YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARININ KALDIRILMASI,
BERGAMA - OVACIK ALTIN MADENİNİN "AÇILMASINA İZİN VERİLDİĞİ" ANLAMINA GELMEZ

Bergama Ovacık Altın Madeni ile ilgili olarak, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 27.08.2004 tarih ve 6524-46062 sayılı kararının iptali davasında İzmir 1.İdare Mahkemesi'nin 2004/1677 E. ve 14.03.2005 tarihli kararıyla YÜRÜTMEYİ DURDURMA kararı verilmişti. Bu karara karşı yapılan itiraz zerine, İzmir Bölge İdare Mahkemesi; 14.04.2005 tarih ve 2005/455 itiraz nolu kararı ile "…itirazın kabulü ile yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasına…" karar verilmiştir.
Bu karar üzerine, H.Akın İpek (Yönetim Kurulu Başkanı) imzası ile NORMANDY MADENCİLİK A.Ş. tarafından yapılan Basın Açıklamasında; "…İzmir Bölge İdare mahkemesi, Bergama Altın Madeninde faaliyete devam edilmesi için karar verdi.." açıklaması yapılmıştır.
Bu açıklama kamuoyunu yanıltmaya yönelik bir açıklamadır.
İzmir İli, Bergama İlçesi, Ovacık-Çamköy-Narlıca Köyleri yakınlarında bulunan, siyanür liçi yöntemiyle altın ve gümüş madeni işletmeciliğine izin veren idari işlemlere ilişkin olarak, on yılı aşan süredir görülen davalarda pek çok karar verilmiştir. Bu davalarda, işin esasına girilen tüm davalarda, söz konusu işletmenin insan ve çevre sağlığı için risk oluşturacağından kamu yararına aykırı olduğuna karar verilmiştir.
İlk Olarak;
Bergama-Ovacık Altın Madeni işletmesi ile ilgili olarak Çevre Bakanlığınca verilen ilk izin; Danıştay 6.Dairesinin kararı doğrultusunda, İzmir 1. İdare Mahkemesinin 15.10.1997 tarihli kararıyla; "…raporlarda öngörülen olası risk faktörleriyle çalışan ve bu riskin gerçekleşmesi halinde doğrudan veya çevrenin bozulması ile dolaylı olarak insan yaşamını etkileyeceği kesin olan siyanür liçi yöntemi ile altın madeni işletilmesine izin verilmesi yolundaki işlemde kamu yararı olmadığı…" gerekçesiyle iptal edilmişti.
Madenin faaliyetinin durdurulmasından önce de;
· "Mahkeme kararlarını aşmak amacıyla, çıkartılan 29.03.2002 gün ve P 2002/4 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hakkında da; Danıştay 6. ve 8.Dairelerinin ortaklaşa oluşturduğu heyet tarafından 23.06.2004 gün ve 2002/2618 Esas sayılı karar ile "…Bakanlar Kurulu'nca ÇED olumlu görüşü işlemi iptal edilen İzmir,Bergama,Ovacık-Çamköy Mevkiinde bulunan altın madeninin işletilmesinin devamına izin verilmesinde, hukuka uyarlılık bulunmadığı, açıkça hukuka aykırı olan ve uygulanması durumunda telafisi güç ve imkansız zararların doğmasına neden olabileceğinden dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının yürütmesinin durdurulmasına…" karar verilmişti.
· Sağlık Bakanlığı'nın deneme izni hakkında da, İzmir 3.İdare Mahkemesi'nin 27.05.2004 tarihli 2003/1151 E. 2004/750 K.sayılı kararı ile "yargı kararının uygulamada değiştirilmesi sonucunu doğuran işlem söz konusu olduğundan, bu tür işlemlerin yapılmasının hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağı…" gerekçesiyle iptal kararı verilmişti.
Bu mahkeme kararları üzerine, İzmir Valiliği tarafından 19.08.2004 tarihinde "…yargı kararları doğrultusunda, söz konusu madenin faaliyetinin durdurulması yönünde işlem yapıldığı…" açıklanmıştı.
Bu son mahkeme kararlarının ardından, Bergama-Ovacık Altın Madeni ile ilgili tartışmanın artık bitmesi ve söz konusu işletmenin temelli kapatılması gerekirken, yine mahkeme kararları yok sayılmak suretiyle işlemler yapılmıştı.
Şimdi sözü edilen karar, bu işlemlerden Çevre ve Orman Bakanlığı'nın işlemi hakkında verilmiştir.
Bölge İdare mahkemesi'nin kararı, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın işleminin iptali davasını sonuçlandıran bir karar değildir. Bölge İdare Mahkemesi kararı ile madenin açılması mümkün değildir. Madenin açılması için Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği gereğince açılma ruhsatı alması gerekmektedir.
Söz konusu işletme, belediye sınırları dışında, Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği'ne göre birinci sınıf bir gayri sıhhi müessesedir.
10.07.2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesiyle, gıda ile ilgili olanlar dâhil, birinci sınıf Gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek Büyükşehir belediyelerinin görevleri arasında sayılmıştır. 07.12.2004 tarihli ve 5272 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesiyle, gayri sıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek görevi belediyelere ait bulunmaktadır. Ancak bunlardan birinci sınıf olanların ruhsatlandırılması ve denetlenmesi görevi Büyükşehir ve il merkez belediyeleri dışındaki yerlerde il özel idarelerine verilmiştir.
İçişleri Bakanlığı - Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 2005/9 sayılı Genelgesi ile de yasal düzenlemeler anımsatılarak, "…Belediye sınırları dışında; 1 inci, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayri sıhhi müesseselerin il özel idarelerince ruhsatlandırılıp denetleneceği, Gayri sıhhi müesseselerin ruhsatlandırılmasında, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 268-275 maddelerine istinaden düzenlenen ve 26.09.1995 tarihli ve 22416 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği hükümleri uygulanacağı…" vurgulanmıştır.
Bu durumda, Bergama-Ovacık Altın Madenine "açılma ruhsatı verilip verilmeyeceği" konusunda İzmir Valiliği İl Özel İdaresi yetkili ve görevlidir.
Bergama-Ovacık Altın Madenine açılma ruhsatı verilemez. Çünkü;

