September 30, 1997
Quo^'c ho^.i My~: DDie^`u Tra^`n Ve^` Va^'n DDe^` Nha^n Quye^`n VN
Cuo^.c D-ie^`u Tra^`n Ve^` Va^'n D-e^` Nha^n Quye^`n va` Da^n Chu? o+? Vie^.t Nam Ta.i Quo^'c Ho^.i Hoa Ky`
Va`o nga`y 30/09/97, ta.i Ha. Nghi. Vie^.n Hoa Ky` o+? thu? d-o^ Hoa Thi.nh D-o^'n, Ho^.i D-o^`ng Nha^n Quye^`n Cu?a Quo^'c Ho^.i d-a~ to^? chu+'c mo^.t buo^?i d-ie^`u tra^`n ve^` ti`nh tra.ng nha^n quye^`n o+? Vie^.t Nam. Buo^?i d-ie^`u tra^`n na`y do hai nu+~ Da^n bie^?u Loretta Sanchez va` Zoe Lofgren, tha`nh vie^n cu?a Ho^.i D-o^`ng Nha^n Quye^`n, cu`ng d-e^` nghi. va` d-u+o+.c ha^.u thua^~n bo+?i hai Da^n bie^?u Tom Lantos va` John Porter, hai vi. D-o^`ng Chu? Ti.ch cu?a Ho^.i D-o^`ng Nha^n Quye^`n.
Tham du+. buo^?i d-ie^`u tra^`n, ngoa`i su+. hie^.n die^.n cu?a ca'c da^n bie^?u Loretta Sanchez va` Zoe Lofgren, co`n co' ca'c da^n bie^?u kha'c Tom Davis, Marcy Kaptur... D-a(.c bie^.t, ngu+o+`i ta ghi nha^.n su+. tham du+. cu?a o^ng T. Kumar, Gia'm d-o^'c A' Cha^u Tha'i Bi`nh Du+o+ng cu?a To^? Chu+'c A^n Xa' Quo^'c Te^'\. Ra^'t d-o^ng nha^n si~, truye^`n tho^ng va` d-o^`ng ba`o Vie^.t Nam trong vu`ng cu~ng d-a~ d-e^'n du+. thi'nh buo^?i d-ie^`u tra^`n na`y\.
Co' 5 vi. kha'ch Vie^.t Nam d-a~ d-u+o+.c Ho^.i D-o^`ng Nha^n Quye^`n mo+`i d-e^'n tham du+. buo^?i d-ie^`u tra^`n, go^`m co': Ba'c si~ Tra^`n Lu+o+ng Ngo.c Ho^` (d-a.i die^.n Uy? Ban Va^.n D-o^.ng Chi'nh Tri. Ngu+o+`i My~ Go^'c Vie^.t, VPAC); Ky~ su+ Ngo^ Tro.ng D-u+'c (d-a.i die^.n Lie^n Minh Vie^.t Nam Tu+. Do); Tie^'n si~ Nguye^~n D-i`nh Tha('ng (Chu? ti.ch Co^.ng D-o^`ng Ngu+o+`i Vie^.t vu`ng Hoa Thi.nh D-o^'n, Maryland va` Virginia); Lua^.t su+ Tra^`n Tha'i Va(n (Lie^n D-oa`n Cu+? Tri Vie^.t - My~); Ky~ su+ D-o^~ Hoa`ng D-ie^`m (nha` hoa.t d-o^.ng nha^n quye^`n, tha`nh vie^n Uy? Ban Lie^n Ke^'t Ngu+o+`i Vie^.t Tu+. Do).
Tie^'n si~ Nguye^~n D-i`nh Tha('ng d-a~ d-ie^`u tra^`n ve^` ti`nh tra.ng thuye^`n nha^n bi. cu+o+~ng ba'ch ho^`i hu+o+ng, ha^`u he^'t d-e^`u bi. nha` ca^`m quye^`n Ha` No^.i d-o^'i xu+? ba^'t co^ng, ky` thi., nhie^`u ngu+o+`i bi. khu?ng bo^' tinh tha^`n sau khi ho^`i hu+o+ng.
Lua^.t su+ Tra^`n Tha'i Va(n d-a~ d-ie^`u tra^`n ve^` ti`nh tra.ng nha^n quye^`n ta.i Vie^.t Nam; to^n gia'o bi. d-a`n a'p tha(?ng tay, ca'c nha^n va^.t d-a^'u tranh cho tu+. do da^n chu? mo^.t ca'ch ba^'t ba.o d-o^.ng d-a~ bi. khu?ng bo^', giam ca^`m.
