-------------------------------------- Pieter Corneliszoon (Cz) Hooft: Amoro kaj Amo. Esperanto-traduko de Wouter F. Pilger. (C) 1996 Wouter F. Pilger, Lelystad, NL * (vidu je fino) -------------------------------------- AMORO KAJ AMO El la ampoezio de P.C. Hooft Pieter Corneliszoon Hooft (Nederlando, 1581-1647) tradukis Wouter F. Pilger (eldonita en 1974 de Vulpo-Libroj) -------------------------------------- [Wanneer de Vorst des Lichts...] Kiam la Regx' de l' Lumo prenas bridojn orajn En manojn kaj tre alten levas el la mar' Sian perukon oran, li per cxi harar' Forsxovas timon, dormon, songxojn plej terorajn De l' homa korp', remetas arbojn, forstojn forajn, Homplenajn urbojn, montojn, kampojn kun bestar', Perditajn en mallumo, cxiujn sen erar'; -- Gxojigas li, per tago, Mondon, akvojn glorajn; Sed la aliajn astrojn tiu luma or' Kvazauxe pro jxaluz', en nokton pelas for: Neniu lin rezistas el stelar' sen fino. Kaj same, kiam tusxas min via anim', Sur la vizagxo sankta, via, montras sin Por mi la tag', ho Suno, nokt' por cxiu ino. ---------------- [Galatea, ziet, den dach breekt aen...] A: Galatea, jam tagigxas nun. G: Ne, karul', ni iom restas -- Steloj estas; Ne, karul', ni iom restas, estas lun'. A: Galate', ne estas luna hel'. G: Ne jam la unua venis -- Cxu matenis? Ne unua, do ne tagas jam cxiel'. A: Galate', rigardu kun atent'. G: Ve! vidigxas la auxroro -- Kordoloro; Ve! vidigxas la auxror', rapidas temp'. A: Kial nokt' ne dauxras gxis vesper'? G: Cxu gxi timas, ke gedue -- Cxiam plue Ni gxismorte tiel restus? Estus ver'. A: Estu sana, karulin', kaj gxis! G: Cxu mi ne ricevas kison? -- Paradizon! Ho, de via busxo venu kis'. A: Galate', gxis cxi-vespere, cxu? G: Nu, mia patrin' gxin auxdus -- Kaj bedauxrus; Nu, sxi auxdus gxin, vi venu do sen bru'. A: Galate', cxe l' kol' fiksigxis mi. G: Ve, nun cxesu amindumo -- Pro la lumo; Dankon pro la kisoj, kaj pro cxio pli. A = Amarilo G = Galatea ---------------- Ho vi, Venus', reaganta cxies korojn, Kial la kor' de mia nimf' konsola Estas malmola? Cxu eble la potencaj flamoj viaj Sur brusto kiun maro malsekigis Ne tre efikis? Ne, certe ne, vi mem estas naskita De mar', sed dronis ne en ondoj gxiaj Fajreroj viaj. Laux mia kred', vi montros vian arton Kaj zorgos, ke cxi brusto negxkovrita Estu hejtita. Laux mia kred', per via man' miriga, Sxangxigxos knede tuj la koro sxtona Al kor' sindona. La kor', timema nun pro via brilo, Revenos baldaux: lernos gxi sen timo Pri amkutimo. Alia sent' en sxia brusto regos; Nun fugxas sxi -- tuj cxasos sxi kun amo Pri via flamo. Knabinojn tro timemajn kaj senspertajn, Se volas vi, vi povas sentimigi Kaj kuragxigi. Jen lernos ili, pro muzik' kaj kanto El mola lito pasxi en subvesto Al la fenestro. Jen lernos ili, por ke la olduloj Nenion auxdu, dum la nokt' senbrue Iri sensxue. Jen lernos ili, knabon tuj enlasi; Blasfemi, kiam sonas de l' sxtuparo Perfida knaro. Jen lernos ili, kiam amo premas, Plej dolcxe cedi al virbraka forto Kaj lipkomforto. Jen lernos ili, la okulojn fermi, Kaj siajn lipojn sur la liaj teni Kaj tiel sveni. Jen lernos ili, pendi cxirkauxkole Senforte, kaj sur lia busx', por sxerci, L'animon sercxi. Jam estas pac' -- gajnita kor' baraktas, Nur sxajne, kontraux legxoj pri pasio De l' amo-dio. ---------------- [Zal nemmermeer gebeuren my dan, nae deze stondt...] Cxu do ne plu min cxarmos post tiu cxi momento Via okula amo kaj busxa voluptsento? Via okula amo kaj busxa voluptsento Kaj cxarm' de l' eta koro malferma en konsento. Mi tamen restos cxiam por vi via subulo, Sed cxu nun miaj sentoj vagadu en nebulo? Por cxiam miaj sentoj vagadu sen vojcelo, Cxar vi, Plej Bela, mankas: ilia gvidostelo. La Bela ekploregis, sin regi sxi ne povis, Kaj baldaux sxiaj larmoj jam ambaux vangojn kovris. La etaj belaj larmoj efikis pli ol rido: Lian suferon plejan sxangxis ilia vido. Diin' Venus' kun stelo pli ol lunhela iris; Spionis la amantojn, kaj pri l' miraklo miris. "Se tian forton havas," sxi diris, "plora cxarmo, Kial do al potenco de Dioj mankas larmo?" La larmoj suben gutis, sed la Diino diris: "Atendu!" kaj la rozojn el sia kron' sxi sxiris. Kaj sxi, antaux ol iu per pasx' ilin distretis, En fresxan rozfolion varmetajn larmojn metis. "Kiom al mi la rozoj aux krinplektajx' utilos? Mi faros perlojn kiuj plej rimarkinde brilos." Eldir' de tiu vorto la larmojn tuj perligis, Kaj orfaden' al sxiaj oreloj ilin ligis. La blankaj perloj tenis la forton de la ploro: Subtera povo dauxris en la cxiela gloro. Kiam kun cxi juvelo, Venuso sin spegulas, Sxi