Träng T©m
(TrÝch trong "Tam thËp lôc kÕ" cña Träng T©m)
Nãi ®Õn mu kÕ, cã ngêi cho r»ng nã chØ lµ sù lõa bÞp, dèi tr¸, gian manh, ¸c ®éc... Thùc ra, mu kÕ lµ s¶n phÈm trÝ tuÖ cña con ngêi, nã gióp con ngêi vît qua nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n phøc t¹p, ®¹t ®Õn môc tiªu b»ng kh¶ n¨ng chñ quan vµ theo quy luËt kh¸ch quan. Sö s¸ch ®· ghi nhËn kh«ng Ýt ngêi lµm nªn sù nghiÖp nhê "®a mu, tóc trÝ", biÕt t¹o thêi c¬ vµ tËn dông thêi cî VËy mu kÕ lµ tèt hoÆc xÊu ph¶i xÐt ë môc ®Ých, ®éng c¬ ta sö dông nã.
TËp s¸ch nµy giíi thiÖu "ba m¬i s¸u chíc" kh¸ ®iÓn h×nh. T¸c gi¶ chän trÝch c¸c vÝ dô tõ trong truyÖn tÝch Trung Hoa, bëi lÏ chóng d· ®îc lu truyÒn kh¸ réng r·i trong nh©n d©n ta tõ tríc tíi naþ MÆt kh¸c, x· héi phong kiÕn Trung Hoa, tr¶i qua nhiÒu triÒu ®¹i, ®· lµ n¬i tiªu biÓu ®Ó béc lé sù tranh chÊp gi÷a thiÖn víi ¸c, gi÷a chÝnh víi tµ... ®Ó l¹i cho ngêi ®êi sau nhiÒu tÊm g¬ng, nhiÒu bµi häc kh«ng dÔ bá qu¹
Con sè "tam thËp lôc" còng mang nÆng tinh thÇn triÕt lý ph¬ng §«ng - Nã lµ "th¸i d¬ng chi sè lôc lôc" (s¸u lÇn s¸u b»ng ba m¬i s¸u), biÓu thÞ sù biÕn hãa v« cïng, theo quan niÖm cña ngêi x¹ Tuy nhiªn, cho dï c¸c mu kÕ lµ thiªn biÕn v¹n hãa, nã vÉn cã nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng c¬ së cã tÝnh quy luËt mµ chóng ta cã thÓ nhËn biÕt vµ häc hái ®Ó t¨ng thªm kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n, kh¶ n¨ng øng xö trong cuéc sèng mçi ngêi.
1) Thanh ®«ng kÝch t©y (§¸nh l¹c híng ®èi ph¬ng)
KÕ "Thanh ®«ng kÝch t©y" lµ reo hß gi¶ vê nh thËt sù ®¸nh vµo phÝa ®«ng, nhng chñ yÕu l¹i ®¸nh vµo phÝa t©þ
Trong tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò cña x· héi, tõ chiÕn trêng, th¬ng trêng, chÝnh trêng cho ®Õn t×nh trêng; nÕu muèn ®iÒu nµy nhng l¹i gi¶ lµm ®iÒu kia, nãi ®iÒu nµy mµ lµm ®iÒu nä, Êy lµ "Thanh ®«ng kÝch t©y" vËy.
KÕ nµy mê ¶o v« song. Nã rÊt khã biÕt, khã ®o¸n, bÞ ®¸nh bÊt ngê. KÕ nµy nh»m chuyÓn môc tiªu ®Ó lõa dèi ®èi ph¬ng, khiÕn cho ®Þch s¬ ý, lõa lóc bÊt ý tÊn c«ng kÎ kh«ng chuÈn bÞ.
Cã nhiÒu c¸ch thøc ®Ó thùc hiÖn kÕ nµy, nh:
- T¹o tin ®ån. - Lµm rèi tai rèi m¾t ®Þch. - Buéc ®èi ph¬ng lo nhiÒu mÆt. - Mª hoÆc ý chÝ cña ®Þch. - Nghi binh. - Lµm ph©n t¸n lùc lîng ®èi ph¬ng. - Lµm yÕu lùc lîng ®èi ph¬ng, lùc lîng phßng vÖ ®Þch.
Nguyªn t¾c cña "Thanh ®«ng kÝch t©y" lµ bÝ mËt vµ chñ ®éng. BÞ ®éng coi nh ph¶i chÞu sù khiªn chÕ cña ®Þch.
§iÒu kþ khi dïng kÕ "Thanh ®«ng kÝch t©y" lµ ®Ó lé cî
Lé c¬ lµ mÊt hÕt kh¶ n¨ng phßng bÞ, chuÈn bÞ. Dï lµ trªn chiÕn trêng, th¬ng trêng hay chÝnh trêng còng ®Òu ph¶i gi÷ bÝ mËt vµ n¾m ®îc thÕ chñ ®éng.
2) §iÖu hæ di s¬n (Dô hæ ra khái rõng)
KÕ "§iÖu hæ di s¬n" lµ nhö, dô hay khuÊy ®éng lµm cho con hæ ra khái rõng.
KÕ "§iÖu hæ di s¬n" cã hai lèi: Mét lµ nhö hæ ra khái rõng ®Ó dÔ dµng giÕt hæ. Hai lµ ®uæi hæ ®i ®Ó dÔ b¾t giÕt nh÷ng lo¹i hå ly vÉn dùa oai hæ mµ hoµnh hµnh.
3) NhÊt tiÔn song ®iªu (Mét mòi tªn h¹ hai con chim)
KÕ "NhÊt tiÔn song ®iªu" lµ dïng mét mòi tªn b¾n chÕt hai con chim.
ý cña mu kÕ nµy lµ dïng søc lùc tèi thiÓu ®Ó ®¹t ®Õn hiÖu qu¶ tèi ®¹
4) Minh tri cè muéi (BiÕt râ mµ lµm nh kh«ng biÕt)
KÕ "Minh tri cè muéi" lµ biÕt thËt râ chuyÖn ®Êy, nhng lµm ra vÎ kh«ng biÕt g×.
