Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi
Kronolojisi
17 Şubat 1923 : İzmir'de Türkiye
İktisat Kongresi toplandı.
24 Temmuz 1923 : Lozan Antlaşması imzalandı.
29 Ekim 1923 : Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Yeni
Türk devletinin ilk cumhurbaşkanlığına oybirliğiyle Gazi
Mustafa Kemal seçildi.
18 Ocak 1924 : İstanbul'da Milli Türk Ticaret Birliği
Kongresi toplandı.
3 Mart 1924 : TBMM Halifelik'in kaldırılmasına karar
verdi.
1 Nisan 1924 : Ergani Bakır İşletmeleri
devletleştirildi.
3 Nisan 1924 : 1908 Temmuz'undan 1923 sonuna kadar devlet
alacak ve borçlarını tasfiye eden kanun TBMM'de kabul edildi.
21 Nisan 1924 : Ziraat Bankası'nın üreticilere kredi
açmasına ilişkin kanun kabul edildi.
23 Nisan 1924 : Anadolu-Bağdat Demiryolu'nun devletçe
satın alınmasını öngören kanun kabul edildi.
14 Mayıs 1924 : Türkiye Taş Kömürü Kurumu
Zonguldak'ta kuruldu. Taşkömürü üretimi ve maden işleme
üniteleriyle entegre bir tesise sahip olan TTK, Zonguldak'ın da
sembolü haline geldi. Türkiye taşkömürü ihtiyacının
büyük bir bölümü de bu fabrika tarafından sağlanıyor.
24 Mayıs 1924 : Devlet Demiryolları Müdürüyet
Umumiyesi (genel müdürlüğü) kuruldu.
3 Ağustos 1924 : Cumhuriyet döneminin ilk madeni
paraları tedavüle çıktı.
4 Ağustos 1924 : Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi.
12 Ağustos 1924 : Cumhuriyet Türkiyesi'nin ilk işçi
kuruluşlarından biri olan Amele Teali (yükselme) cemiyeti
kuruldu. Cemiyet Başkanlığına Sabri Bey getirildi.
26 Ağustos 1924 : "Türkiye İş Bankası"
kuruldu. 1 milyon sermayesi olan bankanın genel müdürlüğüne
Celal Bey (Bayar) getirildi.
17 Eylül 1924 : Türkiye Tütüncüler Bankası ve
Yaşarbank kuruldu. Kuruluş bankacılık kuruluşu yapıyor.
21 Eylül 1924 : Samsun-Çarşamba Demiryolu'nun temeli
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından atıldı. Gazi törende
yaptığı konuşmada "Bu memlekete iki şey gerek. Yol ve
okul" dedi.
10 Ekim 1924 : Ankara-Sivas Demiryolu'nun yapımına
başlandı.
23 Ekim 1924 : Türkiye, Uluslararası Eşya
Taşımacılığı Antlaşması'nı imzaladı.
17 Kasım 1924 : Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalefet
partisi "Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası" kuruldu.
1 Ocak 1925 : Türkiye Lozan
Antlaşması'nın ilgili hükmü uyarınca "gümrük
vergisi" uygulamasına başladı.
19 Ocak 1925 : Yol Mükellefiyeti Kanunu TBMM'de kabul
edildi. Bakanlar Kurulu, gümrük vergisinin kapsamına Amerikan
mallarının da alınmasını kararlaştırdı.
16 Şubat 1925 : Havacılığı yaygınlaştırmak,
ordunun hava gücünü artırmak amacıyla "Türk Tayyare
Cemiyeti" kuruldu. Cemiyet, daha sonra Türk Hava Kurumu
adını alacaktır.
17 Şubat 1925 : Osmanlı İmparatorluğu döneminde
üreticiyi büyük sıkıntıya sokan, ürünün değerinin onda
birini devlete vermeyi zorunlu kılan "aşar vergisi"
kaldırıldı.
1 Mart 1925 : Fransız tütün rejisi devletleştirildi.
8 Mart 1925 : Cumhuriyet döneminin ilk milli sigorta
şirketi olan "Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi"
kuruldu.
31 Mart 1925 : Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi
kuruldu. Daha sonra Türkiye İş Bankası'nın kontrolüne giren
sigorta şirketi hayat sigortası dışı bütün branşlarda
faaliyet gšsteriyor.
5 Nisan 1925 : Türkiye'de şeker fabrikaları
kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
16 Nisan 1925 : Kütahya-Tavşanlı Demiryolu'nun
yapımına ilişkin kanun kabul edildi.
17 Nisan 1925 : Ankara-Yahşihan demiryolu hattı
genişletilerek hizmete açıldı.
19 Nisan 1925 : Sanayi ve Maadin (Madenler) Bankası'nın
kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
22 Nisan 1925 : Ticaret ve sanayi odaları kurulmasını
öngören kanun kabul edildi.
5 Mayıs 1925 : Ankara'da uzmanların "burada ot bile
bitmez" dediği alanda, Atatürk'ün isteğiyle "Gazi
Orman Çiftliği'nin" kurulmasına başlandı.
3 Haziran 1925 : Bakanlar Kurulu, Ankara İstiklal
Mahkemesi'nin teklifiyle Cumhuriyet'in ilk muhalefet partisi olan
"Terakkiperver Fırka"yı kapattı. Partinin
kapatılmasına gerekçe olarak "irticayı
körüklemesi" gösteriliyor.
14 Haziran 1925 : Cumhuriyet'in ilk şeker fabrikası,
Alpullu'da üretime başladı.
1 Temmuz 1925 : Paris'te Osmanlı borçlarının ödenmesi
ile ilgili komisyon çalışmaya başladı.
29 Temmuz 1925 : İstanbul'da "liman işçileri
inhisarı" kuruldu.
5 Ağustos 1925 : İzmir Liman ve Körfez İşleri
İnhisarı TAŞ kuruldu.
14 Ağustos 1925 : Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk posta
pulları tedavüle çıkarıldı.
15 Ağustos 1925 : Kayseri'de tayyare ve motor fabrikası
kurulması için Junkers Firması'yla antlaşma imzalandı.
27 Ağustos 1925 : Mustafa Kemal, İnebolu Türk
Ocağı'nda yaptığı konuşma ile şapka devriminin
yapılacağını açıkladı: "Bu serpuşun adına şapka
denir."
1 Ekim 1925 : Bursa Dokuma Fabrikası'nın temeli,
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in de hazır bulunduğu törenle
atıldı. Bursa'da faaliyet gšsteren şirket, ipek üretimi
yapıyor.
5 Ekim 1925 : İlk 'cumhuriyet altını' İstanbul
Darphanesi'nde basıldı.
14 Ekim 1925 : Türkiye'nin ilk betonarme köprüsü
Menderes Nehri üzerinde yapıldı. Köprü 75 metre
uzunluğunda.
12 Aralık 1925 : Ankara-Ereğli demiryolunun yapımına
ilişkin kanun kabul edildi.
20 Aralık 1925 : Yeşilhan, Yerköy demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
22 Aralık 1925 : Alpullu Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
26 Aralık 1925 : Türkiye'de uluslararası takvim ve
saatin kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1 Ocak 1926 : Gece yarısından
itibaren uluslararası takvim ve saati kullanmaya başladık.
8 Ocak 1926 : Emlak ve Eytam (Yetimler) Bankası kuruldu.
9 Ocak 1926 : Türkiye'de piyango düzenleme hakkını
Tayyare Cemiyeti'ne veren kanun kabul edildi.
12 Ocak 1926 : Tedavülde bulunan Osmanlı
banknotlarının yerine yeni banknot çıkarılmasına ilişkin
kanun kabul edildi.
14 Ocak 1926 : Mali yılın 1 Mart yerine 1 Haziran'da
başlamasına ilişkin kanun kabul edildi. Borçlanma Kanunu
TBMM'de kabul edildi.
25 Ocak 1926 : Şeker, petrol ve benzin tekeli hakkında
kanun TBMM'de kabul edildi.
1 Şubat 1926 : Ankara-Eskişehir Demiryolu'ndaki ilk
istasyon olan Gazi İstasyonu törenle açıldı.
13 Şubat 1926 : Savurganlıkla mücadele amacıyla
"Men-i İsrafat Kanunu" kabul edildi.
17 Şubat 1926 : Türk Medeni Kanunu kabul edildi.
18 Şubat 1926 : Türkiye ile Amerika arasında geçici
ticaret antlaşması imzalandı.
27 Şubat 1926 : Temettü vergisi yerine kazanç vergisi
alınmasına ilişkin kanun kabul edildi.
11 Mart 1926 : Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında
ticaret antlaşması imzalandı.
17 Mart 1926 : Kayseri-Ulukışla demiryolunun
yapılmasını öngören kanun kabul edildi. Yapılacak hattın
uzunluğu 196 kilometre.
22 Mart 1926 : İçki İnhisarı'nın (tekelinin) devlete
ait olmasını öngören kanun kabul edildi.
24 Mart 1926 : Türkiye'de petrol arama
çalışmalarının ve petrol kuyuları işletmesinin devlet
tarafından yapılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
25 Mart 1926 : Türkiye ile Almanya arasında geçici
ticaret antlaşması imzalandı.
1 Nisan 1926 : İstanbul Borsası Bahçekapı'daki 4.
Vakıf Han'a taşındı.
19 Nisan 1926 : Türk karasularında deniz nakliyatı,
yolcu taşımacılığı ve her türlü liman hizmetlerinin Türk
bandıralı gemiler tarafından yapılmasına ilişkin kanun
kabul edildi. Yabancılara verilen imtiyazlar iptal edildi.
Kabotaj Kanunu 1 Temmuz 1926'da yürürlüğe girecek.
30 Nisan 1926 : Samsun-Kavak demiryolu hizmete girdi.
3 Mayıs 1926 : Devlet İstatistik Umum Müdürlüğü
kuruldu.
22 Mayıs 1926 : Emlak ve Eytam Bankası Kanunu TBMM'de
kabul edildi.
29 Mayıs 1926 : Ankara'da otomatik telefon şebekesi
kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
2 Haziran 1926 : Türkiye ile Finlandiya arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
5 Haziran 1926 : Musul sorunu, Türkiye, İngiltere ve
Irak arasındaki Ankara'da imzalanan antlaşma ile çözümlendi.
12 Haziran 1926 : Genç Türkiye Cumhuriyeti'ni
Avrupalılar'a tanıtmak amacıyla "yüzer sergi"
haline dönüştürülen Karadeniz Gemisi İstanbul'dan hareket
etti. İsveç'e kadar gidip dönecek olan gemide yerli ürünler
ve çeşitli sanat eserleri sergileniyor. Gemi uğradığı
limanlarda halkın ziyaretine açılacak.
17 Haziran 1926 : Kadıköy Su Şirketi devletleştirildi.
28 Haziran 1926 : Yeni Ticaret Kanunu kabul edildi.
1 Temmuz 1926 : Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi. Bu
tarih, daha sonra bayram olarak kutlanacaktır. Türk Ceza Kanunu
yürürlüğe girdi.
21 Temmuz 1926 : İstanbul Tramvay Şirketi'nin imtiyaz
süresi uzatıldı.
11 Eylül 1926 : Ankara otomatik telefon santralı hizmete
girdi.
4 Ekim 1926 : Medeni Kanun yürürlüğe girdi. Borçlar
Kanunu yürürlüğe girdi. Ticaret Kanunu yürürlüğe girdi.
6 Ekim 1926 : Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası açıldı.
26 Kasım 1926 : Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye
açıldı.
17 Aralık 1926 : Uşak Şeker Fabrikası işletmeye
açıldı.
20 Aralık 1926 : Türkiye-Macaristan Ticaret Antlaşması
imzalandı.
25 Aralık 1926 : Samsun Limanı'nın inşasına ilişkin
kanun TBMM'de kabul edildi.
28 Ocak 1927 : Eczacılar Kanunu
kabul edildi.
10 Nisan 1927 : Kentlerde binalara numara, sokak ve
caddelere ad verilmesine ilişkin kanun kabul edildi.
27 Nisan 1927 : İstanbul Radyosu ilk yayınını yaptı.
29 Nisan 1927 : Yerköy-Kayseri demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
4 Mayıs 1927 : Türkiye ile İsviçre arasında Ticaret
Antlaşması imzalandı.
21 Mayıs 1927 : Muamele Vergisi Kanunu kabul edildi.
26 Mayıs 1927 : Muhasebe-i Umumi Kanunu kabul edildi.
28 Mayıs 1927 : Teşvik-i Sanayi Kanunu kabul edildi.
29 Mayıs 1927 : Ankara-Kayseri demiryolu hizmete girdi.
Hattın uzunluğu 380 kilometre.
31 Mayıs 1927 : Devlet Demiryolları ve Limanları
İdare-i Umumiyesi kuruldu. Türkiye ile Çekoslovakya arasında
Ticaret ve İkamet Antlaşması imzalandı.
18 Haziran 1927 : Hukuk usulü muhakemelerine ilişkin
kanun kabul edildi.
20 Haziran 1927 : Tarım okulları kurulmasını öngören
kanun kabul edildi. Memurların maaş kanunu kabul edildi.
25 Haziran 1927 : Yüksek İktisat Meclisi (Ali İktisat
Meclisi) kurulmasını öngören kanun kabul edildi. Sigorta
şirketlerinin denetimini öngören kanun kabul edildi.
28 Ağustos 1927 : Türkiye, Belçika, Lüksemburg Ticaret
Antlaşması imzalandı.
9 Eylül 1927 : Samsun-Havza demiryolu hattı işletmeye
açıldı. İzmir'de daha sonraları Uluslararası İzmir
Fuarı'nın çekirdeğini oluşturacak olan "9 Eylül
sergisi" açıldı.
15 Eylül 1927 : Eskişehir Bankası kuruldu. Banka daha
sonra "Esbank" adını alacak. Şu anda Zeytinoğlu
grubu bünyesinde yer alıyor.
10 Ekim 1927 : Memurlara maaşları ilk kez peşin
ödendi.
28 Ekim 1927 : Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk nüfus
sayımı yapıldı. Ülkede 13 milyon 648 bin 270 kişinin
yaşadığı, bunun yarıdan fazlasını kadınların
oluşturduğu belirlendi.
6 Kasım 1927 : Bünyan dokuma fabrikası işletmeye
açıldı.
21 Kasım 1927 : Samsun-Amasya demiryolu hattı işletmeye
açıldı.
5 Aralık 1927 : Cumhuriyet döneminin ilk kağıt
paraları tedavüle çıkarıldı. 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000
liralık olmak üzere 7 ayrı değerde çıkarılan banknotlar
eski Türkçe ve Fransızca bastırıldı. Londra'da Thomas de La
Rue Firması'na bastırılan banknotlar için 85 bin İngiliz
lirası ödendi.
1 Ocak 1928 : Haydarpaşa-Pendik arasında banliyo
seferleri yapan "Anadolu Demiryolları Şirketi" devlet
tarafından satın alındı.
15 Ocak 1928 : Kayseri-Sivas demiryolunun devlet
tarafından yapılması kararlaştırıldı. Bölüm bölüm
yapılacak hattın uzunluğu 223 kilometreyi bulacak.
16 Ocak 1928 : İktisat vekaletinin kuruluşuna ilişkin
kanun TBMM'de kabul edildi.
2 Şubat 1928 : Ankara Çimento Fabrikası açıldı.
4 Şubat 1928 : Türkiye-İsveç Ticaret Antlaşması
imzalandı.
12 Şubat 1928 : Türkiye ile Macaristan arasında Ticaret
Antlaşması imzalandı.
1 Mart 1928 : Yüksek İktisat Şûrası, Başbakan İsmet
İnönü'nün konuşmasıyla çalışmalarına başladı.
12 Mart 1928 : Türkiye-Estonya Ticaret Antlaşması
imzalandı.
14 Nisan 1928 : Yargıtay Kuruluş Kanunu kabul edildi.
6 Mayıs 1928 : Sirkeci ile Haydarpaşa arasında feribot
işletilmesini öngören kanun kabul edildi.
17 Mayıs 1928 : Hıfzısıhha Enstitüsü kuruldu.
24 Mayıs 1928 : Uluslararası rakamların
kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
28 Mayıs 1928 : Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul
edildi.
13 Haziran 1928 : Paris'te Türkiye Cumhuriyeti ile
Duyun-u Umumiye İdaresi hamilleri arasında borçların ödenme
biçimi ve süreci hakkında sözleşme imzalandı.
23 Ağustos 1928 : Amasya-Zile demiryolu (82 km) hizmete
girdi.
2 Eylül 1928 : Kütahya-Tavşanlı demiryolu (51 km)
hizmete girdi.
4 Eylül 1928 : İkinci İzmir Sergisi açıldı. Sergi 20
Eylül'e kadar açık kalacak.
14 Ekim 1928 : Harf devrimi yapıldı. Yeni Türk
Alfabesine ilişkin kanun kabul edildi.
1 Aralık 1928 : İkinci İktisat Şûrası toplandı.
31 Aralık 1928 : Haydarpaşa - Eskişehir - Konya ve
Yenice - Mersin Demiryolu'nun devlet tarafından satın
alınmasına ilişkin antlaşma bir yasayla onaylandı.
5 Ocak 1929 : Anadolu-Bağdat ve
Mersin-Tarsus demiryolu ile Haydarpaşa Limanı
devletleştirildi. Bağdat demiryolu imtiyazı 1902 yılında
"Anadolu Demiryolları Şirketleri"ne verilmişti.
24 Mart 1929 : İcra ve İflas Kanunu kabul edildi.
25 Mart 1929 : Piyasadaki banknotların değerinin 158
milyon lira olarak tespiti hakkkındaki kanun kabul edildi.
4 Nisan 1929 : Yerli malı kullanımını teşvik
amacıyla düzenlenen yerli mallar haftası ilk kez kutlandı.
16 Mayıs 1929 : Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları
Kanunu TBMM'de kabul edildi. Kanun 30 Mayıs 1929'da Resmi
Gazete'de yayımlandı.
28 Mayıs 1929 : Tarım Kredi Kooperatifleri Kuruluş
Kanunu kabul edildi.
30 Mayıs 1929 : Kibrit ve Çakmak Tekeli Kanunu TBMM'de
kabul edildi.
2 Haziran 1929 : Yol ve köprüler yapımına ilişkin
kanun TBMM'de kabul edildi.
8 Haziran 1929 : Anadolu'daki topraksız köylülere
devlet tarafından toprak verilmesine ilişkin kanun kabul
edildi. Sanayi Koruma Kanunu kabul edildi.
11 Haziran 1929 : Türkiye-Romanya Ticaret ve Seyrüsefer
antlaşması imzalandı.
1 Temmuz 1929 : İstanbul-Ankara telefon hattı hizmete
girdi.
2 Temmuz 1929 : Üsküdar, Kadıköy ve çevresinde
tramvay çalıştırma hakkı "Üsküdar ve Havalisi Halk
Tramvayları Şirketi'ne" verildi.
5 Temmuz 1929 : Mersin-Adana demiryolu (67 km)
devletleştirildi.
11 Ağustos 1929 : "Türk Yerli Mallar Sergisi"
İstanbul'da Galatasaray lisesi'nde açıldı. Sergi 25
Ağustos'a kadar açık kalacak.
12 Ağustos 1929 : Türkiye ile Finlandiya arasında
ticaret antlaşması imzalandı.
29 Ağustos 1929 : Türkiye ile Fransa arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
2 Eylül 1929 : Kütahya-Emirler demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
4 Eylül 1929 : İcra ve İflas Kanunu yürürlüğe
girdi.
9 Eylül 1929 : Fevzipaşa-Gölbaşı demiryolu (139 km)
hizmete girdi.
27 Eylül 1929 : Türkiye ile İsveç arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
1 Ekim 1929 : Türkiye ile Amerika arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
24 Ekim 1929 : New York Borsası'nda "Kara Cuma"
ve 1929 dünya krizi patlak verdi.
25 Ekim 1929 : Osmanlı Ceza Kanunu yürürlükten
kaldırıldı. İstanbul'la Berlin arasında "Hava
Postası" seferleri başladı.
12 Kasım 1929 : Kayseri-Gemerek demiryolu (94 km) hizmete
girdi.
26 Kasım 1929 : Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında
geçici ticaret antlaşması imzalandı.
18 Aralık 1929 : Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti
kuruldu.
21 Aralık 1929 : Türkiye ile İrlanda arasında geçici
ticaret antlaşması imzalandı.
1 Şubat 1930 : Kayseri-Sarıkışla demiryolu (129 km)
hizmete girdi.
3 Şubat 1930 : İstatistik Umum Müdürlüğü Kuruluş
Yasası kabul edildi. Kuruluş, 1962 yılında enstitüye
dönüştürülecektir.
22 Şubat 1930 : "Türk Parasının Değerini Koruma
Kanunu" kabul edildi.
11 Mart 1930 : Emirler-Balıköy demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
21 Nisan 1930 : Milli Sanayi Numune Sergisi Ankara'da
açıldı.
22 Nisan 1930 : Ankara'da sanayi kongresi toplandı.
21 Mayıs 1930 : Türkiye ile Macaristan arasında ticaret
antlaşması imzalandı. Bunu Türkiye-Bulgaristan (27 Mayıs) ve
Türkiye-Danimarka (31 Mayıs) ticaret antlaşmaları izledi.
1 Haziran 1930 : İstanbul'da Galata Köprüsü'nden
geçenlerden alınmakta olan ve "mururiye" adı verilen
geçiş ücreti kaldırıldı.
9 Haziran 1930 : Tütün tekeli hakkında kanun TBMM'de
kabul edildi.
11 Haziran 1930 : T.C Merkez Bankası Kuruluş Kanunu
kabul edildi. Yasa ile banknot çıkarma hakkı Maliye
Bakanlığından alınarak Merkez Bankası'na verildi.
15 Haziran 1930 : Türkiye Cumhuriyeti ilk dış kredisini
aldı. Amerikan Yardım Bankası'ndan sağlanan kredi 10 milyon
dolar.
19 Haziran 1930 : Ticarette tağşişin meni ve ihracatın
mürakebesi hakkında kanun TBMM'de kabul edildi.
22 Haziran 1930 : Türkiye ile Avusturya arasında ticaret
ve hukuk antlaşması imzalandı.
11 Ağustos 1930 : Zile-Kunduz demiryolu hattı işletmeye
açıldı.
12 Ağustos 1930 : Liberal eğilimli "Serbest
Cumhuriyet Fırkası" kuruldu.
