[ A ] [ B ] [ C ] [ D ] [ E ] [ F ] [ G ] [ H ] [ I ] [ J ] [ K ] [ L ] [ M ] [ N ] [ O ] [ P ] [ Q ] [ R ] [ S ] [ T ] [ U ] [ V ] [ W ] [ X ] [ Y ] [ Z ]

Algemeen    Productieproces    Speciale effecten

Algemeen

Voor de mensheid

Genre: Rampenfilm
Speelduur: ???
Regisseur: Michael Bay
Acteurs: Bruce Willis, Billy Bob Thornton, Ben Affleck, Liv Tyler, Will Patton, Steve Buscemi, Ken Campell

Na de spelling is nu ook de grammatica van onze taal aan vernieuwing toe, en daar heeft de Amerikaanse filmfabriek alles mee te maken. Voor hun jaarlijkse blockbusters blijven ze hun grenzen immers verleggen: nog meer geld, nog meer actie, nog meer ultrasonisch spektakel. Filmkijken in de meer dan overtreffende trap is het. Het tijdperk van de mammoetfilm staat op ontploffen.

Het is het jaar van de komeet, dat is iedereen al wel bekend. Deep Impact suist nog steeds met veel succes over onze schermen, maar krijgt geduchte concurrentie van Armageddon. Natuurlijk worden de twee films tegenover elkaar in de weegschaal gelegd, natuurlijk willen wijsneuzen ontrafelen welke van de twee nu de beste is. Deep Impact leek, door zijn zuinig budget, lange tijd op weg het meeste geld binnen te brengen, maar uiteindelijk zal het Armageddon worden die de geldrace met meer winst zal afsluiten. Ook qua hype haalde Armageddon het van Deep Impact. Mega-producer Jerry Bruckheimer versierde voor de prent een nooitgeziene wereldpremiere in het Kennedy Space Center (met live optreden van Aerosmith) en spaarde kosten noch moeite om de prent op te blazen tot een event movie die zelfs Godzilla moest doen verbleken. De discussie of Deep Impact dan wel Armageddon de betere asteroidefilm is, is op papier academisch. Elke film heeft zijn eigen invalshoek, zijn eigen doel, zijn eigen bestemming. Dat Armageddon verreweg de spektakulairste van de twee is, staat echter buiten kijf. De film doet er alles aan om bombaster, duurder en extravaganter te lijken dan zijn filmische evenknie. De 135 miljoen dollar die tegen de prent werd aangegooid, druipt in elke scene schaamteloos van het witte doek.

Al tijdens de openingsscene is het goed raak: een meteorietenregen verwoest in geen tijd New York City (dat er deze zomer, na Deep Impact en Godzilla al voor de derde keer moet aan geloven). Niet veel later ontdekt de NASA dat een meteoriet ter grootte van Texas binnen achttien dagen op de aarde zal neerstorten. NASA-directeur Dan Truman (Billy Bob Thornton) heeft maar een optie: een ploeg astronauten de ruimte insturen, die een atoombom in de meteoriet moet planten en ontsteken. Op die manier zal de meteoriet in twee splitsen en zullen de brokstukken de aarde missen. Omdat er voor die missie geboord moet worden, bouwt Truman zijn team op rond Harry Stamper (Bruce Willis), een vermaarde maar licht ontvlambare olieboorder. Stamper heeft zijn eigen katjes te geselen: een van zijn medewerkers, A.J. Frost (Ben Afleck) maakt namelijk zijn bloedmooie dochter Grace (Liv Tyler) het hof. Toch aanvaardt Stamper de opdracht en samen met het zootje ongeregeld Chick Chapple (Will Patton), Rockhound (Steve Buscemi) en Max Lennert (Ken Campell) wordt hij de ruimte ingeschoten. Hun opdracht is duidelijk: de aarde redden van de hel, van het ultieme armageddon.

Voor regisseur Michael Bay geldt, letterlijk en figuurlijk: the sky is the limit. Met Bad Boys en vooral The Rock regisseerde hij al knoertharde actiefilms, maar met Armageddon overtreft hij alles en iedereen summa cum laude. Het kan er niet snel en hard genoeg aan toegaan. De camera is bijna voortdurend in beweging en de kijker wordt met een vurige beeldenstorm bestookt. Snel. Verwarrend. Vermoeiend. Het ziedende tempo ruimt slechts baan voor emotie. Want ook dat brengt Armageddon in de meer dan overtreffende trap: meer tragiek, meer heldenmoed, meer patriottisme. Als Deep Impact de emotie er met een voorhamer inklopte, dan wordt er door Armageddon een aanval op ons gestel gedaan met de kracht van een cyclopische pantserauto.

