Subject:      Bie^'n DDo^.ng Lo+'n Ta.i Tha'i Bi`nh
Bie^'n DDo^.ng Lo+'n Ta.i Tha'i Bi`nh 




(Ta`i lie^.u cu?a Tho^ng Lua^.n-Pha'p) 


Qui' tha^n hu+~u 

Ho^m nay to^i vu+`a ddu+o+.c the^m mo^.t so^' tin tu+'c ve^` bie^'n
ddo^.ng o+? ti?nh Tha'i Bi`nh \.Nhu+~ng tin na`y do mo^.t ngu+o+`i
ba.n lie^n la.c ddu+o+.c tu+` Ha` No^.i .Anh ba.n na`y la^'y tin tu+`
2 nguo^`n : 

1-Mo^.t dda?ng vie^n cao ca^'p dda~ ve^` hu+u va` hie^.n sinh hoa.t
trong CLB Ba DDi`nh \.CLB Ba DDi`nh la` to^? chu+'c cu?a ca'c uy?
vie^nTU+DD va` dda?ng vie^n ca^'p tha`nh uy? dda~ ve^` hu+u\.Mo+'i
dda^y tha`nh uy? HN co' to^? chu+'c mo^.t buo^?i ho.p vo+'i CLB Ba
DDi`nh dde^? tri`nh ba`y ve^` bie^'n co^' Tha'i Bi`nh ,vi. dda?ng
vie^n cao ca^'p na`y co' ma(.t trong buo^?i ho.p va` thua^.t la.i cho
ba.n to^i nhu+~ng gi` nghe ddu+o+.c. 

2-Mo^.t so^' thanh nie^n le^n HN ba'n su+'c lao ddo^.ng ta.i "cho+.
ngu+o+`i" (manpower market!)pho^' Ha`ng Chie^'u HN.Ca'c thanh nie^n
na`y dde^`u dda~ ho.c xong trung ho.c ,lo+'p 12,nhu+ng kho^ng co' sinh
ke^' na`o ho+n la` ba'n su+'c lao ddo^.ng tay cha^n .DDa^y cu~ng la`
nhu+~ng ly' do co+ ba?n cu?a nhu+~ng gi` ddang xa?y ra ta.i Tha'i
Bi`nh. 


Nhu+~ng su+. kie^.n: 

1- Bie^'n co^' ba('t dda^`u tu+` huye^.n Quy`nh Phu., do vie^.c la`m
la.i mo^.t ca^y ca^`u ga^y ba^'t ma~n, co' le~ la` do e'p buo^.c lao
ddo^.ng, ro^`i bu`ng le^n va` lan ro^.ng ra\.Quy`nh Phu. la` huye^.n
tha`nh la^.p sau 1954 do sa't nha^.p hai huye^.n Phu' DDu+'c va`
Quy`nh Co^i\.Ngo`i no^? xua^'t pha't tu+` Phu' DDu+'c.To^i bie^'t kha'
ro~ Phu' DDu+'c vi` ddo' la` que^ to^i va` to^i dda~ so^'ng ta.i ddo',
trong vu`ng Vie^.t Minh cho to+'i na(m 1951, sau na`y va^~n co`n ba`
con ho. ha`ng ta.i dda^y .Quy`nh Co^i, Phu' DDu+'c, Kie^'n xu+o+ng,
Tie^`n Ha?i la` nhu+~ng vu`ng mo+'i tha`nh la^.p tu+` ddo+`i nha`
Nguye^~n, pha^`n lo+'n la` do co^ng lao cu?a Nguye^~n Co^ng
Tru+'.Nhu+~ng ngu+o+`i dde^'n dda^y la^.p nghie^.p la` nhu+~ng
ngu+o+`i nghe`o kho', hoa(.c to^.i pha.m .Ho. dde^'n dda^y dda'nh
dduo^?i bo.n cu+o+'p bie^?n Ta`u, khai hoang sinh so^'ng .Da^n Phu'
DDu+'c co' truye^`n tho^'ng chie^'n dda^'u gan da. .Trong cuo^.c 
chinh phu.c Ba('c Ha. la^`n dda^`u cu?a qua^n Pha'p do Francis Garnier
ca^`m dda^`u, qua^n Pha'p co' 5 si~ quan bi. tu+? thu+o+ng, trong ddo'
co' hai do qua^n Co+` DDen gie^'t che^'t (1 trong hai ngu+o+`i na`y
la` chi'nh Garnier)va` hai ngu+o+`i kha'c do da^n Phu' DDu+'c gie^'t
che^'t (trong ddo' co' Crevier, pho' cu?a Garnier)khi ho. dde^'n
dda'nh Tha'i Bi`nh .Nhu+ va^.y qua^n nha` Nguye^~n chi? gie^'t
ddu+o+.c co' 1 .Ngu+o+`i Phu' DDu+'c co`n no'i la` ca? vie^n si~ quan
thu+' na(m cu~ng do ho. gie^'t .Nhu+ the^' bie^'t ho. gan da. dde^'n 
the^' na`o ? 