Víi ngêi xa, ®©y lµ mét triÕt lý xö thÕ rÊt cao, môc ®Ých l¹i Èn trèn tÊt c¶ nh÷ng tiÕng thÞ phi nghi hoÆc, nhng theo nghÜa mu kÕ, nã lµ mét th¸i ®é th©m s©ô
C¸i ®øc cña ngêi qu©n tö kh«ng thÓ kh«ng cho thiªn h¹ biÕt, nhng c¸i mu kÕ cña trîng phu kh«ng thÓ kh«ng giÊu thiªn h¹.
Tãm l¹i, biÕt rÊt nhiÒu mµ tá ra kh«ng biÕt mét lµ kÕ "Minh tri cè muéi" vËy.
5) Du long chuyÓn phîng (BiÕn rång thµnh phîng)
KÕ "Du long chuyÓn phîng" lµ biÕn c¸i nµy thµnh c¸i kia, bªn trong lµ h×nh rång ®ã, nhng lµm cho nã trë thµnh phîng.
C¸i kÕ nµy rÊt phæ biÕn, trong d©n gian ta gäi lµ "Treo ®Çu dª, b¸n thÞt chã".
6) Mü nh©n kÕ (KÕ dïng g¸i ®Ñp)
"Mü nh©n kÕ" lµ dïng g¸i ®Ñp ®Ó lµm xoay chuyÓn, thay ®æi t×nh thÕ mµ nh÷ng c¸i kh¸c kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc.
Giai nh©n tõ ngµn xa ®Õn nay bao giê còng lµ ®Ò tµi chÝnh. Tuy lµ ph¸i yÕu, kh«ng thÓ v¸c g¬m ®ao mµ ®¸nh giÆc, nhng c¸c nµng cã thÓ th¾ng ®îc b»ng ®«i m¾t biÕc vµ nô cêi.
Cã nh÷ng bøc thµnh kiªn cè c¶ mêi v¹n qu©n kh«ng h¹ næi, nhng nã cã thÓ bÞ sôp ®æ bëi ¸nh m¾t mü nh©n, cho nªn míi cã c©u: "Ph¸o ®¹i bÊt nh nhôc ®¹i, x¬ng ®Çu nan ®Þch chÈm ®Çu". NghÜa lµ: §¹n ®ång kh«ng b»ng ®¹n thÞt, c¸i sóng kh«ng ®Þch l¹i víi c¸i gèi.
Søc m¹nh cña mü nh©n ®Æc biÖt lµ cã ¶nh hëng ®èi víi ngêi anh hïng.
Trong lÞch sö, anh hïng víi mü nh©n nghiÔm nhiªn thµnh mét thÓ. LÞch sö nÕu kh«ng thao tóng bëi tay anh hïng th× còng bÞ thao tóng bëi tay mü nh©n!
7) SÊn háa ®¶ kiÕp (Theo löa mµ hµnh ®éng)
KÕ "SÊn háa ®¶ kiÕp" lµ lîi dông lóc lo¹n ®Ó thao tóng, lóc t×nh h×nh rèi ren mµ s¾p xÕp theo ý muèn.
Cã hai lo¹i "SÊn háa ®¶ kiÕp": Mét lµ theo löa ®Ó mµ ®¸nh cíp. Hai lµ chÝnh ta phãng háa mµ ®¸nh cíp.
Theo löa tøc lµ thõa lóc ngêi ë trong c¬n nguy biÕn mµ ta quÊy hçn lo¹n thªm.
Phãng háa tøc lµ chÝnh ta g©y ra sù hçn lo¹n mµ thùc hiÖn theo ý muèn cña t¹
Theo löa hay phãng háa cïng ®i chung vµo mét môc ®Ých lµ ®¸nh ®Þch vµ ®o¹t cña ®Þch ®Ó t¹o c¬ héi cho t¹
Theo löa th× dùa vµo thêi c¬ s½n cã.
Phãng háa th× tù ta t¹o ra thêi cî
Kh«ng thÓ phª ph¸n theo löa hay phãng háa, c¸i nµo hay, c¸i nµo dë, c¸i nµo tèt, c¸i nµo xÊu, v× c¶ hai gièng nh mét sù biÕn ¶o gi÷a kh«ng khÝ vµ níc.
Trong sö s¸ch, ngêi ta thÊy tay phãng háa giái lµ Tr¬ng NghÞ Mét m×nh Tr¬ng Nghi ®· ph¸ tan thÕ hîp tung b»ng c¸ch dèi TÒ, lõa TriÖu, däa Ngôy, thuyÕt Yªn, bÞp Së.
Tr¬ng Nghi thËt lµ con ngêi cã c¸i lìi b»ng löa thiªu ®èt c¶ s¸u níc, dùng thµnh c¬ nghiÖp thèng nhÊt cho nhµ TÇn.
Khæng Minh tuy lµ mét nhµ chÝnh trÞ lçi l¹c tµi t×nh, nhng c¸i thÕ cña «ng ngay tõ ®Çu chØ lµ c¸i thÕ ph¶i theo löa ®Ó g©y vèn: Lu BÞ bÞ Tµo Th¸o ®¸nh ch¹y ®Õn cïng ®êng, Khæng Minh ®µnh tÝnh kÕ n¬ng nhê T«n QuyÒn råi ¨n theo cuéc chiÕn tranh Nam - B¾c, ¨n theo trËn XÝch BÝch ®Ó cíp Kinh Ch©ô
"SÊn háa ®¶ kiÕp" ®ßi hái mét kh¶ n¨ng hµnh ®éng mau lÑ nh con ã b¾t måi.
Ph¬ng ng«n ¶ RËp cã c©u: "Khi suy nghÜ h·y chËm nh con sªn, nhng lóc hµnh ®éng th× ph¶i lÑ nh con ã". §ã lµ ®øc tÝnh rÊt cÇn.
8) V« trung sinh h÷u (Kh«ng cã mµ lµm thµnh cã)
KÕ "V« trung sinh h÷u" lµ tõ kh«ng mµ t¹o thµnh cã.
