n la` mo^.t trong so^' i't nu+o+'c nghe`o kho' va` la.c ha^.u nha^'t the^' gio+'i, la.i pha?i tra?i qua ho+n 30 na(m chie^'n tranh ta`n kho^'c lie^n mie^n. The^m va`o d-o' do nhie^`u ly' do, nhu+~ng na(m d-a^`u cu?a tha^.p nie^n 80 d-a^'t nu+o+'c ta d-a~ o+? be^n bo+` vu+.c tha(?m. Cuo^.c d-o^?i mo+'i kho+?i pha't tu+` na(m 1986 d-a~ d-u+a nu+o+'c ta ra xa kho?i bo+` vu+.c tha(?m d-o'\. Ho+n 10 na(m ta da~ co' mo^.t so^' tha`nh ti'ch va` tie^'n bo^., nhu+ng ve^` co+ ba?n NU+O+'C TA VA^~N LA` MO^T D-A^'T NU+O+'C NGHE`O KHO^? VA` LA.C HA^.U\. Mo^.t so^' thay d-o^?i to^'t o+? mo^.t so^' tha`nh pho^' chi? mo+'i la` da^'u hie^.u cu~a mo^.t bu+o+'c tie^'n bo^. bu+o+'c d-a^`u\. Nhu+ng d-o' la` nhu+~ng d-ie^`u kie^.n to^'t d-e.p d-e^? ta d-u+a d-a^'t nu+o+'c ta pha't trie^?n le^n !
Ta d-ang pha't trie^?n mo^.t ca'ch d-a^`y nga^.p ngu+`ng ba^'t tra('c va` phu+'c ta.p, xa~ ho^.i ta d-ang ga(.p pha?i nhu+~ng te^. na.n va` be^.nh hoa.n nguy hie^?m. Tinh tha^`n chung ca'c ta^`ng lo+'p nha^n da^n la` thie^'u lo`ng tin, tho+` o+, na(.ng ve^` vi. ky?, thie^'u mo^.t hu`ng khi' ye^u nu+o+'c d-e^? d-a^?y d-a^'t nu+o+'c le^n. Ca^`n pha?i nhi`n ti`nh hi`nh vo+'i con ma('t kha'ch quan, toa`n cu.c va` bi`nh ti~nh nhu+ va^.y, tu+` d-o' ma` xem xe't, toan ti'nh bu+o+'c d-i le^n cho tha^.t thi'ch ho+.p.
2-Ta d-ang d-u+'ng tru+o+'c hai nguy co+ hie^?m a'c:
a) Ne^'u kho^ng ra kho?i ca'i bu`ng nhu`ng, be^.nh hoa.n thi` se~ bi. su.p d-o^?, ma` la` mo^.t su+. su.p d-o^? kho^ng ai cu+'u no^?i\.
b) Ne^'u cu+' d-e^? bu`ng nhu`ng ke'o da`i thi` ti`nh hi`nh xa~ ho^.i se~ ma^'t o^?n d-i.nh nga`y ca`ng lo+'n, D-a?ng la.i buo^.c pha?i d-o^'i pho', d-a`n a'p va` cuo^'i cu`ng CU~NG TAN RA~\. Nguy co+ hie^.n nay la` cu+.c ky` nghie^m tro.ng, kho^ng pha?i la` nha^.n d-i.nh 4 nguy co+ "nhe. nha`ng" nhu+ tru+o+'c"
-Tu.t ha^.u u+\? Kho^ng pha?i nguy co+ ma` la` ta d-ang tu.t tha^.t.
-Tham nhu~ng u+\? Kho^ng pha?i la` nguy co+ ma` d-ang la` quo^'c na.n.
-Ke? thu` be^n ngoa`i u+\? Kho^ng co' gi` ro~ re^.t, chi? co' ta d-ang tu+. la`m ha.i ta\.
-Che^.nh hu+o+'ng u+\? Hu+o+'ng na`o\? Hu+o+'ng tu+ ba?n chu? nghi~a u+\? -The^' la` pha?n d-o^.ng, pha?n ca'ch ma.ng?- Hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a u+\? D-a^'y la` tha^'t ba.i, la` ngo~ cu.t ! Ta d-a~ co' hu+o+'ng ro~ d-a^u ma` che^.ch, ta d-ang che^.ch choa.ng.
3-Ho^.i nghi. trung u+o+ng 4 d-e^` ra "pha't huy no^.i lu+.c" d-o' la` mo^.t tie^`n d-e^` d-u'ng. Nhu+ng pha?i na^ng kha^?u hie^.u d-o' le^n tha`nh ra nhu+~ng tu+ tu+o+?ng chie^'n lu+o+.c va` tu+ tu+o?ng chung, kho^ng pha?i o+? mu+'c chie^'n thua^.t cu+'u nguy, kho^ng pha?i chi? la` kinh te^'\. Ca^`n quan nie^.m:
-No^.i lu+.c go^`m kinh te^' (vo^'n trong da^n, ta`i na(ng kinh doanh, ta`i nguye^n d-a^'t nu+o+'c, lao d-o^.ng), chi'nh tri., va(n ho'a (tu+. do, da^n chu? tha^.t su+. va` ro~ ra`ng), tri' tue^. va` ta`i na(ng (cu~ng ye^u ca^`u tu+. do da^n chu?). Vi` va^.y, pha't huy no^.i lu+.c pha?i da^n chu? ho'a ma.nh me~, da^n chu? ho'a ma.nh me~ se~ ta.o ne^n hu`ng khi' ye^u nu+o+'c, ru+?a nhu.c nghe`o kho^?, la.c ha^.u, ta`i na(ng no+? ro^., no^.i lu+.c se~ pha't trie^?n ma.nh me~\.
-Ta kho^ng ne^n so+. co' giai ca^'p tu+ sa?n, ma` pha?i ta.o mo.i d-ie^`u kie^.n d-e^? hi`nh tha`nh mo^.t ta^`ng lo+'p kinh doanh gio?i\. D-o' cu~ng la` mo^.t no^.i lu+.c.