Nguye^~n Du dda~ tu+`ng la`m tri huye^.n Phu' DDu+'c 

Huye^.n na`y cu~ng la` mo^.t cu+' ddie^?m ma.nh cu?a Vie^.t Nam Quo^'c
Da^n DDa?ng, trong cuo^.c kho+?i nghi~a 1930 cu?a VNQDDD, mo.i no+i
dde^`u tha^'t ba.i, nhu+ng Phu' DDu+'c thi` tha('ng, chie^'m ddu+o+.c
huye^.n, tra`n sang chie^'m ca? phu? Vi~nh Ba?o, ba('t so^'ng va` xu+?
tu+? tri phu? Hoa`ng Gia Mo^\. 

2- Cuo^.c no^?i da^.y dda~ lan tra`n ra kha('p ti?nh Tha'i Bi`nh. Ta.i
52 xa~, hie^.n nay, chi'nh quye^`n dda~ tan ra~, ca'n bo^. dda?ng
vie^n hoa(.c tham gia cho^'ng ddo^'i, hoa(.c bo? cha.y, hoa(.c bi.
ba('t .Tha'i Bi`nh co' 8 huye^.n, mo^~i huye^.n co' tu+` 15 dde^'n 20 
xa~ .Nhu+ the^' la` 1/3 ti?nh kho^ng co`n kie^?m soa't ddu+o+.c
nu+~a\.Trong cuo^.c ho.p ba'o ca'o ta.i CLB Ba DDi`nh, dda.i die^.n
DDCS dda'nh gia' ti`nh the^'" ra^'t ca(ng ".Khi' the^' dda^'u tranh
ma.nh ho+n Xo^ Vie^'t Nghe^. Ti~nh na(m xu+a .Ca'c ddoa`n bie^?u ti`nh
ke'o nhau dde^'n chie^'m ca'c tru. so+? chi'nh quye^`n, dda^.p
tu+o+.ng Ho^` Chi' Minh. 

3-Hie^.n nay chi'nh quye^`n CS dda~ ddie^`u qua^n to+'i va^y quanh 52
xa~ na`y nhu+ng chu+a ra tay\.Nhu+~ng ngu+o+`i qua la.i vu`ng na`y
pha?i a(n ma(.c bi`nh thu+o+`ng, ma(.c qua^`n a'o dde.p bi. da^n
chu'ng cho la` dda?ng vie^n ba('t tro'i\.DDo^~ Mu+o+`i ra le^.nhm
kho^ng ddu+o+.c du`ng ba.o lu+.c, cu. Pha.m The^' Duye^.t cu~ng go^'c
Tha'i Bi`nh ve^` ta.i cho^~ lo gia?i quye^'t trong ho`a bi`nh.DDo^~
Mu+o+`i bie^'t ra^'t ro~ vu`ng Tha'i Bi`nh, o^ng ta tuy sinh qua'n o+?
huye^.n Thanh Tri` (Ha` DDo^ng ) nhu+ng tru+o+?ng tha`nh o+? Tha'i
Bi`nh, tu+`ng la`m bi' thu+ lie^n khu 3 bao go^`m Tha'i Bi`nh, va`
cu~ng tu+`ng la`m chi'nh uy? ma(.t tra^.n ddu+o+`ng so^' 5 ta.i
dda^y\.

