YOZGAT'TA EKONOMİ

TARIM

            İI'in ekonomisi büyük oranda tarıma dayalıdır. Yer şekilleri tarıma elverişli olan (% 98.8) İI'de, yarı kurak iklim gartlarından dolayı, kuru tarım yaygınla5mış ve ürün çeşitleri azalmıştır. İI'de yoğun olarak, tahıllar (buğday, arpa, çavdar, mısır), ikinci sırada baklagiller (nohut, fasulye, yesil mercimek) yetiştirilmektedir.  (Özellikle Boğazlıyan, Sarıkaya, Sorgun ve Merkez ilçede) Bunların yanısıra sulu tarım alanlarında şekerpancarı, ayçiçeği, patates ve soğan gibi ürünler yetiştirilmektedir. Sulanabilir alanlar sınırlı olduğu için, il tarımında sebze üretiminin önemi azdır. Genellikle; lahana, patlıcan, kabak, domates ve ıspanak gibi sebzeler üretilmektedir. iklimin sert oluşu ve depolama olanaklarının azlığından dolayı, meyve üretimi büyük boyutlarda değildir. Elma, armut, kayısı, vişne, üzüm, ayva, badem ve ceviz yetigtirilen başlıca meyvelerdir.

 

HAYVANCILIK

            İI ekonomisinde tarımın yanısıra hayvancılıkta önemli bir gelir  kaynağıdır. Bozkırların geniş yer kaplaması küçükbaş hayvancılığın yayğınlaşmasına yol açmıçtır. Hayvancılık genelde tarımsal faaliyetlerle bir arada yapılmakta olup, mer'a hayvancılığı biçimindedir. Son yıllarda hayvan soylarının ıslahı çalışmaları ve hayvansal ürünleri değerlendirmeye yönelik sanayü faaliyetleri ile hayvancılık alanında canlanma olmuş, modern işletmeler kurulmaya başlamıştır. İI'de, küçükbaş hayvanladar; akkaraman koyunu, kıl ve tiftik keçisi, büyükbaş havyanlardan sığır ve manda gibi cinsler beslenmektedir. Deri üretimi Yozgat'ın önemli gelir kaynaklarındandır. Son yıllarda kümes hayvancılığında da önemli gelişmeler kaydedilmiştir.  Küçük ölçekli tavuk çiftliklerinde, modern yöntemlerle üretim yapılmakta olup, özellikle 1995 yılından itibaren yumurta üretiminde belirgin artışlar olmuştur.

 

SANAYİİ

            Yozgat ilinde sanayi gelismemiştir. İmalat sanayiinde büyük ölçekli ve modern tek nolojiyle üretim yapan işletmelerin sayısı çok azdır. İl genelinde toplam  20 imalat sanayii isyeri bulunmaktadır. Bunların birisi (Tekel Bira Fabrikası) devlete, 19'u ise özel sektöre aittir. İI'in önemli sanayü kuruluşlarından olan Tekel Fabrikası'nda üretilen biranın % 80'i İzmir, Bursa, Ankara, Balıkesir ve Antalya ililerine pazarlanmakta olup,  % 5 kadarı Yozgat'ta satılmaktadır. Yöre bağcılığını geliştirmek için tesiste gıda üretilerek, çevre illerdeki şarap fabrikalarına satılması ile ilgili proje düşünce aşamasındadır. Yozgat şeker Fabrikası ile Entegre Et ve Süt işletme Tesisleri diğer önemli sanayi yatırımlarını oluşturmaktadır. Özel imalat sanayü kuruluşlarının çoğu ise, gıda üretimi  alanında faaliyet göstermektedir. çok sayıda Un Fabrikası bulunan il'de ayçiçek yağı, süt işleme, yemeklik tuz ve yem fabrikaları yer almaktadır. Özel işletmeler içerisinde taş ve toprağa dayalı sanayi ikinci sırada olup, çimento fabrikası ve tuğla fabrikaları bulunmaktadır. Bunların yanısıra küçük esnaf ve sanatkarların daha uygun koşullarda çalısmalarını ve küçük ölçekli işyerlerinin gelişmesini sağlamak amacıyla Küçük Sanayi Siteleri (KSS) kurulmugtur.