Thiªn h¹ kh«ng lo¹n, trËt tù kh«ng rèi th× lµm g× cã anh hµo xuÊt lé! Bëi lÏ ®ã, nh÷ng anh hµo thêng ®îc gäi lµ kÎ "chäc trêi khuÊy níc". Môc ®Ých cña khuÊy níc lµ lµm rèi beng lµm rèi beng sù viÖc lªn ®Ó dÔ bÒ thao tóng. Thñ ®o¹n cña khuÊy níc lµ g©y tiÕng t¨m, tung tiÕng ®ån, g©y x¸o trén råi dùa vµo ®ã mµ thñ lîi.
KÕ "V« trung sinh h÷u" h×nh dung lµ tu hó ®Î nhê, tæ th× chim kh¸c lµm, nhng con tu hó cø ®Õn ®Æt trøng cña nã vµo ®ã, råi l¹i nhê loµi chim kh¸c Êp trøng lu«n, khi trøng në thµnh chim, tu hó con bay vÒ víi bÇy tu hó.
9) Tiªn ph¸t chÕ nh©n (Ra tay tríc ®Ó chÕ phôc ®èi ph¬ng)
"Tiªn ph¸t chÕ nh©n" lµ ra tay tríc ®Ó dµnh chiÕm u thÕ, ®Ó ®o¹t lîi, ®Ó b¾t lÊy sù chiÕn th¾ng.
KÕ "Tiªn ph¸t chÕ nh©n" lµ kh«ng nãi qu¸ xa, viÔn v«ng, mµ ph¶i nh×n vµo thùc tÕ gÇn nhÊt.
C¸c vô x¶y ra trong lÞch sö nh: Lý ThÕ D©n t¹i HuyÒn Vò M«n, Vâ T¾c Thiªn phÕ lËp L L¨ng V¬ng, Ung ChÝnh cíp B¶o Tßa, Tõ Hi ®éc s¸t Quang Tù, Gia C¸t Lîng lÊy ®Êt Quang Trung... TÊt c¶ ®Òu lµ ¸p dông thñ ®o¹n "chíp nho¸ng" kh«ng cho ®Þch kÞp trë tay, kh«ng cho d luËn ph¶n øng kÞp.
10) §¶ th¶o kinh xµ (§Ëp cá lµm cho r¾n sî)
KÕ "§¶ th¶o kinh xµ" lµ ®Ëp vµo cá, lµm ®éng cho r¾n sî.
11) T¸ ®ao s¸t nh©n (Mîn ®ao ®Ó giÕt ngêi)
KÕ "T¸ ®ao s¸t nh©n" lµ mîn dao ®Ó giÕt ngêi, mîn tay ngêi kh¸c ®Ó giÕt kÎ thï cña m×nh.
Ng¹n ng÷ Trung Quèc cã c©u:
S¸t nh©n bÊt kiÕn huyÕt kiÕn huyÕt phi anh hïng
(GiÕt ngêi kh«ng thÊy m¸u, thÊy m¸u kh«ng anh hïng).
Giái dïng mu "t¸ ®ao" ph¶i kÓ ®Õn Tµo Th¸o trong c¸c vô giÕt NÔ Hµnh vµ D¬ng Tô
Trªn ®êi dÜ nhiªn cha cã kÎ nµo chØ giÕt ngêi mµ thµnh anh hïng, nhng còng hiÕm cã tay anh hïng nµo kh«ng giÕt ngêi. §iÓm kh¸c nhau kh«ng ë cã hay kh«ng, mµ ë chç th«ng minh hay ngu xuÈn. Tµo Th¸o mîn Lu BiÓu giÕt NÔ Hµnh, mîn lßng qu©n giÕt D¬ng Tu råi l¹i ®îc lµm c¸i viÖc mÌo giµ khãc chuét, thËt ®¸ng kÓ lµ mét tay th«ng minh.
12) Di thi gi¸ häa (Dïng vËt g× ®Ó vu khèng ngêi ta)
KÕ "Di thi gi¸ häa" lµ ®em x¸c chÕt hay ®å vËt g× bá vµo nhµ ngêi kh¸c ®Ó gi¸ häa.
KÕ nµy thêng ®îc dïng bëi khèi ãc quû quyÖt th«ng minh, tù m×nh kh«ng ra mÆt mµ lµm cho ®èi ph¬ng bÞ h¹i. Nh vËy gäi lµ "giÕt ngêi kh«ng thÊy m¸u".
13) KhÝch tíng kÕ (KÕ chäc giËn tíng giÆc)
"KhÝch tíng kÕ" lµ kÕ chäc giËn tíng giÆc, lµm tíng giÆc næi giËn. Næi giËn sÏ mÊt s¸ng suèt, thiÕu suy nghÜ, kh«ng tù chñ ®îc con ngêi m×nh.
M¹nh Tö nãi: "NhÊt né nhi an thiªn h¹".
Trong ®êi cã nhiÒu sù viÖc ®îc thµnh tùu b»ng mét c¬n giËn vµ còng cã nhiÒu viÖc thÊt b¹i bëi mét c¬n giËn.
Bëi vËy c¸i kÕ khÝch còng lµ mét trong nh÷ng diÖu kÕ, nÕu ®¹t ra th× kiÕn thiªn h¹, cïng th× mang häa vµo th©n.
KhÝch tíng cßn lµ kh¬i dËy c¸i hïng khÝ cña ngêi kh¸c ®Ó ngêi Êy lµm viÖc cho t¹.
§èi tîng tèt nhÊt cña kÕ khÝch tíng lµ nh÷ng ngêi cã tÝnh t×nh b¹o th¸o hay s½n sµng phÉn né.
Tu©n Tö b¶o r»ng:
- Lêi nãi khÐo ªm nh lôa, lêi nãi ¸c nhän nh gi¸o m¸c.
ThuyÕt lµ tiÕn dÉn lêi nãi, c¸i nghÜa c¨n b¶n cña thuyÕt lµm cho ngêi ta nghe theä HiÖu qu¶ cña thuyÕt rÊt lín. Bëi thÕ míi cã c©u: "Thiªn h¹ tÜnh, nhÊt ng«n sö chi ®éng. ThiÖn h¹ ®éng, nhÊt ng«n sö chi tÜnh". (Thiªn h¹ ®ang yªn lÆng, mét lêi nãi lµm n¸o lo¹n. Thiªn h¹ ®ang n¸o lo¹n, mét lêi nãi lµm l¾ng dÞu).
