ไมเกรน Migraine

Last update : 22/11/42

วิเชียร อัศวดากร ภ.บ.

บทนำ

บทนำ

เป็นกลุ่มอาการปวดศรีษะที่มีลักษณะเฉพาะตัว เกิดได้กับทุกชนชาติ ทุกอาชีพ โดยทั่วไปผู้ที่เป็นมักจะเริ่มมีอาการตั้งแต่เป็นเด็ก หรือวัยรุ่น และหญิงเป็นมากกว่าชาย เมื่ออายุมากขึ้นอาการปวดศรีษะจะค่อยๆลดลง

ครึ่งหนึ่งของคนที่เป็นไมเกรนจะมีประวัติในครอบครัวด้วย

ลักษณะของการปวดหัวแบบไมเกรน

ตำแน่งที่ปวดบ่อยได้แก่ ขมับ เบ้าตา ท้ายทอย อาการปวดไม่จำเป็นต้องปวดศรีษะซีกเดียว ดังนั้นความคิดที่ว่า ไมเกรนต้องปวดศรีษะซีกเดียวแสมอนั้น ไม่ถูกต้อง

โดยทั่วไปมักมีอาการปวดตุบๆ หรือปวดตื้อๆ

ปวดศรีษะเป็นพักๆ และเมื่อหายปวดแล้วจะหายสนิทเป็นปรกติ ส่วนใหญ่ปวดครั้งละ 2-3 ชั่วโมง แต่ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจปวดทั้งวันได้

บางคนปวดบ่อยมาก สัปดาห์ละหลายครั้ง แต่บางคนปวดปีละครั้ง หรือ 2 ครั้งเท่านั้น

ส่วนใหญ่จะมีอาการนำมาก่อน ( aura ) ได้แก่ ตาพร่า เห็นแสงระยิบระยับ บางคนอาจพูดไม่ได้เป็นพักๆ หรือแขนขาอ่อนแรง ชา

บางรายปวดรุนแรงมาก จนเสียงาน หงุดหงิด อารมณ์เสีย

การวินิจฉัยเบื้องต้น

ลองตอบคำถาม 6 ข้อข้างล่างนี้ ถ้าท่านตอบ "ใช่" มากกว่า 2 ข้อใน 4 คำถามแรก และ 1 ข้อ ใน 2 คำถามหลัง มีความเป็นไปได้มากว่าอาการปวดหัวที่ท่านเป็นน่าจะเป็นไมเกรน

4 ข้อแรก

อาการปวดศรีษะของท่านมักเป็นข้างเดียว ?

มีความรู้สึกปวดแบบตุบๆ หรือ ตื้อๆ ?

อาการปวดศรีษะค่อนข้างรุนแรง จนรบกวนการทำงาน หงุดหงิด ?

อาการปวดศรีษะรุนแรงขึ้นถ้าท่านต้องมีกิจกรรม ?

2 ข้อหลัง

ท่านมีความรู้สึกไม่สบายในท้อง อยากอาเจียร ?

ท่านมีความรู้สึกว่า ความร้อน เสียงดัง แสงสว่างจ้า แสงวับๆแวมๆ กลิ่นฉุนบางอย่าง รบกวนท่าน และมักทำให้ท่านปวดหัว ?

สาเหตุของไมเกรน ?

ยังไม่เป็นที่ทราบแน่นอน แต่พอจะเข้าใจกลไกการเกิดอยู่บ้าง กล่าวคือ สมองของคนที่เป็นไมเกรนรับรู้และตอบสนองต่อปัจจัยกระตุ้นมากกว่าปรกติ เกิดการเปลี่ยนแปลงในสรีรวิทยาของสมอง โดยเฉพาะในบริเวณฮัยโปธาลามัส (hypothalamus) เป็นผลให้หลอดเลือดแดงในสมอง และหนังศรีษะหดตัว สลับกับการขยายตัว ซึ่งระยะที่หลอดเลือดขยายตัวนี้เองเป็นสาเหตุให้เกิดการปวดศรีษะ

