denizden

ÇANAKKALE DENÝZ SAVAÞI

Çanakkale Boðazýnýn savunmasý temelde topçu bataryalarýna dayanmakta idi.

Bu toplardan çoðu oldukça eski ve yetersiz toplardý ve en iyilerinin bile

atýþ menzili 7-8000 metre civarýnda idi. Bir avantaj Alman subaylarýnýn da

eðitime ve kýsýtlý da olsa bizzat savunmaya katýlmalarý ile oldukça yeterli

bir süredir hazýrlýk içinde olmalarý idi.

Bataryalarýn ( Tabya) büyük bir kýsmý sabitdi. Boðazýn giriþinde Seddülbahir

ve Ertuðrul tabyalarý Rumeli ,Kumkale ve Orhaniye tabyalarý Anadolu

yakasýný tutmakta idi. Anadolu yakasýnda Kepez burnuna , Rumeli de ise

Kilitbahire kadar topçu savunmasýný aðýrlýklý olarak seyyar tabyalar (havanlar ,

toplar , obüsler ) üstlenmiþti.Bunlar Erenköy civarýnda 2 yörede aðýrlýklý

olarak toplanmýþlardý. Kepez altýnda ise Dardanos sabit tabyasý bulunuyordu.

Kepez burnundan sonra ise iç savunma hattýnda daha çok sabit tabya vardý.

Her iki yakada Mecidiye ve Hamidiye tabyalarý,Kilitbahir ,Namazgah ve

Havuzlar tabyalarý en önemlileri idi.

Boðaza ayný zamanda mayýn da döþenmiþdi. Boðazý kesen 11 hat mayýn bulunuyordu.

Çýkýþa en yakýn olan Kepez körfezinden karþýya uzanýyor en ilerideki

ise Çanakkaleden kuzeybatýya karþý kýyýya uzanýyordu. Bu hatlar

da toplam 255 mayýn vardý. Ayrýca bazýlarý serbest bazýlarý baðlý 350 mayýn

daha boðaza serpilmiþti. Bunlardan 26 tanesi Nusret mayýn gemisi tarafýndan

8 martta sabaha karþý , düþmanca temiz zannedilen Karanlýk limana ,

Kepez-Erenköy kýyýsýna paralel olarak döküldü ve savaþýn kaderi üzerinde

etkili oldu. Boðaza iki de denizaltý aðý gerilmiþti. Ayrýca kýyýdan kýyýya doðru

torpil yollamak için de önlem alýnmýþtý ve düþman saldýrýsý bekleniyordu.

Birleþik kuvvetler, Amiral Carden' in 4 aþamalý planýna göre Çanakkale

Boðazýnýn savunmasýný yok edecekler ve Marmara'ya açýlýp Ýstanbul

önlerine geleceklerdi;

1) Boðaz giriþ tabyalarýnýn susturulmasý

2) Kepez'e kadar dýþ savunmanýn susturulmasý

3) Daralan bölgedeki iç savunmanýn susturulmasý

4) Mayýnlarýn temizlenmesi ,geçit ve çevresindeki savunmanýn susturulmasý

Donanmanýn esas hücumundan önce olabildiðince yumuþatma saðlamak
amacý ile küçük saldýrýlar yapýldý. Þubat ortasýndan baþlayarak Mart ortasýna
kadar donanma çeþitli sayýda gemi ile 11 bombardýman yaptý. 25 þubattan
sonra gerçekten de Boðaz giriþ tabyalarý ( Orhaniye,Kumkale,Seddülbahir ,
Ertuðrul) ateþ edemeyecek hale gelmiþlerdi.Bu amaçla Ýngilizler Seddülbahir
ve Kumkaleye tahrip mangalarý da çýkarttýlar. Geceleri de sayýsýz gemi
- bir kýsmý Yunan adalarýndan toplanmýþ balýkçý gemileri - boðaza mayýn
tarama için gönderiliyordu ancak pek baþarýlý olamadýlar.
Donanma komutaný Carden sinirleri bozulduðu için görevinden ayrýldý ve
yerine Amiral De Robeck geldi.
Tüm hazýrlýklar tamamlandýktan , kendilerince tüm yumuþatma , keþif ve
temizlik iþlemleri bittikten sonra ,18 Mart 1915 günü,o günlerin en modern
ve büyük donanmasý ile Birleþik Kuvvetler Çanakkale Boðazýna saldýrýya
geçti. 2 gün içinde Ýstanbul önlerinde olacaklarýný hayal ediyorlardý !!!.