C¨n b¶n mu thuËt cña thuyÕt, theo Tu©n Tö cã bèn ®iÒu: C¬, dòng, trÝ, biÕn.
C¬: Lµ xem thêi ®é thÕ, nh©n lîi thuËn tiÖn.
Dòng: Lµ quyÕt ®o¸n nãi nh÷ng ®iÒu kh«ng ai d¸m nãi.
TrÝ: Lµ biÕt râ sù t×nh, t©m lý, gi¶i quyÕt ®îc th¾c m¾c, chÕ phôc ®îc ngêi.
BiÕn: Lµ biÕn hãa, trong c¸c trêng hîp bÊt tr¾c.
Môc ®Ých cña thuyÕt cã n¨m ®iÒu:
- Lµm cho ngêi hiÓu râ. - Lµm cho ngêi tin tëng. - Lµm cho ngêi ®ång t×nh. - Lµm cho ngêi phôc. - Lµm cho ngêi theä
§¹t ®¬c. n¨m môc ®Ých trªn th× kÓ nh n¾m ch¾c phÇn th¾ng trong taþ
14) Man thiªn qu¸ h¶i (Lîi dông s¬ng mï ®Ó lÈn trèn)
KÕ "Man thiªn qu¸ h¶i" lµ lîi dông lóc trêi s¬ng mï mµ lÈn trèn, vît qua hay hµnh ®éng ngay trong lóc s¬ng mï.
Man thiªn, trêi u ¸m kh«ng ph¶i hoµn c¶nh hoµn toµn bÊt lîi nh mét quÎ trong DÞch lý ®· nãi. Man thiªn, kh«ng thÓ ngåi ®îi nã tíi nh s¬ng mï do thêi tiÕt thiªn nhiªn, mµ ph¶i t¹o ra nã.
KÕ "Man thiªn" ®em ¸p dông thùc hiÖn ®îc c¶ hai mÆt: tiªu cùc lÉn tÝch cùc.
TÝch cùc lµ ®em ¸nh s¸ng ®Õn cho mét t×nh thÕ mê mÞt.
Tiªu cùc lµ lÈn tr¸nh mét tai häa, lµ lîi dông c¬ héi s¬ hë cña ®Þch ®Ó tho¸t bÝ.
Qu¶n Träng khi vÒ gióp TÒ Hoµn C«ng ®· ph¶i bµy kÕ ngåi ®ãng g«ng trong chiÕc tï x¹ Lµm thÕ, c¸c bé h¹ cña «ng ®· cïng «ng theo c«ng tö Cñ chèng l¹i TÒ Hoµn C«ng, TÒ Hoµn C«ng tëng «ng bÞ b¾t míi kh«ng giÕt «ng v× téi béi ph¶n.
ë trËn XÝch BÝch, Khæng Minh ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu tªn b¾n cho c¸c cung thñ b»ng c¸ch lÊy mêi chiÕc thuyÒn lín chÊt ®Çy r¬m, ®îi lóc trêi s¬ng mï, ©m thÇm ®Õn tr¹i Tµo Th¸o næi trèng la hÐt lµm nh tÊn c«ng. Tµo sî ngôy kÕ, kh«ng d¸m x«ng ra, chØ b¾n tªn nh ma vµo c¸c thuyÒn r¬m. B»ng mét ®ªm ®¸nh trèng reo hß, kh«ng chÕt mét ngêi, Khæng Minh ®· lÊy ®îc cña Tµo Th¸o c¶ tr¨m ngµn mòi tªn.
15) ¸m ®é trÇn s¬ng (§i con ®êng mµ kh«ng ai nghÜ ®Õn)
KÕ "¸m ®é trÇn s¬ng" lµ bÝ mËt ®a qu©n qua con ®êng mµ kh«ng ai nghÜ r»ng ta sÏ ®i qu¹
KÕ nµy ¸p dông gi÷a lóc hai bªn ®ang ®Êu tranh, chiÕn ®Êu víi nhaô
Mçi bªn ®Òu ra søc giÊu môc tiªu thËt cña m×nh råi ®a ra môc tiªu gi¶ mµ lõa ®èi ph¬ng.
§©y lµ c«ng viÖc rÊt phøc t¹p, cã mét qu¸ tr×nh khóc triÕt. Nh "T«n Tö Binh Ph¸p" viÕt:
- ViÖc binh lµ tr¸ ngôy, cã thÓ mµ lµm ra vÎ kh«ng cã thÓ, dïng ®Êy mµ tá ra kh«ng dïng, gÇn gi¶ lµm nh xa, xa gi¶ lµm nh gÇn. LÊy lîi mµ dô, g©y rèi mµ ®uæi, thÊy kháe th× tr¸nh. §Çu tiªn lµ lµm mäi c¸ch gi¶m nhîc lùc ®èi ph¬ng, sau råi míi tiÕn hµnh dù ®Þnh.
Muèn dông kÕ nµy ph¶i lµ ngêi cã tÇm nh×n xa hiÓu réng vµ mét khèi ãc tuyÖt vêi.
16) Ph¶n kh¸ch vi chñ (§æi vÞ kh¸ch thµnh vÞ chñ)
KÕ "Ph¶n kh¸ch vi chñ" lµ ®æi ®Þa vÞ kh¸ch thµnh ®Þa vÞ chñ.
"Ph¶n kh¸ch vi chñ" lµ trong ®Êu tranh ®ang ë vµo thÕ bÞ ®éng nªn ph¶i t×m kÕ ho¹ch ®Õn chñ ®éng, kh¸ch vèn lµ ®Þa vÞ bÞ chi phèi, mäi viÖc ®Òu do chñ ®Æt ®Þnh s¾p xÕp.
"Ph¶n kh¸ch vi chñ" lµ nguyªn t¾c thêng dïng trong ®Êu tranh. Cã chñ ®éng míi khèng chÕ ®îc côc diÖn. Kh«ng cã chñ ®éng, kh«ng thÓ th¾ng lîi.