30 Ağustos 1930 : Bölüm bölüm tamamlanan Ankara-Sivas
demiryolu (toplam uzunluğu 603 km) Başbakan İsmet İnönü
tarafından ulaşıma açıldı.
15 Eylül 1930 : Maliye Uzmanı C. Rist'in Türkiye
ekonomisine ilişkin "mali durum ve ödemeler dengesi"
üzerine Türkiye Cumhuriyeti hükümetine rapor yazdı.
26 Eylül 1930 : Adana'da "Ahali Cumhuriyet
Fırkası" kuruldu.
17 Kasım 1930 : Serbest Cumhuriyet Fırkası, kurucuları
tarafından feshedildi.
21 Aralık 1930 : Adana'da kurulan "Ahali Cumhuriyet
Fırkası" hükümet tarafından feshedildi.
29 Aralık 1930 : Edirne'de "Amele ve İşçi
Partisi" kuruldu.
14 Ocak 1931 : Ankara'da Ziraat
Kongresi toplandı.
17 Ocak 1931 : Türkiye-Çekoslovakya ticaret antlaşması
imzalandı.
15 Mart 1931 : Gölbaşı-Malatya demiryolu (112 km)
hizmete girdi.
16 Mart 1931 : Türkiye-Norveç ikamet, ticaret ve
seyrüsefer antlaşması imzalandı.
26 Mart 1931 : Türkiye'de uluslararası ölçülerin
kullanılmasını öngören kanun kabul edildi.
15 Nisan 1931 : Türk ulusunun tarihini, çağdaş bir
görüşle ele alıp inceleyecek olan "Türk Tarihi Tetkik
Cemiyeti" (daha sonraları Türk Tarih Kurumu adını
alacaktır.) kuruldu.
21 Nisan 1931 : Ankara'da Milli İktisat ve Tasarruf
Cemiyeti Kongresi toplandı.
23 Nisan 1931 : Kütahya-Balıkesir demiryolu (253 km)
hizmete girdi. Fevzipaşa-Malatya demiryolu (251 km) hizmete
girdi. Irmak-Çankırı demiryolu hizmete girdi.
1 Haziran 1931 : Bursa-Mudanya demiryolu devlet
tarafından satın alındı. 42 kilometre uzunluğundaki hat
işletmeye 1892 yılında açılmıştı. (Daha sonraları bu hat
sökülecektir.)
2 Haziran 1931 : Devlet Denizyolları İdaresi'yle liman
işletmesi birbirinden ayrıldı.
20 Haziran 1931 : Sakarya Köprüsü ulaşıma açıldı.
22 Temmuz 1931 : İthalat sınırlamaları sistemine
ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.
24 Temmuz 1931 : Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı
kurulmasını öngören kanun kabul edildi.
25 Temmuz 1931 : Yeni Basın Kanunu kabul edildi.
3 Ekim 1931 : Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası
faaliyete geçti.
19 Kasım 1931 : Merkez Bankası altın rezervi yapıyor.
3 milyon dolarlık altın satın alındı.
28 Kasım 1931 : İktisadi durum ve alınan önlemler
hakkında İktisat Vekili Mustafa Şeref Bey TBMM'de konuştu.
30 Kasım 1931 : İktisadi Buhran Vergisi Kanunu TBMM'de
kabul edildi.
29 Aralık 1931 : Gümrük ve İnhisarlar
Bakanlığı'nın kuruluş kanunu kabul edildi. Bu tarihten
itibaren bir gün sonra da Tarım Bakanlığı'nın kurulmasına
ilişkin kanun kabul edilecek.
1 Şubat 1932 : Ankara'da birinci tütün kongresi
toplandı.
31 Mart 1932 : İstanbul-Paris direkt telefon hattı
açıldı.
13 Mayıs 1932 : Ankara'da Milli Sanayi Sergisi açıldı.
15 Mayıs 1932 : İstanbul'da Balkan tütün kongresi
toplandı.
29 Mayıs 1932 : Takas Komisyonu teşkili hakkında kanun
TBMM'de kabul edildi.
3 Temmuz 1932 : Devlet Sanayi Ofisi Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
10 Temmuz 1932 : Türkiye Sanayi Kredi Bankası kuruıldu.
18 Temmuz 1932 : Türkiye, Cemiyet-i Akvam'a (Birleşmiş
Milletler'e) 56. üye olarak kabul edildi.
31 Ağustos 1932 : Kunduz-Kalın demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
9 Eylül 1932 : Celal Bayar iktisat vekilliğine atandı.
26 Eylül 1932 : Tayyareci Vecihi Bey (Hürkuş), pilot
yetiştirmek amacıyla Yeşilköy'de özel tayyare mektebi
açtı.
3 Ekim 1932 : Hükümet İzmir Rıhtım Şirketi'ni satın
aldı.
30 Kasım 1932 : Ulukışla-Niğde demiryolu (70 km)
hizmete açıldı.
1 Aralık 1932 : Kadro Dergisi Şevket Süreyya ve
arkadaşları tarafından yayınlanmaya başladı.
16 Aralık 1932 : Samsun-Sivas demiryolu (395 km) hizmete
açıldı.
1 Ocak 1933 : Yeni Ölçüler
yasası uygulanmaya başlandı. Arşın, okka, zira gibi
ölçüler tarihe karıştı.
12 Ocak 1933 : Dahili İstikraz Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
3 Şubat 1933 : İstanbul'la Ankara arasında deneme
niteliğinde uçak seferleri yapıldı. Amerika'dan satın
alınan iki King-Bird tipi yolcu uçağı
İstanbul-Eskişehir-Ankara arasını 2 saat 20 dakikada aldı.
4 Şubat 1933 : Eskişehir Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
1 Nisan 1933 : Afyon-Antalya demiryolunun inşasına
ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.
15 Nisan 1933 : Samsun-Çarşamba demiryolu hattı
hükümetçe satın alındı.
22 Nisan 1933 : Türkiye Cumhuriyet ile Osmanlı Duyun-u
Umumiye (genel dış borçlar) İdaresi arasında imzalanan
antlaşma ile Osmanlı dönemi borçlarının tasfiyesine
başlandı.
27 Nisan 1933 : Adana-Fevzipaşa demiryolu
devletleştirildi.
2 Mayıs 1933 : Niğde-Boğazköprü demiryolu (110 km)
ulaşıma açıldı.
8 Mayıs 1933 : Türkiye ile Yunanistan arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
20 Mayıs 1933 : Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı
olarak "Havayolları Devlet İşletmesi İdaresi"
kuruldu. Kuruluşun ilk bütçesi 180 bin lira, toplam personeli
ise 24 kişiden oluşuyor. Türk Hava Yolları kuruldu. Kuruluş
yurt içi ve dışı her türlü hava taşımacılığı
yapıyor.
30 Mayıs 1933 : Mevduat'ı Koruma Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
31 Mayıs 1933 : İstanbul'da Darülfünun'un
kaldırılmasını ve Maarif Vekaleti'nce (Milli Eğitim
Bakanlığı'nca) yeni bir üniversite kurulmasını öngören
kanun kabul edildi.
3 Haziran 1933 : Sümerbank'ın kurulmasına ilişkin
kanun TBMM'de kabul edildi.
7 Haziran 1933 : Tedavüldeki madeni Osmanlı
paralarının toplatılması ve bunların yerine yeni madeni
paralar basılmasını öngören kanun kabul edildi.
8 Haziran 1933 : Halk Bankası ve Halk Sandıkları Kanunu
kabul edildi. Ödünç Para verme Kanunu TBMM'de kabul edildi.
1 Temmuz 1933 : TBMM'nin kabul ettiği kanunla
"Türkiye Seyrüsefain İdaresi'nde reorganizasyona
gidildi." İdare Akay İdaresi (Adalar, Kadıköy, Yalova),
Denizyolları Müdürlüğü (Uzak Hatlar), Fabrika ve Havuzlar
Müdürlüğü olmak üzere üçe ayrıldı. Bunun yanı sıra
Gemi Kurtarma AŞ kuruldu.
11 Temmuz 1933 : Sümerbank resmen faaliyete geçti.
1 Eylül 1933 : Denizyollarında devletçe işletme tekeli
başladı.
20 Eylül 1933 : Ulukışla-Kayseri demiryolu ulaşıma
açıldı. Böylece Akdeniz'le Karadeniz demiryoluyla birleşti.
7 Ekim 1933 : Turhal Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
2 Kasım 1933 : Telgraf şirketi devlete devredildi.
1 Aralık 1933 : İktisat vekaletince hazırlanan
"birinci beş yıllık sanayi planı" başbakanlığa
sunuldu.
4 Aralık 1933 : Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu.
Bölge çiftçisinin ürettiği pancarları işleyerek şeker
üretimi gerçekleştiriyor.
5 Aralık 1933 : Eskişehir Şeker Fabrikası üretime
başladı.
21 Ocak 1934 : Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında
kredi antlaşması imzalandı.
9 Şubat 1934 : Türkiye, Romanya, Yunanistan, Yugoslavya
arasında Balkan Paktı imzalandı.
12 Şubat 1934 : Samsun'da Yumurtacılık Kongresi
toplandı.
18 Şubat 1934 : İstanbul-Ankara arasında ilk düzenli
uçak seferleri başladı.
1 Mart 1934 : İzmir-Kasaba demiryolu devletleştirildi.
22 Mart 1934 : Kazanç Vergisi Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
15 Nisan 1934 : Üreticilerin sorunlarını saptamak
amacıyla düzenlenen "2. Tütün Kongresi" Ankara'da
başladı.
27 Nisan 1934 : Bandırma-Menemen-Manisa demiryolu
devletleştirildi.
3 Mayıs 1934 : Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası'nda
yapılan, Türk yapımı ilk uçak, Kayseri-Eskişehir
arasındaki deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
14 Mayıs 1934 : İskan Kanunu kabul edildi.
20 Mayıs 1934 : Kayseri Bez Fabrikası'nın temeli
atıldı.
27 Mayıs 1934 : Basmane (İzmir)-Afyon demiryolu
devletleştirildi.
1 Haziran 1934 : Ortaköy-Bolkuş demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
2 Haziran 1934 : Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu
TBMM'de kabul edildi.
16 Haziran 1934 : İlk süttozu fabrikası Bursa'da
açıldı.
18 Haziran 1934 : Liman işlerinin hükümetçe idaresine
ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.
30 Haziran 1934 : Demiryolu Elazığ'a ulaştı.
23 Temmuz 1934 : İstanbul tramvaylarını işleten
yabancı şirketin sözleşmesi devlet tarafından feshedildi.
10 Ağustos 1934 : Fırat-Yolaçtı demiryolu hattı
işletmeye açıldı. Yolaçtı-Elazığ demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
13 Ağustos 1934 : Bakırköy Bez Fabrikası yenilenerek
işletmeye açıldı.
14 Ağustos 1934 : Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk
kağıt fabrikasının temeli İzmit'te atıldı. İzmit Kağıt
ve Karton Fabrikası'nın yapımı iki yıl sürecek. Paşabahçe
Şişe Cam Fabrikası'nın temeli atıldı.
15 Ağustos 1934 : Zonguldak sömikok (antrasit)
fabrikalarının temeli atıldı. Kömür yıkama fabrikası
işletmeye açıldı.
27 Ağustos 1934 : Tire-Aydın demiryolu ulaşıma
açıldı.Antalya demiryolu hattının temeli atıldı.
2 Eylül 1934 : Kadıköy ve Üsküdar tramvayları
hizmete girdi.
30 Eylül 1934 : Keçiborlu Kükürt, Isparta Gülyağı
fabrikaları üretime başladı. İstanbul-Diyarbakır arasında
uçak seferleri başladı.
19 Ekim 1934 : Turhal Şeker Fabrikası üretime
başladı.
20 Kasım 1934 : Konya Ereğli Bez Fabrikası'nın temeli
atıldı.
18 Aralık 1934 : İstanbul Rıhtım, Dok, Antrepo
şirketi devlet tarafından satın alındı.
22 Aralık 1934 : Tapu Kanunu kabul edildi.
21 Şubat 1935 : İzmir Havagazı
Şirketi devletleştirildi.
18 Nisan 1935 : Balkan Ülkeleri Ekonomi Konseyi Ankara'da
toplantılarına başladı.
29 Nisan 1935 : İstanbul-İzmir telefon hattı açıldı.
1 Mayıs 1935 : Aydın demiryolu hükümetçe satın
alındı.
21 Mayıs 1935 : Ankara'da Tecim ve Endüstri Odaları
Kurultayı açıldı.
27 Mayıs 1935 : Hafta tatili Cumadan Pazara alındı.
Hafta tatili ve ulusal bayramlar hakkındaki kanun yürürlüğe
girdi.
14 Haziran 1935 : Amortisman Sandığı Kanunu, Elektrik
İşleri Etüd İdaresi Kanunu, Maden Tetkik Arama Enstitüsü
Kuruluş Kanunu ve Etibank'ın kurulmasına ilişkin kanun kabul
edildi.
17 Haziran 1935 : (Bazı kaynaklarda 6 Temmuz) Türkiye'de
şeker üretimini rasyonel hale getirmek amacıyla, İş
Bankası, Ziraat Bankası ve Sümerbank'ın ortaklığıyla
"Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ" kuruldu. 22 milyon
sermayeli şirkete mevcut 4 şeker fabrikası (Alpullu, Uşak,
Eskişehir, Turhal) bağlandı.
1 Temmuz 1935 : Aydın demiryolu devletleştirildi.
5 Ağustos 1935 : Fevzipaşa-Ergani demiryolu hizmete
girdi.
20 Ağustos 1935 : Keçiborlu-Kükürt Fabrikası
açıldı.
23 Ağustos 1935 : Nazilli Basma Fabrikası'nın temeli
atıldı.
15 Eylül 1935 : Ergani-Osmaniye demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
16 Eylül 1935 : Kayseri Bez Fabrikası üretime
başladı.
1 Ekim 1935 : Çankırı-Atkaracalar demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
10 Ekim 1935 : Ankara'da Fındık Kongresi toplandı.
16 Ekim 1935 : İnhisarlar İdaresi (Tekel Müdürlüğü)
kuruluş kanunu kabul edildi.
20 Ekim 1935 : Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci nüfus
sayımı yapıldı. Nüfus 16 milyon 158 bin 018 kişi olarak
belirlendi.
21 Ekim 1935 : Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu kabul
edildi.
23 Ekim 1935 : Etibank çalışmalarına başladı.
31 Ekim 1935 : Ankara Mamak'da Kızılay'ın Zehirli Gaz
Maskesi Fabrikası açıldı.
12 Kasım 1935 : Irmak-Filyos demiryolu işletmeye
açıldı.
22 Kasım 1935 : Fevzipaşa-Diyarbekir (Diyarbakır)
demiryolu ulaşıma açıldı.
26 Kasım 1935 : Afyon-Isparta demiryolu ulaşıma
açıldı.
28 Kasım 1935 : Bursa Merinos ve Gemlik Suni İpek
fabrikalarının temeli atıldı.
29 Kasım 1935 : Paşabahçe Şişe Cam Fabrikası
üretime başladı.
10 Aralık 1935 : Zonguldak Türk Antrasit Fabrikası
işletmeye açıldı.
19 Aralık 1935 : Sivas-Eskiköy demiryolu işletmeye
açıldı.
10 Ocak 1936 : İkinci beş yıllık sanayi planı
Ankara'da yapılan "endüstri kongresinde"
görüşülerek ilkeleri kabul edildi.
1 Şubat 1936 : Osmanlı banknotlarının tedavülden
çekilmesine başlandı.
25 Mart 1936 : Afyon-Karakuyu demiryolu, bir gün sonra da
Bozanönü-Isparta demiryolu ulaşıma açıldı.
9 Nisan 1936 : İstanbul telefon şirketi
devletleştirildi.
10 Nisan 1936 : Türkiye, boğazların statüsünü
belirlemek amacıyla ilgili devletlere nota vererek toplantıya
çağırdı.
18 Nisan 1936 : İzmir Kağıt Fabrikası'nda ilk kağıt
üretildi.
18 Mayıs 1936 : Sivas-Erzurum demiryolunun yapımına
başlandı.
25 Mayıs 1936 : Havayolları Devlet İşletme İdaresi,
İstanbul-Ankara arasında düzenli uçak seferleri başlattı.
29 Mayıs 1936 : Türkiye, boğazlar konusunu görüşmek
üzere Montrö'de toplanan konferansa davet edildi.
30 Mayıs 1936 : Demir İşletmeleri Genel Müdürlüğü
kuruldu.
8 Haziran 1936 : İşveren-işçi ilişkilerine
düzenleyici hükümler getiren İş Kanunu kabul edildi.
9 Haziran 1936 : Dış ticarette devlet denetimini
sıkılaştıran 19/06/1930 tarih ve 1705 sayılı kanuna ek
kanun kabul edildi.
10 Haziran 1936 : Van Gölü'nde devletçe gemi
işletilmesini öngören kanun kabul edildi.
11 Haziran 1936 : Ergani Bakır İşletmesi'nin satın
alınmasına dair kanun kabul edildi.
20 Temmuz 1936 : Türkiye'nin İstanbul ve Çanakkale
boğazları üzerindeki tüm haklarını tanıyan ve kabul eden
Montrö Antlaşması imzalandı.
1 Ağustos 1936 : Ankara Türk Sigorta AŞ kuruldu.
15 Ağustos 1936 : Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü
kuruldu.
8 Eylül 1936 : Ankara ve İstanbul Radyo Şirketleri
devlet tarafından satın alındı.
9 Eylül 1936 : İzmir Fuarı ilk kez Irak, İngiltere ve
Sovyetler Birliği'nin katılımıyla uluslararası bir nitelik
kazandı.
20 Eylül 1936 : Malatya İplik ve Bez Fabrikası AŞ
kuruldu.
28 Ekim 1936 : Türkiye ile Yugoslavya arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
29 Ekim 1936 : Haliç'de Unkapanı ile Azapkapı arasında
kurulan Atatürk Köprüsü ulaşıma açıldı. 477 metre
uzunluğundaki köprü 1 milyon 585 bin liraya mal oldu. Eski
köprü şiddetli fırtınada parçalanmıştı.
1 Kasım 1936 : Eskiköy-Çetinkaya ve Yazıhan-Demirhan
demiryolu hattı işletmeye açıldı.
3 Kasım 1936 : Ankara'da Çubuk Barajı açıldı.
6 Kasım 1936 : Günümüzdeki Seka'nın çekirdeğini
oluşturan "İzmit Kağıt ve Karton Fabrikası"
hizmete girdi. Yılda 16 bin ton kağıt üretecek olan fabrika 3
milyon 300 bin liraya mal oldu. Türkiye Selüloz ve Kağıt
Fabrikaları adıyla İzmit'te kurulan kuruluş, selüloz ve
kağıt üretimi gerçekleştiriyor.
12 Kasım 1936 : Ankara'da Birinci Küçük sanatlar ve
Elişleri Kongresi toplandı.
18 Kasım 1936 : Filyos-Çatalağzı demiryolu hattı
işletmeye açıldı.
28 Kasım 1936 : Ereğli Kömür Şirketi'nin devletçe
satın alınmasına ilişkin sözleşme imzalandı.
14 Aralık 1936 : İstanbul Üniversitesi'ne bağlı
İktisat Fakültesi kuruldu. Hitler Almanyası'ndan kaçan Fritz
Neumark, Wilhem Rupke, Gerhard Kessler, Alexander Rustov gibi
ünlü bilim adamlarının ders vereceği fakülte eğitime 1937
yılında başlayacak.
5 Ocak 1937 :
"Devletçilik" ilkesi yapılan değişiklik sonucu
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun (Anayasa) 2. maddesinde yer
aldı.
27 Ocak 1937 : Hatay'a Birleşmiş Milletler'in gözetimi
altında bağımsızlık tanındı. Karar Türkiye ve Hatay'da
büyük sevinç yarattı.
8 Şubat 1937 : Orman Kanunu kabul edildi.
3 Nisan 1937 : Karabük Demir-Çelik Fabrikaları kuruldu.
Fabrika halen KARDEMıR adıyla demir çelik üretimi
gerçekleştiriyor. Fabrika 1994 yılında sembolik bir fiyata
işçilere satıldı. Bu yıl da halka açıldı.
4 Nisan 1937 : Ereğli Bez Fabrikası üretime başladı.
25 Mayıs 1937 : Malatya Bez Fabrikası'nın temeli
atıldı.
4 Haziran 1937 : T.C. Ziraat Bankası Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
6 Haziran 1937 : Sivas-Malatya demiryolu Çetinkaya'da
birleşti.
11 Haziran 1937 : Atatürk, Trabzon'da yaptığı
açıklamada çiftliklerini, içindeki bütün gayrimenkulleriyle
birlikte milletine bağışladığını bildirdi.
14 Haziran 1937 : Tarım Bakanlığı Kuruluş kanunu
kabul edildi.
1 Temmuz 1937 : Toprakkale - İskenderun, Fevzipaşa -
Meydanıekber demiryolları devletleştirildi.
8 Temmuz 1937 : Türkiye, İran, Irak ve Afganistan
arasında Sadabat Paktı imzalandı.
9 Temmuz 1937 : Ankara'da motorlu tayyarecilik okulu
açıldı.
12 Ağustos 1937 : Çatalağazı-Zonguldak demiryolu
hattı işletmeye açıldı.
16 Ağustos 1937 : Hekimhan-Çetinkaya demiryolu ulaşıma
açıldı.
26 Ağustos 1937 : Kozlu Kömür İşletmeleri
devletleştirildi.
27 Eylül 1937 : İstanbul-Edirne karayolunun
Lüleburgaz'a kadar olan bölümü ulaşıma açıldı.
1 Ekim 1937 : Çatalağzı-Zonguldak demiryolu ulaşıma
açıldı.
9 Ekim 1937 : Nazilli Basma Fabrikası Atatürk
tarafından açıldı.
15 Ekim 1937 : Cumhuriyet'in Türkçe yazılı ilk
banknotu tedavüle çıkarıldı. II. Emisyon, birinci tertipten
çıkan ilk banknot 5 lira değerinde. İngiltere'de Thomas De La
Rue firmasına bastırılan kağıt 5 liralığı 10 ve 50
liralıklar izleyecek.
25 Ekim 1937 : İnönü Başbakanlıktan istifa etti.
Yerine Celal Bayar atandı.
