SEYYİD MUHAMMED NURÜL ARABİ EFENDİ'NİN ESERLERİ

     Bursa'lı Mehmed Tahir,Menakıb'ında Seyyid Muhammed Nur'un eserlerinin sayısını kırk iki olarak göstermiş,Abdülbaki Gölpınarlı ise Melamilik ve Melamiler adlı eserinde elli beş olarak vermiştir.Eserlerinin miktarını doksan dokuz diyenler de vardır.Eserlerinde ağırlık kazanan ana nokta,Vahdet-i Vücud konusudur.Zaten tercüme ve şerhettiği eserler bu görüşü teyid eder.Nitekim vahdet-i vücudun en önemli temsilcilerinden bulunan Muhyiddin İbnü'l-Arabi'nin bazı eserlerini şerhettiği görülüyor.Bunun dışında Şeyh Bedrettin ve İbn-i Farıd gibi ileri derecede vahdet telakkisini benimseyenlerin eserlerinin şerhlerini de zikredebiliriz.Eserlerinin çoğunu içinde yaşadığı ve sevdiği toplum diliyle yani Türkçe yazmıştır.Hatta üzerinde önemle durduğu fikirlerini kapsayan Evrad-ı Usbuiyye Şerhi,İmam Ali'nin nutkunun şerhi ve yetiştirme usulü dediğimiz tarz-ı teslikini gösteren Risale-i Salihiyyesi hep Türkçedir.
     Varidat şerhini Arapça yazmış,takrirleri zaptedilmiş,Kitabu'r-Reşad fi'l-mebdei ve'l-mead'ı da Arapça yazmış,bunu ve bir öncekini Ali Urfi Efendi'ye tercüme etmesini emretmiştir.Yine Arapça yazdığı Burhanu's-Salikin'i Haririzade Kemaleddin Efendi'den Türkçe tercüme etmesini istemiştir.Seyyid Muhammed Nur,manzum olarak iki küçük eser vermiştir.Bunlardan biri Salat-ı Feyziyye şerhine yazdığı üç,diğeri Letaifü't-Tahkikat'a yazdığı beş beyitlik Arapça birer tarihten ibarettir.Eserlerinde muğlak fikirleri büyük bir açıklıkla anlatmış ve akıcı bir dil kullanmıştır.Anlaşılan ve görülen odur ki;Seyyid Muhammed Nur başta Muhyiddin İbnü'l-Arabi olmak üzere,Bedrettin Simaveni,Niyazi Mısri,Rıslan Dımışki,İbn-i Farıd ve İbn Meşiş gibi vahdet-i vücud görüşünü savunanların eserlerini şerhetmiş ve onların açıkça tesirlerinde kalmıştır.

Arapça Eserleri

  1. Mecali'z-Zehra ala's-Salati'l-Kübra : Şeyh-i Ekber'in Salat-ı Feyziyye'sinin şerhidir.
  2. el-Yakütü'l-Hamra ala's-Salati's-Suğra : Şeyh-i Ekber'in Salat-ı Mutalsım'ının şerhidir.
  3. Merecü'n-Nusus li şerh-i nakşi'l-Fusus : Şeyh-i Ekber'in Nakşu'l-Fusus'unun şerhidir.
  4. el-Envaru'l-Muhammediyye : Seyyid Şerif Cürcani'nin Vahdetü'l-Vücud risalesinin şerhidir.
  5. Letaifü't-Tahkikat fi şerhi'l-Varidat : Şeyh Bedrettin'in Varidat adlı risalesini şerhidir.
  6. Risaletü'l-Mukaddime li metali'i Fususı'l-Hikem : Şeyh-i Ekber'in Fususu'l-Hikem'inin özetidir.
  7. Risaletü beyani't-tarik ve beyani's-saliki ve'l-mesluki ve's-süluk : Diğer ismi,Risaletü'l-Ahadiyyeti'l-Vücudiyye'dir.Süluk hallerinden bahseder.
  8. Risaletün fi keyfiyyeti İmanı Fir'avn : Fusus'taki,Fir'avn'ın imanından bahseder.
  9. Risaletün fi keramati'l-Evliya : Kevni ve ilmi kerametlerden bahseder.
  10. Kenzu'l-mahfi an ehli'l-hicab : Süluk mertebelerini açıklar.
  11.  
  12. Burhanu's-Salikin : Süluk mertebelerini açıkladığı bu eserini,Haririzade Kemaleddin Efendi'ye tercüme ettirmiştir.
  13. Meşahidü't-Tevhid : Bir sahifelik gayet açık,özet ve faydalı bir risaledir.
  14. Seyrü't-Tevhid : Tevhid mertebelerinden ve süluk'tan bahseder.
  15. Kitabü'r-Reşad fi'l-mebdei ve'l-me'ad : Önemli bir eser olup,Tevhid mertebeleri,başlangıç,son ve büruzu (zuhur) anlatır.
  16. Mürşidü'l-Uşşak : Fenafillah mertebelerinden bahsetmekte ve onları açıklamaktadır.
  17. Şerhu Hakayıkı'l-Eşya :
  18. Risaletü'r-Raddiyye ale'l-iradeti'l-Cüz'iyye :
  19. Tefsiru Sureti'l-Kevser : Kevser suresinin Tevhid ilmince açıklamasıdır.
  20. Şerhu Ebced : Ebced harflerinin taşıdığı manaların şerhidir.

Türkçe Eserleri

  1. Şerh-i el-Evradü'l-Usbu'iyye : Büyükçe bir eser olup,Şeyh-i Ekber'in Salatü'l-Usbu'iyye'sinin şerhidir.

  2. Ed-Dürretü's-Seniyye fi şerh-i Risaleti'l-Gavsiyye : Şeyh-i Ekber'in Gavsiyye risalesinin şerhidir.
  3. Şerh-i Kelam-ı İmam Ali : Hz.Ali'nin "Ma'l-halkü fi't-timsali" diye başlayan bir şiirinin şerhidir.
  4. Risale-i Noktatü'l-Beyan : Hz.Ali'nin "El-ilmü noktatün" diye başlayan şiirinin açıklamasıdır.Bu şerhinden dolayı Seyyid Muhammed Nur'a "Noktacı Hoca" namı verilmiştir.Yalnız bunun Fazlı Hurufi'nin merdüd müridi Sincan'lı Mahmud'un icadı Noktacılıkla ilgisi yoktur.
  5. Şerh-i Risaletü'ş-Şeyh Rıslan Dımışki : Rıslan Dımışki (550-1155) vecd sahibi bir sufi olup,Halep'li Türkmenlerdendir.Çeşitli tasavvufi fikirler ihtiva eden bir risalesinin şerhidir.
  6. Şerh-i Kasidetü'ş-Şeyhi'l-Ekber : Şeyh-i Ekber'in "Zanentü zununen" diye başlayan kasidesinin şerhidir.
  7. Şerh-i Gazel-i Hacı Bayram Veli : Büyük veli Hacı Bayram'ın "Çalab'ım bir şar yaratmış" diye başlayan şiirinin açıklamasıdır.
  8. Niyazi Divanı Şerhi : Ünlü mutasavvıflardan Niyazi Mısri'nin (1105-1694) ilahilerinin genişce bir şerhidir.
  9. Tefsir-i Fatiha : Fatiha suresinin gayet açık bir şerhidir.
  10. Delilü'l-Uşşak : Süluk mertebelerinden bahseder.

Bu kısmın yazım işlemi devam etmektedir

1