พบว่าสารเคมีในสมองตัวหนึ่งที่เป็นสาเหตุให้หลอดเลือดขยายตัวคือ Serotonin

ปัจจัยกระตุ้น

พบว่าผู้ที่เป็นไมเกรนแต่ละคนๆจะมีปัจจัยกระตุ้นที่แตกต่างกันไป รายการปัจจัยกระตุ้นข้างล่างจัดทำเป็น guideline เพื่อพิจารณาคร่าวๆ

**หมวดอาหาร**
คาเฟอีน แอลกอฮอล์ อาหารประเภทนม ของขบเคี้ยว เนื้อ	กาแฟ ชา ชอกโกแล็ต น้ำอัดลมสีดำ ไวน์แดง แชมเปญ เบียร์ ชีส นมสด sour cream ถั่ว งา Peanut butter, pickle, เมล็ดพืช อาหารที่ใส่สารไนไตรต์ ได้แก่ hot dogs, sausages, แฮม เบคอน

**หมวดสิ่งแวดล้อมรอบตัว**
ทางสายตา เสียง กลิ่น อากาศ บรรยากาศ	แสงสว่างจ้า ระยิบระยับ เสียงดัง จอแจ กลิ่นฉุนๆ การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ความชื้น การเดินสารเครื่องบิน การเปลี่ยนแปลงความสูง

**อารมณ์**
ความเครียด โกรธ ความเศร้า กระวนกระวาย เพลีย ตื่นเต้น

**กิจวัตรประจำวัน**
การออกกำลังกายอย่างหักโหม นอนหลับไม่สนิท ใช้สายตามาก การกระทบกระเทือนสมอง ทานอาหารไม่เป็นเวลา

ยา
ยาบางชนิด เช่น ยาลดความดันโลหิตบางตัว Nitroglycerin ยาคุมกำเนิด โดยเฉพาะที่มี ปริมาณ estrogen มาก Estrogen Supplement

**ฮอร์โมน**
การเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนช่วงมีรอบเดือน

การรักษา

หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น
ใช้ยารักษา
กรณีที่เป็นบ่อยมาก พิจารณาใช้ยาป้องกันไมเกรน ซึ่งถึงแม้จะไม่ได้ผล 100 % แต่ก็ช่วยลดความถี่ ความรุนแรงได้

ยาที่ใช้รักษา Migraine

ยาแก้ปวดทั่วไป ได้แก่ Paracetamol, Aspirin, Ibuprofen, Mefenamic acid, Naproxen
ยาคลายเครียด ยาระงับประสาท ทำให้ประสาทผ่อนคลาย นอนหลับได้ แต่ไม่ควรใช้ติดต่อกันนาน เพราะติดยาได้
ยา Ergotamine เป็นยาที่ใช้รักษาไมเกรนโดยตรง ควรเริ่มใช้เมื่อเริ่มมีอาการทันที ผลการรักษาจะน้อยลงไปมากถ้าปล่อยให้อาการนำผ่านไปแล้ว ในท้องตลาดตัวยานี้จะผสมกับ Caffeine ซึ่งมีข้อเสียข้อหนึ่งคือ ถ้าหากทานยาตอนกลางคืน จะทำให้นอนไม่หลับ และทำให้ปวดศรีษะมากขึ้นได้ ยี่ห้อที่มีขายได้แก่ Cafergot, Avamigran
Sumatriptan เป็นยาใหม่ที่ใช้ได้ผลดีมาก แต่ราคาค่อนข้างสูง

ยาป้องกันไมเกรน

Amitriptyline, Nortriptyline
Propanolol, Atenolol, Metoprolol, Nadolol
Flunarizine, Verapamil
Pizotifen
Sodium Valproate
Naproxen

ส่วนใหญ่ เป็นยาที่ใช้รักษาโรคอื่นๆมาก่อน แต่มาปรับใช้เป็นยาป้องกันไมเกรนภายหลัง

ผลการใช้ป้องกันยังไม่ได้ผล 100 % แล้วแต่การตอบสนองของคนไข้แต่ละราย และมักจะต้องใช้เวลารอในการหวังผลประมาณ 1 - 2 สัปดาห์ นอกจากนี้ยังไม่มีขนาดการใช้ที่แน่นอน ทราบเพียงว่าควรใช้ขนาดต่ำที่สุดที่ได้ผล โดยค่อยๆเพิ่มขนาดตัวยามากขึ้นค่อยเป็นค่อยไป

Link