17) Kim thiÒn tho¸t x¸c (Ve sÇu vµng lét x¸c)
"Kim thiÒn tho¸t x¸c: lµ con ve sÇu vµng lét x¸c.
KÕ nµy dïng cho lóc nguy cÊp, tÝnh chuyÖn ngôy trang mét h×nh tîng ®Ó lõa dèi, che m¾t ®èi ph¬ng, ®Æng ®µo tÈu chê mét c¬ héi kh¸c.
KÕ "Kim thiÒn tho¸t x¸c" cã mét ph¹m vÞ rÊt réng r·i vµ phæ biÕn, bÊt cø ai ë hoµn c¶nh nµo còng cã thÓ sö dông ®îc.
18) Kh«ng thµnh kÕ (KÕ bá trèng cöa thµnh)
"Kh«ng thµnh kÕ" lµ kÕ bá thµnh trèng, thµnh bá ngá.
KÕ nµy cã hai lo¹i:
- Mét lµ lóc t×nh thÕ cùc khÈn cÊp, nguy hiÓm nh treo trªn sîi tãc, buéc ph¶i dïng nghi binh ®Ó lõa dèi ®èi ph¬ng mµ dùa vµo ®ã ®Ó trèn tho¸t.
- Hai lµ rót lui víi ®Çy ®ñ kÕ ho¹ch dô cho ®Þch qu©n th©m nhËp råi míi bao v©y tiªu diÖt.
"Kh«ng thµnh kÕ" thùc ra lµ mét c¸ch t¹o nghi ©m cho ®èi ph¬ng, mu.c ®Ých lµ kh«ng cho ®èi ph¬ng sím cã mét quyÕt ®Þnh.
19) CÇm tÆc cÇm v¬ng (DÑp giÆc ph¶i b¾t tíng giÆc)
"CÇm tÆc cÇm v¬ng" lµ dÑp giÆc ph¶i b¾t chóa giÆc.
Ph¬ng ph¸p b¾t chóa giÆc thËt thiªn biÕn v¹n hãa, kh«ng cø b»ng søc m¹nh hay b»ng trÝ kh«n. C¸c kÕ kh¸c nh "§iÖu hæ ly s¬n", "Mü nh©n kÕ" hay "Man thiªn qu¸ h¶i" ®Òu cã thÓ dïng cho kÕ "CÇm tÆc cÇm v¬ng". §Ó ®èi phã víi mét nh©n vËt anh hïng, th× dï mét qu¶ ®¹n mµ giÕt hay dïng mü nh©n kÕ mµ nhö th× còng nh nhaô
Nhng ®a sè ©m mu cÇm v¬ng ®îc hiÖu qu¶ b»ng kÝch thÝch anh hïng vµ mü nh©n kÕ.
"Tù cæ anh hïng ®a hiÕu s¾c" lµ vËy.
Ph¹m L·i thua trËn råi, mµ chØ dïng mét nµng T©y Thi ®· ®ñ giam cÇm Phï SaÞ Lý Viªn muèn ®o¹t quyÒn cña Xu©n Th©n Qu©n, nªn ®· cho c« em lµ Lý Yªn sang lµm t× thiÕp. §ã lµ nh÷ng c¸ch gi¸n tiÕp ®Ó cÇm v¬ng.
20) Ban ch ngËt hæ (Gi¶ lµm con heo ®Ó ¨n thÞt con hæ)
KÕ "Ban ch ngËt hæ" lµ gi¶ lµm con heo ®Ó ¨n thÞt con hæ.
L·o Tö nãi:
- Ngêi cùc kh«n khÐo mµ lµm ra vông vÒ còng nh c©u "®¹i trÝ nhîc ngu". Ngêi ®i s¨n thêng häc tiÕng heo kªu råi tù gi¶ lµm heo ®Ó nhö con hæ.
§èi víi kÎ thï, ta h·y gi¶ ngu nh mét con heo, trªn bÒ mÆt c¸i g× còng thuËn chÞu, lóc nµo còng cêi, lóc nµo còng cung kÝnh ®Ó cho ®Þch mÊt hÕt nghi ©m. Chê thêi c¬ chÝn, t×m thÊy chç nhîc cña kÎ thï mµ ®Ëp ®ßn sÊm sÐt.
Dïng viÖc kh«ng g× quan träng b»ng bÝ mËt.
Hµnh ®éng kh«ng g× quan träng b»ng thõa lóc bÊt ý.
Dß xÐt kh«ng g× quan träng b»ng lµm cho ®Þch kh«ng hay biÕt.
Bªn ngoµi ra vÎ lo¹n mµ bªn trong rÊt cã c¬ ngò.
Tá ra ®ãi mÖt nhng thËt lµ no kháe.
Lµm ra ngu xuÈn nhng rÊt tinh têng.
Nh÷ng c©u trªn ®©y chÝnh lµ c¨n b¶n lý luËn cña kÕ "Ban ch ngËt hæ" vËy.
21) Qu¸ kiÒu trõu b¶n (Qua cÇu råi ph¸ cÇu)
"Qu¸ kiÒu trõu b¶n" lµ qua cÇu råi th× ph¸ cÇu, ý nãi mét ngêi sau khi ®· thµnh c«ng, muèn hëng thô mét m×nh nªn giÕt h¹i hoÆc xa l¸nh nh÷ng ngêi b¹n ®· ®ång lao céng khæ víi m×nh.
KÕ "Qu¸ kiÒu trõu b¶n" thêng tr¸i ngîc víi kÕ "Ban ch ngËt hæ". Qua cÇu cÊt nhÞp lµ lóc ®¾c thêi ®¾c thÕ ®em thuéc h¹ ra mµ khai ®aä Cßn gi¶ tiÕng heo lµ kÕ ¸p dông gi÷a lóc ë vµo thÕ kÑt.
§øng trªn lËp trêng ®¹o lý th× cÊt nhÞp cÇu lµ mét hµnh ®éng vong ©n béi nghÜa.