1. Bergama-Ovacık Altın Madeni işletmesi ile ilgili olarak Çevre Bakanlığınca verilen ilk izni iptal eden Danıştay 6.Dairesinin kararı ve bu karar doğrultusunda, İzmir 1. İdare Mahkemesinin 15.10.1997 tarihli kararından sonra yapılan işlemlere ilişkin olarak verilen yürütmeyi durdurma ve iptal kararlarının hemen hemen hepsinde; "yargı kararının uygulamada değiştirilmesi sonucunu doğuran işlem söz konusu olduğundan, bu tür işlemlerin yapılmasının hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağı" gerekçesine dayanılmıştır.
Anayasanın 138/son maddesinde; "…yasama ve yürütme organları ile İdarenin mahkeme kararlarına uymak zorunda olduğu, bu organların mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremeyeceği ve bunların yerine getirilmesini geciktiremeyeceği…" kuralı yer almaktadır. Ayrıca, mahkeme kararlarının gereğinin yerine getirilmemesi, aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "adil yargılanma hakkı"nı düzenleyen 6. maddesi de ağır bir şekilde ihlalidir.
Mahkeme kararlarında görüldüğü gibi Bergama-Ovacık Altın Madeni işletmesinde; çevre ve insan sağlığı için risk oluşturan "siyanür liçi yöntemi" ile altın madeni işletmeciliğidir. Şimdi aynı yöntemle çalışacak işletmeye yeniden izin verilmesi, mahkeme kararlarını yok sayılması, mahkeme kararlarının bağlayıcılığı kuralını koyan Anayasanın 138/son maddesinin ağır bir şekilde ihlali anlamına gelecektir.
2. AİHM 3.Dairesinin 10/11/2004 gün ve 46117/99 sayılı kararı ile de Bergama-Ovacık Madeninde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Adil Yargılanma Hakkını koruyan 6/1. maddesi ile yine Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Özel ve Aile Yaşamına Saygı Hakkını koruyan 8. maddesi ihlal edildiğine karar verilmiştir. AİHM kararının gerekçeleri arasında, ''anılan Danıştay 6.Dairesi ve İzmir 1.İdare Mahkemelerinin kararlarının Başbakanlık tarafından yapılan müdahalelerle uygulanamaz hale getirildiği, kanuna karşı hile yapıldığı ve hukuk devletinin işleyişinin ihlal edildiği" özellikle belirtilmiştir. Bu karar kesinleşmiştir.
AİHM kararları; Türkiye'nin 1950 de katıldığı Roma -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1, 19 ve 46.maddeleri; Viyana Antlaşmalar Sözleşmesinin 27.maddesi, Anayasanın 90.maddesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti Devletini (yasama-yürütme-yargı) bağlamaktadır.
AİHM kararının uygulanıp uygulanmadığı konusu, Avrupa Konseyi, Bakanlar Komitesi aracılığı ile düzenli raporlama ve tavsiye kararları ile denetlenecektir. İşletmeye açılma ruhsatı verilmesi AİHM kararının uygulanmadığı anlamına gelecektir. Kararın uygulamaması, Türkiye'nin Avrupa Konseyi'nin çıkarılmasına kadar varabilecek bir takım siyasi sonuçlar da doğurabilecektir
3. Yukarıda belirtildiği gibi; Gayri Sıhhi Müesseseler (GSM) Yönetmeliği'nin 11. maddesine göre söz konusun işleteme için Sağlık Bakanlığı tarafından verilen deneme izni de mahkeme kararıyla hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Deneme izni mahkemece hukuka aykırı bulunduğuna göre, bundan sonraki aşama olan açılma ruhsatının da hukuka aykırı olacağı açıktır. Bu nedenle de açılma ruhsatı verilmesi olanağı yoktur.
Sonuç olarak; Bergama Ovacık Altın Madeni işletmesine; bu aşamada açılma ruhsatı verilemez.
Kamuoyunun ilgisine ve bilgisine sunulur.

Davacı/Davacılar Vekili
Av.Arif Ali Cangı

ismetbaytak@kuzeyege.net

bergamaturkey@yahoo.com

kuzeyege@yaoo.com