Veel meer dan in Deep Impact zijn de personages in Armageddon stereotiepen. Bruce Willis speelt de heldenrol die we van hem gewoon zijn, zij het iets ruiger en groffer dan pakweg zijn John McClane-incarnaties. Van de andere leden van het team is Steve Buscemi veruit het leukst om naar te kijken. Zijn personage Rockhound bekijkt alles met het sarcasme dat we ook al in eerdere van zijn rollen zagen. Billy Bob Thornton (Sling Blade) doet een beetje routinematig de rol over die Ed Harris gestalte gaf in Apollo 13. Voor de obligate romance van de film zorgen Ben Afleck en Liv Tyler. Voor hen is, op de tonen van Aerosmith, mooi wezen de primordiale boodschap. Hun scenes omhullen het ondoordringbare staal met een dikke sliert siroop.

Armageddon is modern Hollywood op zijn best: manipulerend, slinks, tortueus. Zelfs de meest apathische kijker wordt bij zoveel emotionele chantage tot sentiment gedwongen. Hoe kan het ook anders bij zoveel actie, zoveel lawaai, zoveel opgeklopte pathos. Armageddon is alles wat Deep Impact was, alleen grotesker en megalomaner. Maar daarom niet noodzakelijk beter.

Productieproces

Blockbuster in de maak

Of een film al dan niet een blockbuster wordt, hangt van heel wat factoren af. En van een grote portie geluk. Jerry Bruckheimer is echter niet de persoon die op geluk rekent. Hij steekt het geluk een handje toe. In het geval van Armageddon heette dat beetje geluk NASA.

In den beginne was Premonition niet meer dan een rampenfilm met een meteoriet die richting aarde kwam. Tot screenwriter Jonathan Hensleigh op het idee kwam om het idee te koppelen met een stel ruige oil drillers. Regisseur Michael Bay was snel gewonnen voor het idee, en samen met top-producente Gale Ann Hurd (die later trouwde met Hensleigh) trokken ze naar Disney chairman Joe Roth die bijna onmiddellijk groen licht gaf en meteen ook voor de titel zorgde: Armageddon.

Eenmaal blockbuster-producent Jerry Bruckheimer (Top Gun, Con Air, The Rock, Crimson Tide) aan boord werd gehaald, begon de bal pas echt te rollen. Na Bruce Willis kwamen ook Billy Bob Thornton, Ben Affleck, Liv Tyler en Steve Buscemi op de loonlijst te staan. Een nogal vreemde cast (buiten Willis dan) als je er de respectievelijke filmografieen op naleest.

De grootste vangst zou echter NASA (National Aeronautics and Space Administration) worden. Bruckheimer had immers met Top Gun een goede relatie opgebouwd met het Department of Defense vermits hij met die film de luchtmacht in een goed daglicht had gesteld. Na enkele scriptaanpassingen gingen de deuren van het indrukwekkende Kennedy Space Center in Florida en het Johnson Space Center in Texas wagenwijd open.

De filmmakers kregen de unieke gelegenheid om twee space shuttle lanceringen van heel dichtbij te filmen. De eerste, in april 1997, was een lancering tijdens de dag, en was uiteindelijk een test voor de camerastandpunten en de filmsnelheden. De lancering zelf werd met een 15-tal camera's opgenomen, waarvan er een twaaftal waren geplaatst in de 3 mijl veiligheidszone van het lanceerplatform. Omdat men enkele dagen voor de lancering de veiligheidszone niet meer mag betreden, moesten speciale voorzorgen genomen worden tegen de enorme hitte en hoge vochtigheidsgraad in Florida. Om de camera's voor de lancering te activeren mochten de filmmakers uit veiligheidsoverwegingen ook hun eigen zendapparatuur niet gebruiken. Daarom werd een speciale code in het aftelmechanisme van de shuttle ingebouwd, zodat de camera's een beveiligd signaal van de NASA-controletoren kregen, zo'n 45 seconden voor de lancering. Tijdens de volledige productie werden trouwens zo'n 50 verschillende camera's gebruikt.

Zes weken later werd alles opnieuw opgesteld om een nachtlancering te filmen. De fx-firma's zouden dan in post-productie de hedendaagse shuttle met behulp van miniaturen door een modernere vervangen.