Tre^n co+ so+? quan nie^.m d-o', ma` d-ie^`u chi?nh hu+o+'ng d-i cho phu` ho+.p vo+'i ca'c tra`o lu+u va` kinh nghie^.m the^' gio+'i\. Cha('c cha('n ta se~ tie^'n ma.nh kho^ng ca^`n nhie^`u kha^?u hie^.u\.
Muo^'n d-u+o+.c nhu+ va^.y, thi` D-a?ng la` ye^'u to^' quye^'t d-i.nh: D-a?ng pha?i to^? chu+'c tha?o lua^.n nhu+~ng va^'n d-e^` chung va` co' nhie^`u phu+o+ng a'n.
Ca^`n xa'c d-i.nh mo^.t tu+ tu+o+?ng chi? d-a.o bao tru`m cao nha^'t la` "Pha't trie^?n d-a^'t nu+o+'c la` thie^ng lie^ng nha^'t, cao nha^'t, ho+n ba^'t cu+' ca'i gi` kha'c". Ba?o d-a?m su+. la~nh d-a.o cu?a D-a?ng cu~ng ca^`n na(`m trong tu+ tu+o+?ng chi? d-a.o d-o' va` D-a?ng ca^`n la`m tro`n vai tro` quye^'t d-i.nh cu?a mi`nh ba(`ng pha?i kie^n quye^'t, chu? d-o^.ng tu+. d-o^?i mo+'i. Nhu+ the^', vai tro` cu?a D-a?ng ca`ng d-u+o+.c ba?o d-a?m, kho^ng nhu+~ng the^', ca`ng d-u+o+.c na^ng cao !!
Xin no'i tie^'p ve^` D-a?ng
NO'I VE^` D-A?NG
1- Ca^`n kha(?ng d-i.nh la` D-a?ng co^.ng sa?n Vie^.t Nam d-a~ co' vai tro` tuye^.t vo+`i trong cuo^.c d-a^'u tranh da`nh d-o^.c la^.p va` tho^'ng nha^'t nu+o+'c nha`\. Giai d-oa.n na`y D-a?ng d-u+o+.c to^? chu+'c va` hoa.t d-o^.ng theo nhu+~ng nguye^n ly' xa^y du+.ng D-a?ng chie^'n d-a^'u\. D-ie^`u d-o' d-a~ ta.o cho D-a?ng mo^.t su+'c ma.nh chie^'n d-a^'u vo^ d-i.ch va` D-a?ng d-a~ cu`ng nha^n da^n chie^'n d-a^'u oanh lie^.t da`nh tha('ng lo+.i lo+'n.
Nhu+~ng nguye^n ly' phu` ho+.p vo+'i ti`nh the^' ca'ch ma.ng vo~ trang va` chie^'n tranh thi` nhu+ the^'\. Nhu+ng trong ti`nh the^' xa^y du+.ng trong ho`a bi`nh ma` ma'y mo'c a'p du.ng nhu+~ng nguye^n ly' d-o' thi` ta.o ra nhie^`u ye^'u to^' la`m suy ye^'u su+'c ma.nh cu?a D-a?ng va` la`m cho D-a?ng xa da^`n nha^n da^n, ma^'t da^`n lo`ng tin trong nha^n da^n.
2- Nay co' ca^u ho?i cu?a nhie^`u the^' he^. d-a(.t ra (va` nhie^`u ho+n la` o+? the^' he^. la~o tha`nh) la`: Ta.i sao D-a?ng bay gio+` kha'c D-a?ng nga`y xu+a\? Ca'i kha'c ro~ ra`ng la`:
a) Nga`y xu+a D-a?ng Vo+'i Da^n La` Mo^.t, nguye^.n vo.ng, y' chi' cu?a tu+`ng d-a?ng vie^n cu~ng la` y' chi', nguye^.n vo.ng cu?a mo^~i ngu+o+`i da^n. D-a?ng so^'ng trong da^n, D-a?ng la` da^n, da^n nuo^i D-a?ng, ba?o ve^. D-a?ng, chia se? ngo.t bu`i, chia d-a.n, chia ma'u vo+'i D-a?ng. Vi` va^.y tha^.t to^'t d-e.p. Ai d-a~ so^'ng qua d-e^`u tha thie^'t, tie^'c nuo^'i mo^'i quan he^. d-o'\.
b) Nga`y nay D-a?ng Vo+'i Da^n La` Hai. D-a?ng la` ai\? D-a?ng la` nhu+~ng ngu+o+`i cai tri. co' quye^`n lu+.c, cai tri. da^n va` da^n va^~n nhu+ nga`y xu+a, la` nhu+~ng ngu+o+`i bi. cai tri., tha^'p co^? be' ho.ng.
Ngay trong D-a?ng cu~ng chia tha`nh hai: Mo^.t lo+'p d-a?ng vie^n la~nh d-a.o co' quye^`n lu+.c va` quye^`n lu+.c cao ho+n, co`n d-a so^' d-a?ng vie^n thu+o+`ng va^~n chi? so^'ng vo+'i nguye^n ta('c da^n chu? ta^.p trung: chi? bie^'t qua'n trie^.t ca'c d-u+o+`ng lo^'i, chi'nh sa'ch, nghi. quye^'t, chi? thi., va` cha^'p ha`nh vo^ d-ie^`u kie^.n. Kho^ng co' d-ie^`u kie^.n ba`n ba.c, va` kho^ng the^? ba`n lua^.n gi` d-u+o+.c (ke^? ca? ca'c d-a?ng vie^n la~o tha`nh).
Ta.i sao la.i co' ti`nh hi`nh Mo^.t Tha`nh Hai nhu+ va^.y\?