Ky~ su+ D-o^~ Hoa`ng D-ie^`m d-ie^`u tra^`n ca'c va^'n na.n da^n sinh, da^n quye^`n d-ang bu`ng no^? o+? Vie^.t Nam; d-u+o+.c the^? hie^.n ro~ ne't qua nhu+~ng cuo^.c no^?i da^.y ga^`n d-a^y cu?a no^ng da^n Vie^.t Nam o+? Tha'i Bi`nh, Ha` D-o^ng, Thanh Ho'a, Nghe^. An...; d-a~ khie^'n cho To^?ng bi' thu+ d-a?ng Co^.ng Sa?n Vie^.t Nam D-o^~ Mu+o+`i pha?i d-i'ch tha^n d-i d-e^'n ca'c ti?nh mie^`n Ba('c d-e^? xoa di.u su+. pha^~n no^. cu?a da^n chu'ng.
Ba'c si~ Tra^`n Lu+o+ng Ngo.c Ho^` d-a~ d-ie^`u tra^`n ve^` ti`nh hi`nh d-a^'u tranh cho nha^n quye^`n Vie^.t Nam cu?a Co^.ng d-o^`ng ngu+o+`i Vie^.t ta.i ha?i ngoa.i\.
Sau he^'t, Ky~ su+ Ngo^ Tro.ng D-u+'c d-a~ d-ie^`u tra^`n ve^` bo^'i ca?nh d-a^'t nu+o+'c Vie^.t Nam va` d-e^` nghi. mo^.t so^' bie^.n pha'p cu. the^? d-e^? thu'c d-a^?y vie^.c da^n chu? hoa' va` to^n tro.ng nha^n quye^`n o+? Vie^.t Nam.
Trong pha^`n trao d-o^?i y' kie^'n, Ho^.i D-o^`ng Nha^n Quye^`n d-a~ ho?i ca'c vi. kha'ch d-e^'n d-ie^`u tra^`n nhie^`u va^'n d-e^` lie^n he^. d-e^'n ti`nh tra.ng nha^n quye^`n va` ngu+o+`i Vie^.t ty. na.n ho^`i hu+o+ng.
Mo^.t ca^u ho?i d-a(.t ra la` Co^.ng Sa?n Vie^.t Nam va` Cao U?y Ty. Na.n Lie^n Hie^.p Quo^'c cho ra(`ng nhu+~ng ngu+o+`i ty. na.n bi. cu+o+~ng ba'ch ho^`i hu+o+ng d-u+o+.c d-o^'i xu+? tu+? te^' co' d-u'ng hay kho^ng, thi` o^ng Nguye^~n D-i`nh Tha('ng d-a~ cho bie^'t d-ie^`u d-o' kho^ng d-u'ng, chi'nh o^ng cu~ng co' ngu+o+`i quen sau khi bi. cu+o+~ng ba'ch ho^`i hu+o+ng d-a~ pha?i tro^'n qua Cam Bo^'t du` no+i na`y cu~ng cha(?ng an toa`n. Mo^.t ca^u ho?i kha'c lie^n quan d-e^'n du+. lua^.t 245 I, o^ng Tra^`n Tha'i Va(n d-e^` nghi. ne^n d-e^? cho ngu+o+`i Vie^.t Nam o+? la.i Hoa Ky` trong tho+`i gian xin visa thay vi` pha?i ba('t ho. tro+? ve^` Vie^.t Nam. Mo^.t ca^u ho?i kha'c lie^n quan d-e^'n va^'n d-e^` cuo^.c no^?i da^.y cu?a ngu+o+`i da^n ti?nh Tha'i Bi`nh, o^ng D-o^~ Hoa`ng D-ie^`m d-a~ tri`nh ba`y the^m mo^.t so^' chi tie^'t mo+'i, trong d-o' o^ng nha^'n ma.nh la` su+. cho^'ng d-o^'i d-a~ ke'o da`i nhie^`u tha'ng nhu+ng nhu+~ng pha?n u+'ng lu'ng tu'ng trong ca'ch d-o^'i pho' cu?a nha` ca^`m quye^`n Co^.ng Sa?n Vie^.t Nam cho tha^'y nhu+~ng d-a^'u d-a' phe nho'm tu+` thu+o+.ng ta^`ng d-a~ la`m te^ lie^.t pha^`n na`o guo^`ng ma'y tra^'n a'p. O^ng cu~ng cho bie^'t the^m cuo^.c d-a^'u tranh va^~n co`n d-ang a^m i? vi` nhu+~ng nguye^.n vo.ng cu?a ngu+o+`i da^n cu~ng chu+a d-u+o+.c thoa? ma~n va` nhu+~ng ngu+o+`i la~nh d-a.o va^~n co`n d-ang tro^'n tra'nh d-u+o+.c.