4 Kasım 1937 : Kızılırmak Nehri üzerindeki
"Çetinkaya Köprüsü" hizmete girdi.
6 Kasım 1937 : Belediyeler Bankası açıldı.
16 Kasım 1937 : İran ve İran sınırlarına ulaşacak
olan Diyarbakır-Cizre demiryolunun temeli atıldı.
20 Kasım 1937 : Sivas-Divriği demiryolu hizmete girdi.
29 Kasım 1937 : Hatay'da bağımsızlık statüsü
yürürlüğe girdi.
27 Aralık 1937 : Denizbank Kuruluş Kanunu kabul edildi.
7 Ocak 1938 : Halk Bankası ve Halk Sandıkları Kuruluş
Kanunu kabul edildi.
12 Ocak 1938 : Türkiye-Letonya ticaret antlaşması
imzalandı.
14 Ocak 1938 : Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu
kabul edildi.
21 Ocak 1938 : Yalova Termal Otel açıldı.
24 Ocak 1938 : İzmir telefon işletmesi
devletleştirildi.
1 Şubat 1938 : Gemlik Suni İpek Fabrikası, Atatürk'ün
de hazır bulunduğu törenle açıldı.
2 Şubat 1938 : Bursa'da Sümerbank Merinos kuruldu.
Cumhuriyet yıllarının ilk sanayi kuruluşlarından olan
Merinos Türk Silahlı Kuvvetleri için giysi üretimi yapıyor.
1.5 yıl içinde özelleştirilmesi planlanıyor.
10 Şubat 1938 : Gölcük'te yeni bir tersane kurulmasına
ilişkin kanun kabul edildi.
1 Nisan 1938 : İstanbul Borsası üç yıl süreyle
kapatıldı. Ankara'da "Kambiyo Esham ve Tahvilat
Borsası" açıldı.
14 Nisan 1938 : Üsküdar ve Kadıköy Su Şirketi
devletleştirildi.
8 Mayıs 1938 : Türkiye ile Almanya arasında kredi
antlaşması imzalandı.
17 Mayıs 1938 : Divriği demir madenleri üretime
başladı.
23 Mayıs 1938 : Türkiye Halk Sandığı kuruldu.
İstanbul Elektrik Şirketi devletleştirildi.
27 Mayıs 1938 : Türkiye ile İngiltere arasında kredi
antlaşması imzalandı.
3 Haziran 1938 : "Devlet Havayolları Umum
Müdürlüğü" kuruluş kanunu kabul edildi. (Resmi
Gazete'de 14 Haziran'da yayınlandı.)
15 Haziran 1938 : Noter Kanunu kabul edildi. Türkiye'nin
şartları gözönüne alınarak Medeni Kanun'daki evlenme yaşı
kadınlarda 15'e, erkeklerde 17'ye indirildi.
17 Haziran 1938 : Sermayesinin tamamı devlet tarafından
verilmek suretiyle kurulan İktisadi Teşekküllerin Teşkilatı
ile idare murakebeleri hakkında kanun TBMM'de kabul edildi.
24 Haziran 1938 : Toprak Mahsulleri Ofisi kuruluş kanunu
kabul edildi.
3 Temmuz 1938 : Türkiye ile Fransa arasında Antakya'da
askeri antlaşma imzalandı. Antlaşma uyarınca Türk askeri
birlikleri 5 Temmuz'da Hatay'a girdi.
10 Temmuz 1938 : İzmit Klor Fabrikası'nın temeli
atıldı.
20 Temmuz 1938: Fiskobirlik kuruldu. Giresun ve Ordu
bölgesinde yetiştirilen fındığı alarak tesislerinde
işleyen ve dış pazarlara satan Fiskobirlik, dünya fındık
piyasasında da önemli bir söz sahibi.
15 Ağustos 1938 : Divriği-İliç demiryolu hizmete
girdi.
24 Ağustos 1938 : Murgul Bakır İşletmesi Etibank
tarafından satın alındı.
10 Ekim 1938 : Ankara-Erzurum demiryolu hattı Erzincan'a
ulaştı.
28 Ekim 1938 : Ankara Radyosu yeni ve modern binasında
yayına başladı.
10 Kasım 1938 : Atatürk ölümsüzlüğe kavuştu.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal, sabah saat
9.05'te Dolmabahçe Sarayı'nda 57 yaşındayken hayata
gözlerini yumdu. (Doğumu: 1881) Tüm Türk Ulusu yas içinde...
11 Kasım 1938 : İsmet İnönü,
TBMM'de 348 üyenin oybirliğiyle Türkiye'nin ikinci
cumhurbaşkanlığına seçildi. Celal Bayar, başbakan.
12 Aralık 1938 : Sivas-Erzincan demiryolu hizmete girdi.
21 Aralık 1938 : Devlet Şûrası Kanunu kabul edildi.
1 Ocak 1939 : İstanbul Tramvay Şirketi ve tüm tesisleri
devlet tarafından satın alınıp İstanbul Belediyesi'ne
devredildi.
2 Ocak 1939 : Bursa Merinos Fabrikası üretime başladı.
1 Nisan 1939 : Ergani Bakır Madeni işletmeye açıldı.
2 Mayıs 1939 : Ulaştırma Bakanlığı Vazife ve
Teşkilat Kanunu kabul edildi.
8 Mayıs 1939 : Türk-Alman kredi antlaşması imzalandı.
10 Mayıs 1939 : Sümerbank, piyasaya ucuz
"köy" tipi elbise çıkardı. Elbise 360 kuruşa
satılacak.
27 Mayıs 1939 : Ticaret Bakanlığı Vazife ve Teşkilat
Kanunu kabul edildi.
6 Haziran 1939 : Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları
Kuvvet Santralı hizmete girdi.
12 Haziran 1939 : 3645 sayılı kanunla İstanbul Elektrik
Tünel ve Tramvay idaresi kuruldu.
18 Haziran 1939 : Bursa ve Mersin elektrik tesisleri
devletleştirildi.
22 Haziran 1939 : Adana Elektrik Şirketi satın alınarak
devletleştirildi.
26 Haziran 1939 : Ankara Havagazı Şirketi
devletleştirildi.
1 Temmuz 1939 : Malatya İplik Fabrikası satın alınarak
devletleştirildi.
3 Temmuz 1939 : Liman işletmeleri denizyollarına
bağlandı.
5 Temmuz 1939 : Milli Piyango İdaresi kuruluş kanunu
kabul edildi.
6 Temmuz 1939 : Ankara Bira Fabrikası İnhisarlar
İdaresi tarafından satın alındı.
19 Temmuz 1939 : Takas Limited Şirketi kuruldu.
27 Temmuz 1939 : Karabük Demir Çelik Fabrikası birinci
kok fabrika üretime başladı.
28 Temmuz 1939 : Doğu'da demiryolu Aşkale'ye ulaştı.
1 Eylül 1939 : Almanya'nın Polonya'ya saldırmasıyla
II. Dünya Savaşı başladı.
6 Eylül 1939 : Erzincan-Erzurum demiryolunun
tamamlanmasından sonra ilk tren Erzurum'a vardı. Çiçeklerle
süslü katar, halk tarafından coşkuyla karşılandı.
9 Eylül 1939 : Karabük Demir Çelik Fabrikası yüksek
fırınları hizmete girdi.
22 Eylül 1939 : Tekirdağ Şarap Fabrikası üretime
girdi.
23 Eylül 1939 : Altın ve gümüşten yapılmış süs
eşyaları da "ihracatı yasal mallar" kapsamına
alındı.
19 Ekim 1939 : Almanya'ya yapılan krom ihracatı
hükümet kararıyla durduruldu.
22 Ekim 1939 : Sivas lokomotif vagon atelyesi hizmete
girdi.
15 Kasım 1939 : Karabük Demir Çelik fabrikaları
"şakuli boru fabrikası" hizmete girdi.
1 Ocak 1940 : Garp Linyitleri İşl., Kütahya'da
Türkiye'nin en büyük linyit madeni işleme tesisi olarak
faaliyete geçti. Halen linyit üretimi gerçekleştiriyor.
8 Ocak 1940 : Türkiye, İngiltere ve Fransa ile iki yıl
süreyle krom satış antlaşması imzaladı.
12 Ocak 1940 : Türk Petrol Şirketi kuruldu.
15 Ocak 1940 : İhraç mallarına "Türk Malı"
olduğunu göstermek amacıyla "TM" damgası vurulması
kararlaştırıldı.
18 Ocak 1940 : "Milli Korunma Kanunu" TBMM'de
kabul edildi. Yasa hükümete olağanüstü durumlarda, örneğin
genel ya da kısmi seferberlik halinde, ülkenin savaşa girme
ihtimali, ya da yabancı devletler arasında Türkiye'yi de
yakından ilgilendiren bir savaş durumunda, olağanüstü
nitelikte yeni görev ve yetkiler vermekteydi. Hükümet buna
gerekçe olarak olağanüstü durumlarda her defasında ayrı bir
yasa çıkarmanın zorluğunu göstermiş, bütün yetkilerin tek
bir yasa başlığı altında toplanmasını önermişti.
13 Mart 1940 : İthalatçı tüccarlarla, toptan ve yarı
toptancı tüccarlar ve sanayiciler arasında birlik
oluşturulması için "ihracatçı birlikleri"
kurulması kararlaştırıldı. Karardan amaç ithalatçıları
birlik kanalıyla kontrol altına almak. Karardan sonra kurulan 8
ihracatçı birliği 11 Nisan 1940 günü tasdik edildi.
31 Mart 1940 : Bursa Gölbaşı Barajı hizmete girdi.
3 Nisan 1940 : Karabük Demir Çelik Fabrikası
haddehanesi hizmete girdi.
17 Nisan 1940 : Köy Enstitüleri Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
22 Nisan 1940 : Raman'da 1042 metre derinlikte petrol
bulundu.
17 Mayıs 1940 : Savaşın getirdiği ekonomik
güçlükler nedeniyle gelir vergisi, yüzde 50 oranında
artırıldı.
22 Mayıs 1940 : Türkiye'de olağanüstü durum ilan
edildi.
28 Mayıs 1940 : Kozabirlik Bursa'da kuruldu.
İpekböcekçiliğini geliştirmek amacıyla kurulan ve üretici
kooperatifi olan Kozabirlik ipek işliyor.
8 Haziran 1940 : Savaş nedeniyle fırsatçıların
fiyatları keyfi zamlarla yükseltmelerini önlemek amacıyla
"fiyat murakabe encümenleri" (fiyat kontrol
komisyonları) kuruldu.
12 Haziran 1940 : Türkiye savaş dışı kalacak.
Bakanlar Kurulu kararı açıklanırken İtalya ile ticari
ilişkilerin kesildiği bildirildi.
2 Eylül 1940 : İlk tren Bismil'e ulaştı.
20 Ekim 1940 : Türkiye Cumhuriyeti'nin üçüncü nüfus
sayımı yapıldı. Türkiye'nin nüfusu 17 milyon 869 bin 901
kişi olarak saptandı.
28 Ekim 1940 : İtalya, Arnavutluk ve Yunanistan'a
saldırdı.
29 Ekim 1940 : İstanbul Kağıthane'de yeni su ve
elektrik tesisleri hizmete girdi.
18 Kasım 1940 : Türkiye Cumhuriyeti'nin üzerinde
İnönü portrelerinin yeraldığı ilk kağıt paraları
tedavüle çıkarıldı. İngiltere'de Thomas De La Rue
firmasında bastırılan banknotlar ikinci emisyon ikinci
tertipten olup 500 ve 1000 lira değerde. (1952 yılından
itibaren bastırılan paralarda Atatürk portrelerine yeniden yer
verilecektir.)
22 Kasım 1940 : Benzin sıkıntısı nedeniyle özel
araçların seyrüsefere çıkması yasaklandı.
28 Kasım 1940 : Savaş şartları nedeniyle Milli Korunma
Kanunu hükümlerine dayanılarak üreticilerin 500 kilonun
üstündeki tahıl ürünlerini (buğday, arpa, yulaf, çavdar)
Toprak Mahsulleri Ofisi'ne teslim etme zorunluluğu getirildi.
2 Aralık 1940 : Kağıt sıkıntısı nedeniyle
gazetelerin sayfa sayısına kısıtlama getirildi. Gazeteler en
fazla 6 sayfa olarak çıkabilecek. CHP'nin yayın organı Ulus
bu kararın kapsamı dışında tutuldu.
3 Aralık 1940 : Hububat fiyatlarına hükümetçe narh
konuldu. Savaş boyunca temel tüketim maddelerine (Başta ekmek
olmak üzere, un, yağ, şeker et gibi) narh konulacak ayrıca bu
maddelerin dağıtımı karne yöntemiyle yapılacaktır.
4 Şubat 1941 : "Ticaret
Ofisi" kuruldu. Ofisin görevi her türlü yiyecek
maddelerini satın almak ya da ithal etmek. Ofis aynı zamanda
alanına giren malların satış fiyatını belirleyip
dağıtımını yapacak.
18 Şubat 1941 : Petrol ürünlerinin ithali,
dağıtımı, stoklanması ve petrol tasfiyehaneleri kurulması
alanında çalışmalar yapmak üzere "Petrol Ofisi"
kuruldu.
24 Şubat 1941 : Ülkenin iaşe (yedirip, içirme,
besleme) işlerini düzenlemek, yönetmek ve kontrol amacıyla,
Ticaret Bakanlığı"na bağlı olarak çalışacak
"İaşe Müsteşarlığı" kuruldu. Ankara, İstanbul
ve İzmir"de müsteşarlığa bağlı olarak "iaşe
müdürlükleri", diğer illerde de "iaşe
heyetleri" oluşturuluyor.
1 Mart 1941 : Bütçe, 304 milyon 971 bin 662 lira olarak
bağlandı. Geçen yılın bütçesine gre 36 milyon 495 bin 341
lira artış var.
1 Nisan 1941 : Ankara"daki "kambiyo, esham ve
tahvilat borsası" kapatıldı. İstanbul Borsası
açıldı.
17 Nisan 1941 : İngiltere'de Thomas De La Rue firmasına
bastırılan cumhuriyet tarihinin ilk 50 kuruşluk ile 100
liralıkların, daha tedavüle çıkarılmadan
"geçersiz" olduğu hükümet tarafından açıklandı.
Parayı getiren İngiliz gemisinin Pire Limanı'nda Alman savaş
uçakları tarafından bombalanmasından sonra denize saçılan
banknotlar Yunanlılar tarafından toplanınca, hükümet çareyi
bu paraların geçersiz olduğunu açıklamakta buldu. (Bu
açıklamaya rağmen bu paraların daha sonra tedavülde
dolaştığı görülecektir.)
25 Nisan 1941 : Üreticiler ellerindeki mısır
stoklarını hükümete bildirmeye zorunlu tutuldu.
28 Nisan 1941 : Antakya ve İskenderun Elektrik
tesislerinin devletleştirilmesini öngören kanun kabul edildi.
1 Mayıs 1941 : Savaşın kapılarımıza kadar dayanması
üzerine İstanbul'un tahliyesine (boşaltılmasına) başlandı.
29 Mayıs 1941 : Savaş ihtimali nedeniyle artan
harcamaları karşılamak amacıyla istihlak (tüketim), Milli
Müdafaa (Milli Savunma) bina ve hayvan vergileri artırıldı.
15 Temmuz 1941 : Kağıt sıkıntısı nedeniyle
gazetelerin 4 sayfadan fazla çıkması yasaklandı.
18 Temmuz 1941 : Savaş nedeniyle artan Milli Müdafaa
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla piyasaya "tasarruf
bonosu" çıkarıldı. 5, 25, 100, 1000 liralık tasarruf
bonoları 3, 6 aylık ve bir sene vadeli olarak düzenlendi.
Faizleri ise yüzde 4 ile 6 arasında değişiyor. 25 milyon
tutarındaki bu bonolara halk büyük ilgi gösterdi.
28 Temmuz 1941 : Benzin sıkıntısı nedeniyle bir
süreden beri taksilerde tek-çift plaka uygulaması
kaldırıldı.
9 Eylül 1941 : Benzin tüketimine kısıtlama getirildi.
Taksilere ayda 210 litre benzin verilecek. Bu arada İstanbul'da
bazı otobüs seferleri de aynı nedenle iptal edildi.
10 Eylül 1941 : Van ve çevresinde 7 şiddetinde deprem
oldu. Erciş'de 194 kişi öldü.
15 Eylül 1941: Etibank tarafından Zonguldak-Çatalağzı
elektrik santralının yapımına başlandı. Kömürle
işleyecek olan santral 60 bin kilovatsaat gücünde olacak.
22 Eylül 1941 : Hazine kefaleti altında 25 milyon
liralık tasarruf bonosu daha çıkarılması
kararlaştırıldı.
2 Ekim 1941 : Milli Korunma Kanunu'nun ilgili hükümleri
uyarınca 31 il ve bir ilçede (Polatlı) yapağılara el
konuldu. Ellerinde yapağı bulunduranlar 10 gün içinde Ziraat
Bankası'na beyanname verecek. Yapağı alımını devlet adına
Sümerbank yürütecek.
8 Ekim 1941 : Elazığ Havaalanı ulaşıma açıldı.
9 Ekim 1941 : Türk-Alman ticaret antlaşması imzalandı.
Antlaşma uyarınca iki ülke iki sene içinde toplam 200 milyon
liralık mal mübadele edilecek (değiş-tokuş).
7 Kasım 1941 : Karabük Demir Çelik Fabrikaları sac
haddesi ünitesi hizmete girdi.
23 Kasım 1941 : İstanbul'da un ve şeker sıkıntısı
nedeniyle pasta çörek ve benzeri yiyecek maddelerinin yapımı
ve satışı yasaklandı.
3 Aralık 1941 : Amerika, Türkiye'nin "Ödünç
Verme ve Kiralama" kanunundan yararlandırılmasına karar
verdi.
8 Aralık 1941 : Amerika Pearl Harbour Baskını (7
Aralık 1941) üzerine Japonya'ya savaş açarak İkinci Dünya
Harbi'ne girdi. Türkiye bu gelişme üzerine
"tarafsız" olduğunu bir kez daha (II. kez)
açıkladı.
19 Aralık 1941 : Ekmek 8 kuruştan 16.5 kuruşa çıktı.
25 Aralık 1941 : Buğday koruma vergisi kaldırıldı.
Ekmek fiyatlarında ucuzluk sağlamak amacıyla alınan kararla,
devletin 2 milyon 800 bin lira tutarında vergi kaybı oluyor.
26 Aralık 1941 : İstanbul çevresinde yetiştirilen
yulaf, buğday ve arpaya devlet tarafından el konuldu.
1 Ocak 1942 : Bismil-Sinan demiryolu ulaşıma açıldı.
7 Ocak 1942 : Benzin kısıtlaması uygulama süresi 6 ay
daha uzatıldı. Buğday Koruma Vergisi'nin kaldırılmasından
doğan ucuzluk ekmek fiyatlarına yansıtıldı. İstanbul'da
ekmek, 1 kuruşluk indirimle 15.5 kuruş oldu.
11 Ocak 1942 : Ankara'da halka ekmek karnelerinin
dağıtımına başlandı.
13 Ocak 1942 : İstanbul'da halka ekmek karnelerinin
dağıtımına başlandı. Kaymakamlıklara gidemeyecek durumda
olanların karneleri liseli kız ve erkek öğrenciler
tarafından evlerine teslim ediliyor. Yapılan açıklamaya göre
7 yaşına kadar olan çocuklara günde 187.5 gram, erişkinlere
375 gram, ağır işçilere ise 750 gram ekmek verilecek.
19 Ocak 1942 : İstanbul'da karne ile ekmek dağıtımı
uygulamasında ilk gün. 1946 yılına kadar sürecek olan karne
yöntemi daha sonra bazı temel tüketim mallarına da
uygulanacaktı. Muhtemel bir savaşa karşı, hazırlık olarak
tahrip edilen Meriç Köprüsü onarılarak yeniden hizmete
girdi.
28 Ocak 1942 : Memur maaşlarına yüzde 15 ile 25
oranları arasında zam yapılması kabul edildi.
28 Şubat 1942 : İstanbul'da karne ile kişi başına
verilen günlük ekmek miktarı erişkinler için 300,
çocukları için 150 grama düşürüldü.
6 Mart 1942 : Taksilerde benzin kısıtlaması üç ay
daha uzatıldı.
7 Mart 1942 : 2 Haziran 1941 tarihinde çıkarılan 4057
sayılı yasaya dayanılarak "demiryolu istikraz
tahvilleri" çıkarıldı.
10 Mart 1942 : Savaş nedeniyle artan Milli Müdafaa
harcamalarını karşılamak amacıyla tütün ve içkiye yüzde
35-55 oranında zam yapıldı.
4 Mayıs 1942 : Türkiye'de gelecek yılın ürününü
tarlalarda tahmin ve tespit ederek hükümete bilgi vermesini
sağlayacak "subaşı" teşkilatı kurulmasına karar
verildi. Her köyden "subaşı" adı verilen bir kişi,
muayyen bir ücret karşılığı, tarlalardaki ürünün
rekoltesini tahmin ve tespit edecek.
6 Mayıs 1942 : Karne ile ekmek istihkakı giderek
azalıyor. Kişi başına verilen ekmek miktarı 150 grama
düşürüldü.
9 Mayıs 1942 : Her türl tahıl ürününün devlete
teslim edilmesi zorunlu hale getirildi.
16 Mayıs 1942 : Her türlü ihracat için önceden lisans
(izin) alınması zorunluluğu getirildi. Buna göre, milli
mahsul ve mamuller, Türkiye'ye ithal edilen yabancı mahsul ve
mamuller hariçten gümrük kontrolu bulunan yerlere
çıkarılmış eşyaların ihracı izne bağlandı.
21 Mayıs 1942 : İstanbul'un odun, kömür ve akaryakıt
ihtiyacını karşılamak, satış ve dağıtımını yapmak
için "İstanbul Mahrukat Ofisi" kuruldu.
25 Mayıs 1942 : Ereğli ve çevresinde yaşayan erkekler
için konulan "kömür madenlerinde çalışma
zorunluluğu" kaldırıldı.
27 Mayıs 1942 : 1942 bütçesi 394 milyon 314 bin 918
lira olarak bağlandı. Bu rakamın 221 milyon lirası Milli
Savunma ihtiyaçları için ayrıldı.