Xin ta.m tho+`i ly' gia?i:
1- Tru+o+'c d-a^y, nhie^.m vu. chung cu?a mo.i ngu+o+`i la` d-a^'u tranh cho d-o^.c la^.p, tho^'ng nha^'t. Nga`y nay, ngu+o+`i co' nhie^.m vu. la~nh d-a.o, cai tri., ngu+o+`i co' nhie^.m vu. phu.c tu`ng su+. cai tri.\.
2- Le~ ra, tu+` cho^~ D-A?NG-DA^N, da`nh d-u+o+.c chi'nh quye^`n ro^`i thi` D-a?ng ca^`n thie^'t pha?i co' mo^.t tho+`i gian la` D-A?NG-NHA` NU+O+'C, ro^`i khi Nha` nu+o+'c d-a~ lo+'n ma.nh thi` D-a?ng la.i pha?i ta'ch ra va` tro+? la.i la` D-A?NG-DA^N, chi? la`m vie^.c la~nh d-a.o chi'nh tri. tho^i, co`n vie^.c qua?n ly', cai tri. va` chuye^n mo^n la` vie^.c cu?a nha` nu+o+'c, d-e^? nha` nu+o+'c la`m, ma` trong Nha` nu+o+'c cu~ng d-a~ co' nhie^`u d-a?ng vie^n ro^`i\. Nhu+ng ta d-a~ kho^ng la`m the^', ta cu+' la`m D-A?NG -NHA` NU+O+'C ma~i\.
Tha^.t la` phu'c lo+'n cho d-a^'t nu+o+'c va` cho ca? nhu+~ng d-a?ng vie^n d-a~ suo^'t d-o+`i vi` D-a?ng, ne^'u D-a?ng nhi`n ro~ ti`nh hi`nh, tu+. mi`nh d-o^?i mo+'i, tu+. mi`nh chu? d-o^.ng ca?i ca'ch, ne^'u kho^ng ha^.u qua? tha^.t kho' lu+o+`ng.
The^m va`o d-o', ca'c d-a?ng vie^n cu?a nu+o+'c ta, d-a(.c bie^.t ca'c d-a?ng vie^n co' vi. tri' la~nh d-a.o cao, d-e^`u bi. tie^m nhie^~m ra^'t na(.ng ne^` (ma` kho^ng bie^'t) ta^m ly' tie^?u no^ng (nho? nhen, tu?n mu?n, ke`n cu+.a, ganh ty.) va` ta^m ly' tho'i xa^'u cu?a xa~ ho^.i phong kie^'n (hie^'u danh, d-a(?ng ca^'p). The^' trong cuo^.c so^'ng cu+' "D-a?ng ho'a" va` "Lenin ho'a" ca'c ta^m ly' va` tho'i xa^'u d-o' d-e^? "d-a^'u tranh". Vi` va^.y, kho^ng the^? cha^'m du+'t d-u+o+.c ti`nh tra.ng "ma^'t d-oa`n ke^'t" va` ca'c thu+' va^.n d-o^.ng "xa^y du+.ng D-a?ng" d-e^`u tro+? tha`nh hi`nh thu+'c mo^.t ca'ch tha?m ha.i\. Ta co' ra^'t nhie^`u "D-a?ng bo^. trong sa.ch, vu+~ng ma.nh" ma` ti`nh hi`nh te^. na.n, be^.nh hoa.n xa~ ho^.i, kho^ng gia?m la.i cu+' ta(ng le^n.
3-Khi D-A?NG- DA^N (D-a?ng va` Da^n la` mo^.t) thi` phu+o+ng thu+'c la~nh d-a.o cu?a D-a?ng la` toa`n die^.n, trie^.t d-e^?\. nay pha?i "thay d-o^?i phu+o+ng thu+'c la~nh d-a.o", nhu+ nhie^`u nghi. quye^'t cu?a D-a?ng d-a~ no'i thi` phu+o+ng thu+'c la~nh d-a.o cu?a D-a?ng ca^`n d-o^?i mo+'i\.
Tie^'c thay, hie^.n nay D-a?ng la` D-a?ng Tri., La.i D-o^.c To^n, kho^ng co' ba^'t cu+' mo^.t co+ che^' gia'm sa't na`o, kho^ng co' ba^'t cu+' mo^.t lu+.c lu+o+.ng gia'm sa't na`o, ke^? ca? nhu+~ng ngu+o+`i o+? trong D-a?ng. D-a~ d-o^.c to^n thi` ta^'t ye^'u d-i to+'i lo^.ng quye^`n.
Ca^`n pha?i thu+.c hie^.n phu+o+ng thu+'c:
D-a?ng Chi? Ne^n La` La~nh D-a.o Chi'nh Tri.,co`n ca'c to^? chu+'c kha'c: Chi'nh phu?, Quo^'c ho^.i, Ma(.t tra^.n pha?i co' nhie^.m vu. va` co^ng vie^.c cu?a mi`nh. Ca'c to^? chu+'c d-o' pha?i d-o^.c la^.p gia?i quye^'t la^'y vie^.c cu?a mi`nh. Sinh hoa.t cu?a D-a?ng tru+o+'c d-a^y chu? ye^'u la` "qua'n trie^.t, cha^'p ha`nh" thi` nay sinh hoa.t D-a?ng ne^n chu? ye^'u la` ba`n lua^.n, tha?o lua^.n trong D-a?ng, tha?o lua^.n vo+'i Da^n (qua tu+. do ngo^n lua^.n, tu+. do ba'o chi', xua^'t ba?n)
Nhu+ va^.y, vai tro` cu?a D-a?ng kho^ng gia?m, kho^ng ma^'t, ma` la.i ca`ng d-u+o+.c cu?ng co^' va` na^ng cao\. Ne^'u cu+' giu+~ ma~i ca?nh D-A?NG-NHA` NU+O+'C thi` da^n nga`y ca`ng xa D-a?ng, uy ti'n va` vai tro' cu?a D-a?ng nga`y ca`ng tha^'p va` ma^'t da^`n.
