BUCHANAN, James Mc Gill (1919- )
Siyasal karar alma (public choice)
mekanizmasina ekonomik teoriyi uygulayarak, modern kamu
ekonomisinin gelismesinde onemli katkisi olan, 1986 yili Nobel
Ekonomi odulu sahibi Amerikali ekonomi profesoru. Virginia ve
California Universitelerinde ogretim uyeligi yapan Buchanan,
genellikle emlak isleriyle ugrasmaktadir.
Buchanan, ekonomi ile politikanin arasinda yer
alan siyasal ekonomi (political economy) denilen yeni bir bilim
dalinin gelismesinde oncu rolu olan ekonomistler arasinda yer
alir. Ote yandan, demokrasinin ekonomik yonunu aciklayici
calismalariyla da oldukca etkili olmustur. Buchanan'in kamusal
mallarla ilgili cozumleri ve modelleri, kamu ekonomisi ders
kitaplarinda kendi adiyla anlatilan grafik ve tablolar biciminde
yer alir. Bunlar arasinda politikacilarin ve secmenlerin siyasal
kararlara katilma sirasinda, nasil sorumsuzca davrandiklarini
"free rider" (belesci) kavramiyla aciklamaktadir. Bu
kavram ayni zamanda kamu sektorunde rusvet olayinin nicin daha
cok yaygin oldugunu da aciklamakda kullanilmaktadir. Karar almaya
katilan kisilerin sayilarinin artmasina bagli olarak, kisilerin
nasil stratejik davranarak, demokrasinin etkin islemesinionledigi
Buchanan'in olasiliklara dayanan modelleriyle aciklanmaktadir.
Buchanan Keynezyen mokro ekonomik politikayi da, kendi
gelistirdigi siyasal karar almaya iliskin modelleri yardimiyla
kritik etmektedir. Ote yandan, Post Keynezyen devlet borclari
yaklasimlarini da kritik eden Buchanan, "firsat
maliyeti" (opportunity cost) kavramina onemli bir anlam
kazandirmistir.
Baslica Eserleri: The Calculus of
Consent (Tullock ile birlikte); Public Finance in Democratic
Process; Demand and Supply of public Goods; Cost and Choice; The
Limits of Liberty; Freedom in Constitutional Contract; The Power
to Tax.