Altın, Siyanür, Çok Uluslu Şirketler ve Bergama-Ovacık Altın madeni gerçekleri

Hasan Gökvardar

Ovacık Altın madeni, 1997 yılında Danıştayın, özetle, "Olası riskler göz önünde bulundurulduğunda Ovacık yöresinde altın eldesinde kamu yararı yoktur" şeklinde kesinleşen kararı ile kapatılmış; daha sonraları Hukukçularımızın söylediği gibi, sürekli yargı kararlarının arkasına dolanılarak yetkililerce madenin çalışmasına yasal izin ve ruhsatlar tamamlanmadan izin verilmeye çalışılmıştır.
Bu çalışmalar sırasında, işletme yasal olarak gereken çalışma izin ve ruhsatları olmaksızın, yasa dışı olarak, ilgili yönetmeliklere uymadan altın-gümüş üretimde bulunmuş, Danıştay tarafından da onaylanan siyanürle altın elde etme risklerine rağmen çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyen siyanürlü altın üretime yönelik çalışmalarını sürdürmüştür.
Son olarak 2004 yılında Bakanlar Kurulu Prensip Kararının da yürütmesinin Danıştay'ca iptalinden sonra, 7 yıl sonra maden mühürlenerek kapatılmıştır.
Basından öğrendiğimiz kadarıyla işletme eksik izinlerini, raporlarını, ve eksik yönlerini büyük bir gizlilik içinde tamamlayarak işetmeyi, Hukukçularımızın dediği gibi tekrar yargı kararlarının arkasına dolanılarak açmaya çalışmaktadır. Ovacık Altın Madeni'nde mühürlemeden sonra Devletin sessiz kalması, mevcut kimyasal kirliliğin temizlenmesi işlemlerine başlanılmaması, madenin tekrar açılması konusunda girişimlerin doğruluğunu göstermektedir.
Aşağıdaki hususlar tüm Kamu Kuruluşları tarafından not edilmelidir:
1- Ovacık altın madeni atık barajı, yer altı su tablasının üzerinde yer almaktadır.
2- Atık Barajı, Çevre Bakanlığı'nın, Tehlikeli Atıkların Depolanması ve Kontrolü yönetmeliğine göre yapılmamıştır.
2.1- Atık Deposu, Ovacık, Çamköy ve Narlıca Köylerine çok yakındır. Yönetmeliğe göre bu tip depo tesisleri yaşam birimlerine en az 3000 metre uzaklıkta yapılmalıdır. Ovacık Atık Deposunun memba gövdesi Çamköy yoluna 10-20 metre mesafededir.
2.2- Atık Barajı, yönetmelikteki kriterlere göre yapılmamıştır. Yönetmelikte 2 kat jeomembran (Geçirimsizliği sağlayan PVC örtü) ve arasında drenaj sistemi önerilmesine rağmen; Ovacık Projesinde tek kat jeomembran bulunmaktadır.
3- Madenin Patlayıcı Deposu, zehirli kimyasalların, depolandığı atık barajının kontağında yer almaktadır. Yeni yönetmelik kriterlerini sağlamamaktadır.
3- Açık ve Kapalı İşletmelerin su tablası altında çalışması, cevherin ve yan kayaçların ürettiği asitlerin yer altı sularına karışımına sebep olmaktadır.
4- Uzmanların (Prof.İsmail Duman) söylediğine göre, Atık Deposunda biriken çamurun katı kısmının arıtması yapılamamaktadır. Siyanürlü ve ağır metallerce kirlenen atıklar barajda depolanmaktadır.
5- Yapılan kontrol analizlerinde, katı tanecikler filtre edilerek barajın sadece su fazından numuneler alınarak, analizi yapılmaktadır. Çamurun kimyasallarla kirlenmiş katı kısmının hiç bir zaman analizi yapılmamaktadır. Esas kirliliği oluşturan katı tanecikler barajda biriktiğine göre, buna arıtma çalışıyor diyemeyiz.
6- Toprak döküm sahası çok yükseltilmiş; çevreyi gerek toz, gerekse olası kaymalarla tehdit etmektedir.
7- Üniversitelerimizce, Ovacık Köyü ve çevresindeki içme ve kullanma su kuyularından alınan numunelerin analizlerinin ürkütücü sonuçları (Arsenik, sınır değerlerin 10-20 misli fazla bulunmuştu) irdelenmemiş, uzman hocalarımızla beraber kontrol ve denetimler yapılmamıştır.
Kısaca yukarıda bir kısım eksikliklerin maddeler halinde tanımlandığı tesis ile ilgili, işletici Amerikalı Newmont Şirketine, Çevre Bakanlığınca uygun görüş ve atık depolama izni verilmesi, diğer makamlarca eksik izinlerinin tamamlanması kaygı verici ve düşündürücüdür.
Amerikalı Nemont Şirketi, Amerika'daki Denver Post, New York Times Gazetelerine göre, Peru'da, Gana'da, Endonezya'da çalıştırdığı altın madenlerinde çevreyi kirletmekten, insanların sağlıklarıyla oynamaktan, ve kirli oyunlarından dolayı yargılanmaktadır. Endonezya'da Newmont'un 6 üst düzey yetkilisi 1-2 ay hapiste yatarak çevreyi kirletmekle sorgulanmışlar; Newmont'un denizi kirlettiği, canlılara zarar verdiği, Polis Labratuvarınca onaylanınca, Newmont ve üst düzey çalışanları hakkında yasal soruşturma başlatılmış ve cezalandırılması için davalar açılmıştır.
Tüm bu örnekler dünyada yaşanırken, Ülkemizde altın sahalarının çok uluslu şirketlere teslim edilmesi, işleticilere, diğer faaliyet konularında hiç bir yatırımcıya sağlanmayan, teşvik, KDV muafiyeti, ve yeni maden kanunu ilgili maddeleriyle kolaylıklar sağlanması, çok uluslu altın firmalarına, eşitsizlik ilkesi yönünden haksız kazançlar sağlamaktadır.
Çok sayıda yeraltı kaynaklarımız varken, sadece altın üretimine bağlı bir madencilik politikası güdülmesi ve çok uluslu şirketlere çeşitli kolaylıklar sağlanması, düşündürücü olduğu kadar, onların ülkemizde söz sahibi olduğunu göstermektedir.
 

ismetbaytak@kuzeyege.net

bergamaturkey@yahoo.com

kuzeyege@yaoo.com