4-Va^'n dde^` kho^ng de^~ gia?i quye^'t vi` kho^ng co' ddo`i ho?i ro~
re^.t .Bu`ng no^? vi` mo^.t ca'i ca^`u, no' dda~ chuye^?n sang dda^'u
tranh cho^'ng tham nhu~ng va` ha` hie^'p \.Trong nhu+~ng na(m "ddo^?i
mo+'i" Tha'i Bi`nh bi. bo? ro+i, ngu+o+`i da^n la^m va`o ca?nh cu`ng
kho', thanh nie^n dda^.u xong tu' ta`i kho^ng co' vie^.c la`m pha?i
le^n HN ba'n su+'c lao ddo^.ng .DDa^y la` su+. bu`ng no^? cu?a nhu+~ng
ua^'t u+'c, cha^'t chu+'a tu+` la^u\.Ca'i ca^`u chi? la` gio.t nu+o+'c
la`m tra`n co^'c ma` tho^i . 

5-Cu~ng theo ba'o ca'o cu?a chi'nh quye^`n, bie^?u ti`nh dda~ lan
tra`n ra 10 ti?nh kha'c, nhu+ng o+? mo^.t mu+'c ddo^. nho?, tru+`
Thanh Hoa' kha' ca(ng tha(?ng . 

6-Ngoa`i ba^'t ma~n ti'ch luy~ co`n hai ddo^.ng co+ kha'c cu?a cuo^.c
no^?i da^.y na`y\. 

6a-Tha'i Bi`nh la` ca(n cu+' quan tro.ng cu?a VNQDDD. 

6b-Ye^'u to^' co^ng giao' :Vu`ng duye^n ha?i na`y la` mo^.t trong
nhu+~ng ddi.a ddie^?m truye^`n gia'o dda^`u tie^n, vi` ca'c gia'o si~
ca^'p bo^. bie^.n ta.i dda^y\.Da^n o+? dda^y la.i dda so^' la` tha`nh
pha^`n nghe`o kho' va` bi. lu+u dda^`y ne^n dda~ nha^.y ca?m vo+'i
tho^ng ddie^.p ba'c a'i cu?a co^ng gia'o .Vu`ng na`y co' ma^.t ddo^.
co^ng gia'o ra^'t cao, va` cu~ng nhie^`u ua^'t ha^.n vo+'i chi'nh
sa'ch dda`n a'p to^n gia'o cu?a DDCS. 

7-Cuo^.c no^?i da^.y ddu+o+.c to^? chu+'c ra^'t tinh vi .Mo^~i gia
ddi`nh hoa(.c co' ngu+o+`i tham gia tranh dda^'u ti'ch cu+.c .Hoa(.c
ddo'ng go'p tie^`n ga.o cho ban to^? chu+'c .Ho. bie^?u ti`nh ra^'t
co' ke^' hoa.ch ;ddi dda^`u la` ca'c ba` me. chie^'n si~, , ro^`i ke^'
dde^'n la` ca'c ba` vo+. lie^.t si~, ro^`i dde^'n ca'c ca'n bo^.dda?ng
vie^n ho^`i hu+u, nhu+~ng thu+o+ng binh...No'i chung nhu+~ng ngu+o+`i
"co' co^ng vo+'i CM", ro^`i dde^'n da^n chu'ng .DDem qua^n ddo^.i
dda`n a'p ho. kho^ng de^~, nha^'t la` da^n Tha'i Bi`nh trong qua^n
ddo^.i kha' ddo^ng, nhu+~ng ye^'u to^' na`y gia?i thi'ch quye^'t
ddi.nh cu?a o^ng DDo^~ Mu+o+`i\.Ca'c thanh nie^n Tha'i Bi`nh le^n HN
ke^? ra(`ng, co' cuo^.c bie^?u ti`nh da`i tre^n 20km! 