Hie^.n nay,co' the^? no'i mo^.t ca'ch cha('c cha('n ra(`ng, kho^ng co' mo^.t the^' lu+.c na`o o+? trong nu+o+'c hay ngoa`i nu+o+'c co' the^? pha' d-u+o+.c D-a?ng co^.ng sa?n Vie^.t Nam. Chi? co' D-a?ng tu+. mi`nh kho^ng thi'ch u+'ng la`m suy ye^'u mi`nh tho^i\.
Muo^'i gia?i quye^'t ca'c va^'n d-e^` tre^n thi` vie^.c co^'t tu+? la` pha?i da^n chu? ho'a\. Da^n chu? ho'a la` la`m tu+`ng bu+o+'c, co' nhu+~ng vie^.c "ca^`n la`m ngay:. Xin ke`m d-a^y mo^.t phu. lu.c ve^` hai vie^.c ca^`n la`m ngay\.
Cuo^'i 1997 d-a^`u 1998
Tra^`n D-o^.
Phu. Lu.c :
Hai Vie^.c Ca^`n La`m Ngay D-e^? Thu+.c Ha`nh Da^n Chu?
D-e^? thu+.c hie^.n mo^.t ne^`n da^n chu? tie^'n bo^. la`m cho d-a^'t nu+o+'c co' the^? sa'nh ngang vo+'i the^' gio+'i, kho^ng ca^`n la`m nhie^`u vie^.c phu+'c ta.p, ca^`n nhie^`u tho+`i gian ma` chi? ca^`n la`m hai vie^.c d-o+n gia?n ra^'t hie^.n thu+.c va` kha? thi, d-o' la` nhu+~ng d-ie^`u d-a~ ghi trong Hie^'n pha'p, ma` ta chu+a thu+.c hie^.n.
1-Ban ha`nh mo^.t che^' d-o^., mo^.t bo^. lua^.t ve^` tu+. do tu+ tu+o+?ng, tu+. do ngo^n lua^.n va` do d-o' ta^'t ye^'u la` pha?i tu+. do ba'o chi' va` tu+. do xua^'t ba?n.
Thu+.c hie^.n vie^.c na`y, chi? ca^`n bo^? xung hoa(.c thay d-o^?i hai bo^. lua^.t d-a~ co' la` lua^.t ba'o chi' va` lua^.t xua^'t ba?n. Hai lua^.t d-a~ co' na`y d-e^`u d-a~ d-i ngu+o+.c la.i tinh tha^`n va` lo+`i va(n cu?a Hie^'n phap 1992 va` ca? ca'c ba?n Hie^'n pha'p co' tru+o+'c, nha^'t la` Hie^'n pha'p 1946. Ba^y gio+` ca^`n co' lua^.t cho phe'p tu+ nha^n co' quye^`n ra ba'o chi' va` la^.p nha` xua^'t ba?n chi? ca^`n tho^ng ba'o cho co+ quan nha` nu+o+'c va` cha^'p ha`nh mo.i lua^.t le^. cu?a nha` nu+o+'c, kho^ng pha?i xin phe'p ai\. D-o' la` d-ie^`u ma` nha^n da^n ta d-a~ co' ngay trong tho+`i Pha'p thuo^.c. Ga^`n d-a^y anh Nguye^~n Va(n Tra^'n d-a~ vie^'t mo^.t cuo^'n sa'ch da`i "Gu+?i Quo^'c Ho^.i va` Me." cu~ng chu? ye^'u no'i co' d-ie^`u na`y va` to? lo`ng u+o+'c vo.ng sao cho nha^n da^n ta d-u+o+.c Da^n Chu? Ba(`ng Tho+`i Pha'p Thuo^.c ! Tha^.t mi?a mai, ba'o chi' se~ d-u+o+.c d-o^.c la^.p vo+'i Nha` nu+o+'c, kho^ng bi. ba^'t cu+' mo^.t su+. chi? d-a.o, kie^?m soa't na`o\. Lua^.t cu?a ta (d-a~ co') nha^'n ma.nh d-ie^`u "kho^ng kie^?m duye^.t tru+o+'c khi in", la`m nhu+ d-o' la` chu+'ng to? su+. da^n chu? nghe^ go+'m. Thu+.c ra ca'c co+ che^' "tho^'ng nha^'t qua?n ly'" ba'o chi' cu?a D-a?ng va` Nha` nu+o+'c (chu? ye^'u la` o+? ca'c ca^'p u?y va` co+ quan cu?a D-a?ng) co`n gay ga('t va` nga(.t nghe`o ho+n ha`ng nga`n la^`n la` co' kie^?m duye^.t". Vi` co' kie^?m duye^.t thi` ti`nh hi`nh no' la.i ro~ ra`ng va` so`ng pha(?ng, ho+n ra^'t nhie^`u la^`n lo^'i kie^?m duye^.t vo^ hi`nh.
-Thu+.c hie^.n d-ie^`u na`y, tru+o+'c he^'t la` thu+.c hie^.n d-u+o+.c vie^.c "Nha^n da^n co' tie^'ng no'i thu+.c su+." va` tie^'ng no'i na`y tru+o+'c he^'t la` tie^'ng no'i cu?a ca'c ta^`ng lo+'p tri' thu+'c va` la~o tha`nh, co' tie^'ng no'i na`y d-u+o+.c pha't bie^?u ma.nh me~ thi` se~ co' mo^.t lu+.c lu+o+.ng d-o^ng d-a?o gia'm sa't, nga(n cha(.n na.n tham nhu~ng va` ca'c tie^u cu+.c kha'c ma` ta co' la^.p ha`ng tra(m, nga`n co+ quan U?y ban, Ho^.i d-o^`ng... cu~ng kho^ng co' ta'c du.ng ba(`ng ma` la`m cho tham nhu~ng ca`ng phu+'c ta.p the^m.
