ΚΝΙΔΩΣΗ
© Κωνσταντίνος Δ. Βέρρος, 1998
Εισαγωγή
Οι πομφοί (ή "πετάλες" στην καθομιλουμένη) είναι ερυθρές εξοιδήσεις ("πρηξίματα") που εμφανίζονται σε ομάδες και σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Κάθε πομφός διαρκεί λίγες ώρες πριν εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει ίχνη. Καινούριοι πομφοί μπορεί να εμφανίζονται ενώ άλλοι σβήνουν. Ποικίλλουν σε μέγεθος, από μισό εκατοστό μέχρι μέγεθος πιάτου, ενώ μπορεί να ενώνονται για να σχηματίσουν μεγαλύτερες βλάβες. Συνήθως ο κνησμός είναι έντονος, αλλά μερικές φορές ο ασθενής μπορεί να νοιώθει κάψιμο ή τσιμπήματα.
Οι πομφοί παράγονται από τη διαφυγή του πλάσματος του αίματος από τα τριχοειδή αγγεία του δέρματος. Μια ουσία του οργανισμού που λέγεται ισταμίνη απελευθερώνεται από ορισμένα κύτταρα που λέγονται μαστοκύτταρα που βρίσκονται μεταξύ των αγγείων του δέρματος. Απελευθέρωση ισταμίνης προκαλούν διάφοροι παράγοντες μεταξύ των οποίων αλλεργικές αντιδράσεις, χημικά τροφών ή φάρμακα.
Μερικές φορές είναι αδύνατον να βρεθεί το αίτιο.
Η κνίδωση είναι πολύ συχνή. Περίπου ένα 10-20% θα εμφανίσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η νόσος εξαφανίζεται συνήθως σε λίγες ημέρες έως λίγες εβδομάδες. Σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει και χρόνια.
Όταν οι πομφοί εμφανίζονται γύρω από τα μάτια, χείλη ή γεννητικά όργανα, το οίδημα είναι μερικές φορές εντυπωσιακό. Παρ' όλη την ανησυχητική εμφάνιση, το οίδημα εξαφανίζεται συνήθως σε λιγότερο από 24 ώρες. Ο δερματολόγος σας θα χρησιμοποιήσει τον όρο Αγγειοίδημα για να περιγράψει αυτό το είδος της κνίδωσης. Ο ίδιος όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει και πολύ βαθείς, μεγάλους πομφούς σε άλλες περιοχές του σώματος.
Οξεία Κνίδωση
Ο όρος "Οξεία Κνίδωση" χρησιμοποιείται όταν οι πομφοί διαρκούν λιγότερο από 6 εβδομάδες. Στην περίπτωση αυτή το αίτιο μπορεί συνήθως να αναγνωριστεί και να αρθεί. Συνήθη αίτια είναι οι τροφές, φάρμακα, λοιμώξεις, τσιμπήματα εντόμων, άλλα νοσήματα αλλά και φυσικά ερεθίσματα, όπως το κρύο, η πίεση και η ηλιακή ακτινοβολία.
Τροφές
Οι πιο συνηθισμένες τροφές είναι οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα, τα ψαρικά, οι ντομάτες, τα αυγά, οι φράουλες και το γάλα. Οι φρέσκες τροφές προκαλούν κνίδωση πιο συχνά από τις μαγειρευμένες. Συχνό επίσης αίτιο αποτελούν τα πρόσθετα, τα συντηρητικά και οι χρωστικές των τροφών.
Οι πομφοί μπορεί να εμφανιστούν μέσα σε λεπτά ή μέχρι 2 ώρες μετά το φαγητό.
Φάρμακα
Θεωρητικώς, οποιοδήποτε φάρμακο μπορεί να προκαλέσει κνίδωση. Πιο συχνά προκαλούν τα αντιβιοτικά Ιδίως οι πενικιλίνες), τα παυσίπονα, τα ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά και διουρητικά. Επίσης τα αντιόξινα, οι βιταμίνες, οφθαλμικές και ωτικές σταγόνες, καθαρτικά, κολπικά σαπούνια κ.ά. Οποιοδήποτε φάρμακο που παίρνετε θα πρέπει να το λετε στον γιατρό σας για να τον βοηθήσετε.