Lu Bang næi danh lµ ngêi qua cÇu cÊt nhÞp lín nhÊt trong lÞch sö. Lóc Lu Bang hµn vi cßn ®i ¨n c¾p gµ, th«i th× Bang nãi ®ñ c¸c ®iÒu ngon ngät dÔ nghe ®Ó tùu chóng lËp ®¶ng. §Õn khi nªn c¬ nghiÖp råi, lo viÖc cñng cè quyÒn thÕ, Lu Bang ch¼ng ng¹i g× hÕt, ®æi l¹i th¸i ®é, nghi ghÐt triÒu thÇn.
Ngêi thø nhÊt mµ Lu Bang l«i chÐm lµ §¹i nguyªn sóy Hµn TÝn, råi ®Õn Bµnh ViÖt, Anh Bè, bá tï Tiªu Hµ, TrÇn Hi, Phµn Kho¸i.
Tr¬ng L¬ng thÊy häa ch¼ng chãng th× chµy còng ®Õn víi m×nh, nªn bá trèn lªn rõng häc ®¹o tu tiªn.
22) Liªn hoµn kÕ (KÕ mãc nèi nhau)
"Liªn hoµn kÕ" lµ nèi liÒn víi nhau thµnh mét d©y xÝch.
"Liªn hoµn kÕ" cßn lµ vËn dông mét quyÒn thuËt ®Ó t¹o ph¶n øng d©y chuyÒn cho ®èi ph¬ng hoÆc g©y thµnh ph¶n øng nhiÒu mÆt.
Mü nh©n kÕ lµ vò khÝ phæ biÕn nhÊt cÇn thiÕt cho viÖc dïng "Liªn hoµn kÕ". V× ngêi ®Ñp vÝ nh níc, anh hïng vÝ nh bïn, níc lµm cho bïn nh·o r¹
Tõ ngµn xa, ®a sè anh hïng ®· v× th¬ng h¬ng tiÕc ngäc nªn bá l·ng nhiÖm vô.
Tuy vËy, vÉn ph¶i ph©n biÖt "Mü nh©n kÕ" víi "Liªn hoµn kÕ".
Liªn hoµn kÕ lµ mét h×nh ¶nh cña thùc tiÔn, bÊt cø viÖc g× x¶y ra còng g©y thµnh ph¶n øng d©y chuyÒn. ViÖc x¶y ra h«m nay còng kh«ng tù dng mäc ra, nã ph¶i lµ kÕt qu¶ d©y chuyÒn tõ nh÷ng sù viÖc tríc.
23) DÜ dËt ®·i lao (LÊy kháe ®Ó ®èi phã víi mÖt)
KÕ "DÜ dËt ®·i lao" lµ lÊy sù thanh th¶n ®Ó ®èi phã víi hÊp tÊp, nhäc nh»n; dìng søc mµ ®îi kÎ phÝ søc.
KÕ nµy viÕt ë trong thiªn "Qu©n Tranh" cña bé "T«n Tö Binh Ph¸p": "LÊy gÇn ®îi xa, lÊy nhµn ®îi mÖt" nghÜa lµ trªn chiÕn thuËt ph¶i t×m n¾m tríc ®Þa vÞ chñ ®éng ®Ó øng phã víi mäi tÊn c«ng cña ®Þch.
Còng cã ý nãi nªn chuÈn bÞ chu ®¸o, dÔ dµng lÊy c¸i thÕ b×nh tÜnh xem xÐt t×nh h×nh biÕn hãa mµ quyÕt ®Þnh chiÕn lîc, chiÕn thuËt. §îi ®Þch mái mÖt, táa chiÕt bít nhuÖ khÝ råi míi thõa c¬ xuÊt kÝch.
T«n Tö gäi thÕ lµ: "Èn s©u díi chÝn tõng ®Êt, hµnh ®éng trªn chÝn tõng trêi".
Sö dông s¸ch lîc nµy ®ßi hái th¸i ®é tuyÖt ®èi trÇm tÜnh øng biÕn, ®o ®îc ý kÎ thï, hoµn c¶nh kÎ thï, thùc lùc kÎ thï. NÕu thêi c¬ cha chÝn th× ®øng yªn nh tr¸i nói. Khi c¬ héi võa tíi th× lËp tøc lÊp s«ng, chuyÓn bÓ.
T M· ý ng¨n Gia C¸t Lîng ë Kú S¬n.
Chu Du phãng háa t¹i XÝch BÝch.
Tµo Th¸o ®¹i ph¸ Viªn ThiÖu n¬i Quan §é.
T¹ HuyÒn ®uæi Bå Kiªn ë Phi Thñy.
TÊt c¶ ®Òu lÊy Ýt ®¸nh nhiÒu, thÕ kÐm vît thÕ kháe. TÊt c¶ ®Òu lµ kÕt qu¶ sö dông tµi t×nh s¸ch lîc "DÜ dËt ®·i lao".
24) ChØ tang m¹ hße (ChØ vµo gèc d©u mµ m¾ng c©y hße)
"ChØ tang m¹ hße" lµ chØ vµo gèc d©u mµ m¾ng c©y hße. ý nãi v× kh«ng tiÖn m¾ng th¼ng mÆt nªn mîn mét sù kiÖn kh¸c ®Ó tá th¸i ®é.
25) L¹c tØnh h¹ th¹ch (NÐm ®¸ vµo ngêi díi giÕng)
"L¹c tØnh h¹ th¹ch" lµ nÐm ®¸ vµo ®Çu kÎ ®· r¬i xuèng giÕng.
R¬i xuèng giÕng l¹i cßn nÐm ®¸ vµo ®Çu n¹n nh©n. NÕu ®øng trªn quan ®iÓm ®¹o ®øc Khæng - M¹nh th× ph¶i lµ hµnh ®éng kh«ng chÝnh nh©n qu©n tö, nhng nÕu coi lµ mét mu kÕ th× hµnh ®éng nµy l¹i lµ mét hµnh ®éng s¸ng suèt.
C¨n b¶n triÕt lý cña "L¹c tØnh h¹ th¹ch" lµ chi phèi ®îc th× míi chiÕm ®o¹t ®îc, vµ nh©n tõ víi kÎ thï tøc lµ tµn nhÉn víi chÝnh t¹
Lu BÞ lóc nµo hÐ miÖng còng nãi nh÷ng ®iÒu nh©n tõ, lóc nµo còng ch¶y níc m¾t, nhng «ng l¹i lµ ngêi còng giái thñ ®o¹n "L¹c tØnh h¹ th¹ch" nhÊt.