-Co' tie^'ng no'i kie^?u na`y la` thu+.c hie^.n vie^.c gia'm sa't ca'c co+ quan nha` nu+o+'c, va` ca? ca'c co+ quan D-a?ng (va` nha^'t la` ca'c co+ quan D-a?ng hie^.n nay kho^ng chi.u ba^'t cu+' mo^.t su+. gia'm sa't na`o, va` d-a~ co' nhie^`u bie^?u hie^.n lo^.ng quye^`n, muo^'n la`m ngu+o+.c la`m xuo^i the^' na`o, no'i ngu+o+.c, no'i xuo^.i the^' na`o cu~ng d-u+o+.c, cu~ng ba('t ngu+o+`i ta pha?i theo) co' su+. gia'm sa't na`y mo+'i thu+.c hie^.n d-u+o+.c d-u'ng kha^?u hie^.u:
Do da^n, cu?a da^n, vi` da^n
Da^n bie^'t, da^n ba`n, da^n la`m, da^n kie^?m tra\.
Quo^'c ho^.i hie^.n nay kho^ng la`m d-u+o+.c vie^.c gia'm sa't Chi'nh phu?, kho^ng thu+.c hie^.n d-u+o+.c chu+'c na(ng "quye^'t d-i.nh ca'c va^'n d-e^` quan tro.ng cu?a d-a^'t nu+o+'c" ma` thu+o+`ng bi. Chi'nh phu? "tie^`n tra?m ha^.u ta^'u", bi. d-o^.ng. Quo^'c ho^.i la`m ra lua^.t, nhu+ng la`m ra lua^.t d-e^? la`m gi`, ne^'u co' nhie^`u ngu+o+`i cu+' la`m ngu+o+.c la.i lua^.t, la`m sai lua^.t, ma` Quo^'c ho^.i d-a`nh ba^'t lu+.c kho^ng co' l+o+`i nga.i ra(`ng tu+. do ba'o chi' thi` se~ tu+. do lung tung, lo^.n xo^.n , ke? xa^'u ki'ch d-o^.ng, ke? thu` lo+.i du.ng, la`, ma^'t o^?n d-i.nh chi'nh tri.\. Su+. so+. ha~i d-o' la` kho^ng ca(n cu+'\. Su+. vie^.c o+? Tha'i Bi`nh ve^` co+ ba?n la` xua^'t pha't tu+` nguye^n vo.ng chi'nh d-a'ng, va` su+. ba^'t bi`nh cu~ng chi'nh d-a'ng cu?a nha^n da^n.
Ne^'u ta cu+' thie^'u da^n chu? thi` co' nhie^`u ke? d-i.ch se~ ki'ch d-o^.ng va` lo+.i du.ng ma.nh ho+n. Ne^'u ta thu+.c thi da^n chu?, thi` chi'nh la` mo^.t d-o`n d-a'nh ma.nh va`o ca'c the^' lu+.c thu` d-i.ch va` ga^y d-u+o+.c nhie^`u ca?m ti`nh vo+'i nha^n da^n the^' gio+'i\. Tri`nh d-o^. da^n chu? the^' gio+'i d-a~ tie^'n to+'i tri`nh d-o^. ba^`u cu+? tu+. do va` pho^? bie^'n, nha^n da^n co' quye^`n pha?n d-o^'i ca'c bo^. lua^.t du+. kie^'n tho^ng qua, tuye^n bo^' kho^ng cha^'p ha`nh d-a.o lua^.t na`o d-a~ tho^ng qua ma` a?nh hu+o+?ng xa^'u d-e^'n quye^`n lo+.i nha^n da^n.
Trong ti`nh hi`nh d-o', thu+.c thi da^n chu? ro^.ng ra~i va` ma.nh me~ la` ta ti'ch cu+.c ho`a nha^.p va`o the^' gio+'i\.
Trong khi ta d-a~ co' 400 to+` ba'o trong ca'c to^? chu+'c "d-u+o+.c tho^'ng nha^'t qua?n ly'", ne^'u co' 1,2 to+` ba'o d-o^.c la^.p thi` sinh hoa.t tu+ tu+o+?ng cu?a xa~ ho^.i se~ so^i d-o^.ng va` to^'t d-e.p ho+n, ca'c ba^.c tri' thu+'c, ca'c vi. la~o tha`nh co' cho^~ pha't bie^?u y' kie^'n. D-a?ng va` Nha` nu+o+'c co' nhie^`u d-ie^?m tham kha?o va` nga(n ngu+`a, D-a?ng va` Nha` nu+o+'c se~ to^'t d-e.p ho+n le^n, kho^ng ca^`n co' nhu+~ng vu. a'n ga^y xo^n xao nhu+ vu. Hoa`ng Minh Chi'nh, Ha` Sy~ Phu va` vu. d-ang qua?n thu'c nha` tho+ Bu`i Minh Quo^'c.
cho ra(`ng thu+.c ha`nh da^n chu?, se~ ma^'t o^?n d-inh chi'nh tri la` su+. ngu+o+.c d-o+`i. Chi? co' ma^'t da^n chu?, mo+? ro^.ng tham nhu~ng, mo+'i la`m cho xa~ ho^.i, nha^n da^n a^'m u+'c, ba^'t bi`nh, tu+` d-o' xa~ ho^.i kho^ng the^? o^?n d-i.nh d-u+o+.c.
2-Va^'n d-e^` thu+' hai: Va^'n d-e^` ba^`u cu+?
Ba^`u cu+? va` u+'ng cu+? la` mo^.t the^? che^' then cho^'t quan tro.ng cu?a che^' d-o^. da^n chu?\. Thu+.c hie^.n da^n chu? ta^.p trung cu~ng pha?i qua ba^`u cu+?, u+'ng cu+?\. Ba^`u cu+? ca`ng to^'t, ca`ng chi'nh xa'c thi` che^' d-o^. da^n chu? ta^.p trung ca`ng vu+~ng ma.nh. Ho+n ba^'t cu+' mo^.t lo+`i ke^u go.i na`o ! Kho^ng the^? kho^ng nhi`n qua ti`nh hi`nh ba^`u cu+?, u+'ng cu+? cu?a ta hie^.n nay\. Ta d-ang no'i nhie^`u d-e^'n "da^n chu? tru+.c tie^'p" va` "da^n chu? d-a.i bie^?u", ba`n ve^` d-ie^`u d-o' kho^ng co' y' nghi~a gi`, ma` nhi`n qua va`o ti`nh hi`nh ba^`u cu+?, u+'ng cu+? cu?a ta d-e^? d-e^` xua^'t mo^.t the^? che^' to^'t ho+n, thi` hay ho+n.