Ook bij de space shuttle zelf mocht gefilmd worden, maar wel pas nadat het NASA personeel zich ervan had vergewist dat de camera-kraan door een foute beweging geen vitale onderdelen van de pererdure (en vaak levensgevaarlijke) onderdelen zou kunnen beschadigen.

Op het lanceerplatform, waar de shuttle Endeavor klaar stond om gelanceerd te worden, waren de veiligheidmaatregelen mogelijk nog groter. Geen schroefje mocht achterblijven wegens het potentiele gevaar tijdens een lancering. Bruce Willis en Ben Affleck kregen zelf de kans om (onder toezicht) even te gluren in de shuttle. Ze waren trouwens ook de eerste twee gewone burgers die in NASA-ruimtepakken (kostprijs per stuk: twee miljoen dollar) in de gigantische (water)oefentank in het Johnson Space Center mochten springen.

Voor de film zelf werden speciale ruimtepakken ontworpen die echter zo zwaar waren dat Willis op een bepaald ogenblik weigerde uit zijn trailer te komen tot regisseur Michael Bay zelf in een dergelijk pak zou komen werken. Deze nam de uitdaging aan, en probeerde zelf de crew te imponeren door sportieve prestaties te leveren in zijn pak. Al moest hij later toegeven dat dat wel verschrikkelijk lastig was...

Het prijskaartje van dit alles: zo'n 140 miljoen dollar.

Speciale effecten

Opgeblazen staat netjes

In de zomer heb je er altijd wel eentje die de grootste wil zijn. Zonder daarom eerst vreselijk geheimzinnig te moeten doen. Armageddon is ongetwijfeld de winnaar van deze zomer, maar om al dat visueel geweld tijdig naar het grote scherm te brengen stonden maar liefst 15 special effects huizen op de loonlijst.

Het lijstje leest bijna als een wie is wie in fx-land: Dream Quest Images, Digital Domain, Tippett Studios, VIFX, Computer Film Company, Cinesite, Digital Magic... Enkel ILM ontbreekt. Zij hadden hun medewerking verleend aan de grote concurrent: Deep Impact. Onder leiding van visual effects supervisor Pat McClung (Empire Strickes Back, Aliens, True Lies, Apollo 13) werden voor Armageddon zo'n 270 uitermate complexe shots samengesteld.

Zoals wel meer gebeurt bij grote fx-films werd een tijdelijke fx-firma opgericht: Bay Effects. Zij zouden vooral instaan voor de miniatuuropnames en de motion-control fotografie. Dream Quest Images, het effectenhuis van Disney, kreeg de taak een angstaanjagende meteoriet op het scherm te toveren. Hiervoor werd een model van maar liefst 9 meter lengte gebouwd, dat men met behulp van een computergestuurde motor kon laten bewegen. De uitgestoten gassen zijn met de computer gegenereerd.

De meteoriet maakt ook op de aarde heel wat brokken. Terwijl hogesnelheidscamera's meters pelicule verslonden werden miniaturen opgeblazen. Door aan een hogere snelheid (tot 200 beelden per seconde) op te nemen kan men de beelden nadien aan de gewone snelheid (24 beelden per seconde) afspelen. Hierdoor wordt alles veel grootser en indrukwekkender, zodat de toeschouwers niet beseffen dat ze naar een relatief kleine ontploffing zitten te kijken, die vaak minder dan een seconde duurde.

Het fx-werk werd echter pas echt complex bij de lancering en de daarop volgende vlucht van twee moderne space shuttles. De productie kreeg de medewerking van de NASA om bij de lanceerinstallatie zelf te filmen. Ook twee echte lanceringen kon met met behulp van een hele batterij filmcamera's opnemen. Van de twee ruimtetuigen werden verschillende modellen gemaakt, die nadien zorgvuldig over de echte space shuttle werden geplaatst.

Eenmaal in de ruimte werd er ook overgegaan op computermodellen van de space shuttles. Ook de maan, de aarde en de vele rotsblokken zijn op dat ogenblik enkel in de computer aanwezig.

Voor de landing op de meteoriet zelf liet men een shuttle model (schaal 1/12) dat aan kabels was opgehangen crashen op een uitvergroot detail van de aarde-bedreigende ruimtesteen. Vergezeld van een klein vuurwerk krijg je een spektakel, waarvoor het fenomeen zomerblockbuster lijkt te zijn uitgevonden.