Mo^.t ca^u ho?i kha'c d-u+o+.c d-a(.t ra ca'i gi` la` nhu+~ng tro+? nga.i cho co^ng cuo^.c da^n chu? hoa' Vie^.t Nam trong khi ca'c quo^'c gia kha'c o+? D-o^ng A^u d-a~ tha`nh co^ng, d-a~ d-u+o+.c o^ng Ngo^ Tro.ng D-u+'c tra? lo+`i ra(`ng tie^'n tri`nh xa^y du+.ng da^n chu? ta.i Vie^.t Nam d-a~ ga(.p bo^'n tro+? nga.i:
1/ Ti`nh tra.ng truye^`n tho^ng o+? Vie^.t Nam bi. bu+ng bi't. Nga`y tru+o+'c, d-a`i pha't thanh A^u Cha^u Tu+. Do d-a~ go'p pha^`n kho^ng nho? trong vie^.c ho^~ tro+. ca'c lu+.c lu+o+.ng da^'u tranh cho da^n chu? o+? D-o^ng A^u; ma` hie^.n nay A' Cha^u mo+'i vu+`a co' d-a`i pha't thanh A' Cha^u Tu+. Do;
2/ Guo^`ng ma'y ba.o tri. cu?a Co^.ng Sa?n Vie^.t Nam trong qua' khu+' d-a~ to? ra hu+~u hie^.u trong vie^.c d-a`n a'p ngu+o+`i da^n; vi` qua^n d-o^.i va` co^ng an la` co^ng cu. d-e^? che^' d-o^. su+? du.ng d-a~ d-u+o+.c tie^'p ho+i bo+?i ca'c doanh nha^n ngoa.i quo^'c nha?y va`o la`m a(n . Chi'nh vi` the^', trong khi che^' d-o^. co' the^m phu+o+ng tie^.n d-e^? d-a`n a'p ngu+o+`i da^n, thi` ca'c phe nho'm trong d-a?ng nho+` va`o quye^`n lo+.i ma` ba'm vi'u, cu?ng co^' su+. cai tri. cu?a d-a?ng;
3/ Nhu+~ng tha`nh pha^`n cho^'ng d-o^'i o+? trong nu+o+'c chu+a d-u+o+.c su+. u?ng ho^. ma.nh me~ va` cu. the^? cu?a quo^'c te^' nhu+ d-a~ gia`nh cho o^ng Lech Walesa o+? Ba Lan, hoa(.c o^ng Vaclav Havel cu?a Tie^.p Kha('c tru+o+'c d-a^y;
4/ Trong tho+`i gian vu+`a qua, vo+'i chi'nh sa'ch mo+? cu+?a kinh te^' d-e^? cu+'u va~n che^' d-o^., vo^ hi`nh chung cu~ng d-a~ i't nhie^`u la`m cho d-o+`i so^'ng kinh te^' ta.i Vie^.t Nam de^~ tho+? d-o^i chu't so vo+'i tho+`i ky` cu+.c ky` nghe`o na`n, la.c ha^.u tru+o+'c d-o'\.
Tuy nhie^n, o^ng Ngo^ Tro.ng D-u+'c d-a~ cho bie^'t bo^'n ly' do tro+? nga.i na`y d-a~ thay d-o^?i trong nga`y ho^m nay:
1/ Vo+'i hoa`n ca?nh thu+.c te^' hie^.n nay, Co^.ng Sa?n Vie^.t Nam kho^ng the^? bu+ng bi't tin tu+'c nhu+ tru+o+'c, co^.ng the^m su+. xua^'t hie^.n cu?a d-a`i pha't thanh A' Cha^u Tu+. Do cu?a chi'nh phu? Hoa Ky`, va` ca'c phu+o+ng tie^.n truye^`n tho^ng kha'c hu+o+'ng ve^` Vie^.t Nam cu?a ca'c to^? chu+'c d-a^'u tranh o+? ha?i ngoa.i;
2/ Chi'nh sa'ch kinh te^' "d-o^?i mo+'i" nu+?a vo+`i theo kha^?u hie^.u "ne^`n kinh te^' thi. tru+o+`ng theo d-i.nh hu+o+'ng xa~ ho^.i chu? nghi~a" d-a~ ma^u thua^~n tu+. ba?n cha^'t va` d-a~ he^'t d-a'p u+'ng no^?i tie^'n tri`nh pha't trie^?n kinh te^',
3/ Ti`nh tra.ng tranh gia`nh quye^`n lo+.i nga`y ca`ng gay ga('t giu+~a ca'c phe nho'm co^ng an, bo^. d-o^.i, nha` nu+o+'c o+? thu+o+.ng tu+`ng la~nh d-a.o d-a?ng, d-a~ la`m cho guo^`ng ma'y d-a`n a'p cu?a Ha` No^.i d-ang ga(.p khu?ng hoa?ng.... D-ie^?n hi`nh la` vu. no^?i da^.y cu?a d-o^`ng ba`o o+? Tha'i Bi`nh ke'o da`i ma^'y tha'ng ma` la~nh d-a.o Ha` No^.i kho^ng bie^'t ca'ch na`o gia?i quye^'t tho?a d-a'ng;
4/ Nhu+~ng ngu+o+`i d-a^'u tranh cho da^n chu? o+? Vie^.t Nam nga`y nay nga`y ca`ng d-u+o+.c su+. ho^~ tro+. ma.nh me~ cu?a co^.ng d-o^`ng ngu+o+`i Vie^.t o+? ha?i ngoa.i va` mo^.t so^' chi'nh phu?, ca'c to^? chu+'c nha^n quye^`n quo^'c te^'\. Va` d-ie^`u na`y ca^`n d-u+o+.c ho^~ tro+. nhie^`u ho+n nu+~a\.