Ti`nh hi`nh ba^`u cu+? va` u+'ng cu+? cu?a ta co' ma^'y ne't to'm ta('t ma` nha^n da^n ai cu~ng bie^'t, ai cu~ng kho^ng ta'n tha`nh, nhu+ng cu+' pha?i la`m theo:
-Ra^'t coi tro.ng co+ ca^'u, d-i.nh co+ ca^'u xong mo+'i ti'nh d-e^'n nha^n su+.\. Trong co+ ca^'u thi` pha?i tho?a ma~n nhie^`u ca^n d-o^'i:
-D-a?ng vie^n, kho^ng d-a?ng vie^n, d-i.a phu+o+ng, da^n to^.c, nam, nu+~, tuo^?i tre?\. Trong khi do^`n su+'c lu+.c va`o vie^.c co+ ca^'u, ta^'t ye^'u la` ra^'t i't chu' tro.ng d-e^'n cha^'t lu+o+.ng ngu+o+`i u+'ng cu+?\.
-Vie^.c d-e^` ra tie^u chua^?n thu+o+`ng la` chung chung, mo+ ho^`, hie^?u the^' na`o cu~ng d-u+o+.c, kho^ng co' nhu+~ng ye^u ca^`u kie^?m chu+'ng cu. the^?\. Ti`nh hi`nh na`y ra^'t kho' cho ngu+o+`i ba^`u cu+? ca^n nha('c va` lu+.a cho.n. Mo.i ngu+o+`i d-e^`u "d-i ba^`u cho xong vie^.c" ma(.c cho ca'c phu+o+ng tie^.n tuye^n truye^`n ve^` "nga`y ho^.i", nhu+ng kho^ng ai tha^'y trong lo`ng mi`nh mo^.t ty' "nga`y ho^.i" na`o\.
-Mo.i phu+o+ng a'n nha^n su+. d-e^`u do mo^.t trung ta^m xe^'p d-a(.t, chi? d-a.o\. Ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i d-i ba^`u chi? bie^'t la`m theo\. Da^n d-a~ co' ca^u: "D-a?ng cu+?, da^n ba^`u", nhu+ va^.y thi` ta ho^ "da^n la`m chu?", nhu+ng thu+.c ra chi? co' D-a?ng la`m chu? tho^i\.
-Tuye^n bo^' cho "u+'ng cu+? tu+. do", nhu+ng kho^ng mo^.t u+'ng cu+? vie^n tu+. do na`o d-u+o+.c d-o^.c la^.p. Ke^'t qua? thu+o+`ng chi? co' va`i ngu+o+`i, go.i la` u+'ng cu+? tu+. do, nhu+ng thu+o+`ng la` kho^ng bao gio+` tru'ng d-u+o+.c.
-Che^' d-o^. "hie^.p thu+o+ng" o+? Ma(.t tra^.n To^? Quo^'c la` mo^.t che^' d-o^. cha('t lo.c ra^'t hu+~u hie^.u d-e^? ga.t ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i u+'ng cu+? tu+. do kho^ng d-e^? ho. co' co+ ho^.i lo.t va`o danh sa'ch. Ai cu~ng bie^'t the^', ne^n nhie^`u ngu+o+`i du' co' muo^'n ra la`m vie^.c cho da^n cho nu+o+'c, cu~ng cha'n na?n ma` co la.i kho^ng muo^'n d-ua tranh. Vie^.c quy d-i.nh o+? Quo^'c ho^.i, chi? co' 80% d-a?ng vie^n la` chu+'ng to? mo^.t thie^.n chi' cu?a D-a?ng. Nhu+ng the^' gio+'i ho. nha^.n xe't: 70 trie^.u da^n chi? co' 20% d-a.i bie^?u trong quo^'c ho^.i, co`n 2-3 trie^.u d-a?ng vie^n la.i co' d-e^'n 80% d-a.i bie^?u\. D-o' kho^ng pha?i la` ho. no'i xa^'u, ho. ki'ch d-o^.ng, ma` ho. no'i le^n mo^.t su+. tha^.t. Theo ca'ch nhi`n cu?a ho., ta kho^ng ta'n tha`nh ca'ch nhi`n d-o', nhu+ng cu~ng cha(?ng la`m ca'ch na`o thay d-o^?i d-u+o+.c su+. tha^.t d-o'\.
D-o' la` chu? ye^'u no'i ve^' cuo^.c ba^`u cu+? Quo^'c ho^.i, nhu+ng che^' d-o^. ba^`u cu+? cu?a ta o+? trong D-a?ng hay ngoa`i D-a?ng, o+? ba^'t cu+' ca^'p na`o cu~ng d-a.i kha'i the^' ca?\. Tuye^.t nhie^n, kho^ng the^? coi d-o' la` mo^.t che^' d-o^. ba^`u cu+? da^n chu?\.