8-Theo ba'o ca'o cu?a chi'nh quye^`n ta.i CLBBDD thi` ngu+o+`i ca^`m
dda^`u la` mo^.t DDV ho^`i hu+u, o^ng na`y tru+o+'c la` gia'o vie^n
ta.i huye^.n Mu Cang Chai ti?nh Lao Cai, da^`n da^`n chuye^?n qua sinh
hoa.t dda?ng la`m to+'i bi' thu+ huye^.n uy? Mu Cang Chai, ro^`i nghi?
hu+u tro+? ve^` so^'ng ta.i que^ qua'n go^'c Tha'i Bi`nh, ra^'t
ddu+o+.c lo`ng da^n . O^ng ta chu? tru+o+ng dda^'u tranh ba^'t ba.o
ddo^.ng ne^n tuy co' dda^.p pha', ba('t giu+~ ca'n bo^., nhu+ng chu+a
ai che^'t va` bi. thu+o+ng . 

Anh em HN ddang co^' ti`m ra te^n tuo^?i va` ly' li.ch o^ng na`y . 


Mo^.t so^' tin kha'c : 

1-Ta.i Tu+` Lie^m, HN cu~ng co' bie^?u ti`nh, da^n chu'ng pha?n ddo^'i
ba~i ra'c ho^i tho^'i ta.i dda^y .Tu+` la^u dda^y va^~n la` ddi.a
ddie^?m ta^.p trung ra'c, nhu+ng tu+` khi HN pha't trie^?n so^' ra'c
ta(ng qua' nhanh .Mu`i ho^i tho^'i la`m ra^'t nhie^`u ngu+o+`i ma('c b
e^.nh .Chi'nh quye^`n cu~ng hu+'a se~ chuye^?n ba~i ra'c kho^?ng lo^`
na`y ve^` Gia La^m, nhu+ng ra^'t kho' vi` kho^'i lu+o+.ng ra'c qu'a
lo+'n, da^n chu'ng thi` ddo`i ho?i pha?i gia?i quye^'t ngay tu+'c
kha('c . 

2-O^ng Hoa`ng Minh Chi'nh va^~n o+? Sa`i Go`n, chu+a ve^` HN ddu+o+.c
nhu+ du+. ddi.nh vi` bi. ma('c be^.nh . 

3- Bu`i Minh Quo^'c ba^'t cha^'p qua?n che^' le^n Sa`i Go`n ga(.p
Hoa`ng Minh Chi'nh, co^ng an theo va`o, ngu+o+`i nha` dduo^?i ra, ca~i
co..Khi ra kho?i nha` Bu`i Minh Quo^'c bi. cha(.n la.i, la.i ca~i co.,
nhu+ng sau ddo' Bu`i Minh Quo^'c kho^ng bi. ba('t .Bu` la.i khi ve^`
DDa` la.t bi. lu.c nha` ti.ch thu nhie^`u ddo^` dda.c 

4- Nho'm DDa` La.t (Bu`i Minh Quo^'c, Ha` Si~ Phu, Ba?o cu+.)va^~n
cho^'ng cu+. trong kho' kha(n, ca'c con cha'u ddi ho.c bi. xe't ca(.p,
ca'c ba` ddi cho+. bi. lu.c gio?. 


Tha^n me^'n 

Nguye^~n Gia Kie^?ng