ΤΡΙΧΟΠΤΩΣΗ
Αίτια & Αντιμετώπιση

© Constantinos D. Verros, 1999

Ο ρόλος των μαλλιών στην εμφάνιση

Τα μαλλιά με την ποικιλία στο χρώμα, μέγεθος, το σχήμα και την πυκνότητα των τριχών, παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση γυναικών και ανδρών, όλων των ηλικιών.

Δια μέσου της ιστορίας, ο άνθρωπος πάντα ανησυχούσε για την απώλεια  των μαλλιών. Ένα κεφάλι γεμάτο μαλλιά είχε κοινωνική σημασία καθώς και σημασία για προσωπική προβολή. Η φαλάκρα δεν ήταν αποδεκτή στη Ρωμαϊκή αριστοκρατία και συχνά οι άνδρες ζωγράφιζαν μαλλιά στα φαλακρά κεφάλια τους. Για εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι κατασκεύαζαν διάφορες δόσεις φαρμάκων από ζωικές, φυτικές και ανόργανες ουσίες σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν την ανάπτυξη των μαλλιών.

Για να καταλάβει κανείς την πολυπλοκότητα της δομής των τριχών, θα πρέπει να μάθει λίγα πράγματα γι' αυτές.

Η δομή της τρίχας

Οι τρίχες βρίσκονται σχεδόν παντού στο ανθρώπινο σώμα. Η υφή τους ποικίλει από χοντρές κυματιστές τρίχες, σε μικροσκοπικό ανοιχτόχρωμο χνούδι. Καλύπτουν το πρόσωπο και το σώμα, εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα. Όπου κι αν βρίσκονται, η δομή τους κι ο κύκλος ανάπτυξής τους είναι ο ίδιος. Η αύξηση, εξέλιξη, πτώση και ανάπλαση των τριχών, πραγματοποιείται σε ένα καθορισμένο κύκλο, του οποίου διακρίνουμε διάφορα στάδια:

Κατά το αναγενές στάδιο ή στάδιο αυξήσεως, οι τρίχες του τριχωτού της κεφαλής αυξάνονται κατά μέσο όρο 1,5 - 2,5 εκατοστά τον μήνα. Αυτός ο κύκλος διαρκεί από 2 - 6 χρόνια, ακολουθούμενος από μία περίοδο ανάπαυσης, διάρκειας 2 ή 3 μηνών, το τελογενές στάδιο.  Όταν η διαδικασία ανάπτυξης επαναληφθεί, η τρίχα που βρίσκεται σε τελογενή φάση πέφτει και αντικαθίσταται από μια καινούργια τρίχα. Είναι φυσιολογικό να πέφτουν κατά τον τρόπο αυτό 50 - 100 τρίχες την ημέρα που γίνονται αντιληπτές καθώς μένουν πάνω στην χτένα ή στην βούρτσα ή στον νιπτήρα μετά το λούσιμο.

Όταν ο ρυθμός επανέκφυσης των τριχών δεν είναι ανάλογος με την πτώση αυτή (ανεξάρτητα από την αιτία), αρχίζει να φαίνεται η αραίωση στα μαλλιά.

Ο πιο κοινός τύπος τριχόπτωσης

Ο πιο κοινός τύπος τριχόπτωσης στις γυναίκες και στους άνδρες, ονομάζεται Ανδρογεννετική Αλωπεκία. Αυτός ο τύπος απώλειας των τριχών πιστεύεται ότι προκαλείται από τρεις (κυρίως) παράγοντες:

            την ηλικία

            την κληρονομικότητα και

            την ορμόνη τεστοστερόνη

(αν και η τεστοστερόνη θεωρείται η "ανδρική ορμόνη", παράγεται και στον γυναικείο οργανισμό, σε ποσότητα όμως μικρότερη απ' ότι στους άνδρες).

Γυναικεία τριχόπτωση

Τύποι τριχόπτωσης στις γυναίκες:

Ο συνηθισμένος τύπος τριχόπτωσης στις γυναίκες, όπως περιγράφεται στα 3 στάδια της κλίμακας Ludwig, είναι διάχυτη αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού αλλά με διατήρηση της παρυφής των μαλλιών στο μέτωπο, όπου έχουν φυσιολογική πυκνότητα. Στο πρώτο στάδιο, η αραίωση των μαλλιών μπορεί να είναι φανερή μόνο όταν γίνεται χωρίστρα στα μαλλιά. Τα μαλλιά στην κορυφή εξακολουθούν να αραιώνουν, η μετωπική παρυφή όμως διατηρείται καλά στο δεύτερο στάδιο. Στο τρίτο στάδιο, τα μαλλιά στην κορυφή μπορούν να έχουν σχεδόν ή τελείως πέσει. Μόνο μικρό ποσοστό γυναικών θα εκδηλώσουν ανδρικού τύπου φαλάκρα όταν εμφανίζουν ανδρογεννετική αλωπεκία.