nek magian zonon, nek kronon plu postulas. -------------------- [Schoon nimphelijn...] Bela nimfin' Mi amas vin; Mi kion farus jame... Laux mia vol' Ne sxatus ol Beligi vin orname, Per brila or' Aux perl-trezor' Por via kol' fiero, Estus real', Se ne koral' Pli estus laux prefero. Vin vestus pli Per robo mi De gxojkoloroj helaj, Estus agord' Kaj gxukomfort' Al viaj flankoj belaj. Kun la pied' Laux mia kred' En blanka sxu' vestata Kaj via gamb' Por belornam' En sxtofa boto glata. La blanka man' Por akompan' Beligxus per koralo, Blonda harar' Plektigxus, cxar Jen nova idealo. Cxe sxnura rav', Jen verd', jen flav', Alternu delikate; La hara ond': Kun bukla rond' Pli placxos gxi ol glate. La peruket' Por la koket' Jen alten, jen malplie; Post cxi arangx' Kaj fina sxangx' Spegulos simpatie L'okuloj min -- Mi tiam vin Rigardos kun pasio; Esploros mi, Cxu tiel cxi Ekestas harmonio. Se vi do nun Vizagxon kun Okuloj gxue brilaj, Plenaj de gaj', De gxojo kaj Afablaj kaj gxentilaj, Turnus al mi; Se dolcxe vi Aldone ecx ridetus, Mi tuj sen gxen' L'animon en La koron vian metus. Kaj post rigard' Pri cxia ard' De via korp' cxiela; Via sinten', Via mien', Kaj l' hararangxo bela; Je mia vort' Kun plena fort' Mi vian korpon premus, Kaj jen mi per Cxi manier' Animon vian prenus. La rugx' de l' busx' Per ama tusx' Al via vang' transirus, Per kis-pasi' Animon mi El via busx' akirus. Kaj nun, fein', Pri la fratin', Kiu vin placxas cxarme, Agnosku vi: Neniam sxi Vin kisis tiel varme. -------------------- Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647) Hooft: perfektiganto de la nederlanda renesanca literaturo. Li finevoluigis la soneton, verkis la plej bonan renesancan prozon, kaj dramojn laux la preskriboj de la nova stilo. Hooft enkondukis en Nederlando la "sxafistan" gxenron. Lia prozo konformas al la tiutempa idealo: ornama kaj ludema en perfektecaj sonoraj frazoj, harmonio de viveco kaj spirita firmeco, rego pri formo kaj inteligenta movigxemo. Vojagxinte al Italio kiel junulo por ricevi komercan sperton, li revenas profunde inspirita de la itala liriko. Li ekverkas muzike kaj ritme fortikajn kantojn, kaj ampoezion. Ofte en formo de sxafista interparolo, distribuante la nomojn Amarilo, Galatea ktp liberanime inter siaj gekonatoj. Lia ampoezio ne jam montras la burgxan rigidigxon de postaj poetoj: kokete kaj fajne dancas gxi kontraste al la kruda cxiutageco. Ankaux kiel politikisto li estis influhava. Liaj "sxtatsciencaj" ideoj montrigxas klare en lia granda kaj grandioza prozverko "Nederlandaj Historioj": kultura monumento, verkita ne en la tradicia latina, sed en bildiga, forta, pura nederlanda, priskribanta la lukton de la Nederlandoj kontraux la hispana okupado. En la de li estrata Meuxdena kastelo: subtere la sxtataj malliberejoj, teretagxe la soldatoj por la defendo de la vojo al Amsterdam, supre literaturo, muziko kaj scienco. Kaj amrilatoj. Kunvenis tie regule la elstaraj personecoj el cxiuj tiuj medioj, formante senkonsidere al sia politika kaj religia fono la "Meuxdenan Rondon": i.a. la kalvinista poeto, sekretario de la prezidento (stadhouder = sxtatestro) princo Frederik Hendrik: Constantijn Huygens, la romkatolikigxintaj filinoj de Roemer Visscher, la juda kantistino Francisca Duarte, la sciencistoj Vossius kaj Barlaeus, kaj li mem, liberpensanto. --------------------------------------- (C) 1996 Wouter F. Pilger, Lelystad, NL (Por tiuj landoj, kie tio necesas: ekzistas papera versio kun la sama mencio. / Voor die landen, waarvoor dat nodig is: er bestaat een papieren versie met dezelfde vermelding.) ------------------- Cxiuj rajtoj rezervitaj. Nenion el cxi tiu eldono oni rajtas multobligi, kopii, enigi en sercxdokumenton aux rikordaron por (tele)konsultado, aux publikigi, en ajna formo aux per ajna rimedo, sen anticipa skriba permeso de la tradukinto.* ------------------- Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gekopieerd, opgeslagen in een zoekdocument of (elektronisch) bestand voor raadpleging (op afstand), of gepubliceerd, in welke vorm dan ook of door welk middel dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de vertaler.* ------------------- * En la loko(j), al kiu(j) transsendas la TTT-hejmpagxo de la tradukinto, cxi tiu teksto trovgxas kun lia permeso. * Hiperligoj al cxi tiu pagxo estas bonvenaj! ------------------- * Op de plaats(en), waar de WWW-thuispagina van de vertaler naar verwijst, bevindt deze tekst zich met zijn toestemming. * Hyperlinks naar deze pagina zijn welkom! -------------------