To^i d-e^` nghi. mo^.t che^' d-o^. ba^`u cu+?, u+'ng cu+? co' ma^'y d-ie^?m nhu+ sau, ta.m d-a(.t te^n la` "BA^`U CU+? NHIE^`U VO`NG" co' the^? thu+.c hie^.n o+? mo.i ca^'p, mo.i nga`nh:
1-Vie^.c gio+'i thie^.u u+'ng cu+? vie^n, kho^ng ne^n ha.n che^' o+? mo^.t so^' co+ quan co' quye^`n lu+.c, ma` ne^n thu+.c hie^.n: nhie^`u vo`ng gio+`i thie^.u:
Vo`ng mo^.t: Co^ng bo^' ye^u ca^`u cu?a u+'ng cu+? vie^n (thay cho d-e^` ra tie^u chua^?n) to^i xin no'i sau, ye^u ca^`u mo.i ngu+o+`i co' lie^n quan gio+'i thie^.u danh sa'ch. Ta^'t nhie^n su+. gio+'i thie^.u se~ d-u+a ra mo^.t so^' lu+o+.ng kho^?ng lo^`\. Vi' du. ca^`n co' 10 ngu+o+`i, thi` danh sa'ch gio+'i thie^.u co' the^? le^n ha`ng nga`n.
Vo`ng hai: Tre^n ke^'t qua? cu?a su+. gio+'i thie^.u d-o', co^ng bo^' ro^.ng ra~i (d-e^'n kha('p mo.i ngu+o+`i co' lie^n quan) va` ye^u ca^`u no'i ro~ la` chi? ca^`n ba^`u co' 10 ngu+o+`i va^.y mo.i ngu+o+`i gio+'i thie^.u ha~y lu+.a cho.n trong so^' ha`ng nga`n ngu+o+`i d-o' la^'y ra mo^.t danh sa'ch d-o^. 30 ngu+o+`i\. Va` ye^u ca^`u gio+'i thie^.u la.i la^`n thu+' hai mo^.t danh sa'ch 30 ngu+o+`i\.
Sau khi tru+ng ca^`u the^' ro^`i, ta^'t nhie^n danh sa'ch va^~n co' the^? co' qua' nhie^`u, d-e^'n 80-100 thi` la.i tru+ng ca^`u la^`n thu+' ba, ye^u ca^`u mo.i ngu+o+`i ca(n cu+' va`o danh sa'ch d-a~ to^?ng ho+.p la^`n thu+' hai, cho.n mo^.t danh sa'ch gio+'i thie^.u 10 ngu+o+`i\. Sau d-o+.t na`y thi` so^' danh sa'ch co`n la.i d-o^. 20-30 ngu+o+`i hoa(.c 40-50 ngu+o+`i la` mo^.t so^' lu+o+.ng co' the^? cha^'p nha^.n, d-u+a ra tha`nh danh sa'ch ba^`u cu+?\. Ta^'t ca? mo.i bu+o+'c d-e^`u la`m co^ng khai, ta^'t ca? mo.i ngu+o+`i d-e^`u bie^'t va` d-e^`u theo do~i d-u+o+.c qua' tri`nh.
Nhu+ va^.y la` ta^'t ca? cu+? tri tham gia la^.p danh sa'ch u+'ng cu+? vie^n, ma` kho^ng pha?i ba^'t cu+' mo^.t su+. hie^.p thu+o+ng na`o, o+? co+ quan na`o ca?\. Co+ quan to^? chu+'c, hoa(.c co+ quan ba^`u cu+? chi? co`n vie^.c tha^?m tra tu+ ca'ch va` ye^u ca^`u cu?a mo^.t so^' u+'ng cu+? vie^n co' ha.n, va` kho^ng co`n pha?i va('t o'c ti`m u+'ng cu+? vie^n. Nhu+ the^' mo+'i bo? d-u+o+.c tu+ tu+o+?ng "co+ ca^'u" ma` vi` theo tu+ tu+o+?ng d-o' nhie^`u khi mo.i ngu+o+`i pha?i ba^`u nhu+~ng ngu+o+`i hoa`n toa`n kho^ng xu+'ng d-a'ng. Vo`ng 3, vo`ng 4 la` su+. ba^`u cu+? tre^n mo^.t danh sa'ch ma` ta^'t ca? ca'c cu+? tri d-a~ tham gia ca^n nha('c va` cho.n lu+.a\.
2-Ve^` ca'i go.i la` tie^u chua^?n u+'ng cu+? vie^n, to^i d-e^` nghi. bo? kha'i nie^.m tie^u chua^?n vi` d-a~ la` tie^u chua^?n thi` pha?i d-ong d-e^'m d-u+o+.c, d-a(`ng na`y ne^u nhu+~ng tie^u chua^?n vo+'i mo^.t con ngu+o+`i cu. the^? ma` co' nhie^`u ca'ch tri`nh ba^`y kha'c nhau thi` no' ra^'t mo+ ho^` va` ra^'t kho^ng chi'nh xa'c, no' chi? thi'ch ho+.p vo+'i su+. tu`y tie^.n cu?a nhu+~ng ngu+o+`i co' quye^`n lu+.c quye^'t d-i.nh: "Ye^u nhau cu? a^'u cu~ng tro`n", thay va`o d-o' ne^n d-e^` ra "ye^u ca^`u", d-a.i d-e^? nhu+:
Ye^u ca^`u ve^` d-u+'c:
-Kho^ng pha?n quo^'c, kho^ng pha.m to^.i, hoa(.c d-a~ pha.m to^.i nhu+ng d-a~ d-u+o+.c xo'a a'n
-Co' tinh tha^`n ta^.n tu.y vo+'i co^ng vie^.c
-Co' tinh tha^`n ti'ch cu+.c ho.c ta^.p luo^n ca^`u tie^'n
-Co' tinh tha^`n khie^m nhu+o+`ng, tha^n a'i va` quy' tro.ng mo.i ngu+o+`i
-A(n o+? tu+? te^' vo+'i o^ng ba`, cha me., vo+. con, va` nhu+~ng ngu+o+`i xung quanh.