O^ng Ngo^ Tro.ng D-u+'c cu~ng nha^'n ma.nh la` ne^'u co^.ng d-o^`ng quo^'c te^' co' nhu+~ng a'p lu+.c ca^`n thie^'t thi` se~ co' the^? da^n chu? hoa' d-u+o+.c Vie^.t Nam vi` nhu+~ng thua^.n lo+.i cu?a ti`nh hi`nh hie^.n nay\. Buo^?i d-ie^`u tra^`n ba('t d-a^`u tu+` 2 gio+` va` cha^'m du+'t lu'c 4g40 cu`ng nga`y\.
Du+o+'i d-a^y la` ba?n di.ch ba`i thuye^'t tri`nh cu?a o^ng Ngo^ Tro.ng D-u+'c, U?y Vie^n Ngoa.i Vu. cu?a Lie^n Minh Vie^.t Nam Tu+. Do d-o.c trong buo^?i d-ie^`u tra^`n cu?a U?y Ban Nha^n Quye^`n Quo^'c Ho^.i Hoa Ky`, nga`y 30 tha'ng 9 na(m 1997.
*
Ki'nh thu+a quy' vi. da^n bie^?u trong U?y Ban Nha^n Quye^`n:
D-e^'n ho^m nay, Vie^.t Nam va^~n la` mo^.t va^'n d-e^` ta.o nhie^`u xu'c ca?m cu?a Ho+.p Chu?ng Quo^'c Hoa Ky`\. A?nh hu+o+?ng cu?a cuo^.c chie^'n va` nhu+~ng cha^'n d-o^.ng du+ a^m tre^n sinh hoa.t chi'nh tri. Hoa Ky` la` d-ie^`u d-a~ d-u+o+.c ghi che'p la.i ra^'t nhie^`u ho+n hai mu+o+i ma^'y na(m qua, thie^'t tu+o+?ng kho^ng ca^`n pha?i nha('c la.i o+? d-a^y\. D-ie^`u hie^?n nhie^n la` nhu+~ng ca?m quan d-a~ chi pho^'i nhu+~ng chi'nh sa'ch cu?a Hoa Ky` d-o^'i vo+'i va^'n d-e^` Vie^.t Nam. Ra^'t tie^'c, nhu+~ng chi'nh sa'ch du+.a tre^n ca?m quan thu+o+`ng cho ca?m gia'c de^~ chi.u nhu+ng la.i i't khi la` nhu+~ng cho.n lu+.a kho^n ngoan nha^'t.
Su+. mong muo^'n khe'p la.i nhu+~ng ve^'t thu+o+ng cu?a qua' khu+' tre^n va^'n d-e^` Vie^.t Nam cu?a ngu+o+`i My~ la` d-ie^`u hie^?u d-u+o+.c va` d-a'ng ca ngo+.i\. Nhu+ng ba^'t ha.nh thay, d-e^? d-i ti`m su+. khe'p mie^.ng ve^'t thu+o+ng na`y, Hoa Ky` la.i thu+o+`ng cho.n nhu+~ng con d-u+o+`ng kho^ng ha(?n d-a.t d-u+o+.c su+. i'ch lo+.i ho^~ tu+o+ng cho ca? hai da^n to^.c. D-a~ nhie^`u la^`n trong qua' khu+', nhu+~ng xu'c ca?m d-a~ xoay chi'nh sa'ch cu?a Hoa Ky` tu+` mo^.t cu+.c d-oan na`y sang mo^.t cu+.c d-oan kha'c, ma` ke^'t qua? d-e^`u kho^ng co' gi` la` tha('ng lo+.i d-a'ng ke^? ca?\. D-ie^`u ma` chu'ng to^i xin d-u+o+.c d-e^` nghi. co+ che^' na`y no'i rie^ng va` Hoa Ky` no'i chung ra^'t d-o+n gia?n: xin ha~y nhi`n va^'n d-e^` Vie^.t Nam ca`ng kha'ch quan ca`ng to^'t trong va^'n d-e^` hoa.ch d-i.nh chi'nh sa'ch. D-a^y la` mo^.t d-e^` nghi. tha(?ng tha('n, nhu+ng va^'n d-e^` d-a(.t ra la` quan d-ie^?m na`o thu+.c su+. kha'ch quan d-o^'i vo+'i va^'n d-e^` Vie^.t Nam. Chu'ng ta ha~y ba('t d-a^`u pha^n ti'ch d-ie^`u na`y ba(`ng ca'ch nhi`n va`o nhu+~ng du+~ kie^.n ma` i't ai cho^'i ca~i\.