Η ανδρογεννετική αλωπεκία των γυναικών εμφανίζεται περίπου στα 25% των γυναικών κατά την μέση ηλικία, δηλαδή σε ηλικία 35-40 ετών. Στην ηλικία των 50-60 ετών, με την έναρξη της εμμηνόπαυσης, η επικράτηση της εμφανούς ανδρογεννετικής αλωπεκίας αυξάνει σχεδόν στο 60%. Δεν είναι απαραίτητο να είναι τα επίπεδα των ορμονών παθολογικά για να εκφραστεί ο κληρονομικός τύπος. Τα πρότυπα κληρονομικότητας, εξελίσσονται με τον χρόνο. Αυτό μπορεί να συμβεί σε μεγάλο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να μην παρατηρείται κατά την γέννηση, αλλά να εκδηλωθεί καθώς η γυναίκα φτάνει στην ωριμότητα.

Η Ανδρογεννετική Αλωπεκία στους άνδρες

Οι περισσότεροι άνδρες κάποια στιγμή στη ζωή τους έρχονται αντιμέτωποι με το μεγάλο πρόβλημα που λέγεται φαλάκρα. Η φαλάκρα αποτελεί πρωταρχική αγωνία των νεαρών μόλις αντιληφθούν ότι πέφτουν τρίχες από τα μαλλιά τους ή αραιώνει η "κόμη" τους.

Η ανδρογεννετική τύπου αλωπεκία ή φαλάκρα είναι μια ιδιαίτερη μορφή προοδευτικής και εξελισσόμενης αλωπεκίας του τριχωτού της κεφαλής. Εμφανίζεται στο 75% των ανδρών !. Εκδηλώνεται σχετικά νωρίς, κατά την 2η - 4η δεκαετία της ζωής. Προσβάλλει επιλεκτικά τους κροτάφους και την κορυφή της κεφαλής όπου παρατηρείται μετατροπή των τελικών τριχών σε λεπτές, άχρωμες, χνοώδεις, οι οποίες τελικά εξαφανίζονται. Η ανδρογεννετική αλωπεκία εξελίσσεται αργά, επεκτεινόμενη μέχρι γήρατος. Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν τη νόσο είναι ορισμένα φάρμακα, υποκρυπτόμενες ενδοκρινοπάθειες, μεταβολικές νόσοι, δίαιτες πείνας, stress κλπ.

Άλλοι τύποι αλωπεκίας

Παρ' όλο που η ανδρογεννετική αλωπεκία είναι ο συνηθέστερος τύπος αλωπεκίας, υπάρχουν κι άλλοι τύποι αλωπεκίας που μπορεί να παρουσιαστούν σε άτομα και των 2 φύλων, οποιασδήποτε ηλικίας και οφείλονται σε διάφορους λόγους.

Η γυροειδής αλωπεκία, κατά την οποία τα μαλλιά πέφτουν από ένα ή περισσότερα σημεία του τριχωτού της κεφαλής, είναι πιο σπάνιο από την ανδρογεννετική αλωπεκία. Πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον γιατρό με φάρμακα. Ενοχοποιείται και η έλλειψη σιδήρου.

Η αλωπεκία από έλξη είναι αποτέλεσμα μηχανικής έλξης των μαλλιών. Παρατηρείται συνήθως σε γυναίκες που συνηθίζουν να κάνουν αλογοουρά ή κοτσίδες ή χρησιμοποιούν ρολά, τραβώντας τα μαλλιά πολύ δυνατά. Το πολύ δυνατό βούρτσισμα ή το συνεχές φορμάρισμα με πιστολάκι, μπορούν επίσης να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Η αλωπεκία από τριβή συμβαίνει όταν φοριούνται πολύ σφικτά καπέλα ή περούκες.