Birleþik donanmada 48 Ýngiliz gemisi ( 15 savaþ gemisi , 4 hafif kruvazör, 15 muhrip, 5 denizaltý, 7 mayýn arama gemisi , 1 depo gemisi , 1 uçak gemisi -bugünküler gibi düþünülmesin- ) 14 Fransýz gemisi ( 5 savaþ gemisi , 6 muhrip , 2 denizaltý, 1 uçak gemisi)
bulunuyordu. Bunlardan bazýlarýn gününün en modern tekneleri idi.
18 Mart saldýrýsý için donanma 3 ayrý filo oluþturudu ;
1. Filo : Queen Elizabeth , Agamemnon , Lord Nelson, Inflexible , Triumphe
2. Filo : Albion,Swiftsure,Magestic,Ocean , Cornwallis,Irresistible ,
Vangeance,Canopius , Prince George
3. Filo (Fransizlar) : Bouvet , Gaulois ,Suffren , Charlmagne
ve bu filolarýn iki hat oluþturarak kýyýlarý bombardýman altýnda tutmalarý , o
arada da mayýn temizleyicilerin çalýþmasý planlandý.

18 Mart sabahý saat 10.30 da Agamemnon komutanlýðýnda 1. filo ,A hattýný
oluþturarak ve arkadan 2. filoca desteklenerek boðaza girdi ve 11.30 dan itibaren 14000 yardadan tabyalarý topa tuttu.


Gününün en güçlü donanmasý. Yüzen devler boðaza giriyor	Queen Elizabeth zýrhlýsý. Olaðandýþý toplarý ile gününün en güçlü gemisi.Hamilton savaþý genellikle bu gemiden yönetti !!!

Menzil yetmediði için tabyalardan yanýt verilmedi. Filo biraz daha ilerledi ve tabyalarýn - özellikle de hareketlilerin - menziline girip ateþ yemeðe baþladý , Agamemnon ve Inflexible yara aldý.. Donanmanýn ateþi olaðanüstü yoðun olmasýna karþýn isabetli deðildi çünkü ,çeþitli yanýltma önlemleri ve yer deðiþimi uygulanýyordu. Bu aþamada Kepez den karþýya olan ilk mayýn hattýnýn temizlenmesi düþünülmesine raðmen buraya yanaþýlamadý bile.
Saat 12.30 da 3. filo B hattý olarak öndeki gemilere yaklaþarak kýyýlara ateþ açtý.A hattýnýn iki yanýndan geçerek ön hattý oluþturdular. Bu arada
tabyalardan ateþ devam ediyordu ayrýca gemiler ilerleyerek
Çanakkale ve Kilitbahir tabyalarýnýn da menziline girmiþ, ateþ altýnda kalmýþlardý.Saat 14
civarýnda Türk tabyalarýnýn ateþi biraz azaldýðý için Amiral Robeck 2. filonun
gelerek en öndeki 3. filo gemileri ile yer deðiþtirmesini istedi. Bu manevra
esnasýnda Erenköy körfezine giren gemiler Nusret'in mayýnlarý ile tanýþtýlar.
Bouvet mayýna çarparak 10 dakika içinde sulara gömüldü.Yardýma giden
Ocean ve Irresistible mayýn ve top yarasý alarak terkedildi ,mürettebatlarý
diðer gemilerce kurtarýldý. Gaulois,Suffren ,Agamemnon ve Charlmagne da
aðýr/hafif yaralanmýþlardý . Ýlk mayýn hatlarýna bile eriþemeden ,dýþ savunma hattý düzeyini bile hizalayamadan bu hale düþen Birleþik Donanma büyük
bir panik yaþadý ve saat 18 civarýnda De Robeck ricat emri verdi. Donanma
hýzla boðazý terkederek Bozcaadaya doðru çekildi. Irresistible ve Ocean da
gece çökerken battýlar.