Ki'nh thu+a quy' vi.,
Vie^.t Nam la` mo^.t vu`ng d-a^'t nhie^`u tie^`m na(ng to lo+'n. Da^n so^' va` die^.n ti'ch ga^`n nhu+ tu+o+ng d-u+o+ng vo+'i nu+o+'c D-u+'c tho^'ng nha^'t. Vie^.t Nam la.i na(`m tre^n tru.c lo^. thu+o+ng ma~i pho^`n thi.nh nha^'t cu?a the^' gio+'i va` co' vo^ so^' ca'c ha?i ca?ng vu+o+.t tro^.i\. Vie^.t Nam co' nhie^`u ta`i nguye^n thie^n nhie^n, go^`m co' da^`u ho?a, khi' d-o^'t va` uranium. Nhu+~ng ca?nh d-e.p cu?a Vie^.t Nam co^.ng vo+'i mo^.t li.ch su+? ba~o lo^'c d-a~ khie^'n Vie^.t Nam la` no+i co' nhie^`u cu+.c ha^'p da^~n du kha'ch. Sau cu`ng, ngu+o+`i Vie^.t Nam d-u+o+.c kha('p no+i co^ng nha^.n la` tho^ng minh, ca^`n cu` va` quan ta^m sa^u xa d-e^'n d-a^'t nu+o+'c. Cu+' nhi`n tha^'y nhu+~ng co^.ng d-o^`ng ngu+o+`i Vie^.t ta.i Hoa Ky` d-u? cho ngu+o+`i ta tha^'y ca'i su+'c so^'ng va` va(n ho'a cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam chu'ng to^i\. Va^.y ta.i sao Vie^.t Nam va^~n co`n la` mo^.t trong nhu+~ng nu+o+'c nghe`o na`n nha^'t vu`ng?
Pha^`n lo+'n nhu+~ng va^'n d-e^` cu?a Vie^.t Nam ba('t nguo^`n tu+` su+. qua?n ly' te^. ha.i kinh nie^n. Bo^'n va^'n d-e^` chi'nh la` nguye^n nha^n cu?a ha^`u he^'t ca'c kho' kha(n cu?a Vie^.t Nam go^`m co': Ke^' hoa.ch kinh te^' sai la^`m, D-a`n A'p, Tham Nhu~ng va` Vo^ Lua^.t Le^.\. Chu'ng to^i xin pha^n ti'ch chi tie^'t sau d-a^y\.
Ke^' hoa.ch kinh te^' sai la^`m:
Nga`y nay ai cu~ng bie^'t tre^n mo^.t tha^.p nie^n theo ke^' hoa.ch kinh te^' xa~ ho^.i chu? nghi~a, ne^`n kinh te^' Vie^.t Nam d-a~ pha?i tra? mo^.t gia' d-a('t d-o?\. Nhu+ng chi? d-e^'n khi d-o^'i die^.n vo+'i su+. d-o^? vo+~ kinh te^' sau khi ma^'t d-i nguo^`n vie^.n tro+. tu+` Lie^n So^ va`o cuo^'i tha^.p nie^n 1980, chi'nh quye^`n (CS) Vie^.t Nam mo+'i ba('t d-a^`u mo^.t ca'ch mie^~n cu+o+~ng ca?i to^? kinh te^'\. Ma(.c du` nhu+~ng chi'nh sa'ch kinh te^' na`y cho mo^.t so^' ca'c hu+'a he.n nhu+ng thu+. c te^' va^~n co`n qua' xa vo+'i nhu ca^`u thu+.c su+.\. D-ie^`u d-a'ng tie^'c cho nhu+~ng ai co^? vo~ cho ne^`n kinh te^' mo+? cu+?a hie^.n nay la` thu+.c te^' na`y: kinh te^' thi. tru+o+`ng va` quy hoa.ch ta^.p trung xa~ ho^.i chu? nghi~a ma^u thua^~n tu+. ba?n cha^'t. Thu+.c te^' na`y da^`n da^`n d-a~ pho+i ba`y sau nhie^`u na(m mo^.t so^' ca'c doanh gia cu?a the^' gio+'i d-a~ co' nhu+~ng lu+o+.ng gia' qua' mu+'c la.c quan ve^` kinh te^' Vie^.t Nam. He^. tho^'ng nga^n ha`ng bi. ro^'i loa.n, khu vu+.c quo^'c doanh ke'm hie^.u na(ng mo^.t ca'ch tha?m ha.i, va` nhie^`u gio+'i d-a^`u tu+ "ho^` ho+?i" lu'c tru+o+'c d-a~ ro+`i Vie^.t Nam trong ba^'t ma~n.
