İzmir Barosu İnsan Hakları ve Hukuk Araştırmaları Merkezi tarafından, 5 Ocak 1999 tarihinde, Aliağa TED Lisesinde, orta 3 öğrencisi iki sınıfa Çocuk Hakları Sözleşmesi; yine orta-3 öğrencisi bir sınıfa ise, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde yer alan 'haklar' üzerinde, aktif eğitim yöntemiyle çalışma yapılmıştır.
Aynı çalışma, 4 Ocak 1999 ve 8 Ocak 1999 tarihleri arasında, İzmir Amerikan Lisesinde, daha yoğun şekilde yapılmıştır. Amerikan Lisesinde yapılan çalışmanın son günü olan 8 Ocak 1999 tarihinde ise, üç sınıfa (orta-3 öğrencisi ve yaklaşık 75 kişi) 12 soruluk mini bir anket uygulanmıştır.
Anket, sorulara, çağrışım yöntemiyle, konuyla ilgili ilk akla gelen yanıtın (boşluk doldurma şeklinde) verilmesi şeklindedir. Öğrencilerin, ankete verdikleri yanıtlar üzerinde, bilimsel olmayan bir değerlendirme yapılmıştır.
REŞİT OLDUĞUMDA,....
• bana bazı haklar ve büyük yasaklar olacak;
• büyük işler yapacağım;
• evlenirim;
• özgürlüğüme kavuşacağım;
• koca adam olcam, araba alcam;
• araba ehliyetim olacak, arabam ve cep telefonum olacak. Belki evi de terkedebilirim;
• çocuk haklarıyla ilgim kalkıyor;
• başım dertte;
• evden kaçarım;
• oy kullanırım, daha çok haklara sahip olurum;
• kendimi yaşlanmaya başlıyor gibi hissedeceğim;
• reşit olucamda, bir ülkede insan haklarına saygı ve düşünce özgürlüğü yoksa, reşit olsam ne yazar, olmasam ne yazar !;
• hemen evlenirim;
• ehliyet alıp, sevdiğim partiye oy vereceğim. Ayrıca yanlız yaşamayı düşünüyorum:
• ülke yönetiminde söz sahibi olacağım.
BENCE, HAK ?.....
• Hak, kimseyi ve "devleti" rahatsız etmeden herşeyi yapmaktır;
• Bence, hak haktır, fakat bazen hak olmaktan çıkar ama hiç farketmez, basıncı düşmez;
• bi kişinin emeğinin karşılığıdır;
• insanların kişisel değerlerine saygıdır;
• bence hak; insanlara verilen " ayrıcalıklar"dır diyebiliriz;
• yasalar tarafından yapmam onaylanan herşey;
• her insana ait olan kavramlar;
• yapabileceklerim ve benim için yapılması gerekenler;
• bence hak, insanın toplumda değeri olduğunu gösteren soyut değerlerdir;
• bence hak, insana duyulan saygıdır. Her insanın eşit olması için verilen mücadeledir;
• hak, kendi payımıza düşen herhangi bir şeydir;
• hak, benim bir şeyi yapabilme yetkimdir.
EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ DENDİĞİNDE AKLIMA,...
• hiçbir şey gelmiyor;
• ACI gelir (Özel Amerikan Lisesi)
• Türkiye'de böyle bir şey olmadığı aklıma geliyor;
• Doğu Anadolu'dakilerin bizimle aynı eğitimi alması gelir;
• düzenli öğrencilerin, öğretmenler tarafından daha çok sevildiği geliyor;
• herkese eşit miktarda fırsat tanınması,
• cinsiyet, ırk, dil, din ayrımı yapılmadan her çocuğun okumaya ve yaşıtlarının gördüğü eğitimi görmeye hakkı olduğu geliyor.
• okulu bırakmak gelir;
• güneydoğu ve doğudaki çocukların çektikleri sıkıntılar geliyor;
• eğtimde bence bir eşitlik yok. Mesela, fakir bir ailede yaşıyorsanız, zengin bir ailenin çocuğunun geldiği yere gelemezsiniz ya da bunun için çok çalışmanız gerekir;
• devletin; evsiz, parasız öğrencileri okutma zorunluluğu, üniversitelerde fikir karşıtlığı sonucu çıkan çatışmalar ve saçma bir müfredat geliyor;
• Türkiye'de ne kadar yasalarla kabul edilmiş olsa da, uygulanamayan eğitim zorunluluğu geliyor;
• herkesin kendi kapasitesine (IQ) ve EQ (sosyal zeka)' suna göre eğitim alması;
• çalışkan öğrencilerin burs alması;
• öğretmen -öğrenci eşitliği gelir.
