Nhà vệ sinh có sự tham gia của cộng đồng
Một nhà tài trợ đã quyết định giúp đỡ huyện C tỉnh H giải quyết vấn đề vệ sinh cho các làng ven biển. Điều kiện tiên quyết là phải thực hiện công việc có sự tham gia của cộng đồng, nghĩa là phải hỏi dân xem họ muốn gì và làm theo như vậy. Dân ở đây vốn quen giải quyết công việc vệ sinh của mình ngay ra bãi biển đẹp như mộng của làng mình. Khi được hỏi là họ có thích làm nhà vệ sinh không họ trả lời "có" nhưng không có tiền. Câu hỏi tiếp là "có tiền thì họ thích làm vệ sinh riêng cạnh nhà mình hay là vệ sinh công cộng chung của một nhóm hộ?". Cả đời chưa biết đến nhà vệ sinh nên không ai thích đặt một thùng phân lù lù cạnh nhà. Thế là ai cũng trả lời "chúng tôi thích vệ sinh công cộng". "Bệt hay xổm?" ai cũng thích bệt có nước bấm một cái là phi tang. Thậm chí có người đã từng đi đây đi đó còn đòi phải được trang bị bệ xí có cảm biến hồng ngoại để khỏi phải thò tay vặn nước "đã trang bị là phải loại hiện đại nhất, không thì thôi". Kết quả điều ra được các tư vấn nước ngoài và thủ đô ghi chép lại đầy đủ và in ra báo cáo dày hàng trăm trang. Có đủ cả nghiên cứu khả thi xem thôn này sẽ cử người ra trông coi vệ sinh và giữ gìn sạch sẽ ra sao.
Theo ý nguyện của dân một tư vấn thiết kế ở 37 Lê Đại Hành đã thiết kế loại nhà vệ sinh công cộng ngang ngửa với công trình phụ của gia đình loại khá ở Hà Nội. Nhà có khu đi tiểu và 6 ô đi nặng, ô nào cũng bệt Thái, rồi bể nước cao, có cả giếng khoan và bơm nước vì khu vực này chưa hề biết đến nước sạch. Hai nhà vệ sinh được cấp kinh phí để thi công. Thi công có đấu thầu đàng hoàng và được một tư vấn nước ngoài giám sát. Chưa tính tiền khảo sát thăm dò ý dân thì tiền thiết kế, thi công, giám sát đã làm cho giá của một nhà vệ sinh lên tới 150 triệu, tức là 25 triệu một ô.
Rồi cái ngày khánh thành cũng đến để các vị quan chức vào ngó một cái, vặn vòi thử xem có nước không. Ngày hôm sau đã không ai dùng cái nhà vệ sinh này vì chẳng có ai trông coi nên nó bẩn quá. Vài người tình nguyện cũng cả đời chưa bao giờ làm vệ sinh hố xí cho người khác nên không mặn mà, nhất là lại không có kinh phí để bồi dưỡng, không có tiền điện để chạy máy bơm. Không ai dại gì đặt cái mông của mình lên cái bệ bẩn thỉu trong khi bãi cát lúc thủy triều xuống rộng mênh mông bên cạnh luôn sạch sẽ và thoáng mát. Thỉnh thoảng người ta lại phải bơm nước lên cọ rửa sạch sẽ để khách đến tham quan và đánh giá dự án. Cái bơm chạy được vài tháng cũng tạch luôn vì nước ở đây mặn phá cánh bơm rất mạnh.
Thế là hai cái công trình tốn hàng trăm tấn thóc, kết quả vật chất của một dự án hàng tỉ đồng kia bị bỏ không cho xuống cấp nhanh chóng còn người dân vẫn cứ tự nhiên ra bãi biển thơ mộng để giải quyết mọi nỗi buồn của mình. Cũng may là một cơn bão lớn đã cuốn phăng cả cái nhà vệ sinh ra biển, xóa được vết nhục của các nhà tài trợ và của cái gọi là "phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia cộng đồng" của mấy ông tư vấn ở thủ đô.