29 Mayıs 1942 : Fevkalede hallerde haksız olarak mal
iktisap edenler hakkındaki kanun TBMM'de kabul edildi.
30 Mayıs 1942 : İstihlak (tüketim) ve muamele
vergilerine yüzde 40 ile 50 arasında değişen oranlarda zam
yapıldı. İhraç mallarından alınan vergi yüzde 10'a, banka,
banker ve sigorta şirketlerinin muamele vergisi yüzde 7.5'a
çıkarıldı. Şeker istihlak vergisine de kilo başına 15
kuruş zam yapıldı.
17 Haziran 1942 : Savaş olasılığı nedeniyle Trakya
Bölgesi'nde tahrip edilmiş demiryolu köprülerinin
onarımının tamamlanmasından sonra Avrupa ülkelerine tren
seferleri yeniden başladı. İlk Avrupa ekspresi saat 21.00'de
Sirkeci'den hareket etti.
15 Temmuz 1942 : Hükümet, hububat ürünlerinin
fiyatlarına yüzde 50 oranında zam yaptıktan sonra, küçük
üreticilere mahsullerinin yüzde 25'ini orta çiftçilere yüzde
50'sini yeni fiyatlarla devlete satma zorunluluğu getirdi.
24 Temmuz 1942 : Fiyat murakebe komisyonları-Vilayet
İaşe Teşkilatı, subaşılık teşkilatları kaldırıldı.
Üretim bölgelerinde subaşının yerine tahmin heyeti görev
yapacak.
28 Temmuz 1942 : İstanbul'un iaşesi (beslenmesi)
Belediye'ye devredildi. Piyasayı ve bütün eşya fiyatlarını
belediye tanzim edecek.
1 Ağustos 1942 : Savaş nedeniyle bir süre önce
yasaklanmış olan pasta, çörek ve benzeri yiyeceklerin
yapımı ve satışı serbest bırakıldı.
25 Ağustos 1942 : Amerika'dan ithal edilen 4500 ton
buğday deniz yoluyla İstanbul Limanı'na geldi.
1 Eylül 1942 : Ekmekte karne uygulamasına üç büyük
şehirde (İstanbul, Ankara, İzmir) sürdürülmesine, diğer
illerde kaldırılmasına karar verildi.
4 Eylül 1942 : Günümüzdeki Eczacıbaşı Holding'in
çekirdeğini oluşturan Eczacıbaşı Firması kuruldu. Kuran
İzmirli eczacı Ferit Bey.
11 Kasım 1942 : Saraçoğlu Hükümeti tarafından
hazırlanan "Varlık Vergisi" Kanunu TBMM'de kabul
edildi. Türk demokrasi tarihinin acı ve kara bir sayfasını
oluşturan varlık vergisi 16 ay yürürlükte kaldıktan sonra
15 Mart 1944 ve 4530 sayılı kanun ile yürürlükten
kaldırıldı.
13 Kasım 1942 : Devlet memurlarına parasız elbise ve
ayakkabı verilmesine ilişkin kanun kabul edildi.
16 Kasım 1942 : Şeker satışı fiyatları yeniden
belirlenerek serbest bırakıldı.
1 Aralık 1942 : İstanbul'da yoksul ve işsizler için
çeşitli semtlerde 6 aşevi açıldı.
5 Aralık 1942 : Erbaa ve Niksar'da meydana gelen depremde
500 kişi öldü.
9 Aralık 1942 : Türkiye ile İsviçre arasında 'mamul
mallar değiş tokuş antlaşması" imzalandı.
31 Aralık 1942 : Türkiye ile Almanya arasında savaş
malzemesi alımı için kredi antlaşması imzalandı.
4 Ocak 1943 : Kömür tasarrufu
sağlamak amacıyla bazı tren seferleri iptal edildi.
30 Ocak 1943 : Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Adana'ya
23 kilometre uzaklıkta Yenice İstasyonu'nda kör bir hatta
çekilmiş bir vagonda İngiltere Başbakanı Churchill'le
görüştü.
2 Şubat 1943 : Türkiye-Romanya ticaret antlaşması
imzalandı.
2 Nisan 1943 : Türkiye-Finlandiya ticaret antlaşması
imzalandı.
2 Mayıs 1943 : Zonguldak-Kozlu demiryolu ulaşıma
açıldı.
25 Mayıs 1943 : Savaş nedeniyle oluşan fevkalede durum
nedeniyle muamele vergilerine yüzde 2.5 oranında zam yapıldı.
Buna göre Türkiye'de üretilen maddelerle, yabancı ülkelerde
üretilip Türkiye'ye ithal edilen maddelerin muamele vergileri
yüzde 2.5 zamla, yüzde 15'e, banka ve bankerlerle sigorta
şirketlerinden alınan muamele vergileri ise yüzde 2.5 zamla
yüzde 10'a çıkarıldı.
27 Mayıs 1943 : 1943 bütçesi 486 milyon 717 bin 349
lira olarak bağlandı.
4 Haziran 1943 : Toprak mahsullerinden vergi alınmasını
öngören yasa kabul edildi. Buna göre her çeşit toprak
ürünü vergiye tabi oluyor.
5 Haziran 1943 : Sivas Çimento Fabrikası üretime
başladı. Fabrikada yılda 90 bin ton çimento üretilecek.
20 Haziran 1943 : Adapazarı'nda meydana gelen 5.6
şiddetindeki depremde 346 kişi öldü.
28 Haziran 1943 : Diyarbakır-Batman demiryolu törenle
ulaşıma açıldı.
30 Haziran 1943 : Seyhan Barajı (regülatörü)
işletmeye açıldı.
7 Temmuz 1943 : Geliri, demiryollarımızı İran ve Irak
sınırlarına ulaştıracak hatların yapımına tahsis edilen
"demiryolu istikrazı" üçüncü tertip tahvilleri
satışa çıkarıldı.
21 Eylül 1943 : Hükümet İzmir, Aydın, Manisa,
Denizli, Balıkesir, İçel, Seyhan, İstanbul, Kars, Malatya,
Kayseri ve Gaziantep'te bulunan 1942 ürünü pamuklara, 1942'de
tespit edilen fiyatla ve peşin ödenmesi şartıyla elkoydu.
18 Ekim 1943 : Artan hayat pahalılığı nedeniyle
memurlara verilmesi kararlaştırılan birer maaş ikramiyenin
dağıtımına başlandı. Bazı özel kuruluşlar da bu kararı
örnek alarak çalışanlarına ikramiye veriyor.
8 Kasım 1943 : Şeker fiyatlarında yeni bir indirim daha
yapıldı.
14 Kasım 1943 : Rakı, votka ve kanyağın litresine 2
lira zam yapıldı.
27 Kasım 1943 : Tosya, Osmancık, Erbaa, Vesirköprü,
Ladik ve Havza'da deprem sonucu 5000 kişi öldü, 40 bine yakın
bina yıkıldı.
4 Aralık 1943 : Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 4
Kasım'da Kahire'de başlayan konferansa katılarak, ABD
Başkanı Roosevelt ve İngiltere Başbakanı Churchill'le
görüştü.
24 Aralık 1943 : Halk Sigorta kuruldu. Kuruluş
sigortacılık alanında faaliyet gösteriyor.
31 Aralık 1943 : Geçim endeksi 1930: 100 olarak
alındığı takdirde 1941'de yüzde 132.5. 1942'de yüzde 220.9,
1943'te ise 339.9'u buldu. En fazla artış yüzde 465'le giyim
sektöründe olurken onu yüzde 409 ile gıda sektörü izliyor.
2 Ocak 1944 : Karne ile çay dağıtımına başlandı.
Halka iki aylık istihkak olarak 20 gram çay veriliyor.
11 Ocak 1944 : Un fiyatlarındaki artış nedeniyle
ekmeğe zam yapıldı.
1 Şubat 1944 : Bolu, Gerede ve Çankırı'da meydana
gelen depremde 4600 kişi öldü, 50 bine yakın ev yıkıldı.
4517 sayılı kanunla Devlet Denizyolları ve Limanları Umum
Müdürlüğü kuruldu. Ülkenin yünlü mensucat ihtiyacını
karşılamak üzere Hindistan, İngiltere ve Amerika'dan 9 bin
ton yünlü kumaş getirilmesi için anlaşmaya varıldı.
8 Mart 1944 : Paşabahçe Şişe ve Cam eklenen
"pencere camı" yapacak bölümün inşaatı
tamamlandı. Bu bölümde 500 işçi çalışacak. Yılda 500 bin
metrekare cam üretilecek.
11 Mart 1944 : Sümerbank tarafından kurulan İzmit Klor
Alkali Fabrikası hizmete girdi.
15 Mart 1944 : Varlık Vergisi Kanunu yürürlükten
kaldırıldı. "Ticaretin tanzimi ve intikarla
mücadele" için hazırlanan kararname çıktı. Buna göre
kararnamede tüccarlar "İthalatçı, imalatçı, toptancı,
ihracatçı ve perakendeci" olarak beş gruba ayrılıyor.
Aynı gruplardan biri diğerine, imalatçı, toptancı ve
ihracatçılar ithalatçılara, perakendeciler diğer gruplara
mal satamayacak.
1 Mayıs 1944 : Tokat'ta Gürmenek Barajı açıldı.
6 Mayıs 1944 : İngiltere, bazı Türk ihraç mallarına
ambargo koyduğunu açıkladı.
27 Mayıs 1944 : "Yeni Türk harfleriyle ilk
cumhuriyet altını" Darphane'de basıldı. Darphanede,
Merkez Bankası için 10 bin adet altın basılacak.
Diyarbakır-Beşiri Demiryolu ulaşıma açıldı.
2 Haziran 1944 : Kazanç vergisi artırıldı. Buna göre
kazanç vergisi mükellefleri ikamet ettikleri yerlerin bir
yıllık kirası tutarında ek vergi ödeyecekler. İkamet
ettiği yer, mükellefin kendisine aitse bu yerin bir yıllık
kirası belirlenerek vergi tahakkuk ettirilecek.
4 Haziran 1944 : Duyun-u Umumiye İdaresi ve Osmanlı
borçları son buldu.
15 Haziran 1944 : Karabük Demir Çelik Fabrikası
sülfürik asit ve süperfosfat fabrikası üretime başladı.
26 Haziran 1944 : İkinci emisyon ikinci tertip olarak
Almanya'da bastırılan kağıt 50 kuruşlukların tedavüle
çıkarılmasına ilişkin karar Resmi Gazete'de yayınlandı.
Zirai Donatım Kurumu Kanunu TBMM'de kabul edildi.
14 Ağustos 1944 : Beşiri-Garzan demiryolu ulaşıma
açıldı.
22 Ağustos 1944 : Halkapınar Dokuma Fabrikası'nın
temeli atıldı.
3 Eylül 1944 : Memur ve emeklilere "aynı
yardım" yapılması kararlaştırıldı. Karara göre memur
ve emeklilere üç ay için 45 lira yardım yapılacak.
Mahsupları bu paradan yapılmak üzere 120 kuruştan 6'şar kilo
şeker, 42 kuruştan da 12'şer kilo has un verilecek.
9 Eylül 1944 : "Yapı ve Kredi Bankası" 1
milyon lira sermaye, 17 personelle 72 hissedar tarafından
kuruldu. Bankanın kurucuları arasında işadamı kimya
mühendisi Kazım Taşkent de bulunuyor. İzmir Yüksek Ekonomi
ve Ticaret Okulu açıldı.
16 Eylül 1944 : "Ülker Gıda Sanayi ve Ticaret
AŞ" işadamları Sabri ve Asım Ülker tarafından kuruldu.
29 Ekim 1944 : Fevzipaşa-Malatya-Diyarbakır-Kurtalan
demiryolu işletmeye açıldı.
1 Kasım 1944 : "Unlu gıda maddeleri imal
yasağı" kaldırıldı.
15 Kasım 1944 : Ticaret Bakanlığı, Amerika ile
ilişkilerin geliştirilmesini sağlamak amacıyla bu ülkeye
yapılacak ihracatta dolara yüzde 40 prim verilmesini
kararlaştırdı. İthalatta ise yüzde 48 prim tahsil edilecek.
Bu primlerin ödenmesi ve tahsili için Takas Limited Şirketi
görevlendirildi.
19 Kasım 1944 : Elazığ-Van demiryolu hattının temeli
atıldı.
7 Aralık 1944 : Türkiye Uluslararası Sivil Havacılık
Sözleşmesi'ne (ICAO) katıldı. 52 devletin imzaladığı,
"Şikago sözleşmesi" olarak da adlandırılan
sözleşme, uluslararası sivil havacılık
taşımacılığının güvenli ve düzenli bir şekilde
yapılmasını sağlamak için uluslararasında işbirliğini
öngörüyor. (Antlaşma 5 Haziran 1945'te TBMM tarafından
onaylanacaktır).
27 Ocak 1945 : Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi kuruldu.
Kuruluş akümülatör ve malzemesi üretiyor.
23 Şubat 1945 : Türkiye-ABD ikili yatırım antlaşması
imzalandı. Türkiye Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etti.
Türkiye-Afganistan "Kiralama ve ödünç verme
antlaşması" imzalandı.
7 Mayıs 1945 : Almanya'nın teslim olmasıyla İkinci
Dünya Savaşı Avrupa'da sona erdi. Uzakdoğu'da ise Japonya
hala savaşıyor.
2 Haziran 1945 : Kastamonu Taşköprü'de Sümerbank'a ait
Sulukilise Kendir Fabrikası'nın temeli atıldı.
7 Haziran 1945 : Celal Bayar ve 3 arkadaşı (Adnan
Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü) parti meclis grubu
başkanlığına ortak bir önerge vererek parti tüzüğü ile
bazı konularda değişiklik yapılmasını istediler. Çalışma
Bakanlığı kuruldu. İlk Çalışma Bakanı Sadi Irmak oldu.
11 Haziran 1945 : Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu
TBMM'de kabul edildi.
12 Haziran 1945 : CHP Meclis Grubu, 7 saat süren gizli
toplantısında 'dörtlü takrir'i reddetti. İnönü "Bunu
parti içinde yapmasınlar. Çıksınlar karşımıza geçsinler
teşkilatlarını kursunlar ve ayrı bir parti olarak mücadeleye
girsinler" diyerek, yeni bir parti kurulmasına yeşil
ışık yaktı.
22 Haziran 1945 : İller Bankası Kuruluş Kanunu kabul
edildi.
26 Haziran 1945 : Türkiye, San Fransisko'da Birleşmiş
Milletler Antlaşması'nı imzaladı.
27 Haziran 1945 : İş Kazaları Sigortası, İş
Hastalıkları ve Doğum Yardımı Kanunu kabul edildi.
1 Temmuz 1945 : Toprak Dağıtma Genel Müdürlüğü
kuruldu.
6 Temmuz 1945 : Ulaştırma Bakanlığı Kuruluş Kanunu
kabul edildi.
9 Temmuz 1945 : İşçi Sigortaları Genel
Müdürlüğü'nün kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi.
18 Temmuz 1945 : Çok partili demokratik yaşamın ilk
adımı: İstanbul'da işadamı Nuri Demirağ, Hüseyin Avni
Ulaş ve Cevat Rifat Atılhan'la birlikte "Milli Kalkınma
Partisi"ni kurdu.
29 Temmuz 1945 : Ereğli Limanı'nın temeli atıldı.
6 Ağustos 1945 : Savaşı sürdüren Japonya'yı teslim
olmaya zorlamak amacıyla Amerika tarafından Hiroşima kentine
ilk atom bombası atıldı. Şehirde 10 kilometrekarelik alan
yerlebir olurken, 66 bin kişi öldü, 70 bin kişi yaralandı.
9 Ağustos 1945 : İkinci atom bombası Japonya'nın
Nagasaki kentine atıldı. 37 bin kişi öldü, 40 bin kişi de
yaralandı.
10 Ağustos 1945 : Japonya teslim olmayı kabul etti. II.
Dünya Savaşı sona erdi.
14 Ağustos 1945 : Japonya teslim oldu.
15 Eylül 1945 : Yaşar Holding kuruldu. İzmir ve
çevresinde gıda boya ve kimya ağırlıklı hemen hemen her
sektörde faaliyetini sürdüren kuruluş Türkiye'nin toplam
ihracatında önemli bir paya sahip bulunuyor.
21 Ekim 1945 : Cumhuriyetin dördüncü genel nüfus
sayımı yapıldı. Nüfusumuz 18 milyon 790 bin 174 kişi olarak
belirlendi.
15 Kasım 1945 : Yaklaşık 90 yıldan beri İstanbul
Boğazı'nda vapurla yolcu taşımacılığı yapan
"Şirketi Hayriye" adındaki kuruluş devlet
tarafından satın alındı. 17 Ocak 1851 günü Osmanlı
Devleti'nde yerli sermayeye dayalı olarak kurulan ilk anonim
şirket olan Şirketi Hayriye ilk hattını Üsküdar'a açmış,
bunu daha sonra Boğaz'ın çeşitli semtlerine yapılan seferler
izlemişti.
4 Aralık 1945 : Filyos-Hisarönü Ateş Tuğla
Fabrikası'nın temeli atıldı.
29 Aralık 1945 : "Takas Limited Şirketi"nin
görevleri Merkez Bankası'na devredildi.
7 Ocak 1946 : CHP içindeki
muhalefetten doğan "Demokrat Parti" Ankara'da kuruldu.
Kurucuları "Dörtlü Takririn" sahipleri. Bir gün
sonra da partinin genel başkanlığına Celal Bayar seçildi.
23 Ocak 1946 : Toprak mahsulleri vergisi kaldırıldı.
29 Ocak 1946 : Çalışma Bakanlığı Kanunu TBMM'de
kabul edildi.
27 Şubat 1946 : Amerika ile askeri yardım antlaşması
imzalandı.
15 Mart 1946 : 4837 sayılı kanunla "İş ve İşçi
Bulma Kurumu" kuruldu.
5 Nisan 1946 : Dönemin en güçlü savaş gemisi
Missouri'nin İstanbul Limanı'na gelmesiyle Türk-Amerikan
ilişkilerinde yeni bir dönem başladı.
25 Nisan 1946 : Türkiye Garanti Bankası kuruldu.
Kuruluş Doğuş grubu içerisinde bankacılık hizmeti veriyor.
14 Mayıs 1946 : "Türkiye Sosyalist Partisi"
kuruldu. Başkanı: Esat Adil Müstecaplıoğlu.
20 Mayıs 1946 : Türkiye, UNESCO Antlaşması'nı
onayladı.
24 Mayıs 1946 : Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
kuruldu.
31 Mayıs 1946 : Van ve Hınıs'ta meydana gelen 6
şiddetindeki depremde 839 kişi öldü, 3 bin ev yıkıldı.
5 Haziran 1946 : TBMM'de kabul edilen "Milletvekili
Seçim Kanunu" ile "çift dereceli seçim" tarihe
kavuştu.
14 Haziran 1946 : Türkiye Emlak Kredi Bankası Kuruluş
Kanunu kabul edildi.
17 Haziran 1946 : İstanbul'da "Türkiye İşçi ve
Çiftçi Partisi" kuruldu. Kurucuları arasında Ethem Ruhi
Balkan, Necmettin Deliorman bulunuyor.
20 Haziran 1946 : Kurucuları arasında Dr. Şefik Hüsnü
Deymer'in de bulunduğu "Türkiye Sosyalist Emekçi ve
Köylü Partisi" ile, "Yalnız Vatan İçin
Partisi" kuruldu.
21 Haziran 1946 : Türkiye Garanti Bankası Kuruluş
Kanunu kabul edildi. Rize Çay Fabrikası'nın temeli atıldı.
1 Temmuz 1946 : Elazığ-Palu demiryolu ulaşıma
açıldı.
8 Temmuz 1946 : Trabzon Limanı'nın temeli atıldı.
10 Temmuz 1946 : Çatalağzı Elektrik Santralı
işletmeye açıldı.
21 Temmuz 1946 : Türkiye'de muhalefetin de katıldığı
ilk tek dereceli milletvekili genel seçimleri yapıldı.
9 Ağustos 1946 : İnebolu Limanı inşaatına başlandı.
20 Ağustos 1946 : Erzurum'da meydana gelen depremde 330
kişi öldü.
31 Ağustos 1946 : Türkiye ile Fransa arasında
"Ticaret ve Ödeme Antlaşması" imzalandı.
7 Eylül 1946 : Cumhuriyet tarihinin ilk büyük
devalüasyonu yapıldı. Bir Amerikan Doları'nın değeri 131.5
kuruştan 280 kuruşa yükseltildi. (7 Eylül kararları)
9 Eylül 1946 : Üç büyük kentte (İstanbul, Ankara ve
İzmir'de) ekmek dağıtımında uygulanmakta olan karne
yönetimine son verildi. Ekmek karnesi uygulamasına 1942 yılı
Ocak ayı içinde başlamıştı.
2 Aralık 1946 : III. Milli Eğitim Şûrası toplandı.
4 Aralık 1946 : Erzurum Ticaret Borsası kuruldu.
16 Aralık 1946 : "Türkiye Sosyalist Emekçi ve
Köylü Partisi" ile Türkiye Sosyalist Partisi ve
İstanbul'da yayınlanan altı gazete kapatıldı.
19 Şubat 1947 : Türkiye, Uluslararası Para Fonu'na
(IMF) kabul edildi.
20 Şubat 1947 : İşçi ve işveren sendikalarının
kurulmasına ilişkin yasa kabul edildi.
12 Mart 1947 : ABD'nin Yunanistan'la birlikte Türkiye'ye
yardım yapacağı açıklandı. Bu yardımdan ilerde
"Marshall yardımı" olarak sözedilecek.
22 Nisan 1947 : ABD Senatosu, Türkiye'ye 100 milyon
dolarlık yardımı kabul edildi.
20 Mayıs 1947 : Rize Çay Fabrikası üretime başladı.
22 Mayıs 1947 : Maliye Bakanlığı yabancı sermayenin
dış transferinde yetkili kılındı.
29 Mayıs 1947 : Rize Çay Fabrikası ürünlerinden 20
tonluk ilk ihracat yapıldı.
7 Temmuz 1947 : Gaziantep Şarap Fabrikası üretime
başladı.
12 Temmuz 1947 : Türk-ABD Yardım Antlaşması
imzalandı.
21 Eylül 1947 : Kozlu'daki kömür ocaklarında grizu
patlaması sonucu 48 işçi öldü.
16 Aralık 1947 : Palu Genç demiryolu ulaşıma
açıldı.