DEVLET DENDİĞİNDE AKLIMA,....
• "Baba" gelir. Kavram böyle... O en üstün otoriteymiş... Maalesef ona irade vermişiz..
• kısmi otorite gelir;
• kutsal ama hiçbir işe yaramayan otorite gelir;
• sahtekarlık geliyor;
• yasama, yürütme ve yargı erkleri geliyor;
• çeteler gelir;
• hiçbir şeyi yapamayan; fakir insanları koruyamayan içi düşmanlarla dolu bir siyasi teşkilat aklıma geliyor;
• yönetici düzen, saçma bürokrasi;
• öğrencilerin yediği dayaklar aklıma geliyor;
• yolsuzluklar geliyor;
• Devlet baba gelir. (Üç kağıtçılar);
• taht kavgaları geliyor;
• Süleyman Demirel ve bizim devlet kurma çabalarımız gelir;
• devlet dendiğinde aklıma Türkiye'deki "Devlet Baba" sistemi geliyor. Kutsal otorite gibi gözüken bu otorite biçimini sürekli yargılıyorum;
• Çok saçma şeyler geliyor. Mesela, gazetecilerin dövülmesi, idam cezasının kabulü...vs.
• enflasyon gelir;
• politika ve cevapsız kalan sorulan aklıma geliyor;
• koruyan baba aklıma geliyor;
• bizim içinde bulunduğumuz otoriter yönetimdir;
• çökmüş bir sistem geliyor;
• sosyal ve hukuk devleti niteliğine sahip bir yapı aklıma geliyor;
• ne yazık ki pek iyi şeyler gelmiyor, çünkü, Türkiye devleti her zaman karışıklıklar topluluğu durumundadır;
• A.B.D gelir.
BENCE, DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ DEMEK,...
• düşünceyi kırıcı olmayan bir şekilde söylemek;
• istediğini düşünmektir;
• ÖZGÜRLÜKTÜR !
• kimsenin görüşlerine karşı gelinemez ve yargılanamaz;
• ben ne olduğunu anlayabiliyorum, önemli olan devletin geç kalmaması;
• bir dakika, öyle bir şey mi var ?
• herkesin farklı düşünceleri olabilir, ona saygı gösterip, onu dinlemek demektir. Zaten böyle olmasaydı, dünya olduğu yerde teklerdi;
• düşünce özgürlüğünün olmadığı yerde, düşünce özgürlüğünün tanımını yapmak anlamsız ve imkansız;
• mutlu insanlar demek;
• gerçek anlamda özgürlüktür, ancak ülkemizde saygı duyulduğu söylenemez;
• eylem bazına geçirmemek suretiyle istediğini düşünmektir;
• devlet, yıkıcı şekilde değil, yapıcı şekilde eleştirilmelidir;
• istediğimi düşünmek ve de türkiye'deki gibi eziyet görmemek demektir.
Yapılan anketin son maddesi dileklere ayrılmıştı.
DİLEĞİM,...
• bu düzenin tamamen değişmesi;
• kimsenin, başıma bela olmamasıdır;
• Apo'nun ölüsünü görmek;
• Türkiye'de insan haklarının çiğnenmemesi, böylece AB' ne girebiliriz;
• Türk halkının başına öyle bir şey gelsin ki, şöyle sıkı bir idam sistemi, özgürlüğün ne olduğunu anlasınlar. (Aynı öğrenci, "bana göre insan hakları" sorusuna şöyle bir yanıt vermiştir: insan hakları sadece insan gibi davranmasını bilenleredir. İnsanlıktan yoksun kişinin savunduğu insan haklarından ne çıkar bilinmez !);
• hakların sözleşmesinin olması ki, bu önemli değil. Önemli olan insanların ve devletin hakları kavrayabilmesi;
• Allah, sağlık ve mutluluk versin;
• Beşiktaş'ın şampiyon olmasıdır;
• dilerim, idam cezası kalkar;
• ülkemizin bir gün ideolojik fikirlerden arındırılıp, insan haklarını savunan ülke haline gelmesi;
• okul çabuk biter;
• düşünce ve konuşma özgürlüğünün olduğu, bireye saygı ve haklarına saygı olan, laik Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşamak;
• hayırlı ramazanlar diliyorum.
