Als basis voor mijn zoektocht heb ik de kaart van Andel uit 1601 (zie figuur 1) genomen (1). Bij deze kaart hoort een protocol waarin van elk genummerd perceel de eigenaar(s) en de afmeting staat opgesomd (2).
oost
west
figuur 1: een uitsnede uit de kaart uit 1601 met hierop een deel
van de Sint Romboutspolder te NeerAndel.
Links is de OpAndelse steeg alias Kerkstraat te zien tussen de kerk en
de dijk, lopend van boven naar onder. Onderop is een stukje van de
Hoge maasdijk te zien, bovenaan is de straat de Hootgraaf te zien.
(het noorden is hier onder)
Om de eigenaars te achterhalen is het helaas niet mogelijk om alle transportactes vanaf 1601 door te nemen omdat die verre van compleet zijn overgeleverd. Eigenlijk pas vanaf 1674 is er een continue reeks bewaard gebleven.
De eerste acte die ik eenduidig kan plaatsen is een hypotheek uit 1690 (3).
Op 31 oktober 1690 stellen Cornelis Anthonisz. (Teeuwen), schepen
te Andel en zijn zoon Anthonij Cornelisz. van Dijck, hun huis en geseet
tot NeerAndel, groot 1 hont, tot onderpand.
Over de ligging kan geen misverstand bestaan omdat het aan 2 zijden aan
een straat grenst: de belendingen zijn oost de gemene straat,
noord het steegsken, west Bastiaantje Petersdr. van As en
zuid Geraert Ariensz.
Het moet dus wel nr. 176 linksonder in de hoek zijn op de
uitsnede van de kaart uit 1601.
Dat dit perceel een afmeting had van 1 hond wordt bevestigd door de bij
de kaart behorende opmeting uit 1601 (2). Tussen de eigenaars in 1601 en
die in 1690 is helaas (nog) geen verband te leggen.
Dezelfde bron uit 1601 zegt dat perceel 177, hier direct zuidelijk
naast gelegen, ook 1 hond groot is.
Na enig gepuzzel bleek dat in de oudste acten die over dit perceel
te vinden zijn het in twee gelijke helften is gesplitst van ieder 1/2 hond,
ofwel 50 roeden.
Van de noordelijke helft is een verkoop bekend uit 1663 (4).
Op 7-8-1663 verkoopt Jacob Ariensz. Vermeer 1/2 hond land in de
Sint Romboutspolder aan Govert Ariensz.
De belendingen zijn oost de gemene straat, noord corn. Anthonis Teeuwen,
west Jan Dirksz. van den Ende, zuid Hendrik Lauwerense.
Van de zuidelijke helft van perceel 177 is een acte uit 1667 bekend (5). Op 15-11-1667 verkopen Cornelis Laurens en de kinderen van Laurens Laurens en Adriaan Laurens (blijkbaar dus als erfgenamen van Hendrik Lauwerense hierboven) 1/2 hond land in de St. Romboutspolder aan Govert Ariensz. De belendingen zijn oost de Kerkstraat, noord Govert Adriaensz., west Jan Jansz. najen, zuid Bastiaan Abrahamse.
Hiermee is perceel 177 dus weer geheel in handen van 1 persoon gekomen, namelijk van Govert Ariense (van Andel).
Dan wordt in een acte van 1735 (6) melding gemaakt van de aankoop van dit perceel op die dag door hardenburg de Kloe. Het is niet de verkoop acte zelf, maar een hypotheek acte van 3-12-1735 waarin Hardenburg zijn zojuist gekochte huis tot onderpand geeft. Het betreft een huis en geseet in St. Romboutspolder groot 1 hond, en de belendingen zijn oost de gemene straat, noord Anthonij van Dijk (dus nog dezelfde als in 1690), west Jan van As en zuid Anthonij Cornelisse van Andel.
Gezien het vrij geringe aantal percelen in de Sint Romboutspolder dat oostelijk aan een straat grenst kan er geen twijfel over bestaan dat het ook hier perceel 177 van de kaart uit 1601 betreft. Het verhaal eindigt wanneer Hardenburg de Kloe in 1745 zijn huis weer verkoopt (7). Op 10-7-1745 verkoopt hij zijn huis aan Anthonij Pus (die had hem in 1735 ook het geld ervoor geleend). Zijn financiele situatie was dus blijkbaar niet zo best.
De wijziging in de zuidelijke belending tussen 1667 en 1735 kan verklaard worden door een verkoop van de helft van perceel 178 uit 1732 (8). Op 19-12-1732 verkoopt Geerit Bastiaans Hollander (waarschijnlijk een zoon van Bastiaan Abrahams) een huis en geseet van 1/2 hont aan Anthonij Cornelisse van Andel. De belendingen zijn o.a. oost de gemene straat en noord de weduwe van Goveart Ariense van Andel.
Waar Hardenburg de Kloe voor 1735 en na 1745 heeft gewoond is mij niet bekend. Waarschijnlijk zal hij ergens anders in het dorp een huis hebben gehuurd.
Ik moet hier wel bij zeggen dat ik de transporten tussen 1695 en 1735 nog niet volledig en systematisch heb doorgenomen, zodat er misschien nog wel enkele tussenschakels gevonden kunnen worden.
Tot slot heb ik de kaart uit 1601 vergeleken met de kaart die ca. 1830 is opgemaakt t.b.v. het kadaster.
noordwest
zuidoost
figuur 2: kaart uit ca. 1830 van ruwweg het zelfde gebied.
west
oost
figuur 3: de kaart uit 1601 en de kaart van ca.1830
over elkaar gelegd.
Uit het over elkaar leggen van beide kaarten blijkt dat de kadastrale nummers van het perceel dat van Hardenburg de Kloe is geweest de nummers 66, 67 en 68 zijn. Hiermee moet het tot op de dag van vandaag zijn na te gaan, maar daarvoor heb ik nog geen tijd gehad. Ik weet dus niet of het huis er nog staat of niet.
De huidige loop van de straten is mooi te zien op de Online plattegrond van de Andes website. Geef als postcode bijvoorbeeld 4281 NR voor een startpunt. Door deze postcode te kiezen krijg je een plattegrondje te zien van het zelfde gebied als bovenstaande uitsnedes.