1 Ocak 1948 : Çobanbey-Nusaybin ve Derbesiye-Mardin
demiryolları devletleştirildi.
30 Ocak 1948 : Adana'da yeni bir banka "Akbank"
kuruldu. Sermayesi 5 milyon 700 bin lira olan bankanın
kurucuları Hacı Ömer Sabancı ile Çukurovalı genç
işadamları. Adı "Adana'daki Kayserililer"
sözcüklerinin başharflerinden oluşan bankanın genel merkezi
1954 yılında İstanbul'a nakledilecek.
21 Şubat 1948 : Türkiye'de ilk yerli ampulü üretecek
"General Elektrik Türk Anonim Ortaklığı"nın
kuruluşuna Bakanlar Kurulu tarafından izin verildi. Kuruluş
sermayesi 3 milyon olan şirketin ortakları Türkiye İş
Bankası AŞ, International General Electric Company, Vehbi Koç,
Fazıl Öziş ve Türk Tecim Anonim Sosyetesi.
23 Mart 1948 : ABD Senatosu Türkiye'ye 75 milyon dolar
yardım yapılmasını kararlaştırdı.
15 Nisan 1948 : "Avrupa İktisadi İşbirliği
Kuruluş Belgesi" Paris'te Türkiye'nin de katıldığı 16
devlet arasında imzalandı.
1 Mayıs 1948 : Hürriyet Gazetesi Sedat Simavi
yönetiminde yayın hayatına girdi. Kuruluş 20 Aralık 1960
tarihinde anonim şirket oldu. Yayın alanında faaliyet
gösteriyor.
3 Haziran 1948 : Amasya'yı sel bastı, 92 kişi
boğularak canverdi.
8 Temmuz 1948 : Toprağı olmayan üreticilere Hazine
topraklarının dağıtımını öngören kanun kabul edildi.
Türkiye'nin OEEC'ye ilişkin sšzleşmenin onaylanması
hakkında kanun TBMM'de kabul edildi. OEEC 1960'da yerini OECD'ye
bırakacaktır.
19 Temmuz 1948 : "Millet Partisi" kuruldu.
22 Temmuz 1948 : 16 yaşından küçük çocukların
ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması yasaklandı.
2 Ağustos 1948 : Narlı-Maraş demiryolu hattı ulaşıma
açıldı.
16 Ağustos 1948 : "Türkiye Genel Sigorta AŞ"
kuruldu.
30 Ekim 1948 : Ankara Etimesgut'da kurulan "uçak
motor fabrikası" hizmete girdi.
6 Kasım 1948 : Köprüağzı-Maraş demiryolu ulaşıma
açıldı.
23 Kasım 1948 : İstanbul'da Türkiye İktisat Kongresi
toplandı.
10 Aralık 1948 : Türkiye, İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi'ni imzaladı.
4 Nisan 1949 : Kuzey Atlantik Paktı
(NATO) kuruldu. Bu konudaki antlaşma Washington'da 12 ülkenin
temsilcileri tarafından imzalandı.
5 Mayıs 1949 : Avrupa Konseyi 10 devletin katılımıyla
Strasbourg'da kuruldu.
20 Mayıs 1949 : Filyos Ateş Tuğla Fabrikası kuruldu.
Zonguldak'ın Filyos ilçesinde kurulu olan ve ateş tuğla adı
verilen dayanıklı tuğla üretimi yapan fabrika uzun süre
Sümerbank'ın bünyesinde faaliyet gösterdikten sonra
geçtiğimiz yıl özelleştirildi.
24 Mayıs 1949 : Güney Demiryolları Anonim Ortaklığı
tüm tesisleriyle birlikte Devlet Demiryolları'na devredildi.
31 Mayıs 1949 : Milletlerarası İktisadi İşbirliği
Teşkilatı kuruldu.
1 Haziran 1949 : Sümerbank "Nazilli Basma Sanayi
Müessesesi" kuruldu.
2 Haziran 1949 : Mali yılbaşının 1 Mart'a alınmasına
ilişkin kanun kabul edildi.
3 Haziran 1949 : Gelir Vergisi Kanunu yürürlüğe girdi.
8 Haziran 1949 : Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı
Kuruluş Kanunu kabul edildi.
6 Temmuz 1949 : "Devlet Üretme Çiftlikleri Genel
Müdürlüğü" kuruluş kanunu kabul edildi.
12 Temmuz 1949 : Muş Devlet Üretme Çiftliği kuruldu.
8 Ağustos 1949 : Türkiye ve Yunanistan, Strasbourg'ta
yapılan toplantıda Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edildi.
16 Ağustos 1949 : Erzurum kombinasının temeli atıldı.
17 Ağustos 1949 : Erzurum, Bingöl ve ilçesi
Karlıova'da 6.7 şiddetindeki depremde 450 kişi öldü, 1500'ü
aşkın ev yıkıldı.
21 Eylül 1949 : Erzurum-Hasankale demiryolu ulaşıma
açıldı.
12 Aralık 1949 : TBMM, Avrupa Konseyi'ne katılma
kararını onayladı.
28 Aralık 1949 : Yeni Ankara-Konya karayolu ulaşıma
açıldı.
2 Ocak 1950 : Gelir Vergisi Kanunu'nun uygulanmasına
başlandı.
4 Ocak 1950 : Hastalık Sigortası Kanunu kabul edildi.
7 Ocak 1950 : Karabük Demir Çelik İşletmeleri'nde yeni
kurulan "Zeynep" adındaki yüksek fırın ateşlendi.
16 Şubat 1950 : Tek dereceli gizli oy ve açık tasnif
esaslarını taşıyan çoğunluk sistemine dayalı Seçim Kanunu
kabul edildi.
1 Mart 1950 : Maliye Bakanlığı özel sektörün 300
milyonu geçmeyen borçlarına kefil oldu.
8 Mart 1950 : "Makina ve Kimya Endüstrisi
Kurumu" kuruluş kanunu kabul edildi. Türkiye Ticaret
Odaları Borsaları Birliği Kanunu kabul edildi.
13 Nisan 1950 : "Vakıflar Bankası" kuruldu.
Bankanın kuruluş sermayesi 50 bin lira.
19 Nisan 1950 : Susurluk Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
3 Mayıs 1950 : Milliyet Gazetecilik şirketi kuruldu.
Kuruluş 16 Ocak 1960'ta anonim şirket oldu. Dergi, gazete ve
kitap yayını yapıyor.
14 Mayıs 1950 : Milletvkili genel seçimleri yapıldı.
Seçimi ezici bir çoğunlukla kazanan Demokrat Parti, tam 27
yıl süren tek parti dönemine son vererek iktidara geldi.
22 Mayıs 1950 : TBMM, 9. dönem
çalışmalarının ilk günü İstanbul Milletvekili Celal
Bayar'ı 66'ya karşı 387 oyla Cumhurbaşkanlığı'na seçti.
Yeni hükümeti kurmakla İstanbul Milletvekili Adnan Menderes
görevlendirildi.
2 Haziran 1950 : Türkiye Sınai Kalkınma Bankası
kuruldu. Kuruluş kalkınma ve yatırım bankacılığı
alanında hizmet veriyor.
23 Haziran 1950 : TC Turizm Bankası (TURBAN) kuruldu.
25 Haziran 1950 : Sovyetler'in desteğini alan Kuzey Kore
Güney Kore'ye saldırdı.
27 Haziran 1950 : Amerika Güney Kore'nin yanında savaşa
müdahale etti.
4 Temmuz 1950 : Türkiye ile İsrail arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
22 Temmuz 1950 : Taşkızak Tankeri denize indirildi.
25 Temmuz 1950 : Bakanlar Kurulu, Birleşmiş Milletler
Güvenlik Konseyi'nin talebi üzerine, Kore'ye 4500 kişilik bir
birlik gönderilmesine karar verdi.
4 Ağustos 1950 : "Türkiye Sanayi Kalkınma
Bankası" kuruldu.
7 Ağustos 1950 : Çemintaş İzmir Çimento Fabrikası
kuruldu. Ege Bölgesi'nin ilk, Türkiye'nin 6. çimento
fabrikası olarak biri ön ısıtmalı biri kuru sistem olmak
üzere iki döner fırına sahip.
16 Eylül 1950 : Türkiye "Uluslararası ana trafik
yolları yapım antlaşmasını" imzaladı.
19 Eylül 1950 : Avrupa Tediye Birliği Antlaşması
imzalandı.
20 Eylül 1950 : Kore'ye gönderilecek askeri
birliğimizin 500 kişilik ilk kafilesi İskenderun'dan gemiyle
hareket etti.
21 Eylül 1950 : Marshall Planı Türkiye Komitesi'yle
"Sarıyer Barajı"nın yapımı için antlaşma
imzalandı.
30 Eylül 1950 : Avrupa Birliği'ne dahil ülkelerden
ithalat serbest bırakıldı.
17 Ekim 1950 : 500 kişilik ilk Türk askeri birliği
Kore'ye vardı ve Pusan'da karaya çıktı.
22 Ekim 1950 : Cumhuriyetin beşinci genel nüfus sayımı
yapıldı. 20 milyon 934 bin 670 kişiyiz.
4 Kasım 1950 : "İnsan Haklarını ve Ana
Hürriyetlerini Koruma Antlaşması"nı Türkiye imzaladı.
10 Ocak 1951 : Hasankale-Horasan demiryolu ulaşıma
açıldı.
5 Şubat 1951 : Türkiye ile İsrail arasında "Hava
Ulaştırma Antlaşması" imzalandı.
1 Mart 1951 : "Hastalık Sigortası" Kanunu
yürürlüğe girdi.
15 Mart 1951 : İzmir Radyosu yayına başladı.
20 Mart 1951 : Türkiye ile İran arasında "Ticari
Hava Servisleri Antlaşması" imzalandı.
24 Mart 1951 : "BOSSA Ticaret ve Sanayi İşletmeleri
T.A.Ş" kuruldu. 1 milyon lira sermayeli şirketin en
büyük ortağı Ömer Sabancı Holding. İlk ürün 31 Temmuz
günü piyasaya çıkacak.
21 Nisan 1951 : Türkiye "Gümrük Tarifeleri ve
Ticaret Genel Antlaşması"nı (GATT) imzaladı.
18 Temmuz 1951 : Türkiye'nin Batı Almanya ile savaş
halinin sona erdirilmesine ilişkin yasa kabul edildi.
26 Temmuz 1951 : Narin Tekstil A.Ş kuruldu. Halit
Narin'in sahibi olduğu şirket Çorlu'da kumaş üretimi ve
ihracatı yapıyor.
1 Ağustos 1951 : Ekonomi ve Ticaret Bakanı Muhlis
Ete'nin teklifi üzerine TBMM'de öncelikle görüşülen
"Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu" kabul edildi.
9 Ağustos 1951 : "Ücretli Hafta Tatili" kanunu
yürürlüğe girdi. İşçiler resmi tatil günleriyle hafta
tatilinde çalıştıkları yerlerden yarım yevmiye alacaklar.
10 Ağustos 1951 : 500 milyon sermayeli "Denizcilik
Bankası" kuruluş kanunu kabul edildi. Kuruluş 1 Mart 1952
günü faaliyete geçecek.
25 Ekim 1951 : Türkiye Vagon Sanayi A.Ş kuruldu.
Adapazarındaki fabrikada TCDD'nin vagon ihtiyacı üretiliyor.
19 Kasım 1951 : Yapı Kredi Bankası, sermayesini 4
milyon liradan 8 milyon liraya çıkardı.
24 Kasım 1951 : Eczacıbaşı İlaç Sanayi kuruldu.
İnsan sağlığıyla ilgili ilaçlar, veteriner ilaçları ve
sağlık bakım ürünleri üreten firma, ailenin 100 yıllık
geleneğini sürdürüyor.
31 Aralık 1951 : Güney Sanayi A.Ş Adana'da kuruldu.
İş Bankası'nın kurduğu ve kurulduğunda Türkiye'nin en
büyük tekstil tesislerine sahip olan Güney Sanayi, bankanın
tekstilden çekilmesiyle Başer Holding'e satıldı. Halen bu
grubun bünyesinde iplik ve kumaş üretimine devam ediyor.
3 Ocak 1952 : Erzurum, Pasinler ve Horasan'da deprem: 106
kişi öldü.
26 Ocak 1952 : "Altınyıldız Mensucat Türk Anonim
Ortaklığı" kuruldu. Ahmet ve Nazım Sadıkoğlu, Hasan
Boyner, İsmail Boyner, Fazıl Boyner-Ali Osman Boyner
tarafından kurulan ortaklığın kuruluş sermayesi 1.5 milyon
lira. Altınyıldız 1965 yılında konfeksiyon üretimine
başladı. Fabrika bugün kombine yünlü mensucat ve konfeksiyon
üretiyor.
30 Ocak 1952 : Kibritte devlet tekeli kaldırıldı.
Artık özel sektör de kibrit imal edebilecek.
5 Şubat 1952 : İstanbul Ticaret Odası'ndan ayrılan 750
kişi "İstanbul Sanayi Odası"nı kurdu.
1 Mart 1952 : 5842 sayılı yasayla bir iktisadi devlet
teşekkülü olarak kurulan "Denizcilik Bankası"
çalışmalarına başladı.
8 Mart 1952 : Ticaret ve Sanayi Odaları, Borsaları
Kanunu kabul edildi.
31 Mart 1952 : Yapı Kredi Bankası'nın sermayesi 10
milyon lira yükseltildi.
3 Nisan 1952 : Ankara'da kurulan "Pastörize Yağ
Fabrikası" üretime başladı.
2 Mayıs 1952 : Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları
İkinci Yüksek Fırını hizmete girdi.
8 Mayıs 1952 : Taç Sanayi kuruldu. İzmir'de entegre
tekstil tesislerinde her türlü konfeksiyon ve iplik üretimi
yapıyor.
19 Haziran 1952 : Kömür madenlerinde çalışan
işçilerin askerlikten muaf tutulmalarına ilişkin yasa kabul
edildi.
30 Temmuz 1952 : Ankara'da Sendikalar Birliği
(Türk-İş) kuruldu.
28 Ağustos 1952 : "Et ve Balık Kurumu"
kuruldu. Kuruluş çalışmalarına resmen 1 Ocak 1953 günü
başlayacak.
12 Eylül 1952 : Adapazarı Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
1 Ekim 1952 : Aksu İplik Dokuma kuruldu. Entegre yünlü
ve sentetik tekstil imalatı yapan firma 1979 yılından bu yana
Çerkezköy'de 75 bin metrekaresi kapalı 471 bin metrekarelik
alanda üretim yapıyor.
4 Ekim 1952 : Elazığ İplik Fabrikası'nın temeli
atıldı.
13 Kasım 1952 : Avrupa İktisadi İşbirliği Konseyi,
dış ticaret açığımızı kapatmak için Türkiye'nin talebi
üzerine 20 milyon 400 bin dolarlık kredi tahsis etti.
23 Kasım 1952 : Eczacıbaşı Levent İlaç Fabrikası
törenle üretime başladı. Uluslararası alanda sağlık
hizmetine giren en son buluşlar fabrikada üretiliyor.
1 Ocak 1953 : Et ve Balık Kurumu çalışmaya başladı.
5 Ocak 1953 : İstanbul Bakırköy'de Ünilever
Firması'nın yemeklik yağ üretecek fabrikası Cumhurbaşkanı
Celal Bayar tarafından açıldı.
31 Ocak 1953 : Batman rafinerisinin yapımı için
Amerikan Ralp M. Parson firmasıyla antlaşma yapıldı.
7 Şubat 1953 : Akbank'ın sermayesi 5 milyon 700 bin
liradan 15 milyon liraya çıkarıldı.
16 Şubat 1953 : Türkiye-ABD telefon hattı açıldı.
28 Şubat 1953 : Ankara'da Türkiye, Yunanistan ve
Yugoslavya arasında "Balkan Paktı" imzalandı.
(Ankara Paktı olarak da bilinir.)
6 Mart 1953 : Türkiye ile Birleşmiş Milletler arasında
"Teknik Yardım Antlaşması" imzalandı. Antlaşma
imar ve iskân konusunda Türkiye'ye yardım yapılmasını
öngörüyor.
18 Mart 1953 : Gönen, Pazar, Çan ve Yenice ilçelerinde
meydana gelen depremde 10 bine yakın bina yıkıldı, 265 kişi
öldü.
5 Mayıs 1953 : "Milli Korunma Kanunu"
yürürlükten kaldırıldı.
11 Mayıs 1953 : "Karayolları Trafik Kanunu"
kabul edildi.
12 Mayıs 1953 : Sarıyer Barajı Çevirme Tüneli,
Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından açıldı.
13 Mayıs 1953 : "Turizm Endüstrisini Teşvik
Kanunu" kabul edildi.
28 Mayıs 1953 : "Türk Ekspres Bank" faaliyete
geçti.
4 Haziran 1953 : Amerika ile Türkiye arasında
Kırıkkale'de NATO için cephane yapılmasına ilişkin
antlaşma imzalandı. Türkiye ile Hindistan arasında Ticaret
Antlaşması imzalandı.
5 Haziran 1953 : Adapazarı Şeker Fabrikası kuruldu.
Bölgede üretilen pancarı işleyerek şeker üretiyor.
19 Haziran 1953 : Eskişehir'de yeni gar binasının
temeli atıldı.
24 Haziran 1953 : "Milli Prodüktive Merkezi"
kuruldu. Merkez ülke ekonomisinde verimliliği artırmak için
alınacak tedbirler konusunda çalışmalar yapacak.
3 Temmuz 1953 : Osmanlı Bankası'nın imtiyaz süresi 1
Mart 1975'e kadar uzatıldı.
7 Temmuz 1953 : Seyhan Barajı ihale edildi.
13 Temmuz 1953 : "PTT İşletmesi Genel
Müdürlüğü" kuruluş kanunu kabul edildi.
21 Temmuz 1953 : Türkiye telif haklarının korunmasına
ilişkin "Bern Antlaşması"nı imzaladı.
22 Temmuz 1953 : "T.C. Devlet Demiryolları
İşletmesi" kanunu kabul edildi.
29 Temmuz 1953 : "Devlet Demiryolları
İşletmesi" 6186 sayılı kanunla Kamu İktisadi Devlet
Kuruluşu statüsüne alındı.
1 Ağustos 1953 : Yeşilköy Havaalanı yeni tesisleri
hizmete girdi.
9 Ağustos 1953 : Isparta Havaalanı açıldı.
15 Ağustos 1953 : Türkiye ile Mısır arasında Ticaret
Antlaşması imzalandı.
6 Eylül 1953 : Balıkesir İplik Dokuma Fabrikası'nın
temeli atıldı.
12 Eylül 1953 : Ağrı Havaalanı ulaşıma açıldı.
13 Eylül 1953 : Amasya ve Konya Şeker Fabrikalarının
temeli Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından atıldı.
19 Eylül 1953 : Çanakkale Havaalanı ulaşıma
açıldı.
11 Ekim 1953 : Adapazarı Şeker Fabrikası üretime
başladı.
12 Ekim 1953 : Şekerbank "Pancar Kooperatifleri
Bankası" adıyla Eskişehir'de kuruldu. (Banka genel
merkezi 1956 yılında Ankara'ya taşınacak ve Şekerbank
adını alacaktır.)
26 Ekim 1953 : Gaziantep-Narlı Demiryolu ulaşıma
açıldı.
31 Ekim 1953 : Devrekâni Hidroelektrik Santralı üretime
başladı.
2 Kasım 1953 : Ankara Çimento Fabrikası'nın temeli
Cumhurbaşkanı Bayar tarafından atıldı.
2 Kasım 1953 : Birlik Mensucat AŞ kuruldu. Kayseri'deki
fabrikasında iplik, ham bez ve havlu üretimi yapan firma ABD de
dahil olmak üzere çok sayıda ülkeye ihracat yapıyor.
15 Kasım 1953 : Demirbank kuruldu. Demirbank bugün 1282
personeli ile orta büyüklükteki bankalardan birisidir.
8 Aralık 1953 : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
kuruldu.
21 Aralık 1953 : Serbest bölgeler kurulmasına ilişkin
kanun TBMM'de kabul edildi.
1 Ocak 1954 : "Türkiye
Şilepçilik İşletmesi" kuruldu. İşletme
Müdürlüğüne Kaptan Asım Alınıak, yardımcılığına ise
Fadıl Sarımsakçı getirildi. İşletmenin elinde 13 şilep
bulunuyor.
11 Ocak 1954 : Vakıflar Bankası Kuruluş Kanunu kabul
edildi. 1953 yatırım bütçesi açığını kapatmak amacıyla
125 milyon liralık iç istikraz yapılmasına ilişkin tasarı
kabul edildi.
11 Ocak 1954 : Şeker Fabrikası Malatya'da kuruldu.
Bölge üreticilerinden aldığı pancarı işleyerek şeker
üretiyor.
18 Ocak 1954 : Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununun bazı
hükümleri değiştirilerek liberalleştirildi.
27 Ocak 1954 : Kurucuları arasında Hikmet Bayur, Kenan
Öner, Ahmet Tahtakılıç ve Osman Bölükbaşı'nın bulunduğu
Millet Partisi kapatıldı. Parti 20 Temmuz 1948 günü çeşitli
görüş ayrılıkları yüzünden DP'den ayrılanlar tarafından
kurulmuştu.
7 Mart 1954 : Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı
Kuruluş Kanunu ve Petrol Kanunu kabul edildi.
10 Mart 1954 : Türkiye UNICEF'e (Birleşmiş Milletler
Çocuk Fonu) kabul edildi.
12 Mart 1954 : TBMM seçimlerin yenilenmesini kabul etti.
16 Mart 1954 : Petrol Dairesi Kuruluş Kanunu kabul
edildi.
25 Mart 1954 : Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan yeni
kâr hadleri kararnamesi yürürlüğe girdi. Kararname,
malların elden ele geçirilerek fiyat artışlarını önlemeyi
öngörüyor.
31 Mart 1954 : Türkiye Demir Çelik Fabrikaları'nın
haddehane, çelikhane ek tesislerinin temeli atıldı.
1 Nisan 1954 : İstanbul'da Migros kuruldu. Firmanın adı
yarı toptan anlamına geliyor. Sermayesinin bir bölümü
İsviçre'deki Migros Kooperatifler Birliği tarafından
karşılanan Migros aracıları ortadan kaldırarak doğrudan
üreticiden aldığı ürünleri halka ucuz olarak sağlamak
amacıyla self-servis satış mağazaları ve gezici kamyonları
ile şehrin çeşitli semtlerinde satış pazarları kuruyor.
