Allianoi'un Boğulmasına Göz Yummak

"Hem barajı istiyorum hem de Allianoi'un kurtarılmasını" demek Allianoi'un sularda boğulmasını istemekle aynı. Koruma kararlarına uyulmalı, baraj inşaatı durmalı. Yoksa, insanlığın ortak kültür mirasını yok etmenin tarihsel sorumluluğunu taşıyacağız.

BİA Haber Merkezi
22/08/2005    Arif Ali CANGI

BİA (İzmir) - Varolan Yortanlı Barajı'nın bu yıl kasım ayından itibaren su tutacağı ve Allianoi'u suyla boğacağı ortadayken, kimi kesimler tarafından, baraj sayesinde sulanacak tarım alanları gerekçe gösterilerek, "barajımı isterim kampanyası" yürütülmeye çalışılıyor. Bu kampanyalar çerçevesinde, barajın yanı sıra, "Allianoi'un da kurtarılmasından yanayız" gibi yanıltıcı sloganlar da kullanılmaktadır. Şu anda inşaatı hızla sürdürülen barajın tamamlanmasını istemenin yanı sıra, Allianoi'un kurtarılmasını istemenin hiç bir samimi yanı yoktur.

Konuyla ilgili İzmir İdare Mahkemesi'nde dava açılmasının ardından bu kampanyanın başlatılması dikkat çekicidir. Ne yapılmaya çalışılıyor? Mahkemeye baskı yapılmak mı isteniyor?

Allianoi antik sağlık yurdu, Bergama'nın 18 km. kuzeydoğusunda, Paşa Ilıcası mevkii olarak bilinen yerde, inşaatı süren Yortanlı Baraj projesinin gölet alanın tam ortasındadır.

Tarih, Allianoi'u bin 800 yıllık süreçte yazdığı gibi, bugün yaşananları da yazacaktır. Allianoi'un sulara gömülmesine yol açacak işlem ve eylem içinde olmak, bunu istemek veya göz yummak çok büyük bir tarihsel sorumluluktur.
Herkes bilmelidir ki bin 800 yıllık tarihi ile Allianoi, Anadolu mozaiğinin en güzel parçalarından birisi, ülkemizde sağlam kalmış halen kullanılabilecek sıcak suyu ile en büyük sağlık merkezi, aynı zamanda dünyanın doğa tarafından en iyi korunmuş ve en sağlam kalabilmiş sağlık yurtlarından birisidir. Bu kültürel değerin sulara gömülmesi geçmişe ve geleceğe karşı çok büyük saygısızlıktır.

Hukuksal sorumluluk

Allıanoi'un suya gömülmesi halinde, tarihsel sorumluluğun yanı sıra hukuksal sorumluluk da doğacaktır.

Çünkü:

1) Allianoi, "1.Derece Arkeolojik Sit" olarak tescillidir. Allianoi ile ilgili olarak, İzmir I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 29.03.2001 tarih ve 9226 sayılı karar ile "alanın 1. derece Arkeolojik Sit olarak tesciline, antik yerleşimin göl alanı dışına çıkarılmasına ve İlya Çayı'nın su baskınından korunması için, DSİ tarafından gerekli bilimsel ve teknik çalışmaların yapılmasına" karar verilmiştir.

İzmir II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından, 20.04.2005 tarihli, 742 sayılı karar ile "Allianoi Antik Kenti ile ilgili İzmir I Nolu KTVKK'ce alınan 29.03.2001 gün ve 9229 sayılı kararın geçerli olduğuna" karar verilmiştir.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası'na göre, koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarında inşai ve fiziki müdahalede bulunulamaz.

Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğramalarına kasten sebebiyet verenler "iki yıldan beş yıla kadar ağır hapis ve beş milyar liradan on milyar liraya" kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.

2) Türkiye'nin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler, Allianoi gibi varlıkların korunması yükümlülüğünü beraberinde getirmektedir: Allianoi gibi tarihi yerler; insanlığın ortak kültür mirasıdır ve korunması gerekiyor. Günümüzde bu tür değerlerin korunması için pek çok uluslararası sözleşme imzalanmış ve ulusal yasalar çıkartılmıştır. Ülkemiz de uluslararası sözleşmelerle kültür mirasının korunması konusunda taahhütlerde bulunmuştur. Bu konuya ilişkin ulusal mevzuatımızda da düzenlemeler bulunmaktadır.

* 1972-Paris- Dünya Kültür ve Doğal Mirasının Korunmasına dair Sözleşme ile "...kültür mirası ve doğal miras niteliğindeki varlıkların evrensel miras olduğu kabul edilmiş, sözleşmeci ülkelere, kendi ülkelerindeki, kültür mirası ya da doğal miras sayılabilecek varlıkların saptanması, korunması, muhafazası teşhiri ve gelecek kuşaklara iletilmesinin sağlanması..." görevi yüklenmiştir.

* 1985- Granada Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi ile korunacak anıt, bina grupları ile ören yerlerinin kesin olarak tespit edilebilmesi için Sözleşmeci Devletler; "...bu tarihsel varlıkların envanterlerini oluşturmayı, bu tarihsel varlıklara zarar verebilecek tehlikeli durum doğduğunda, en kısa zamanda gerekli dokümanları hazırlamayı, mimari mirasın korunması için yasal önlemleri almayı, korunma için gerekli denetlemeleri yapmayı, korunan varlıkların bozulmasını, hasar görmesini veya yıkılmasını, önlemeyi..." taahhüt etmişlerdir.

* 1992 Valetta/Malta Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi ile de Sözleşmeci Devletler; arkeolojik mirasın korunması için gerekli önlemleri almak, arkeolojik araştırma faaliyetlerini bilimsel güvence altına almak, arkeolojik mirasın tercihen bulunduğu yerde korunması ve bakımını sağlamayı taahhüt etmişlerdir.

* T.C.Anayasası, "Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması" başlığı altındaki 63/1.maddesinde; "...Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlar, bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır..." düzenlemesini getirmiştir. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile korunması gereken kültür ve tabiat varlıkları ile SİT'in tanımı, tespiti, tescili ve korunmasına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.

Koruma kararlarına uyulmalı

Allianoi tescillenmiş bir taşınmaz kültür varlığıdır. Parayla değeri ölçülemeyecek ,insanlığın ortak kültür mirası ve ülkemizin eşi olmayan bir tarihi sit alanı olan Allianoi'un korunması için, bütün seçenekler değerlendirilmeli, mutlaka bir çözüm yolu bulunmalıdır.

* Allianoi ile ilgili koruma kararlarına uyulmalıdır.

* Allianoi'u yutacak baraj inşaatı hemen durmalıdır.

* Allianoi'u göl alanı içinde bırakmayacak şekilde, baraj projesi değiştirilmelidir.

* Aksi halde; "insanlığın ortak kültür mirasını" yok etmenin tarihsel sorumluluğunu taşıyacağız.

Sağduyunun hakim olacağını, "Allianoi'u yok edecek" tarihsel hatadan dönüleceğini umut ediyoruz. (AAC/TK)

* Av. Arif Ali Cangı, Allianoi Girişimi Grubu Dönem Sözcüsü

ismetbaytak@kuzeyege.net

bergamaturkey@yahoo.com

kuzeyege@yaoo.com