Bouvet ' nin batýþý. O kadar hýzlý oldu ki 700 kiþi denize bile atlayamadan öldü.

Dünyanýn en büyük ve güçlü donanmasý hiç beklemediði müthiþ bir darbe ile durdurulmuþ ve inanmazlýk içinde geri çekilmiþti.

Ertesi gün geçiþin yeniden denenmesini öneren üst düzey Ýngiliz komutanlar oldu
ama bu ilk denemeden sonra donanma boðaz geçiþini bir daha zorlamadý.
1915 in sonlarýnda kara savaþlarýndan da sonuç alýnmayýnca bu yol yeniden düþünüldü ama uygulamaya geçilmedi.
18 Mart savaþýnda Türk tabyalarýndaki aðýr toplarýn mermilerinin
yarýsýndan çoðu tüketilmiþti. Bu bilginin seneler sonra resmen açýklanmasý ile ;
"Donanma yeniden denese geçermiydi ?" sorusu gündeme geldi
Ancak , mayýn hatlarý , bunlarýn daha hafif toplarla kýyýdan korunabileceði , henüz iþe
hiç karýþmamýþ daha derindeki tabyalar , zayýf da olsa Marmaradaki Osmanlý
donanmasý ( Yavuz ve Midilli unutulmasýn..), vs düþünüldüðünde 2. bir denemenin
de geçiþe yetmeyeceði çok daha mantýklý gözükmektedir.

Çanakkale kara savaþlarý sürecinde de bazý deniz etkinlikleri oldu.
Aðlarý aþabilen bazý Ýngiliz denizaltýlarý Ýstanbula kadar gittiler ve
ikmal gemilerini batýrdýlar. Fransýz hatta Avustralya denizaltýlarý yörede eylemlere kalkýþtýlar.
30 Ekim de Fransýz Turquoise denizaltýsý türk topçularý tarafýndan vuruldu
ve vuran onbaþý Müstecip ' in adý ile türk donanmasýna katýldý.
15 ocak da Fransýz Safir denizaltýsý batýrýldý ,26 Temmuz de yine Fransýz
denizaltýsý Mariotte karaya oturdu ve ele geçti. 13 Mayýsta Muavenet-i Milliye
harp gemimiz boðazdan çýkýp Morto koyunda bir baskýnla Goliath muhribini
batýrdý. Savaþ süresince Alman U tipi denizaltýlarý da yöreye gelerek birleþik
donanmaya zarar verdiler. 2 Fransýz harp gemisi ve bazý ikmal gemileri
dýþýnda en önemli baþarýlarý Magestic zýrhlýsýný batýrmalarý oldu.

Denizden donanma ile geçilemeyince zaten baþtan beri düþünülen
karadan da iþe karýþýlmasý gündeme geldi. Müttefikler planlarýný düzenlediler , hazýrlýklarýný yaptýlar.
Maltadan , Ýngiltereden, Fransadan , Mýsýrdan kara askerleri gelerek Limni adasýnda biriktiler.
Onlar çýkacaklarý günü , Türkler onlarýn gelecekleri günü - nereler olacaðýný bilemeden - beklemeye baþladýlar.

ANA SAYFA KARA SAVAÞINI BEKLERKEN This page hosted by Get your own Free Homepage