(1975 yılında İsviçreli ortakların paylarını Türk
ortaklara bırakmasıyla şirkette etkin bir duruma gelen Koç
Holding'e bağlanacak, satış mağazalarının yanı sıra
süpermarketler açacaktır.)
4 Nisan 1954 : Mersin Limanı'nın yapımı ihale edildi.
18 Nisan 1954 : İstanbul'da Haydarpaşa ve Salıpazarı
Liman tesislerinin temeli atıldı.
19 Nisan 1954 : Susurluk Şeker Fabrikası'nın temeli
Cumhurbaşkanı Bayar tarafından atıldı.
21 Nisan 1954 : İzmit'teki üçüncü kâğıt
fabrikası, Cumhurbaşkanı Bayar'ın katıldığı törenle
üretime başladı.
24 Nisan 1954 : İskenderun Suni Gübre Fabrikası'nın
temeli atıldı.
25 Nisan 1954 : Mersin Limanı'nın temeli Cumhurbaşkanı
Celal Bayar tarafından atıldı.
26 Nisan 1954 : Burdur Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
2 Mayıs 1954 : Genel seçimler yapıldı. DP ikinci kez
iktidarda.
25 Mayıs 1954 : Osmanlı döneminden kalan "Duyun-u
Umumiye" çerçevesi içindeki borcun tamamı ödendi.
3 Haziran 1954 : Gülbirlik kuruldu. Isparta'nın en
önemli geçim kaynağı olan gül çiçeğini üreticiden alıp
işleyen ve üretici kooperatifi olarak faaliyet gösteren
Gülbirlik ihracat da yapıyor.
22 Haziran 1954 : "Devlet Malzeme Ofisi"
kuruldu. Devletin ihtiyaç duyduğu maddeleri ve malzemeleri bu
kuruluş sağlayacak.
23 Haziran 1954 : Türkiye ile Amerika arasında NATO ile
ilgili ithalatta vergi muafiyeti için antlaşma yapıldı.
24 Haziran 1954 : Amerika'nın en büyük zırai araçlar
üreten firması "Minneapolis-Moline" ile Türkiye'de
traktör üretimi konusunda antlaşma yapıldı.
2 Temmuz 1954 : Bossa T.A.Ş kuruldu. Sabancı Holding
tarafından kurulan Bossa'nın Adana'da beş ayrı tesisi
bulunuyor. Bu tesislerde Denim kumaştan havlu ve ev tekstiline
kadar birçok alanda üretim yapılıyor.
15 Temmuz 1954 : İzmir'de liman işçileri yasağı
delerek grev yaptı. Grevci işçilerden 24'ü tutuklandı.
5 Ağustos 1954 : Yapı Kredi Bankası'nın sermayesi 10
milyondan 15 milyon liraya çıkarıldı.
9 Ağustos 1954 : Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya
arasında "İttifak, işbirliği ve karşılıklı yardım
antlaşması" imzalandı.
22 Ağustos 1954 : Çorum Çimento Fabrikası'nın temeli
atıldı.
16 Eylül 1954 : Afyon Çimento Fabrikası'nın temeli
atıldı.
17 Eylül 1954 : Tunçbilek Termik Santralı'nın temeli
atıldı.
18 Eylül 1954 : Eskişehir Çimento Fabrikası'nın
temeli atıldı.
19 Eylül 1954 : Konya Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
20 Eylül 1954 : Ereğli Bez Fabrikası üretime
başladı. Ayrancı Barajı'nın temeli atıldı.
21 Eylül 1954 : Amasya Şeker Fabrikası üretime
başladı.
26 Eylül 1954 : Gökpınar ve Denizli Elektrik Santralı
işletmeye açıldı.
3 Ekim 1954 : Darende Elektrik Santralı hizmete girdi.
5 Ekim 1954 : Adana Çimento Fabrikası kuruldu. Çimento,
hazır beton imalatı yapan şirketin bugün kayıtlı sermaye
tavanı 5 trilyon 500 milyar lira.
8 Ekim 1954 : Giresun Limanı'nın temeli atıldı.
11 Ekim 1954 : Cevher Döküm AŞ kuruldu. İzmir'de
faaliyet gösteren şirket dünyaca ünlü otomotiv markalarına
jant ve oto yedek parça üretimi gerçekleştiriyor.
4 Kasım 1954 : Kütahya Şeker Fabrikası kuruldu.
Bölgede üretilen pancarı işleyerek şeker üretimi yapıyor.
11 Kasım 1954 : İstanbul'un Anadolu yakasındaki
"Üsküdar Halk Tramvayları Şirketi" fesih kararı
aldı. Tesisler belediyeye devredilecek.
24 Kasım 1954 : Kütahya Şeker Fabrikası üretime
başladı.
26 Kasım 1954 : Kapalıçarşı tarihinin en büyük
felaketine uğradı. Elektronik kontağından çıkan yangın
sonucu 1200 dükkân yandı.
24 Aralık 1954 : Çukurova Elektrik Şirketi kuruldu.
Kuruluş enerji üretimi, iletimi ve dağıtımı alanında
çalışıyor. 1988 yılından bu yana Enerji Bakanlığı ile
yapılan bir anlaşma uyarınca "görevli şirket"
olarak Çukurova bölgesinde enerji ihtiyacının yüzde 39'unu
karşılıyor.
23 Ocak 1955 : Zonguldak kömür ocaklarında grizu
patlaması sonucu 61 madenci göçük altında kalarak canverdi.
27 Ocak 1955 : "Yakın ve Ortadoğu Çalışma
Enstitüsü" açıldı.
29 Ocak 1955 : Türkiye ile İtalya arasında
"İktisat ve Teknik İşbirliği Antlaşması"
imzalandı.
4 Şubat 1955 : Yeni Mudanya İskelesi açıldı.
13 Şubat 1955 : Piyasada oto yedek parçası, röntgen
filmi, naylon ipliği bulunmaz oldu. Bulunabilenler de
karaborsada yüksek fiyata satılıyor.
14 Şubat 1955 : İktisat ve Ticaret Vekâletleri, tops ve
yapağı sıkıntısını önlemek amacıyla 4 milyon tutarında
transfer emri verdi. İhtiyaç sahiplerine dağıtım şekli
yünlü sanayi komitesince tespit edilecek. Yeni Alsancak
Limanı'nın temeli Başbakan Adnan Menderes tarafından
atıldı.
17 Şubat 1955 : Tekstil sanayiinde ekonomik kriz: Tops
yokluğu nedeniyle 33 fabrika üretime ara verdi ve kapanmak
zorunda kaldı. Bini aşkın işçi işsiz kaldı.
23 Şubat 1955 : Sermayesinin yarı hissesi devlete ait
olan işletmelerle fabrika, şirket gibi işyerlerinde çalışan
işçilere verilmesi kararlaştırılan birer maaş tutarındaki
ikramiyelerin dağıtımına başlandı.
24 Şubat 1955 : Türkiye-Irak karşılıklı işbirliği
antlaşması Bağdat'da imzalandı. Bu antlaşma Bağdat
Paktı'nın bir parçasını oluşturuyor.
4 Mart 1955 : Türk-Amerikan işbirliğiyle kurulan
Minneapolis Moline Türk Traktör ve Ziraat Makinaları
Fabrikası Ankara'da açıldı.
7 Mart 1955 : Trikotaj sanayiinde üretim yün yokluğu
nedeniyle haftada 3 güne düştü.
10 Mart 1955 : Şekerli maddeler imalatçılarının
geniş ölçüde şeker stok ederek halka tahsis edilen miktardan
kaçırdıkları belirlendiğinden, nüfus başına ayda bir kilo
şeker dağıtımına başlandı. Dağıtımda muhtarlıkların
hazırlayacağı listeler esas alınıyor.
21 Mart 1955 : Yalnız özel inşaatlarla resmi dairelere
uygulanmak üzere yerli demir fiyatlarına yüzde 20-50 arasında
zam yapıldı. Zamma rağmen Karabük demiri ithal demirle
karaborsa demirden daha ucuz fiyata satılacak. Bu zam
sanayicilere uygulanmayacak.
23 Mart 1955 : Demirköprü Gediz Barajı ve hidroelektrik
santralının temeli Başbakan Adnan Menderes tarafından
atıldı.
3 Nisan 1955 : Antalya Dokuma Sanayi TAŞ kuruldu.
6 Nisan 1955 : Tamek Gıda AŞ kuruldu. Bursa'da salça,
reçel, konserve vb. gıda maddeleri üreten firma önemli
miktarda ihracat gerçekleştiriyor.
15 Nisan 1955 : Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı,
petrol arama izni aldı.
24 Nisan 1955 : Hirfanlı Baraj ve Hidroelektrik
Santralı'nın temeli atıldı.
9 Mayıs 1955 : Barut, silah ve ispirtoda devlet tekeli
kaldırıldı.
13 Mayıs 1955 : "Türkiye Selüloz ve Kâğıt
Fabrikaları İşletmesi" Kanunu kabul edildi.
"Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri" Kuruluş
Kanunu kabul edildi. Türkiye La Haye'de kurulan Milletlerarası
Beratlar Enstitüsü'ne katıldı.
18 Mayıs 1955 : Çırağan Sarayı Emekli Sandığı'na
devredildi.
21 Mayıs 1955 : "Türk Havayolları Anonim
Ortaklığı" kuruluş kanunu kabul edildi.
3 Haziran 1955 : İstanbul'da Göksu'nun üzerinde
yapılan Elmalı Barajı açıldı.
10 Haziran 1955 : Emekli Sandığı ile Amerikan Hilton
Otelciliğin müştereken yaptırdıkları İstanbul Hilton Oteli
açıldı.
11 Haziran 1955 : Amerika Türkiye'nin 300 milyon
dolarlık kredi talebini geri çevirdi. Amerika'nın 30 milyon
dolarlık ek yardım yapacağı açıklandı. Böylece bu ay sonu
nihayetinde 1954-55 dış yardım tutarı 100 milyon dolara
yükseldi.
21 Haziran 1955 : Divriği Demir Madenleri İşletmesi
ETİBANK'dan ayrılarak Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri
Genel Müdürlüğü'ne bağlandı.
22 Haziran 1955 : "Denizcilik Bankası Deniz Nakliyat
TAO" kuruldu.
14 Temmuz 1955 : Hükümet aldığı kararla birçok
ihtiyaç maddesinin satışını yarın akşama kadar yasakladı.
Satışı yasaklanan mallar arasında her çeşit oto lastiği,
kalay, demir, boru, çivi, levha teneke, nal mıhı ve kauçuk
var. Bu maddeleri ellerinde bulunduranlar 15 Temmuz Cuma
akşamına kadar mülki amirlere stok bildiriminde bulunacak.
İkinci bir emre kadar beyannamede gšsterilen malların
satışı, nakli, devri yasaklandı.
18 Temmuz 1955 : İktisat ve Ticaret Vekili Sıtkı
Yırcalı, beyannamelerle belirlenen stok miktarını
açıkladı. Aralarında inşaat çivisi, nal mıhı, kalay ve
demir bulunan bazı cins malların ülkenin beş aylık
ihtiyacını karşılayacak miktarda olduğu bildirildi. Bu arada
istifçilik ve vurgunculuğun önlenmesi için alınan
kararların uygulanmasına ilişkin 3 numaralı sirküler
yayınlandı. Satışı ve nakli menedilen mallarda ellerinde
bulunduranlar, ithalatçı ve toptancılar beyannamelerinde
bildirdikleri malları ancak İktisat ve Ticaret Vekaleti'nin
görevlendireceği teşekküllerin vereceği belgelerle
satabilecek.
20 Temmuz 1955 : Amerikan Parsons Şirketi tarafından 1.5
yıl içinde kurulan ve 60 milyon liraya malolan Batman Petrol
Rafinerisi deneme üretimine başladı.
23 Temmuz 1955 : Kütahya Azot Fabrikası'nın temeli dün
törenle atıldı.
25 Temmuz 1955 : İzmit Dikişli Boru Fabrikası'nın
temeli atıldı.
1 Ağustos 1955 : Adapazarı Şeker Fabrikası üretime
başladı.
5 Ağustos 1955 : Türkiye Avrupa Para Antlaşması'na
katıldı.
10 Ağustos 1955 : Hileli yollarla yapılan otomobil
ithalatını önlemek için bazı tedbirler alındı. Maliye
Bakanlığı'nın tebliğine göre Türkiye'ye bedelsiz olarak
otomobil ve benzeri nakil vasıtalarının ithal edilebilmesi
için bunların Türkiye'ye sevkinden önce bakanlıktan izin
alınacak. Türkiye'ye sevkinden önce izin alınmamış olan
otomobil ve benzeri motorlu araçların ithaline izin
verilmeyecek.
21 Ağustos 1955 : 4 bin hatlık İzmir otomatik telefon
santralı hizmete girdi.
6-7 Eylül 1955 : Atatürk'ün Selanik'te doğduğu eve
bomba atıldığı yolundaki haber İstanbul'da halkın galeyana
gelmesine yolaçtı. Saat 18.30'da kafileler halinde ve
"Atatürk'e bomba atanlara ölüm" "Kıbrıs
Türktür" sloganları atarak İstiklal Caddesi'nde toplanan
kalabalık, Rum vatandaşlara ait dükkânlara Türk bayrağı
asılmasını istedi. Bazı işyerleri bayrak asmayınca
kalabalık kışkırtıcıların yönlendirmesiyle tahrip etmeye
bazıları da yağmalamaya başladı. Rumlar'a ait aralarında
Mayer, Lion, Franguli, Elişi mağazalarının da bulunduğu 862
dükkân ve iş yeri tahrip edildi, 29 kilise ateşe verildi,
bunlardan 7'si tamamen yandı. Cihangir, Sultanhamam, Tahtakale
ve Beyazıt'ta süren olaylar askerin müdahalesiyle ve zorlukla
bastırılabildi. Sonuç 1 ölü ellisi ağır olmak üzere
yüzü aşkın yaralı. Olaylardan sonra 2057 kişi yakalanarak
gözaltına alındı.
10 Eylül 1955 : İçişleri Bakanı Namık Gedik ile
İstanbul Emniyet Müdürü Alaaddin Eriş görevlerinden istifa
etti. Gedik'in yerine Milli Savunma Bakanı Ethem Menderes
atandı.
12 Eylül 1955 : Olaylar nedeniyle olağanüstü toplanan
TBMM, üç şehirde ilân edilen sıkıyönetimi 6 ay süreyle
uzattı.
14 Eylül 1955 : 8 yıldan beri uygulanmakta olan
"Türk parasının kıymetini koruma" hakkındaki 13
sayılı karar, Bakanlar Kurulu tarafından günün şart ve
gereklerine göre değiştirilerek yeniden düzenlendi.
Düzenleme döviz kaçakçılığını, hileli ve bedelsiz
yollardan mal ithalini önlemeyi amaçlıyor.
23 Eylül 1955 : Burdur Şeker Fabrikası üretime
başladı.
28 Eylül 1955 : Susurluk Şeker Fabrikası üretime
başladı.
30 Eylül 1955 : Migros Türk İstanbul'da faaliyete
geçti.
5 Ekim 1955 : Soma Termik Santralı'nın temeli atıldı.
6 Ekim 1955 : Aydın Dokuma ve Söke Çimento
Fabrikaları'nın temeli atıldı.
7 Ekim 1955 : Kemer Baraj ve Hidroelektrik Tesisleri'nin
temeli atıldı.
13 Ekim 1955 : Mannesman Boru Fabrikası İzmit'te
kuruldu. Sümerbank ve Mannesman ortaklığı ile kurulan
fabrika, boru üretimi yapıyor.
23 Ekim 1955 : Altıncı Genel Nüfus Sayımı yapıldı.
Türkiye'nin nüfusu 24 milyon 64 bin 763 kişi olarak
belirlendi.
25 Ekim 1955 : Elazığ Çimento Fabrikası hizmete girdi.
26 Ekim 1955 : Genç-Muş Demiryolu ulaşıma açıldı.
2 Kasım 1955 : Yeni Eskişehir Garı hizmete girdi.
6 Kasım 1955 : Kayseri Şeker Fabrikası üretime
başladı.
11 Kasım 1955 : Ankara Esenboğa Havaalanı yeni
tesisleri hizmete girdi.
25 Kasım 1955 : 1954 yılında geçirdiği büyük
yangın felaketinden sonra onarımına başlanan Kapalıçarşı
açıldı.
20 Aralık 1955 : "Hürriyet Partisi" kuruldu.
Genel Başkanı Ekrem Hayri Üstündağ. Kısa bir süre sonra
Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu başkan olacak. (Parti 24 Kasım
1958'de CHP'ye katılacaktır.)
7 Ocak 1956 : İktisat ve Ticaret
Vekaleti, piyasada darlığı hissedilen bazı maddelerin Avrupa
İktisadi İşbirliği'ne dahil ülkelerden ithali için 5 milyon
832 bin 075 dolarlık (17 milyon Türk Lirası) transfer yaptı.
Merkez Bankası'na transfer emri verilen mallar arasında lastik,
kalay, yedek parça, kundura çivisi, suni gübre, ham deri ve
röntgen filmi bulunuyor. En büyük kalem 2 milyon dolarla
lastik. Konya Et Kombinası ve Konya Kiremit Tuğla Fabrikası
işletmeye açıldı.Hububat Silosu'nun temeli atıldı.
14 Ocak 1956 : İstanbul'da Koç Grubu'nun sahibi olduğu
Divan Oteli açıldı.
25 Ocak 1956 : "Türk Eczacılar Birliği"
kuruldu.
27 Ocak 1956 : Yabancı petrol şirketi MOBİL Türkiye'de
ilk petrol arama ruhsatını aldı.
1 Şubat 1956 : Türkiye'nin dış borçlarının 3 milyar
50 milyon lira olduğu açıklandı. Borçlardan bazılarının
vadesi 2002 yılına kadar uzuyor. Dış ticaret açığmız ise
504 milyon lirayı buldu.
8 Şubat 1956 : İktisadi sıkıntılar nedeniyle
gazetelerin sayfaları 6'ya indirildi.
10 Şubat 1956 : Türkiye'de ilk defa bir işçi
sendikası "Emekli aylığı" tesis etti. Gemi
Adamları sendikası, üyelerinden emekli olanlara ayda 50 lira
maaş verecek.
18 Şubat 1956 : Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunundan
yararlanılarak kurulan Tuzla Jeep Montaj Fabrikası üretime
başladı. Sermayesinin yüzde 25'i Amerikalılar'a ait olan ve 7
milyon liraya mal olan fabrikada parça haline getirilen
jeeplerin montajı yapılıyor.
23 Şubat 1956 : Devlet memur ve müstahdemlerine her sene
3 maaş olarak ödenmekte olan ikramiyelerin saysı 5'e
çıkarıldı. Emekli ve dul ikramiyeleri de birden ikiye
çıkarıldı.
28 Şubat 1956 : "Devlet Hava Meydanları
İşletmesi" Kuruluş Kanunu kabul edildi.
1 Mart 1956 : "THY Anonim Ortaklığı"
faaliyete geçti. İlk Genel Müdür Ulvi Yenal oldu. THY'nin
elinde 21'i DC-3, 7'si de Heron H-2 olmak üzere toplam 28 uçak
var. Koltuk toplamı ise 686. 6-7 Eylül olaylarında zarar
görenlere tazminatlarının ödenmesine başlandı.
14 Mart 1956 : İstanbul Ticaret Odası ve Tüccar
Derneği, iktisadi sıkıntılara ilişkin hazırladığı
raporda hükümetin sert tedbirler almasını istedi.
26 Mart 1956 : Amerika Türkiye'ye 14 milyon tutarında
gıda maddesi hibe etmeye karar verdi. Bu yardımdan öncelikle
felâketzedeler yararlandırılacaktı.
31 Mart 1956 : Çatalağzı Elektrik Santralı ikinci
kısım tesisleri üretime başladı.
2 Nisan 1956 : Türkiye İktisatçılar Derneği,
yaptığı toplantıda para kıymetinde ayarlama (devalüasyon)
istedi.
5 Nisan 1956 : Ankara Çimento Fabrikası üretime
başladı.
7 Nisan 1956 : Kütahya'nın Tavşanlı ilçesi
yakınlarındaki Tunçbilek Santralı Başbakan Adnan Menderes
tarafından açıldı.
8 Nisan 1956 : Mukavele süresinden 4 ay önce tamamlanan
974 günde bitirilen Seyhan Barajı ve Hidroelektrik tesisleri
açıldı. Adana Çırçır Prese ve Bez Fabrikası açıldı.
9 Nisan 1956 : Amerika Türkiye'ye 40 yıl vade ile 25
milyon dolar kredi açtı. Bu krediye dolarla ödendiği takdirde
yüzde 3, Türk parası ile ödendiği takdirde yüzde 4
oranında faiz ödenecek. Böylece 1947 yılından beri yapılan
yardım tutarı 500 milyon doları buldu.
10 Nisan 1956 : Fırat Nehri üzerinde yapılan
Türkiye'nin en uzun köprüsü ulaşıma açıldı. 720 metre
uzunluğunda ve 20 ayak üzerine oturtulan köprü 5 milyon
liraya maloldu.
12 Nisan 1956 : Darıca Çimento Fabrikası ek tesisleri
hizmete girdi.
4 Mayıs 1956 : Ekonominin dar boğaza girmesi nedeniyle
otomobil ithalatı hükümet tarafından yasaklandı. Yapı Kredi
Bankası'nın sermayesi 15 milyon liradan 20 milyon liraya
çıkarıldı.
30 Mayıs 1956 : Gime Gıda ve İhtiyaç Maddeleri
Şirketi kuruldu. Şirket gıda ve tüketim malları alanında
mağazacılık yapıyor.
30 Haziran 1956 : Metaş kuruldu. Demir çelik üretimini
İzmir'deki tesislerinde sürdüren fabrika özelleştirilerek
Uzan Grubu'na satıldı. Kuruluş sıvı çelik üretimi ve
haddeleme alanlarında çalışıyor.
15 Ağustos 1956 : Ülke genelinde kaçakçılıkla
mücadele görevi jandarma teşkilatına verildi.