D-a`n a'p:
Chuye^.n d-a`n a'p nha^n quye^`n ta.i Vie^.t Nam la` d-ie^`u i't ai cho^'i ca~i d-u+o+.c. Co+ Quan A^n Xa' Quo^'c Te^' va` Asia Watch d-a~ co^ng bo^' nhu+~ng du+~ kie^.n ve^` ti`nh tra.ng vi pha.m nha^n quye^`n na(.ng ne^` ta.i Vie^.t Nam. D-ie^`u na`y bao go^`m vie^.c ba('t giam ngu+o+`i tu`y tie^.n, xu+? a'n chie^'u le^., thu? tie^u, tra ta^'n, d-a`n a'p to^n gia'o va` khu?ng bo^'\. Vo^ so^' ca'c tu` nha^n lu+o+ng ta^m d-a~ bi. ba('t giam chi? vi` ke^u go.i ca?i to^? da^n chu?\. Su+. d-o^'i xu+? ta`n te^. vo+'i co^ng da^n nhu+ the^' d-a~ la`m thui cho^.t d-o^.ng lu+.c pha't trie^?n, mo^.t ye^'u to^' then cho^'t cu?a the^' gio+'i nga`y nay, va` cu~ng la` ly' do ma` ngu+o+`i Vie^.t Nam d-a~ lie^`u ma.ng ba^'t cha^'p bie^?n so'ng va` ru+`ng gia` bo? nu+o+'c ra d-i\. Kinh te^' tu+. do ca^`n pha?i co' con ngu+o+`i tu+. do\. Mo^.t da^n to^.c bi. d-a`n a'p va` ba^'t ma~n la` d-ie^`u co' the^? da^~n to+'i su+. bu`ng no^? chi'nh tri., la` lo+`i nguye^`n ru?a cho nhu+~ng d-a^`u tu+ ngoa.i quo^'c va` ma^.u di.ch quo^'c te^'\.
Tham nhu~ng:
Ngay ca? Ha` No^.i cu~ng thu' nha^.n va^'n na.n tham nhu~ng to lo+'n. Tham nhu~ng o+? Vie^.t Nam vu+`a lan ro^.ng vu+`a a^m i?\. Su+. ba(ng hoa.i d-a~ lan ra kha('p mo.i ca^'p ngha`nh cu?a chi'nh quye^`n, mo^.t thu+.c te^' khie^'n ca? ngu+o+`i Vie^.t la^~n doanh gia ngoa.i quo^'c ngao nga'n. Su+. tham nhu~ng tra`n lan na`y d-a~ mo+? cu+?a cho ca'c te^. d-oan xa~ ho^.i kha'c nhu+ ma tuy', buo^n la^.u, ma~i da^m.
Vo^ lua^.t le^.:
Vie^.t Nam ho^m nay co' ra^'t nhie^`u lua^.t le^. tre^n sa'ch vo+?, nhu+ng nhu+~ng lua^.t na`y d-u+o+.c a'p du.ng hay kho^ng tu`y hu+'ng cu?a chi'nh phu?\. Ne^`n ta?ng pha'p ly' hie^.n ha`nh hoa`n toa`n hu+o+'ng ve^` vie^.c duy tri` su+. kie^?m soa't cu?a nha` nu+o+'c va` kho^ng cho ngu+o+`i da^n d-u+o+.c hu+o+?ng nhu+~ng quy d-i.nh pha'p ly' va` co^ng ba(`ng. Hie^'n pha'p Vie^.t Nam, do nha` nu+o+'c soa.n ra, chu+'a vo^ so^' nhu+~ng ba?o d-a?m cho nha^n quye^`n va` da^n quye^`n, nhu+ng ta^'t ca? d-a~ va` d-ang bi. vi pha.m mo^.t ca'ch ngang nhie^n. Ha`nh d-o^.ng na`y cu?a chi'nh quye^`n khie^'n xa~ ho^.i tro+? ne^n vo^ lua^.t le^., va` kho^ng the^? co' cho^~ d-u+'ng ho+.p pha'p trong the^' gio+'i ho^m nay\.
Bo^'n va^'n d-e^` na`y d-e^`u ba('t nguo^`n tu+` mo^.t go^'c, d-o' la` su+. cai tri. d-o^.c ta`i\. O+? Vie^.t Nam ho^m nay chi? co' mo^.t d-a?ng na('m giu+~ tuye^.t d-o^'i quye^`n ha`nh ca'c ngha`nh cu?a chi'nh phu?\. Kho^ng co' su+. kie^?m soa't va` pha^n la^.p cu?a che^' d-o^. da^n chu?, nhu+~ng va^'n na.n na`y kho^ng the^? gia?i quye^'t d-u+o+.c bo+?i vi` no' na(`m trong ba?n cha^'t cu?a chi'nh he^. tho^'ng na`y\.