 

ORMANCILIK

            İI  topraklarının  %  18.24'ünü kaplayan ormanlar Akdağmadeni, Aydıncık, çandır, çayıralan, çekerek, KadıSehri ve Saraykent'te yoğunlaşmıştır. Boğazlıyan ve Yenifakılı ilçelerinde ise, orman örtüsü hiç yoktur. İI'de ormanları işletmek ve korumak üzere toplam üç işletme müdürlüğü mevcuttur. . Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü: Merkez, Aydıncık, Çekerek, Kadışehri, Şefaatli, Sorgun ve Yerköy. . Akdağmadeni Orman İşletme Müdürlüğü: Akdağmadeni ve Saraykent, . Çayıralan Orman işletme Müdürlüğü: Boğazlıyan, Çandır, Çayıralan, Sarıkaya ve Yenifakılı, ilçelerini kapsamaktadır. İl genelinde ormanlık alanların, işletmeler ve niteliklerine göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.

 

İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ	KORU	BALTALIK (ha)	TOPLAM (ha)
Akdağmadeni	46605	54061	100666
Çayıralan	37461	24029	61490
Yozgat	16575	78800	162156

 

            Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü'nün ormanları küçük parçalar halinde ve bozuk nitelikli olduğu için üretim yapılamamaktadır. Akdağmadeni ve çayıralan işletmelerinin koru ormanlarından ise, bakım ve gençleştirme çalışmaları sonucunda üretim yapılabilmektedir.  Ayrıca, bütün işletme müdürlükleri kendi sahalarında ağaçlandırma ve erozyon kontrol çalıgmalarına da ağırlık vermişlerdir.

MADENCİLİK

            Yozgat'ta Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sonucunda; bakır, kurşun, çinko (Akdağmadeni), demir (Sarıkaya, Sorgun, Akdağmadeni), flourit (Yerköy, şefaatli), grafit (Akdağmadeni Hatap Deresi, Yozgat) gümüş, mangenez (Akdağmadeni), uranyum (Sorgun), kireçtaşı (şefaatli), kuvasit (Sarıkaya, Sorgun), kayatuzu (Yerköy, Sekili), linyit (Sorgun), çimento hammaddesi (Yerköy, Saray), tuğla ve kiremit hammadesi'ne (Akdağmadeni, Sarıkaya, Yerköy  rastlanmıştır. Fakat, linyit, gümüş ve kayatuzu yatakları dışındaki madenlerin tenörü dügük olduğu için işletmeye açılmamıştır.             İI toprakları jeotermal enerji kaynakları bakımından da zengindir. İI'in ekonomisi, tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Halkın; . % 70' tarım . % 20'si ticaret . % 10'u imalat sektöründe çalışmaktadır. İI'in toplam yüzölçümü; 1 403 700 hektardır. Bunun; 53 459 hektarının kültüre elverişsiz arazi ve yerleşim alanları, 13 983 541 hektarının ise kültüre elverişli arazi teşkil etmektedir. Kültür arazisinin ilçeler itibariyle dağılımı (EK 13> de görüldüğü gibidir. Yozgat'ta, 1997 yılında; . 47 694 ton azotlu, . 50 383 ton fosforlu, . 196 ton potaslı olmak üzere, . 98 273 ton gübre kullanılmıştır.

 

Son 5 yılda kullanılan gübre durumu ; İI genelinde;

Sığır	201 101
Manda	5 913
Koyun	449 300
Kıl Keçisi	14 437
Tiftik Keçisi	9 278
At	514
Eşek	13574
Katır	570
Kanatlı	1661400
İlkel Arı Kovanı	712
Yeni Tip Arı Kovanı	19130 mevcuttur.