-Hie^?u bie^'t va` to^n tro.ng d-a.o ly' la`m ngu+o+`i
-Co' lo`ng trung thu+.c, na(ng d-o^.ng trong co^ng vie^.c, bie^'t chi.u tra'ch nhie^.m ve^` y' kie^'n cu?a mi`nh
Ye^u ca^`u ve^` ta`i :
-Co' tri`nh d-o^. ho.c va^'n, co' tri`nh d-o^. kie^'n thu+'c, chuye^n mo^n, co' kinh nghie^.m trong co^ng ta'c chuye^n mo^n
-Co' tinh tha^`n khie^m to^'n, tra'ch nhie^.m cao d-o^'i vo+'i co^ng vie^.c
-Co' na(ng lu+.c thuye^'t phu.c va` d-o^.ng vie^n, thu hu't mo.i ngu+o+`i say su+a vo+'i co^ng ta'c chung.
-Co' chi'nh kie^'n ro~ ra`ng ve^` ca'c co^ng vie^.c mi`nh phu. tra'ch.
-Ve^` tuo^?i, ne^n ye^u ca^`u d-o^'i vo+'i ca^'p toa`n quo^'c, d-a.i bie^?u ca^`n tre^n 40 tuo^?i, d-o^'i vo+'i ca^'p du+o+'i va` co+ so+?, ye^u ca^`u tre^n 30 tuo^?i, kho^ng ne^n ti'nh chuye^.n "co+ ca^'u" nhu+~ng ngu+o+`i u+'ng cu+? tre^n du+o+'i 20 tuo^?i, thu+.c cha^'t la` hi`nh thu+'c thu+.c hie^.n tre? ho'a mo^.t ca'ch ma'y mo'c.
Nhu+~ng ye^u ca^`u tre^n kho^ng ca^`n pha^n ra pha^`n d-u+'c pha^`n ta`i, vi` theo ye^u ca^`u d-o' d-e^`u la` nhu+~ng ye^u ca^`u ve^` pha^?m cha^'t mo^.t ca'n bo^. la~nh d-a.o va` qua?n ly', nhu+~ng pha^?m cha^'t d-o' d-e^`u ca^`n co' nhu+~ng chu+'ng thu+.c cu. the^?: the^? hie^.n trong ha`nh d-o^.ng ha`ng nga`y cu?a co^ng vie^.c d-ang phu. tra'ch, y' kie^'n du+ lua^.n cu?a nhu+~ng d-o^`ng nghie^.p va` cu?a nhu+~ng co^ng nha^n vie^n du+o+'i quye^`n, tuye^.t nhie^n kho^ng the^? la` mo^.t nha^.n xe't suo^ng cu?a mo^.t ngu+o+`i hay mo^.t co+ quan na`o !
-Nhu+~ng ngu+o+`i u+'ng cu+? tu+. do, d-u+o+.c quye^`n d-o^.c la^.p vo+'i ca'c co+ quan quye^`n lu+.c, tu`y theo su+. quan tro.ng cu?a tu+`ng co+ quan tu+`ng ca^'p ma` ngu+o+`i a^'y u+'ng cu+?, ngu+o+`i a^'y pha?i d-u+o+.c mo^.t so^' chu+~ ky' u?ng ho^. vie^.c u+'ng cu+? cu?a ngu+o+`i a^'y\. Sau d-o' te^n ngu+o+`i a^'y d-u+o+.c nha^.p va`o danh sa'ch gio+'i thie^.u va` d-u+o+.c tham gia lu+.a cho.n qua ca'c vo`ng.
Nhu+ va^.y mo+'i tha^.t cu. the^? ca'i go.i la` "la`m chu? cu?a da^n". Nha^n da^n thu+.c su+. tham gia gio+'i thie^.u nguo+`i u+'ng cu+? va` d-u+o+.c ba^`u cu+? thu+.c su+. tu+. do, thu+.c su+. co' su+. la`m chu?, su+. lu+.a cho.n cu?a mi`nh. Thu+.c hie^.n vie^.c na`y chi? ca^`n tho+`i gian chua^?n bi. la^u ho+n, co`n kho^ng co' ba^'t cu+' su+. ba^'t tie^.n va` su+. gia? do^'i na`o\.
Thu+.c hie^.n vie^.c da^n chu? co`n nhie^`u vie^.c pha?i la`m. Tre^n d-a^y la` 2 vie^.c co' the^? la`m d-u+o+.c ngay va` hoa`n toa`n co' the^? la`m d-u+o+.c kho^ng co' ba^'t cu+' mo^.t su+. phie^u lu+u, ma.o hie^?m na`o\. Ne^'u ta tha^.t su+. tin va`o nha^n da^n, thi` ta kho^ng so+. ba^'t cu+' mo^.t y' kie^'n xa^'u na`o d-u+o+.c da^n cha^'p nha^.n, kho^ng so+. da^n bo? qua mo^.t a^m mu+u na`o ba(`ng lo+`i va` ba(`ng ngu+o+`i cu?a ca'c loa.i ke? d-i.ch.
Ta^'t nhie^n co`n ra^'t nhie^`u vie^.c la`m d-e^? hoa`n thie^.n mo^.t ne^`n da^n chu? mo+'i, da^n chu? xa~ ho^.i chu? nghi~a\. Nhu+ng d-a^y la` 2 vie^.c cu. the^? ca^`n la`m ngay va` co' the^? la`m d-u+o+.c ngay, i't nha^'t la` no' nga(n ngu+`a d-u+o+.c nhu+~ng suy nghi~ va` ha`nh d-o^.ng la`m to^?n thu+o+ng d-e^'n ne^`n da^n chu? cu?a chu'ng ta ma` ba'c Ho^` va` toa`n da^n ta d-a~ to^'n bao xu+o+ng ma'u d-e^? xa^y du+.ng ne^n nhu+ nga`y nay\. Ca^`n ra^'t tha^'m thi'a sa^u sa('c lo+`i no'i cu?a Chu? Ti.ch Ho^` Chi' Minh la`:
"D-o^.c la^.p ma` kho^ng co' tu+. do, ha.nh phu'c thi` d-o^.c la^.p cu~ng kho^ng co' y' nghi~a"
Muo^'n co' tu+. do, ha.nh phu'c pha?i co' da^n chu? !