Λοιμώξεις
Είναι πολλές αυτές που προκαλούν κνίδωση. Οι λοιμώξεις αναπνευστικού είναι συχνό αίτιο σε παιδιά. Στα αίτια περιλαμβάνεται και ο ιός της ηπατίτιδας Β, όπως επίσης άλλες μικροβιακές και μυκητιασικές λοιμώξεις.
Χρόνια Κνίδωση
Ονομάζεται η κνίδωση όταν οι εξάρσεις της διαρκούν για πάνω από 6 εβδομάδες. Εδώ το αίτιο είναι πιο δύσκολο να ανεβρεθεί και μόνο σε ένα πολύ μικρό ποσοστό συμβαίνει αυτό. Ο δερματολόγος σας θα σας ρωτήσει μερικά πράγματα προκειμένου να βρει τη πιθανή αιτία. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την ανεύρεση του αιτίου, η έρευνα θα βασιστεί στο ιατρικό σας ιστορικό, και στην προσεκτική κλινική εξέταση. Εξετάσεις μπορεί να δοθούν, αλλά σπάνια φωτίζουν τα αίτια
Φυσικές Κνιδώσεις
Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν πομφούς από την ηλιακή ακτινοβολία, το κρύο, την πίεση, τις δονήσεις ή την άσκηση.
Όταν οφείλεται στην ηλιακή ακτινοβολία, λέγεται Ηλιακή Κνίδωση. Είναι μια σπάνια διαταραχή κατά την οποία, μετά την έκθεση στον ήλιο, εμφανίζονται πομφοί μέσα σε λίγα λεπτά. Η κατάσταση βελτιώνεται μέσα σε 1-2 ώρες.
Η αντίδραση στο κρύο είναι πιο συχνή και λέγεται Κνίδωση εκ Ψύχους. Οι πομφοί εμφανίζονται όταν το δέρμα θερμαίνεται μετά την έκθεση στο κρύο. εάν εκτεθούν στο κρύο μεγάλες περιοχές του σώματος, μπορεί να απελευθερωθούν μεγάλα ποσά ισταμίνης με αποτέλεσμα wheezing, flushing, generalized hives and fainting. Ένα απλό διαγνωστικό τεστ είναι το να τοποθετήσει κάποιος ένα παγάκι στο δέρμα του.
Η Χολινεργική Κνίδωση συνίσταται από λεπτότατα (περ. 0,3 εκ) σπυράκια που περιβάλλονται από άσπρη ή ερυθρή ζώνη. Εμφανίζονται μετά από σωματική άσκηση, ζέστη ή συναισθηματική πίεση. Ο κνησμός είναι έντονος. Οποιοσδήποτε παράγοντας που αυξάνει τη θερμοκρασία του δέρματος μπορεί να προκαλέσει αυτούς τους μικρούς πομφούς (ιδρώτας, ήλιος, ζεστά μπάνια, θυμός).
Η πιο συχνή φυσική κνίδωση, είναι ο Δερμογραφισμός. Οι περισσότεροι με αυτή την κατάσταση είναι κατά τ' άλλα υγιείς. Εδώ οι πομφοί σχηματίζονται από το γδάρσιμο ή τον ερεθισμό του δέρματος. Ο κνησμός είναι έντονος. Μπορεί να συνυπάρχει με άλλες μορφές κνίδωσης. Μπορεί να επιμείνει για μήνες ή και για χρόνια.
Θεραπεία
Η καλύτερη θεραπεία είναι η ανεύρεση του αιτίου και η απάλειψή του, πράγμα συνήθως δύσκολο. Ο δερματολόγος θα σας γράψει αντιϊσταμινικά χάπια. Εδώ θα πρέπει να συνεργαστείτε με τον γιατρό σας, γιατί κανένα αντιϊσταμινικό δεν είναι ειδικό για τον καθένα και έτσι ο γιατρός πιθανόν να χρειαστεί να δοκιμάσει περισσότερα από ένα αντιϊσταμινικά ή διαφορετικούς συνδυασμούς.
Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και κορτιζόνη ή ακόμα και αδρεναλίνη.
Προσοχή: αν ταυτόχρονα με τις δερματικές βλάβες παρουσιάσετε βραχνάδα και δύσπνοια, κατευθυνθείτε γρήγορα στο πλησιέστερο νοσοκομείο.