 

            Yozgat'ta  15 64 yaş arası faal nüfusun toplam % 45 'ini oluşturmaktır. Bu miktar yaklaşık 260 000 kişiyi aSmaktadır. Tarım sektöründe kuru şartlarda yapılan tahıl üretimi egemendir. Orta büyüklükteki isletmeler önemli bir grup olusturur. Küçük işletmeler ve ortakçılık ilişkileri yaygındır. İI'in gayri safi milli hasıla içerisinde tarım payı yaklaşık % 59'dur. İlimizin  ülke genelinde tarım kesimindeki yeri % 1,5 dir. Tarım sektöründe, kuru şartlarda yapılan tahıl üretimi egemendir. Orta büyüklükteki işletmeler önemli bir grup oluşturur. Küçük işletmeler ve ortakçılık ilişkileri yaygındır. il'in 1996 yılında kişi başına düşen milli geliri 1375 $ olup, Türkiye ortalaması ise 2888 $’ dır. Tarım ürünlerinden; buğday, arpa, mercimek, nohut ve fasülye, ekilebilir alanların büyük bölümünü kaplamaktadır. İI'deki sebzecilik, genelde tüketime yöneliktir. İlimizin genel kültür arazisinin dağılımını % olarak şu şekilde göstermek mümkündür.

 

Ormanlık Saha                  % 18,92               257 552

çayır                                % 21,70               276 156

Meyvelik                           % 0,17                    2 467  

Bağlık Arazi                      % 0,45                    6 059  

Sebzelik Arazi                   % 0,40                    6 576  

Tarla Arazisi                     % 58,34               810 031   Hektar

 

Orman Ürünleri: İI'in Akdağmadeni ve çayıralan ilçelerindeki ormanlardan 1997 yılı sonu itibariyle 6 536 m; tomruk, 5 038 m~tel direği, 11 600 m3 maden direği, 4 253 m3 sanayi odun, 5 508 kağıtlık odun, 6 427 siter lif yonga odunu, 170 636 siter yakacak odun, 1 931 siter sırık üretilmistir. (EK 19) İlimiz merkez ve ilçelerimizdeki boş alanların ağaçlandırılması konusunda  yoğun çalışmalar sürdürmektedir. 1997 Yılı içerisinde ise 1 220 ha. Alan ağaçlandırılmış bulunmaktadır. İI genelinde 107 150 ha, potansiyel ağaçlandırma alanı mevcuttur. Ayrıca, 405 226 ha. alanı ise, potansiyel erozyon kontrol alanıdır.

 

TİCARET YAPISI

            İlimiz, tarım sektörünün ağırlık taşıdı~ı bir ekonomiye sahiptir. Sanayi ve tarım sektöründeki gelişmemişlik, ticari hayatı daha çok kapalı ekonomi biçimine bürünmüştür. Ticari faaliyetler, çarşı ve semtlerde butunan mağaza ve dükkanlardan yapılmaktadır. Halk, haftanın belirli günlerinde kurulan pazarlarda, tüketim maddelerini daha ucuza temin etmektedir. İç ticari hayatın göze çarpan özelliği köy ve kasabalarda üretilen mevsimlik sebze meyve, tahıl ürünleri canlı hayvan ve hayvan ürünleridir.

            İI'de tarımın hakim olması sebebiyle çevre illere, baklagiller, hububat ve canlı hayvan satışı yapılmakta, çevre illerden mevsimlik olarak sebze ve meyve ile giyecek maddeleri, dayanıklı sair tüketim maddeleri, ağır sanayi ürünleri alınmaktadır. Son yıllarda İI'de sanayi sektöründeki gelismeler kayda değerdir. Daha çok inşaat sektörüne hitap eden, toprağa dayalı sanayi kuruluşları kendini göstermektedir. Yozgat ili genelinde, 75 adet çeşitli dallarda üretim yapan fabrika mevcuttur. Bunlardan Tekel Bira Fabrikası ile şeker Fabrikası Devlet sektörüne ait, diğerleri özel kuruluş veya şahıslara aittir. Halk, sebze ihtiyacını,  Belediye Sebze Hali'nden temin etmektedir. Diğer ilçelerimizde de sebze halleri mevcuttur. Ilçemizin ihtiyacına cevap vermektedir. Sebze hallerinde  mevsiminde yetişen sebze ve meyveler sergilenmekte, diğer zamanlarda ise komşu illerden getirilen sebze ve meyveler satılmaktadır.