Ha^.u qua? cu?a su+. d-o^.c ta`i o+? Vie^.t Nam d-a~ da^`n da^`n bie^?u hie^.n. Chi? no^.i trong na(m nay tho^i d-a~ co' vo^ so^' nhu+~ng cuo^.c bie^?u ti`nh d-o`i tha`nh la^.p nghie^.p d-oa`n d-o^.c la^.p, va` su+. gia ta(ng lo+'n lao nhu+~ng phong tra`o d-a^'u tranh qua^`n chu'ng. D-a~ co' nhu+~ng cuo^.c cho^'ng d-o^'i ki'ch thu+o+'c lo+'n va` ke'o da`i ta.i Thanh Ho'a, Tha'i Bi`nh o+? mie^`n Ba('c cu~ng nhu+ Xua^n Lo^.c o+? trong Nam. D-a^y la` nhu+~ng hie^.n tu+o+.ng tu+o+ng d-o^'i mo+'i o+? Vie^.t Nam va` la` da^'u hie^.u cho tha^'y la` d-a~ ba('t d-a^`u qua' mu+'c chi.u d-u+.ng cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam. Mo^.t cuo^.c bie^'n d-o^.ng ma'u lu+?a vo+'i nhie^`u hu?y hoa.i kho^ng pha?i la` d-ie^`u kho^ng the^? xa?y ra\. Tuy nhie^n mo^.t su+. chuye^?n ho'a da^n chu? vo+'I i't d-o^? ma'u nhu+ ta.i D-o^ng A^u la` d-ie^`u ma` kho^ng ngu+o+`i d-a`ng hoa`ng na`o la.i kho^ng mong muo^'n.
Tre^n bo^'i ca?nh d-o', mo^.t gia?i pha'p d-e^? da^n chu? ho'a Vie^.t Nam trong ho`a bi`nh pha?i du+.a tre^n nguye^n ta('c da^n chu? d-a nguye^n, to^n tro.ng nha^n quye^`n, co^ng ba(`ng xa~ ho^.i va` kinh te^' thi. tru+o+`ng. Ho+n nu+~a no' pha?i la` mo^.t qua' tri`nh nhie^`u giai d-oa.n. Giai d-oa.n d-a^`u tie^n va` then cho^'t nha^'t la` hi`nh tha`nh d-u+o+.c bo^'i ca?nh sinh hoa.t da^n chu?, d-a nguye^n d-e^? la`m ne^`n ta?ng xa^y du+.ng mo^.t xa~ ho^.i mo+'i thu+.c su+. tu+. do\. Trong giai d-oa.n na`y mo^.t so^' nhu+~ng ca?i to^? sau d-a^y pha?i d-u+o+.c thu+.c hie^.n: Ta^'t ca? nhu+~ng sa('c lua^.t pha?n da^n chu? pha?i d-u+o+.c hu?y bo?\. Ba?n Tuye^n Ngo^n Quo^'c Te^' Nha^n Quye^`n pha?i d-u+o+.c to^n tro.ng. Chi'nh quye^`n va` ca'c d-a?ng pha'i chi'nh tri. pha?i ta'ch ro+`i nhau\. Qua^n d-o^.i va` co^ng an pha?i ba?o ve^. d-a^'t nu+o+'c va` da^n to^.c chu+' kho^ng pha?i d-e^? ba?o ve^. quye^`n lo+.i cho ba^'t ky` mo^.t d-a?ng pha'i na`o\. Ca'c to^? chu+'c va` d-a?ng pha'i chi'nh tri. pha?i co' quye^`n hie^.n hu+~u va` hoa.t d-o^.ng co^ng khai vo+'i su+. ba?o ve^. cu?a lua^.t pha'p.
Ki'nh thu+a quy' vi.,
Kho^ng de^~ da`ng gi` Ha` No^.i cha^'p nha^.n nhu+o+.ng bo^. d-e^? thu+.c hie^.n giai d-oa.n d-a^`u ma` to^i vu+`a tri`nh ba`y o+? tre^n. Tuy nhie^n, su+. tho^'ng nha^'t y' chi' cu?a Hoa Ky` d-u+o+.c the^? hie^.n qua nhu+~ng ha`nh d-o^.ng cu. the^? cu?a Quo^'c Ho^.i se~ a?nh hu+o+?ng lo+'n d-e^'n mo^.t Vie^.t Nam d-ang tre^n d-a` pha' sa?n vo+'i mo^.t d-a?ng ca^`m quye^`n bi. ra.n nu+'t. D-e^? d-a.t d-ie^`u na`y, chu'ng to^i xin d-u+o+.c d-e^` nghi. mo^.t so^' nhu+~ng bu+o+'c cu. the^? ma` Quo^'c Ho^.i va` Hoa Ky` co' the^? la`m d-e^? ta.o d-u+o+.c su+. chuye^?n d-o^?i cho vie^.c da^n chu? ho'a Vie^.t Nam.
1. Tho^ng qua mo^.t nghi. quye^'t cu?a U?y Ban Nha^n Quye^`n Quo^'c Ho^.i d-e^? co^ng nha^.n va` ho^~ tro+. nhu+~ng ngu+o+`i Vie^.t Nam d-a~ bi. d-a`n a'p vi` no'i le^n nhu+~ng suy nghi~ cu?a mi`nh.