Ch¼ng vËy mµ khi L· Bè vèn lµ ngêi lµm nhiÒu ©n huÖ ®èi víi Lu BÞ, nµo viÖc b¾n kÝch ë Viªn M«n, nµo viÖc cho Lu BÞ n¬ng tùa ë c¨n cø m×nh... §Õn lóc L· Bè bÞ b¾t sau khi thÊt trËn Tõ Ch©u, Tµo Th¸o trong lßng cßn ®«i chót th¬ng mÕn muèn dô dç L· Bè, Lu BÞ ng¹i Tµo Th¸o cã thªm mét m·nh tíng n÷a nªn ®· ghÐ tai Tµo Th¸o mµ nh¾c khÐo:
- ¤ng kh«ng nhí chuyÖn §inh Nguyªn vµ §æng Tr¸c hay saá
(§inh Nguyªn vµ §æng Tr¸c ®Òu nhËn L· Bè lµm con nu«i, nhng ®Òu bÞ chÕt v× tay L· Bè).
Lu BÞ ®· kh«ng kÓ ®Õn ¬n nghÜa, l¹i cßn ®a ®ßn ®éc "L¹c tØnh h¹ th¹ch" h¹ L· Bè. Nh vËy, L· Bè lµm sao khái chÕt!
26) H tr¬ng thanh thÕ (Thæi phång thanh thÕ)
"H tr¬ng thanh thÕ" lµ thæi phång thanh thÕ ®Ó cho ngêi ta chãa m¾t, nÓ sî.
§êi Tam Quèc, Tµo Th¸o tiÕn xuèng Giang §Þnh, rÇm ré c¶ tr¨m v¹n hïng qu©n. Th¸o ®Þnh dïng u thÕ tuyÖt ®èi ®Ó buéc T«n QuyÒn ph¶i hµng phôc. Nhng Khæng Minh tr«ng thÊy ©m mu nµy nªn chØ ba v¹n qu©n víi mét sè mu kÕ vµ trËn giã ®«ng ®· ®¸nh b¹i qu©n Tµo.
Khi sö dông kÕ nµy, tríc hÕt ph¶i xem môc ®Ých vµ gi¸ trÞ cña nã thÕ nµo ®·, råi míi ®Þnh cì to nhá.
27) Phñ ®Ó trõu t©n (Bít löa díi nåi)
KÕ "Phñ ®Ó trõu t©n" lµ bít löa díi nåi, ý nghÜa lµ gi¶i quyÕt trªn c¨n b¶n mét vÊn ®Ò, chñ ý kh«ng cho nã ph¸t ra, (bít löa cho níc khái trµo).
Khi cã mét viÖc ®· bïng næ ra råi th× t×m c¸ch lµm cho nã dÞu ®i, kh«ng ®Ó nã tiÕp tôc ¸c liÖt.
Chç diÖu dông kÕ "Phñ ®Ó trõu t©n" lµ kh«ng nghe thÊy tiÕng, kh«ng nh×n thÊy h×nh, v« cïng nh trêi ®Êt, khã hiÓu nh ©m d¬ng, khiÕn cho kÎ thï r¬i vµo kÕ cña m×nh mµ hä kh«ng biÕt.
Kh«ng kÓ t×nh trêng, chiÕn trêng hay th¬ng trêng, kÕ "Phñ ®Ó trõu t©n" lóc nµo còng lµ kÕ rÊt ©m ®éc, lín mang hiÖu qu¶ lín, nhá cã hiÖu qu¶ nhá.
ë t×nh trêng, anh chµng kÐm vÕ thêng o bÕ hai th©n hoÆc anh em cña ®µo, h¬n lµ tÊn c«ng chÝnh nµng!
ë chiÕn trêng, kÕ "Phñ ®Ó trõu t©n" l¹i cµng dµy ®Æc, gi¨ng m¾c nh m¹ng nhÖn.
28) S¸t kª h¸ch hÇu (GiÕt gµ cho khØ sî)
"S¸t kª h¸ch hÇu" nghÜa ®en lµ giÕt con gµ cho con khØ sî.
Theo truyÒn thuyÕt d©n gian, con khØ rÊt sî tr«ng thÊy m¸u, cho nªn khi ngêi ta muèn d¹y khØ, tríc hÕt hä giÕt mét con gµ, b¾t con khØ nh×n thÊy ®èng m¸u bª bÕt råi míi b¾t ®Çu gi¸o hãa. Lóc b¾t khØ còng thÕ, ngêi ta vÆn cæ con gµ cho nã kªu lªn nh÷ng tiÕng ghª rîn, khiÕn cho khØ bñn rñn ch©n tay th× ®Õn b¾t.
"S¸t kª h¸ch hÇu" cã t¸c dông lín, lµm cho c¸c vô míi në ra trong trøng níc bÞ r¬i vµo c¶nh bèi rèi, sî sÖt.
29) Ph¶n gi¸n kÕ (Dïng kÕ cña ®èi ph¬ng ®Ó quËt l¹i)
"Ph¶n gi¸n kÕ" lµ dïng ngêi cña ®èi ph¬ng lõa dèi ®èi ph¬ng, dïng kÕ ®Þch lõa ®Þch.
T«n Tö nãi:
- BiÕt m×nh lµ biÕt thùc lùc vµ nhiÖm vô cña m×nh. BiÕt ngêi lµ biÕt thùc lùc vµ ý ®å cña ®Þch. BiÕt m×nh th× t¬ng ®èi dÔ h¬n biÕt ngêi. Cho nªn muèn biÕt ngêi th× ph¶i dïng gi¸n ®iÖp.
30) Lý ®¹i ®µo c¬ng (§a c©y lý chÕt thay c©y ®µo)
"Lý ®¹i ®µo c¬ng" lµ ®a c©y lý chÕt thay cho c©y ®µo.
Ngêi lín lµm häa, b¾t ngêi bÐ chÞu téi thaþ Cã rÊt nhiÒu kÎ t¸c gian ph¹m téi l¹i b¾t ngêi kh¸c thÕ th©n.