27 Ağustos 1956 : Adıyaman'da büyük sel felaketi: 100
kişi öldü. Başbakanlığa bağlı olarak "Atom Enerjisi
Komisyonu" kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
27 Eylül 1956 : İstanbul İstinye'de özel sektöre ait
Türkay Kibrit Fabrikası üretime başladı.
30 Eylül 1956 : Erzurum ve Erzincan Şeker
Fabrikaları'nda üretime başlandı.
1 Ekim 1956 : Elazığ ve Malatya Şeker Fabrikaları
üretime başladı.
26 Ekim 1956 : Türkiye Milletlerarası Atom Enerjisi
Ajansı'na katıldı.
8 Kasım 1956 : Türkiye-Avrupa Tarifesiz Hava Seferleri
Antlaşması'nı imzaladı.
2 Aralık 1956 : Ankara'nın 120 kilometre kuzeydoğusunda
yeralan Sarıyar Barajı açıldı.
15 Aralık 1956 : Adeka İlaç San. A.Ş kuruldu.
Samsun'daki fabrikasında ilaç üretimi yapıyor.
1 Ocak 1957 : Yeni Ticaret Kanunu yürürlüğe girdi.
4 Şubat 1957 : Malûliyet, İhtiyarlık ve Ölüm
Sigortalarına ilişkin kanun kabul edildi.
28 Mart 1957 : Roma Antlaşması imzalandı.
4 Nisan 1957 : Esçim Eskişehir Çimento Fab. T.A.Ş.
Eskişehir'de kuruldu. Kamuda faaliyetine başlayan kuruluş
özelleştirilerek Zeytinoğlu Holding bünyesine geçti.
21 Nisan 1957 : İzmit Kâğıt Fabrikası'nın üçüncü
ünitesi hizmete girdi.
6 Mayıs 1957 : İstanbul, Ankara, Eskişehir, Adana ve
Bursa'da işçi sendikaları kapatıldı.
22 Mayıs 1957 : Türkiye Kömür İşletmeleri Kuruluş
Kanunu kabul edildi. Sanayi Bakanlığı Kuruluş Kanunu kabul
edildi.
26 Mayıs 1957 : Bolu ve Abant'da meydana gelen depremde
66 kişi öldü. Adana Çimento San. A.Ş kuruldu ve Sabancı
ortaklığı ile çimento ve hazır beton üretimi yapıyor.
20 Haziran 1957 : Güney Oto Lastik ve Takoz A.Ş kuruldu.
Samsun'da vulkalon sistemleri ile süspansiyon sistemleri
üreterek ihraç ediyor.
21 Haziran 1957 : 5 milyon lira sermayeli Niğde Çimento
Sanayi ve Ticaret AŞ kuruldu. 21 Şubat 1964'de işletmeye
açıldı. (Özelleştirme kapsamına alındıktan sonra adı
OYSA Niğde Çimento Sanayi Ticaret AŞ olarak değiştirildi.)
Kuruluş klinker çimento ve hazır beton üretiyor.
27 Temmuz 1957 : Çanakkale Seramik kuruldu. Türkiye'de
özel sektörün ilk sanayi kuruluşlarından biri olan ve
İbrahim Bodur'un sahibi olduğu Kale Grubu'na bağlı fabrikadan
dünyanın çok sayıda ülkesine seramik ihracatı
gerçekleştiriliyor.
6 Ağustos 1957 : Zonguldak Liman Tesisleri hizmete girdi.
1 Eylül 1957 : "Türkiye Kömür İşletmeleri"
faaliyete geçti.
11 Eylül 1957 : Ankara'da Bent Deresi'nin taşması
sonucu 133 kişi sele kapılarak öldü. TBMM seçimlerin
yenilenmesine karar verdi.
16 Eylül 1957 : İstanbul Bakırköy'de 12 bin konutluk
yeni bir yerleşim biriminin temeli atıldı. Bu yerleşim
birimine Ataköy adı verildi.
17 Eylül 1957 : Güneş Sigorta kuruldu. Kuruluş
sigortacılık alanında faaliyet gösteriyor.
4 Ekim 1957 : Nevşehir Mensucat Fabrikası inşaatına
başlandı.
7 Ekim 1957 : Gazi Fişek Fabrikası işletmeye açıldı.
8 Ekim 1957 : Mudanya Jüt İpliği Çuval ve Kanaviçe
Fabrikası'nın temeli atıldı.
9 Ekim 1957 : Bursa Mensucat Fabrikası yünlü dokuma
tesisleri işletmeye açıldı.
11 Ekim 1957 : Afyon Çimento Fabrikası üretime
başladı.
17 Ekim 1957 : Tarsus Çimento Fabrikası üretime
başladı.
24 Ekim 1957 : Çorum Çimento Fabrikası işletmeye
açıldı.
27 Ekim 1957 : Milletvekili genel seçimleri yapıldı.
22 Kasım 1957 : Yapı Kredi Bankası'nın sermayesi 20
milyondan 40 milyon liraya çıkarıldı.
1 Ocak 1958 : Makine Kimya
Endüstrisi Kurumu bünyesindeki dinamit fabrikası açıldı.
9 Ocak 1958 : Türkiye ile Libya arasında işbirliği ve
kültür antlaşması imzalandı.
15 Mart 1958 : Dimes Gıda San. AŞ kuruldu. Tokat'ta
Meyve suyu, meyve suyu konsantresi ve gıda malzemeleri
üretiyor.
29 Mart 1958 : "Uçak Servisi AŞ" (USAŞ)
kuruldu. Şirketin kuruluş sermayesi 2.5 milyon lira.
17 Nisan 1958 : Türkiye-Tunus Ticaret Antlaşması
imzalandı.
24 Nisan 1958 : Sümer Holding Pamuklu İşlt.
Adıyaman'da kurularak faaliyete geçti. Fabrikada pamuklu kumaş
ve iplik üretimi yapılarak iç piyasaya sunuluyor.
9 Mayıs 1958 : İmar ve İskân Bakanlığı Kuruluş
Kanunu kabul edildi.
22 Mayıs 1958 : Ankara Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
31 Mayıs 1958 : İstanbul'da Haydarpaşa Liman
Tesisleri'nin birinci bölümü ile 34 bin tonluk silo hizmete
girdi.
23 Haziran 1958 : Banka kredilerinin tanzimi komitesi
kuruluş kanunu kabul edildi.
2 Temmuz 1958 : Borusan Birleşik Boru Fabrikaları
Şirketi kuruldu. Kuruluş boru imalatı yapıyor.
23 Temmuz 1958 : Karabük Demir Çelik Fabrikaları'nın
ikinci çelik ocağı hizmete girdi.
26 Temmuz 1958 : Balıkesir Çimento Fabrikası üretime
geçti.
2 Ağustos 1958 : Cumhuriyet tarihinin en yüksek orandaki
devalüasyonu yapılarak 1 dolar 2.80 liradan 9 liraya
çıkarıldı. Devalüasyon oranı yüzde 221'i buluyor.
4 Ağustos 1958 : İstikrar tedbirleri açıklandı.
Merkez Bankası'nın kaynak kullanımına denetim getirildi. IMF
Türkiye'ye 250 milyon dolar kredi verdi.
30 Ağustos 1958 : Mersin Limanı Ticaret Rıhtımı
hizmete girdi.
2 Eylül 1958 : Burdur Şeker Fabrikası üretime
başladı.
7 Eylül 1958 : Soma Termik Santralı üretime başladı.
21 Eylül 1958 : Manisa ve Denizli Tekstil Fabrikaları
hizmete girdi.
22 Eylül 1958 : İzmir Alsancak Limanı ve Hububat Silosu
hizmete girdi.
22 Eylül 1958 : Deva Holding kuruldu. Kuruluş ilaç,
ilaç hammaddesi, üretimi ve pazarlaması alanında faaliyet
gösteriyor.
23 Eylül 1958 : Aydın Tekstil Fabrikası açıldı.
25 Eylül 1958 : Kemer Barajı ve Hidroelektrik Santralı
işletmeye açıldı.
13 Ekim 1958 : Ferro Krom Fabrikası Antalya'da kuruldu.
Tesis krom madenini işleyerek iç piyasaya sunuyor.
18 Ekim 1958 : Türkiye-İran boru hattı antlaşması
imzalandı.
27 Ekim 1958 : Pınarhisar Çimento Fabrikası üretime
aşladı.
28 Kasım 1958 : Türkiye ile Fransa ve Belçika arasında
mali yardım antlaşmaları imzalandı.
29 Kasım 1958 : Türkiye ile İtalya ve Hollanda
arasında kredi antlaşmaları imzalandı.
10 Aralık 1958 : Türkiye ile Norveç arasında kredi
antlaşması imzalandı.
31 Aralık 1958 : Manisa'nın Salihli ilçesine 24
kilometre uzaklıktaki Demirköprü Baraj ve Hidroelektrik
Santralı işletmeye açıldı.
19 Ocak 1959 : Türkiye Öğretmenler Bankası kuruldu.
29 Ocak 1959 : Türkiye ile Avusturya arasında kredi
antlaşması imzalandı.
19 Şubat 1959 : Türkiye, İngiltere ve Yunanistan,
Kıbrıs'ın bağımsızlığını öngören Londra
Anlaşması'nı Başbakanlar düzeyinde imzaladı.
5 Mart 1959 : Türkiye ile Amerika arasında işbirliği
antlaşması imzalandı.
26 Mayıs 1959 : Türkiye-Amerika Atom Enerjisi
İşbirliği Antlaşması imzalandı.
12 Haziran 1959 : Tavşanlı-Tunçbilek demiryolunun
devletleştirilmesini öngören yasa kabul edildi.
26 Haziran 1959 : Eskişehir beton travers fabrikasının
temeli atıldı.
2 Temmuz 1959 : Raman'da "Sinan-1" kuyusu
üretime başladı.
7 Temmuz 1959 : Otosan Otomobil Sanayi şirketi kuruldu.
Önce montaj çalışmalarına başlayan şirket motorlu kara
nakil vasıtaları üretiyor.
13 Temmuz 1959 : OTOSAN Otomobil Sanayi AŞ kuruldu. 1
milyon lira sermayeli şirketin ortakları arasında Koç
Topluluğu, Koç ailesi fertleri, FORD Motor C.O. bulunuyor.
20 Temmuz 1959 : TBMM ara seçimlerin ertelenmesini kabul
etti.
31 Temmuz 1959 : Türkiye ortak üyelik için AET'ye
başvurdu.
20 Ağustos 1959 : Türkiye-ABD kredi antlaşması
imzalandı.
10 Eylül 1959 : Ankara Oteli'nin yapımına başlandı.
14 Eylül 1959 : Türkiye ile Endonezya arasında ticaret
antlaşması imzalandı.
21 Ekim 1959 : Avrupa Konseyi ile göçmenlerin iskânı
konusunda antlaşma imzalandı.
15 Kasım 1959 : Altınova Çimento Elazığ'da faaliyete
geçti. OYAK ve GAMA ortaklığı ile çimento ve hazır beton
üretimi yapıyor.
6 Ocak 1960 : Mersin Petrol Tasfiyehanesi'nin (ATAŞ)
temeli atıldı.
8 Ocak 1960 : Kızılırmak üzerindeki Hirfanlı Barajı
ve Termoelektrik Santralı açıldı. Kesikköprü Barajı'nın
temeli atıldı.
12 Ocak 1960 : Trakya'da sel felaketi: 2 milyon
dönümlük ekili alan sular altında kaldı, büyük zarar var.
16 Ocak 1960 : İstanbul Samatya'da SSK Hastanesi hizmete
girdi.
27 Ocak 1960 : Gaziantep-Nizip Demiryolu ulaşıma
açıldı.
18 Mart 1960 : Türkiye-İsrail Ticaret Antlaşması
imzalandı.
24 Nisan 1960 : Aksigorta kuruldu. 267 personelin
çalıştığı kuruluşun 1996 yılındaki prim istihsali 8.9
trilyona ulaşmıştır.
27 Nisan 1960 : Mersin Liman Tesisleri hizmete girdi.
4 Mayıs 1960 : Turizm Bankası Kanunu TBMM'de kabul
edildi.
5 Mayıs 1960 : Çay İşletmeleri Taşlıdere Çay
Fabrikası kuruldu. Fabrikada halen Rize bölgesinde
yetiştirilen çay işlenerek sofralara hazır hale getiriliyor.
10 Mayıs 1960 : Alapala Makina A.Ş Çorum'da kuruldu.
İsmail Alapala tarafından kurulan şirket, un ve yem
makinaları üretiminin yanı sıra komple fabrikayı anahtar
teslimi sunuyor. İhracat da gerçekleştiriyor.
11 Mayıs 1960 : Ereğli Demir Çelik Fabrikaları
kuruldu. Yassı ve haddeli demir çelik üretimi yapan tesis
ülkemizdeki tek entegre demir çelik kompleksi.
13 Mayıs 1960 : Türkiye-Finlandiya Ticaret Anlaşması
imzalandı.
18 Mayıs 1960 : Demirköprü Baraj ve Santralı Başbakan
Adnan Menderes tarafından açıldı.
27 Mayıs 1960 : 27 Mayıs
İhtilali. Türk Silahlı Kuvvetleri kansız bir şekilde
yönetime elkoydu.
12 Haziran 1960 : TBMM feshedildi. Milli Birlik Komitesi,
TBMM'nin tüm hak, yetki ve görevlerini üzerine aldı.
14 Haziran 1960 : Yurttaki tüm Sanayi ve Ticaret Odaları
feshedildi.
1 Temmuz 1960 : Nizip-Kargamış demiryolu ulaşıma
açıldı.
12 Temmuz 1960 : Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın
"Vatana İhanet" suçu işlediği iddiasıyla Yüce
Divan'a verilmesi kararlaştırıldı.
15 Ağustos 1960 : Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti
kuruldu.
27 Eylül 1960 : Türkiye ile Amerika arasında kredi
antlaşması imzalandı.
30 Eylül 1960 : Devlet Planlama Teşkilatı'nın
kurulmasına ilişkin 91 Sayılı Kanun kabul edildi.
23 Ekim 1960 : Türkiye'de yedinci genel nüfus sayımı
yapıldı. 27 milyon 754 bin 820 kişiyiz.
22 Kasım 1960 : Türk Standartları Enstitüsü'nün
kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi.
13 Aralık 1960 : Devlet Personel Dairesi'nin kurulmasına
ilişkin kanun kabul edildi.
14 Aralık 1960 : Türkiye 18 Batılı ülke ile
"İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Antlaşması"
imzaladı.
3 Ocak 1961 : "Ordu Yardımlaşma Kurumu" (OYAK)
Kuruluş Kanunu kabul edildi.
4 Ocak 1961 : Milli Birlik Komitesi, zirai kazançlardan
vergi alınmasını kabul etti. Gelir vergisinde yapılan
değişiklikle vergiden muaf olan esnaf sayısı azaltıldı, az
kazançlardan alınan vergi oranı indirildi. Yıllık
kazançları 100 bin liradan aşağı olan çiftçilerin
kazançları götürü gider esasına, 100 bin veya daha fazla
olan çiftçilerin vergileri kazanç nispetine bağlandı. Yeni
kota ile yerli sanayi korunuyor. İlan edilen ilk altı aylık
kotaya göre Türkiye'de imal edilen mallar liberasyon yolu ile
getirilmeyecek. İlk 6 aylık programa göre 270 milyon dolarlık
ithalat yapılacak. Kahve için de 800 bin dolar konuldu.
5 Ocak 1961 : "Tasarruf Bonoları"
çıkarılmasına ilişkin yasa kabul edildi.
6 Ocak 1961 : "Kurucu Meclis" Ankara'da
açıldı. Diyarbakır'ın 43 kilometre kuzeydoğusunda açılan
petrol araştırma kuyusunda 1757'nci metrede 38.9 gravitide
petrol bulundu. Bulunan petrolün Amerikan petrolleri kalitesinde
olduğu, yüzde birden az oranda kükürt ihtiva ettiği
saptandı. Sümerbank çeşitli mamüllerinde yüzde 3 ile 18
oranında indirim yaptı.
9 Ocak 1961 : Amerika Ereğli Demir Çelik Tesisleri'ne
130 milyon dolar kredi için anlaşma imzaladı."Basın
İlân Kurumu" Kuruluş Kanunu kabul edildi.
10 Ocak 1961 : Milli Birlik Komitesi'nin kabul ettiği
yasa ile arazi ve bina vergileri artırıldı. Bina vergisinde
zam oranı 2.6 katını, arazilerde ise 10 katını buluyor.
14 Ocak 1961 : Ticaret Bakanlığı yayınladığı
tebliğle kamyon, motosiklet, bisiklet, piyano, fotoğraf ve
sinema makinelerine ait kotaları iptal etti. 6 ton ve daha
yukarı yük taşıyan kamyon ithali serbest bırakıldı.
15 Ocak 1961 : Yerli otomobil yapmak için 9 şirket
birleşti. Kurulacak fabrika nakil vasıtası ve motordan başka
buzdolabı da imal edecek. Memleketimizin 9 tanınmış makine
imal müessesi birleşerek "Halk tipi otomobil, Türk malı
kamyon, traktör ve her türlü makine imali" için harekete
geçtiler. "Türkiye Makina motorlu vasıta ve yardımcı
birliği" adı altında faaliyete geçen şirket 102 milyon
lira sermayeli.
16 Ocak 1961 : Amerika Türkiye'ye 43 milyon dolar
yardımda bulundu. Bu para 1961 yılı ithalat programı içinde
kullanılacak. 27 Mayıs'tan beri yapılan yardım tutarı ise
279 milyon doları buldu.
17 Ocak 1961 : 1 Mart tarihinden itibaren 500 lirayı
aşan ödemelerde "Yatırım Finansman Fonu" için
yüzde 3'ü geçmeyen bir kesinti yapılacak. Kesinti
karşılığı mükellefe tasarruf bonosu verilecek.
18 Ocak 1961 : Sağlık Bakanlığı, ithal ilaçların
fiyatlarında yüzde 23, yerli ilaçlarda yüzde 5 oranında
indirim yaptı.
23 Ocak 1961 : 1961 yılı bütçesi 8 milyar 665 milyon
lira olarak bağlandı. Yatırımlara geçen yıldan yüzde 20
fazlası ile 2 milyar 700 milyon lira tahsis edildi.
11 Şubat 1961 : Adalet Partisi kuruldu.
17 Şubat 1961 : Türk ve Alman İş ve İşçi Bulma
Kurumları arasında her yıl Almanya'ya çeşitli iş
kollarında çalıştırılmak üzere 2-3 bin Türk işçisi
gönderilmesi konusunda anlaşmaya varıldı. 105 kişilik ilk
Türk işçi kafilesi Almanya'da bir inşaat firması tarafından
angaje edildi.
28 Şubat 1961 : Milletlerararası İşbirliği
Antlaşması (ICA), Türkiye için 90 milyon lirayı daha serbest
bıraktı. Bu para ile Kütahya'da inşa halinde bulunan yeni
suni gübre fabrikası tamamlanacak, demiryollarının bakım ve
onarımı yapılacak. ICA tarafından serbest bırakılan
paranın miktarı bir yıl içinde 217 milyar lirayı buldu.
3 Mart 1961 : 1960 yılı dış ticaret açığı 146
milyon 500 bin dolar olarak açıklandı. Geçen yıl içinde 468
milyon dolarlık ithalata karşılık 321 milyon 500 bin
dolarlık ihracat yapıldı.
5 Mart 1961 : Sağlık Bakanlığı yerli ilaç
fiyatlarında yüzde 10 oranında ikinci bir indirim yaptı.
21 Mart 1961 : Gümrük ve Tekel Bakanlığı yolcu
beraberinde getirilecek bir pikap, gramofon ve kürkten vergi
alınmayacağını açıkladı.
28 Mart 1961 : Hazırlanan yeni Anayasa halkoyuna
(Referandum) sunulacak. Buna ilişkin yasa kabul edildi.
31 Mart 1961 : (1 Nisan 1961) itibaren ülkemize gelen
uçak yolcularından onar lira "Ayakbastı parası"
alınacak. Resmi görevliler bu ücretten muaf tutulacak.
3 Nisan 1961 : 10 bin TEKEL işçisi ücret baremlerinin
yapılan zamlar oranında ayarlanmaması nedeniyle "İş
İhtilafı" çıkardı.
13 Nisan 1961 : TEKEL Türkiye'nin ilk naneli sigarasını
üretme hazırlıklarına başladı. "Çamlıca" adı
verilen sigara 150 kuruştan satılacak. Kurtalan ilçesinin
Magrip köyünde petrol bulundu. 1350 metre derinlikte bulunan
petrolün Raman petrolüne eşdeğer olduğu bildirildi.
17 Nisan 1961 : İşçiye "Şartlı grev hakkı"
veren Anayasa'nın 46. maddesi Temsilciler Meclisi'nde kabul
edildi. İşverenlere lokavt hakkı verilmesi hususunda anayasaya
bir madde eklenmesini isteyen temsilcilerin önerisi ise
reddedildi.
18 Nisan 1961 : Amerika 1 milyar liralık yeni bir
yardımda bulundu. 1 milyarın 500 milyonu savunma, 200 milyonu
iktisadi teşekküller, kalan kısmı da ihracatçı, ziraatçı
ve hususi teşebbüs kullanacak.
27 Nisan 1961 : Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında
demiryolu nakliyatına ilişkin anlaşma imzalandı.
16 Mayıs 1961 : Banka kredi faizleri yüzde 1.5 oranında
indirildi. Şimdiye kadar yüzde 12 olan kredi faizleri bugünden
itibaren yüzde 10.5 olacak. Banka kredileri üzerindeki
sınırlandırmalar da kaldırıldı ve Merkez Bankası reeskont
faizlerinde önemli ölçüde indirim yapıldı.
19 Mayıs 1961 : Samsun Liman ve Tesisleri işletmeye
açıldı.
25 Mayıs 1961 : Kurucu Meclis yeni Anayasa'yı kabul
etti.
30 Mayıs 1961 : DP iktidarı döneminde yabancı
bankalara rehin edilen altınlarımızdan kurtarılan ilk parti
yurda getirildi. THY'nin Seç Uçağı ile Londra'dan getirilen
altının 4 ton olduğu öğrenildi. Merkez Bankası altınlar
için Bank Of England'a 40 milyon lira ödedi. Altınların
1955-56 yılları arasında rehin edildiği öğrenildi.