2. Nga(n ca^'m nhu+~ng lie^n he^. buo^n ba'n vo+'i qua^n d-o^.i va` co^ng an. Hie^.n nay nhu+~ng lu+.c lu+o+.ng na`y la` co^ng cu. d-e^? che^' d-o^. d-a`n a'p ngu+o+`i da^n. Nga`y na`o d-ie^`u na`y chu+a thay d-o^?i, Hoa Ky` kho^ng the^? trao d-o^?i buo^n ba'n vo+'i ca'c nho'm na`y d-u+o+.c.
3. Du`ng a'p lu+.c kinh te^' d-e^? thu'c d-a^?y ca?i to^? ta.i Vie^.t Nam. Nhu+~ng ho^~ tro+. cu?a Quo^'c Ho^.i cho quy che^' To^'i Hue^. Quo^'c, nhu+~ng khoa?n tie^`n cho vay cu?a EXIM Bank, nhu+~ng chu+o+ng tri`nh cu?a OPIC hay nhu+~ng tro+. giu'p kinh te^' kha'c ma` Ha` No^.i mong muo^'n pha?i d-i ke`m vo+'i mo^.t ca'i gia' la` pha?i ca?i thie^.n ve^` ti`nh tra.ng nha^n quye^`n ta.i Vie^.t Nam. Nhu+~ng ca?i to^? quan tro.ng pha?i go^`m co' vie^.c pho'ng thi'ch vo^ d-ie^`u kie^.n ca'c tu` nha^n chi'nh tri. go^`m co' Thu+o+.ng To.a Thi'ch Qua?ng D-o^., ba'c si~ Nguye^~n D-an Que^', gia'o su+ D-oa`n Vie^'t Hoa.t, v.v..., hu?y bo? nhu+~ng ca^'m d-oa'n pha't bie^?u, ngu+ng d-a`n a'p to^n gia'o va` cho phe'p co^ng nha^n tha`nh la^.p nhu+~ng nghie^.p d-oa`n d-o^.c la^.p.
4. Tha`nh la^.p ca'c pha'i d-oa`n cu?a Quo^'c Ho^.i d-e^? sang Vie^.t Nam ga(.p go+~ nhu+~ng ngu+o+`i d-o^'i kha'ng trong nu+o+'c nhu+ Ha` Si~ Phu, Bu`i Minh Quo^'c, Nguye^~n Thanh Giang, Hoa`ng Minh Chi'nh,... Ca'c pha'i d-oa`n na`y se~ thu+o+`ng xuye^n nha('c nho+? cho chi'nh quye^`n Vie^.t Nam bie^'t ra(`ng Quo^'c Ho^.i Hoa Ky` d-ang lu+u ta^m theo do~i\. Ha` No^.i pha?i ca^`n luo^n nho+' ra(`ng va^'n d-e^` nha^n quye^`n la` ye^'u to^' quan ye^'u trong chi'nh sa'ch cu?a Hoa Ky` d-o^'i vo+'i va^'n d-e^` Vie^.t Nam.
Ki'nh thu+a quy' vi.,
Hoa Ky` d-a~ ma^'t ra^'t nhie^`u sinh lu+.c va` ta`i nguye^n quo^'c gia cho Vie^.t Nam, trong cuo^.c chie^'n nha^n danh vi` tu+. do cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam. D-e^'n ho^m nay, nhu+~ng ve^'t thu+o+ng sa^u d-a^.m va^~n chu+a hoa`n toa`n bi`nh phu.c. Chi? co' khi na`o Vie^.t Nam d-u+o+.c thu+.c su+. tu+. do thi` no^~ lu+.c khe'p ki'n ve^'t thu+o+ng na`y mo+'i tha`nh hie^.n thu+.c. Trong nhu+~ng na(m cuo^'i cu`ng cu?a the^' ky? 20 na`y, Hoa Ky` co' mo^.t co+ ho^.i ba(`ng va`ng d-e^? giu'p Vie^.t Nam trong tie^'n tri`nh bu+o+'c sang giai d-oa.n ha^.u Co^.ng sa?n, d-em la.i nhu+~ng d-ie^`u to^'t d-e.p cho ca? hai quo^'c gia va` cho toa`n nha^n loa.i\. Chu'ng to^i chi? mong quy' vi. se~ la`m d-u+o+.c nhu+~ng d-ie^`u to^'t nha^'t trong hoa`n ca?nh d-o'\.
Xin ca'm o+n quy' vi.\. ----------------------------------------------------------------- Lie^n Minh Vie^.t Nam Tu+. Do BP 203, 75624 PARIS CEDEX 13 FRANCE Email : lmvntd@filnet.fr Web : http://www.lmvntd.org/ -----------------------------------------------------------------