31) ThuËn thñ khiªn d¬ng (ThuËn tay d¾t con dª vÒ)
"ThuËn thñ khiªn d¬ng" theo nghÜa ®en lµ thuËn tay d¾t con dª vÒ.
Sù viÖc trªn ®êi, thiªn biÕn v¹n hãa rÊt kú diÖu. Ph¶i biÕt n¾m lÊy bÊt cø c¬ héi nµo vôt hiÖn ®Õn tríc m¾t, ®ã lµ nh÷ng th©u ho¹ch, nh÷ng c¸i lîi bÊt ngê.
32) Dôc cÇm cè tung (Muèn b¾t mµ l¹i th¶ ra)
"Dôc cÇm cè tung" theo nghÜa ®en lµ muèn b¾t cho nªn th¶ r¹
Muèn thùc hµnh kÕ nµy, ph¶i cã mét nh·n quan s©u réng, mét tÊm lßng nhÉn n¹i v« song. Nh÷ng kÎ cÊp c«ng cËn lîi kh«ng bao giê cã ®ñ tµi trÝ ®Ó thi hµnh nã.
KÕ "Dôc cÇm cè tung" kh«ng thi hµnh theo c¸i nghÜa ®en cña nã. KÕ nµy nãi lªn sù mÒm dÎo cho mäi chÝnh s¸ch, thø nhÊt lµ chÝnh s¸ch thu phôc lßng ngêi, gi÷ ngêi.
33) Khæ nhôc kÕ (Hµnh h¹ th©n x¸c m×nh ®Ó ngêi ta tin)
"Khæ nhôc kÕ" lµ hµnh h¹ m×nh, råi ®em c¸i th©n x¸c bÞ hµnh h¹ Êy ®Ó lµm b»ng chøng mµ tiÕp cËn víi ®Þch ®Ó hoµn thµnh mét ©m mu nµo ®ã.
34) Phao b¸c dÉn ngäc (NÐm hßn ngãi ®Ó thu vÒ hßn ngäc)
"Phao b¸c dÉn ngäc" nghÜa ®en lµ nÐm hßn ngãi ®Ó thu vÒ hßn ngäc. Tøc lµ dïng tiÓu vËt ®Ó ®o¹t mét ®¹i vËt, nh ngêi ®i c©u vËy.
35) T¸ thi hoµn hån (Mîn x¸c ®Ó hån vÒ)
"T¸ thi hoµn hån" nghÜa lµ mîn x¸c ®Ó hån vÒ.
ý kÕ nµy chØ r»ng: Sau khi ®· thÊt b¹i, buéc ph¶i lîi dông mét lùc lîng nµo ®ã ®Ó khëi lªn thi hµnh trë l¹i chñ tr¬ng cña m×nh.
Tuy nhiªn, dïng kÕ nµy rÊt dÔ ®i vµo con ®êng nguy hiÓm, nÕu s¬ xuÊt th× tû nh ríc voi vÒ giµy m¶ tæ.
NÕu mîn x¸c mµ mîn Èu th× ch¼ng kh¸c g× v¸c x¸c chÕt vÒ nhµ.
36) TÈu kÕ (Ch¹y, lïi, tho¸t th©n)
"TÈu kÕ" nghÜa lµ ch¹y, lïi, tho¸t th©n.
T¹i sao kÕ sau chãt cæ nh©n l¹i ®Æt lµ "kÕ ch¹y"?
L¹i cã c©u: "Tam thËp lôc kÕ, tÈu vi thîng s¸ch". (Ba m¬i s¸u chíc, ch¹y lµ h¬n hÕt!)
Bëi vËy kÕ nµy liªn quan nhiÒu ®Õn sù thµnh b¹i cña mét c«ng viÖc lín.
BÊt luËn lµ ®¸nh nhau b»ng v¨n hay b»ng vâ, kh«ng ai lµ cã thÓ th¾ng hoµi. Trong qu¸ tr×nh chiÕn ®Êu bao gåm nhiÒu kiÓu th¾ng, nhiÒu kiÓu b¹i, lóc Èn lóc hiÖn, trong chíp m¾t dån dËp c¶ tr¨m ngµn biÕn chuyÓn.
NÕu kh«ng øng phã mau lÑ ®Ó tr¸nh nh÷ng c¶nh bÊt lîi, ®Ó n¾m mau lîi thÕ mµ tiÕn tíi th¾ng lîi, th× kh«ng ph¶i lµ nh©n tµi.
Ch¹y cã nhiÒu ph¬ng thøc. Bá gi¸p, bá vò khÝ mµ ch¹y, bá ®êng nhá mµ ch¹y tíi ®êng lín, bá ®êng bé mµ ch¹y sang ®êng thñy... c¸c ph¬ng thøc tuy kh«ng gièng nhau nhng cïng híng chung ®Õn môc ®Ých lµ tr¸nh tai häa ®Ó b¶o ®¶m an toµn, ®Ó b¶o toµn lùc lîng.
"TÈu kÕ" kh«ng ph¶i lµ ch¹y dµi. Ch¹y chØ lµ mét gi¶i ph¸p ®Ó mµ sÏ quay l¹i. Tinh hoa cña kÕ ch¹y lµ giµnh thêi gian, b¶o tån søc kháe, lùc lîng.
Rót ch¹y ®Õn mét vÞ trÝ míi, cho t thÕ v÷ng m¹nh h¬n, tËp trung nç lùc vµ cñng cè tinh thÇn, chän mét c¬ héi thuËn tiÖn ®Ó quËt l¹i, Êy míi thùc lµ "TÈu kÕ".
Sau hÕt ph¶i lo ®Õn ®iÓm nguy cña kÕ ch¹y: Khi ch¹y, sÏ mÊt tinh thÇn, sù viÖc hoµn toµn láng lÎo, mÊt sù tin tëng ë xung quanh. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt cho chÝnh x¸c nh÷ng vÊn ®Ò trªn th× "tÈu" kh«ng cßn lµ mét kÕ ho¹ch n÷a, mµ lµ mét sù tan r· vËy!