2 Haziran 1961 : Almanya'nın Türkiye'ye vereceği 200
milyon mark tutarındaki kredi ile ilgili anlaşma imzalandı. 4
taksitte verilecek kredi 20 yıl vadeli ve yüzde 2-6.5 faizli.
Kredi yatırımlarda kullanılmak üzere nakdi olarak Merkez
Bankası'na verilecek.
15 Haziran 1961 : Yurtdışına çıkışlar Bakanlar
Kurulu kararıyla bugünden itibaren serbest bırakıldı.
20 Haziran 1961 : Türkiye'nin ilk naneli (Mentollü)
sigarası "Çamlıca" piyasaya çıkarıldı.
21 Haziran 1961 : Bina ve arazi vergilerine zam kanunu
kabul edildi. Arazi vergisi 4 kat, arsa vergisi 9 kat
artırıldı.
22 Haziran 1961 : Tütün işçilerinin üreticilerine
yüzde 10 oranında zam yapıldı. İşçiler ücretlerine zam
yapılmadığı için bir süre önce iş ihtilafı
çıkarmışlardı.
23 Haziran 1961 : Ankara'dan Almanya'ya ilk işçi
kafilesi gönderildi. Özel bir uçakla 93 maden işçisi gitti.
Bugün de 60 işçi sevk edilecek.
5 Temmuz 1961 : Rehinden kurtarılan 4.5 ton altın daha
uçakla İngiltere'den Ankara'ya getirildi. İngiltere'nin elinde
halen 2 ton altınımız bulunuyor. Rehindeki toplam 85 ton
altının büyük bölümünün Amerika ve Fransa'da olduğu
öğrenildi.
9 Temmuz 1961 : Cumhuriyet tarihinin ilk halk oylamasında
Türk halkı yeni Anayasa'ya yüzde 65 çoğunlukla
"Evet" dedi.
12 Temmuz 1961 : Demir ve Çelik Endüstrisi için
Türkiye ile Amerika arasında yapılan 129 milyon dolarlık
anlaşmanın onayı ile ilgili kanun tasarısı Kurucu Meclis'te
158 oyla kabul edildi.
22 Temmuz 1961 : Barzani aşiretlerinin baskılarına
dayanamayan 800 Türk, Irak sınırını aşarak Türkiye'ye
iltica etti. Gelenler Hakkari'nin Benekli yaylasına
yerleştirildi ve kendilerine uçakla yiyecek maddesi atıldı.
Göç daha sonraki günlerde de sürecek.
12 Ağustos 1961 : İstanbul'da 1871 yılından bu yana
atlı, sonra elektrikli (1914) olarak hizmet veren tramvaylar
yavaş gidip trafiği aksattıkları gerekçesiyle ulaşımdan
kaldırıldı. Anadolu yakasındaki tramvaylar ise 1966 yılına
kadar çalışmaya devam edecektir.
24 Ağustos 1961: "İPRAŞ" (İstanbul Petrol
Rafinerisi AŞ) törenle üretime başladı. Şirketin yüzde 51
hissesi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'na yüzde 49'u
ise ABD Şirketi Caltex'e ait.
1 Eylül 1961 : Goodyear kuruldu. İzmit'teki
fabrikasında oto lastiği üreten dünyaca ünlü firma önemli
miktarda ihracat gerçekleştiriyor. Kuruluş dış ve iç lastik
üretiyor.
3 Eylül 1961 : Türkiye'nin 3 milyar 731 milyon liralık
dış borcunun 12 taksitte ve yüzde 3 faizle ödenmesi konusunda
yapılan anlaşma ile ilgili kanun tasarısı dün Kurucu
Meclis'te kabul edildi.
4 Eylül 1961 : "Kurucu Meclis" görevini
tamamlayarak dağıldı.
15 Eylül 1961 : Yassıada'da DP'lileri yargılamakta olan
Yüksek Adalet Divanı'nın aldığı kararlar açıklandı.
Sanıklardan 15'i idam cezasına, 31'i müebbet hapse, 408'i de
çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı.
16 Eylül 1961 : Yüksek Adalet Divanı tarafından
ölüme mahkum edilen hükümlülerden Fatin Rüştü Zorlu ile
Hasan Polatkan haklarındaki karar İmralı Adası'nda yerine
getirildi. Üçüncü idam mahkûmu devrik Başbakan Adnan
Menderes, Yassıada'da intihar girişiminde bulunduysa da
kurtarıldı. Hükmün infazı için iyileşmesi bekleniyor.
17 Eylül 1961 : Eski Başbakan Adnan Menderes İmralı
Adası'nda idam edildi.
21 Eylül 1961 : Tek tip ekmek 90 kuruş olacak. Ticaret
Bakanı Mehmet Baydur, 1 Ekim 1961 tarihinden itibaren
Türkiye'nin her yerinde 80 randımanlı tek tip ekmeğin
kilosunun 90 kuruşa satılacağını bildirdi.
28 Eylül 1961 : Özel Komisyon maden işçilerinin asgari
ücretlerini yeniden belirledi. Komisyon kararına göre yer
üstünde çalışan işçilerin günlük asgari ücretleri 6
liradan 9 liraya, yeraltında çalışanların ücretleri ise
6.75 liradan 10 liraya çıkarıldı. Zamdan 37 bin 257 maden
işçisi yararlanıyor.
8 Ekim 1961 : 11 sayılı kanun gereğince çıkarılan
"Yüzde 6 faizli Hürriyet istikrazı geçici
tahvilleri"nin ilk kupon ve itfa ödemelerine 15 Ekim'de
başlanacağı açıklandı.
15 Ekim 1961 : "İstanbul İşveren Sendikaları
Birliği" kuruldu. Bir yıl sonra (1962) adı "Türkiye
İşveren Sendikaları Konfederasyonu" (TİSK) olarak
değiştirilecek. 27 Mayıs ihtilalinden sonra ilk milletvekili
seçimleri yapıldı.
26 Ekim 1961 : Türkiye'nin dördüncü
Cumhurbaşkanlığı'na, ihtilal lideri Cemal Gürsel seçildi.
27 Ekim 1961 : Tügsaş kuruldu. Kütahya'da faaliyet
gösteren bir kamu kuruluşu olarak Türkiye gübre ihtiyacının
büyük bölümünü karşılıyor.
2 Kasım 1961 : Türk-Alman işçi antlaşması
imzalandı. İhracatı geliştirme etüd merkezi kuruldu.
10 Kasım 1961 : Odalardan partilere çağrı: Trakya ve
Marmara Bölgesi Ticaret ve Sanayi Odaları ve Borsaları İdare
Heyetleri 4. ortak toplantısından sonra yayınlanan bildiride
piyasanın durgunluğa tahammülü kalmadığı belirtilerek
siyasi partiler iktisadi işbirliğine çağrıldı. Yeni
hükümeti kurma görevi İsmet İnönü'ye verildi.
13 Kasım 1961 : Marmarabirlik Bursa'da kuruldu. Marmara
bölgesindeki zeytin üreticilerinin ürünlerini alarak işleyen
birlik kooperatif olarak faaliyet gösteriyor. Zeytinyağı ve
türevlerini üretiyor.
20 Kasım 1961 : Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon
hükümeti, İnönü'nün deyimiyle "Karma Hükümet",
CHP ile AP tarafından kuruldu.
3 Aralık 1961 : Mersin Petrol Rafinerisi'nde (ATAŞ)
üretime başlandı.
4 Aralık 1961 : Sönmez Pamuklu Sanayi kuruldu. Kuruluş
pamuk ipliği, suni sentetik iplik, örgü kumaş üretiyor.
19 Ocak 1962 : Türk-Amerikan
sermayesi ile Adapazarı ve İzmit yakınlarında iki lastik
fabrikası kurulacağı açıklandı. Adapazarı'ndaki fabrikayı
Türk bankaları ve işadamlarıyla "U.S. Rubber
Company" kuracak. "U.S. Royal Lastik A.Ş."
adını taşıyacak fabrikanın yüzde 60 hissesi (4.5 milyon
dolar) Amerikan firmasınca, 4 milyon doları da Türk firmaları
tarafından karşılanacak. Fabrika yılda 250 bin lastik
üretecek. İkinci fabrikayı yine bir Türk Bankası ile
Goodyear adlı Amerikan firması kuracak. "Goodyear
Lastikleri AŞ" adını alacak olan fabrikanın üçte iki
hissesi Amerikalılar'a, üçte biri Türkler'e ait. Fabrikanın
yapımına Mart ayında başlanacağı bildirildi.
24 Ocak 1962 : OECD Beşyıllık planların gerektirdiği
finansmanın sağlanması için bir konsorsiyum kurdu.
Milletlerarası Para Fonu ile İktisadi İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı, Türkiye'nin dış ödemeler açığı için 83.5
milyon dolar tutarında kredi vermeyi kabul etti. Bu kredinin 50
milyonunu İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı,
kalanını ise Milletlerarası Para Fonu verecek.
28 Ocak 1962 : Çalışma Bakanı Bülent Ecevit'in
başkanlığında toplanan III. Çalışma Meclisi
toplantılarının 13. gününde işçiye grev, işverene de
lokavt hakkının verilmesini oybirliğiyle kabul etti. Kabul
edilen raporda grev yapılamayacak işyerleri de belirlendi.
4 Şubat 1962 : Amerikan Hükümeti, Türkiye'deki
karşılık paralarından 1 milyar 200 milyon lirayı
önümüzdeki ay serbest bırakacak. Paranın 700 milyonu
bütçeye verilecek, 400 milyonu da İktisadi Devlet
Teşekkülleri ile özel sektörün ihtiyaçlarında
kullanılacak. Bütçeye tahsis edilecek 700 milyon liranın 550
milyon lirasının Milli Savunma ihtiyaçlarının
karşılanması için kullanılacağı bildirildi.
8 Şubat 1962 : Turizm Bankası AŞ çalışmalarına
başladı.
13 Şubat 1962 : Tukaş Turgutlu Konservecilik kuruldu.
Kuruluş salça, konserve ve turşu üretiyor.
22 Şubat 1962 : Ankara'da Harp Okulu Komutanı Albay
Talat Aydemir'in başlattığı ayaklanma girişimi kısa sürede
bastırıldı.
24 Şubat 1962 : Avrupa Para Fonu direktörler meclisi,
Türkiye'ye 45 milyon dolarlık kredi açılmasını kabul etti.
Bu yardım 1962 yılı dış ödemeler açığının
kapatılması için kullanılacak.
20 Mart 1962 : Türkiye'ye 45 milyon dolarlık yeni kredi
açıldı. Milletlerararası İktisadi İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı Türkiye'nin 1962 yılı tediye muvazenesi
açığını karşılamak üzere Avrupa Para Sandığı'ndan 45
milyon dolarlık kredi açılmasına karar verdi. Kredinin ödeme
süresi 3 yıl, faizi ise yüzde 3, 3/4.
23 Mart 1962 : Çelik Halat Tel Sanayii kuruldu. Muhtelif
çaplarda tek ve çok demetli halat ve galvaniz tel, lastik tel
ve beton teli üretiminde faaliyet gösteriyor.
27 Mart 1962 : "Goodyear Lastikleri TAŞ"
Fabrikası'nın temeli İzmit'de atıldı.
26 Mayıs 1962 : Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim
Merkezi (ÇNAEM) açıldı.
20 Haziran 1962 : Türkiye ile Almanya arasında sermaye
yatırımlarının karşılıklı olarak teşvik ve himayesini
öngören antlaşma imzalandı.
16 Temmuz 1962 : "Yüksek Planlama Kurulu"
kuruldu.
17 Temmuz 1962 : Başbakanlıkta "İktisadi
İşbirliği Komisyonu" kuruldu.
23 Temmuz 1962 : Ticaret Bakanlığı 30 ilde akaryakıt
fiyatlarında 35 kuruşla 5 kuruş arasında değişen oranlarda
indirim yaptı.
31 Temmuz 1962 : "Türkiye'ye Yardım
Konsorsiyumu" kuruldu. Konsorsiyuma ABD, F. Almanya, Kanada,
Fransa, İngiltere, Belçika, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya
katıldı.
4 Ağustos 1962 : Başkan Gıda AŞ kuruldu. Fındık
üretim ve pazarlamasını gerçekleştiren Ahmet Başkan'ın
sahibi olduğu kuruluş Giresun'dan tüm dünyaya ihracat
yapıyor.
23 Ağustos 1962 : Almanya'ya çalışmaya gitmek için 78
bininci işçi başvurdu. 1 Ekim 1961'den bu yana Amanya'ya
gönderilen işçi sayısı 7565'i buldu.
1 Eylül 1962 : Tasarruf bonolarının Mart-Eylül 1961
dönemine ait ilk altı aylık faizlerinin ödenmesine bugün
bankalarca başlandı.
8 Eylül 1962 : Devlet Planlama Teşkilatı'nın
hazırladığı ve Yüksek Planlama Kurulu'nun kabul ettiği
"Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı" açıklandı.
8 Eylül 1962 : Sifaş Sentetik İplik AŞ Bursa'da
kuruldu. Nergis Holding bünyesinde faaliyet gösteren şirket,
sentetik iplik üretimi gerçekleştiriyor.
11 Eylül 1962 : Bakanlar Kurulu banka ikramiyelerini ve
hediyelerini sınırladı. Karara göre kur'a başına düşen
ikramiye miktarı 100 bin lirayı aşmayacak. Şube
açılışlarında hediye verilemeyecek. Dağıtılacak ikramiye
ve eşyalar "Bankacılığın vekar ve itibarını
zedelemeyecek nitelikte" olacak. Bankaların yılbaşı
dışında takvim dağıtmaları da yasaklandı.
22 Eylül 1962 : Türkiye'nin yıllık kok üretimini
yüzde 50 oranında artıracak olan "Karabük Kok
Fabrikası" Sanayi Bakanı Fethi Çelikbaş tarafından
törenle açıldı.
25 Eylül 1962 : Avrupa Ortak Pazarı memleketlerinin
Bakanlar Kurulu, Türkiye'ye Avrupa İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı (OECD) çerçevesi içinde 300 milyon dolar yardım
edilmesine karar verdi. Yardımın altı devlet arasında taksim
şekli Ekim'de belli olacak.
19 Ekim 1962 : Ankara ve civarında yetiştirilecek
pancarı işleyecek olan "Ankara Şeker Fabrikası"
törenle açıldı. "Türk Traktör Fabrikası"
dökümhane tesislerinin temeli atıldı. "Milli Güvenlik
Kurulu"nun kuruluşuna ilişkin yasa kabul edildi.
25 Ekim 1962 : Amerika Milletlerarası Kalkındırma
Teşkilatı (AID) ülkemizin elektrik kapasitesini artırmak
için 40 yıl vade ile 31 milyon 399 bin dolar kredi vermeyi
kararlaştırdı. İlk on yıl içinde ödeme yapılmayacak,
ancak yüzde 0.75 masraf tahakkuk ettirilecek. Kredi ile elektrik
santralleri takviye edilecek.
10 Kasım 1962 : Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları
kırma, eleme ve sinter tesisi hizmete girdi.
21 Kasım 1962 : TBMM Kalkınma Planını 219 oyla kabul
etti.
6 Aralık 1962 : Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları 3.
Kok Fabrikası hizmete girdi.
10 Aralık 1962 : Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları 3.
Yüksek Fırını hizmete girdi.
19 Aralık 1962: "Milli Güvenlik Kurulu" ilk
toplantısını yaptı.
2 Ocak 1963 : İzmit'teki Goodyear Lastik Fabrikası'nda
ilk otomobil lastiği üretildi.
28 Ocak 1963 : KAVEL Kablo Fabrikası'nda 173 işçi greve
başladı.
15 Şubat 1963 : Türkiye'ye yardım konsorsiyumu ile
yapılan görüşmelerde 1963 yılı programında yapılacak
yardım miktarı tespit edildi: 221.5 milyon dolar.
18 Şubat 1962 : Yeni "Toplantı ve Gösteri
Yürüyüşleri Kanunu" yürürlüğe girdi. Sanayi
mallarına "Türk Malı" işaretinin konulması için
15 Şubat'a kadar tanınan süre 15 Mayıs'a kadar uzatıldı.
19 Şubat 1963 : Ordu mensuplarının tüketim malları
ihtiyacını kaliteli ve uygun fiyatla karşılamak amacıyla ilk
kurulan "Ordu Pazarı" Ankara'da açıldı.
22 Şubat 1963 : Amerika, bugün imzalanan anlaşma ile
Türkiye'ye 203 milyon lira hibe etti. Bunun 150 milyon lirası
1962 bütçe açığı, 53 milyon lirası da İktisadi Devlet
Teşekkülleri 1962 yılı için kullanılacak. Yardım
Amerika'nın Türkiye'ye sattığı zirai maddeler bedeli olan
"Karşılık Paralar Fonu"ndan temin edildi.
28 Şubat 1963 : 193 sayılı Gelir Vergisi Yasası'nın
bazı maddelerini değiştiren 202 sayılı yasa yürürlüğe
girdi. Buna göre 20 bin zirai işletme vergiye tabi olurken
gelir vergisi dilimleri ilk 2500 lira için yüzde 10, 285 bin
lira için yüzde 68 olarak kademeli şekilde belirlendi. Yılda
bin lirayı aşmayan gayrimenkul iradları vergi dışı
bırakıldı.
1 Mart 1963 : Sigara, içki ve akaryakıta yapılan zamlar
yürürlüğe girdi.
3 Mart 1963 : İstanbul'da "Kavel Kablo
Fabrikası"nda 34 gündür devam eden grev sabah saat
6.30'da imzalanan anlaşma ile sona erdi.
5 Mart 1963 : Akbank "Elektronik Hesap Merkezi"
(EHM) faaliyete geçti.
11 Nisan 1963 : TZDK Adapazarı Traktör Fabrikası
kuruldu. Türk çiftçisine destek olmak amacıyla Türkiye Zirai
Donatım Kurumu tarafından traktör üretimi için kuruldu.
26 Nisan 1963 : Millet Meclisi'nin birleşiminde 3.5 saat
süren görüşmelerden sonra "Toplu Sözleşme, Grev ve
Lokavt Kanunu" tasarısı 5 çekimser, 1 red oyuna
karşılık kabul edildi.
30 Nisan 1963 : "Türkiye Süt Endüstrisi"
kuruluş kanunu kabul edildi. Kuruluş sermayesi 75 milyon lira.
3 Mayıs 1963 : Almanya 1963 programı uygulaması için
Türkiye'ye 30 milyon dolar yardımda bulunacağını
açıkladı. Yardım yüzde 3.5 faizli olacak.
21 Mayıs 1963 : Emekli Albay Talat Aydemir ve
arkadaşları ikinci kez ihtilal girişimlerinde bulundu. Ankara
Radyosu'nu elegeçiren isyancı subaylar, bulundukları yerin
tanklarla sarılması sonucu teslim oldular.
19 Haziran 1963 : Türkiye hayat pahalılığında dünya
ikincisi: Devlet İstatistik Enstitüsü'nün 16 ülkeyi baz
alarak hazırladığı uluslararası geçinme indeksinde Türkiye
ikinci sırada yeralıyor. 1958 yılı fiyatları 100 olarak
hazırlanan indekste Brezilya 426 puanla ilk sırada. Türkiye
144 puanla ikinci. Türkiye'yi 133 puanla Yugoslavya izliyor. Bu
rakamlar ABD'de 105, İsviçre'de 108.
25 Haziran 1963 : Ortak Pazar'la ortaklık antlaşması
parafedildi.
2 Temmuz 1963 : Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Kanunu
TBMM'de kabul edildi.
15 Temmuz 1963 : "Sendikalar, Toplu İş
Sözleşmesi, grev ve lokavt" tasarısı kanunlaştı.
17 Temmuz 1963 : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma
Kurumunun (TÜBİTAK) kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
24 Temmuz 1963 : Toplu Sözleşme Grev ve Lokavt Kanunu
yürürlüğe girdi. İlk İşçi Bayramı kutlandı.
23 Ağustos 1963 : Almanya Türkiye'ye 18 yılda ödenmek
üzere 40 milyon dolar kredi açtı. Yüzde 3 faizli kredi ile
ilgili anlaşma Bonn'da imzalandı.
5 Eylül 1963 : Mamak Askeri Mahkemesi'nde yargılanan
20/21 Mayıs ihtilal girişimi sanıklarından aralarında Talat
Aydemir'in de bulunduğu 7'si ölüm cezasına 29'u da müebbet
hapis cezasına çarptırıldı.
12 Eylül 1963 : "Ortak Pazar Antlaşması"
imzalandı.
17 Eylül 1963 : Kastamonu Şeker Fabrikası kuruldu.
Şeker üretiminde önemli bir paya sahip olan Kastamonu Şeker,
pancar işleyerek şeker üretiyor.
31 Ekim 1963 : 21 Mayıs ihtilal girişimcilerinden 7'sine
verilen ölüm cezalarından dördü onaylandı.
7 Kasım 1963 : "Toplu sözleşme, grev ve
lokavt" yasasının yürürlüğe girmesinden sonra
Türkiye'de ilk grev Bursa otobüs işçileri tarafından
başlatıldı.
14 Kasım 1963: İstanbul'da her türlü grev ve lokavt,
Sıkıyönetim Komutanlığı'nın iznine bağlandı.
17 Kasım 1963 : Kayseri Şeker Fabrikası'nın temeli
atıldı.
20 Kasım 1963 : Koç Holding kuruldu. Kuruluş
Türkiye'nin ilk sanayi holdingi olma özelliğini taşıyor. 40
kuruluşta yüzde 1.45 ile yüzde 61.48 arasında değişen
hisseleri bulunuyor.
30 Kasım 1963 : Mali Polis Teşkilatı kuruldu.
2 Aralık 1963 : Alarko Sanayi ve Ticaret Şirketi
kuruldu. İshak Alaton ve Üzeyir Garih tarafından kurulan
şirket ısıtma soğutma, klima cihazları, dalgıç pompa,
hidrofor, blorür üretmektedir.
24 Aralık 1963 : Ankara'da Büyük Ankara Oteli
açıldı.
24 Aralık 1963 : Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT)
kuruluş yasası kabul edildi. Kıbrıs'da Enoisçi Rumlar
"Kanlı Noel" olarak tarihe geçen olayları
başlattı.
25 Aralık 1963 : Türk savaş uçakları Kıbrıs
üzerinde ihtar uçuşu yaptı. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı ve Köyişleri Bakanlığı kuruldu.