Επιπροσθέτως οι γυναίκες παρατηρούν αύξηση της τριχόπτωσης μέσα στους πρώτους 3-6 μήνες που ακολουθούν τον τοκετό. Άλλες έχουν το πρόβλημα αυτό είτε όταν αρχίζουν, είτε όταν σταματούν το αντισυλληπτικό χάπι.

Επειδή η σύγχρονη κοινωνία δίνει τόσο έμφαση στην εμφάνιση των μαλλιών, η απώλειά τους μπορεί να γίνει αιτία μεγάλου άγχους στις γυναίκες αλλά και στους άνδρες.

Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της τριχόπτωσης

Κοσμετολογικοί τρόποι:

Υπάρχουν μερικοί τρόποι που μπορούν να καμουφλάρουν κάπως την απώλεια τριχών. Με το κατάλληλο χτένισμα, η αλωπεκία μπορεί να γίνει λιγότερο εμφανής. Η περμανάντ για παράδειγμα στις γυναίκες μπορεί να δώσει περισσότερο όγκο στα μαλλιά κάνοντάς τα να φαίνονται περισσότερα. Η απώλεια μπορεί επίσης να μη φαίνεται με βαφή των τριχών που κάνει λιγότερο έντονη τη χρωματική αντίθεση μεταξύ μαλλιών και δέρματος του τριχωτού της κεφαλής. Προσοχή όμως! : οι μέθοδοι αυτές, παρ' όλες τις σύγχρονες προόδους στις τεχνικές, κάνουν τα ήδη εύθραυστα μαλλιά πιο ευαίσθητα. Έτσι, μια γυναίκα με αρχόμενη αλωπεκία πρέπει να είναι προσεκτική και να αποφεύγει συχνές βαφές και περμανάντ σε σύντομα χρονικά διαστήματα. Το κατάλληλο κούρεμα μπορεί επίσης να βοηθήσει πολύ. Τέλος, η μεγάλη ποικιλία λοσιόν, ζελέ, μούς και σπρέι που υπάρχουν σήμερα, βοηθούν να επιλεγεί η πιο κολακευτική λύση.

Χειρουργική:

Αντικατάσταση των μαλλιών  με χειρουργικές μεθόδους είναι επίσης δυνατή, παρ' όλο που η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται πιο συχνά στους άνδρες (εξ αιτίας της διαφοράς που υπάρχει στη μορφή της αλωπεκίας όπως περιγράφηκε προηγουμένως). Αυτή η τεχνική έχει συνήθως καλά αποτελέσματα όταν επιλεχθούν με προσοχή τα άτομα που θα κάνουν την επέμβαση. Πρόκειται όμως για μια μακροχρόνια διαδικασία που απαιτεί πολλές ιατρικές επισκέψεις ή χειρουργικές επεμβάσεις  και έχει μεγάλο κόστος.

Η εμφύτευση συνθετικών μαλλιών θα πρέπει να απαγορευτεί, διότι προκαλούνται χρόνιες φλεγμονώδεις αντιδράσεις και η μόνη θεραπεία τότε, είναι η απομάκρυνσή τους.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση:

 Τα μέχρι τώρα φάρμακα κατόρθωναν να περιορίσουν σε ένα βαθμό την τριχόπτωση. Mια ουσία, η minoxidil, α εκτός από τον περιορισμό της τριχόπτωσης ενεργοποιεί και την εμφάνιση νέων τριχών. Το φάρμακο αυτό, μπορεί να προσφέρει ευνοϊκά θεραπευτικά αποτελέσματα στο 40% περίπου των ανδρών και στο 63% των γυναικών. Σε τελική ανάλυση, είναι το μόνο φάρμακο που αποδεδειγμένα με κλινικές έρευνες ενεργοποιεί την επανέκφυση των μαλλιών. Όμως, ο δερματολόγος είναι αυτός που θα αποφασίσει πιο άτομο έχει αρκετές πιθανότητες να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα με το φάρμακο αυτό.

Μια άλλη ουσία είναι η finasteride. Το φάρμακο αυτό κυκλοφόρησε πρόσφατα (1998) στις ΗΠΑ και αναμένεται στη χώρα μας. Διεγείρει την τριχοφυϊα και σε συνδυασμό με την minoxodil, αναμένεται να δώσει ακόμα καλύτερες λύσεις στο πρόβλημα της ανδρογεννετικής αλωπεκίας.

  Σημ. Ευχαριστώ την εταιρεία Upjohn για τον "δανεισμό" του φυλλαδίου της για την τριχόπτωση