โบราณสถานที่สำคัญ
1. วัดเขาพนมเพลิง เป็นวัดอยู่บนเขา
บันไดทางขึ้นทำด้วยศิลาแลง บนวัดยังมีซากวิหาร
และเจดีย์หันหน้าไปทาง แม่น้ำ ด้านหลังวิหารมีทางเดินลงข้างล่างและวกขึ้นอีกครั้งเพื่อ
ขึ้นไปยังวัดสุวรรณคีรี ซึ่งอยู่บนเขาอีกลูกหนึ่งใกล้ๆ กัน
2. วัดช้างล้อม มีเจดีย์ทรงลังกาเป็นประธาน
อยู่บนฐานสี่เหลี่ยม 2 ชั้นมีช้างปูนปั้นครึ่ง
ตัวประดับอยู่รอบฐานด้านละ 9 ตัวรวมเป็น 36 ตัว รวมกับที่มุมฐานเจดีย์ทั้ง
4 มุมอีกมุม
ละ 1 ตัว รวมเป็นมีช้างทั้งหมด 40 ตัว บันไดทางขึ้น อยู่ทางทิศตะวันออก
มีฐานทักษิน
โดยรอบ บนฐานชั้นบนมีซุ้มเรือนแก้วประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยอยู่รอบองค์ระ
ฆัง มีวิหารอยู่ด้านทิศตะวันออก ล้อมรอบด้วยกำแพงศิลาแลงมีซุ้มประตูประดับอยู่ทั้ง
4 ทิศชื่อวัดช้างล้อมและธรรมเนียมการสร้างวัดให้มีช้างล้อมอยู่ที่องค์เจดีย์ประธานนี้
จะพบ
ได้ทั่วไปในหมู่เมืองเหนือต่างๆ ทั้งที่เชียงใหม่ เชียงราย และโดยเฉพาะที่สุโขทัยและศรีสัช
นาลัยนี้
3. วัดเจดีย์เจ็ดแถว ตั้งอยู่ตรงข้ามกับวัดช้างล้อม
มีเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์เป็นประธาน
ฐานยกสูงและมีวิหารคต ล้อมรอบ มีเจดีย์บริวารรูปทรงต่างๆ รายรอบอยู่ในบริเวณวัด
มี
วิหารศิลาแลงสร้างต่อออกไปจากเจดีย์ประธานทั้ง 2 ด้าน ที่เจดีย์บริวารองค์กลางทาง
ด้านที่ต่อมาจากวัดช้างล้อม มีพระพุทธรูปปูนปั้นปาง นาคปรกประ ดิษฐานอยู่
เป็นศิลปะ
สุโขทัยที่เห็นได้โดยชัดเจน ภายในเจดีย์องค์นี้ ยังมีภาพเขียนสีหลงเหลืออยู่พอให้มอง
เห็น ทั้งเจดีย์ ประธานและเจดีย์บริวารในวัดนี้ ยังอยู่ในสภาพที่ดีมาก
4. วัดนางพญา อยู่ติดกำแพงเมืองด้านตะวันออก
มีเจดีย์ทรงลังกาประกอบซุ้มเรือน
ธาตุเป็นประธาน ถัดออกมาเป็นวิหารซึ่งเป็นผังที่นิยมสร้างกันในแบบสุโขทัยและสถา
ปัตยกรรมเมืองเหนือ วิหารแห่งนี้ยังคง ปรา กฎลวดลายปูนปั้นบนผนัง เป็นผนังที่ไม่มี
หน้าต่าง แต่มีช่องอากาศตามแบบสุโขทัยและอยุธยาตอนต้น
5. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นวัดหลวงชั้นราชวรวิหาร
ได้รับกฐินหลวงและเทียน
จำนำพรรษาเป็นประจำทุกปี รวมทั้งงานเทศกาลนมัสการพระบรมสารีริกธาตุ ตัววัด
ตั้งอยู่ตรงบริเวณที่เป็นชุมชนเก่าก่อน การสร้างเมืองสุโขทัย และเมืองศรีสัชนาลัย
โดย
อยู่นอกกำแพงเมืองออกมา ภายในวัดมีปรางค์ศิลาแลงเป็นประธานของวัด มีฐานสี่
เหลี่ยมกว้างยาวด้านละ 22.5 เมตร มีบันไดทางขึ้นอยู่ทางด้านหน้าเพื่อเข้าสู่องค์พระ
ปรางค์ซึ่ง เป็นที่ ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ มีวิหารคตอยู่รอบองค์พระปรางค์ประ
ดิษฐานพระพุทธรูปปางลีลา ปัจจุบันเหลือ อยู่เพียงองค์เดียวที่ด้านขวาของพระประธาน
ในวิหาร ด้านหน้าเป็นวิหารและซากผนังซึ่งเป็นศิลปสถาปัตยกรรมสุโขทัย ที่ด้านหลัง
ของพระปรางค์ มีเจดีย์รูปทรงคล้ายทรงมอญมีฐาน 8 เหลี่ยม ถัดไปคือซุ้มพระอัฏฐารส
และวิหาร 2 พี่น้อง ซึ่งมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่ 2 องค์
นอกจากโบราณสถานต่างๆ ดังกล่าวยังมีการค้นพบเตาทุเรียงในเมืองศรีสัชนาลัยอีกเป็น
จำนวนมากถึงกว่า 200 เตา คือที่บ้านป่ายางและบ้านเกาะน้อย