Makaleler

1995 yılında gerçekleştirilen Hazine işlemlerini değerlendiren bu rapor Meclise gönderilen Hazine ile ilgili ilk rapordur. Raporda iç ve dış borçlara ve bir kısım transfer giderlerine yer verilmiştir. Rapor Sayıştay Genel Kurulunun onayından sonra Genel Uygunluk Bildirimi ekinde Ekim 1996'da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderildi.

· 1996 Yılı Hazine İşlemleri Raporu

Tamamını indirmek için tıklayınız: Word Belgesi (1.105 KB) Winzip ile sıkıştırılmış

Raporda 1996 yılı Hazine işlemleri ile birlikte borçlanma sisteminin bir genel değerlendirmesi de yer almaktadır. Rapor Sayıştay Genel Kurulunun onayından sonra Genel Uygunluk Bildirimi ekinde Ekim 1997'de TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderildi.

· 1997 Yılı İzleme Raporu

Tamamını görmek için tıklayınız.

1996 yılı Hazine İşlemleri Raporu ile birlikte Genel Uygunluk Bildirimi Eki olarak Meclise gönderilen bu raporda, bir önceki yıl Meclisçe reddedilmiş olan Dış Borçlar Hesabı ile ilgili olarak yapılan düzeltme çalışmaları ele alınmaktadır.

· 1997 Yılı Hazine İşlemleri Raporu

Tamamını indirmek için tıklayınız: Word Belgesi (593 KB) Winzip ile sıkıştırılmış

Ekim 1998'de Genel Uygunluk Bildirimi Eki olarak Meclise gönderilen bu raporda dış borçlar, iç borçlar, transfer giderleri ve bütçe finansmanı dengesi ele alınmaktadır. Bu çerçevede raporda, yarı mali işlemlerle ilgili ayrıntılı bir çalışmaya yer verilmiştir.

· 1998 Yılı İzleme Raporu

Tamamını görmek için tıklayınız.

Ekim 1998'de Genel Uygunluk Bildirimi Eki olarak Meclise gönderilen bu raporda Hazinenin hesaplarından uygun bulunmayan dış borçlar, garantili ve devirli kredilerden doğan alacaklar, KİT'lerdeki sermayelerin takip edildiği hesaplara ilişkin yapılan düzeltme çalışmaları yer almaktadır.

· 8. 5 Yıllık Kalkınma Planı Borçlanma ve Borç Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu

Tamamını indirmek için tıklayınız:

Ön Rapor: Word Belgesi (70 KB) Winzip ile sıkıştırılmış

Nihai Rapor: Word Belgesi (571 KB) Winzip ile sıkıştırılmış

Bu rapor, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlıkları çerçevesinde oluşturulan Borçlanma ve Borç Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu tarafından yapılan çalışmaların nihai raporudur. Raporda kamu açıkları ve kamu açıklarının bir sonucu olarak iç ve dış borçlar incelenmektedir.

· TBMM İç ve Dış Borçları Araştırma Komisyonu Raporu

Tamamını indirmek için tıklayınız: Word Belgesi (445 KB) Winzip ile sıkıştırılmış

Eylül 1998'de iç ve dış borçların nerelerde kullanıldığını araştırmak amacıyla TBMM Üyesi Sn. Yıldırım Aktürk'ün başkanlığında kurulan komisyon çalışmalarını bitirip raporunu Mart 1999'da tamamladı. Ancak erken seçim nedeniyle söz konusu rapor yayınlanıp Meclis Genel Kuruluna intikal etmedi. Raporda borçlarla ilgili kapsamlı bilgiler ve ayrıntılı verilere yer verilmiştir.

· 2000 Yılı Mali Raporu

Tamamını indirmek için tıklayınız: Sıkıştırılmış Word Belgesi (599 KB) Acrobat PDF (1,40 MB)

Sayıştay Genel Kurulunun onayı ile Eylül 2000'de Meclise gönderilen 2000 Yılı Mali Raporu Genel Uygunluk Bildirimleri ekinde gönderilen raporlar dışında Meclise gönderilen ilk rapordur. Raporda genel olarak mali yapımızın sorunları sistematik ve bütüncül bir yaklaşımla ele alınmakta ve şeffaflık, hesap verme sorumluluğu, mali disiplin temelinde bu sorunlara zemin oluşturan zaaflar değerlendirilmektedir.

Makaleler ve Tebliğler

Makale ve tebliğlerin hemen altında kısa bir özetleri verilmiştir. İlgili yazının tamamı Microsoft Word belgesi olarak görülebilir.

§ Karayolları ve DSİ Birim Fiyatlarında Yer Alan Tünel Uzunluk Zammı Uygulamasından Kaynaklanan Sorunlar

Mali Hukuk Dergisi, Eylül-Ekim 1996, Sayı 65.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Uzunluğu 300 m.yi geçen tünellerde çalışma zorluğundan dolayı tünelde yapılan inşaat ve imalata Tünel Uzunluk Zammı verilmektedir. Karayolları Birim Fiyat Tariflerinde her hakedişte, açılan tünel uzunluğuna göre bir zam oranı tespit edilmesi öngörülmüşse de bu zammın tünel içinde gerçekleştirilen inşaat ve imalatın hangi kısmına uygulanacağı belirtilmemiştir. Bu nedenle yapılan düzenleme belirlenen Tünel Uzunluk Zammı oranının tünel içinde gerçekleştirilen tüm inşaat ve imalata uygulanmasına açıktır. Ancak bu durum;

1. Hakediş sistemimize uygun olmadığından anlaşıldığı şekliyle uygulanmasında zorluk bulunmaktadır.

2. Aynı amaca yönelik olan DSİ ve Köy Hizmetleri Birim Fiyat Tariflerinden çok farklı sonuçlara yol açmakta olup bu fark işin gereğinden kaynaklanmamaktadır.

3. Tünel Uzunluk Zammının mantıksal gerekçesine aykırıdır.

4. Hazine menfaatlerini zarara uğratacak niteliktedir.

§ Dış Borçların Denetimi

Tebliğ, Ömer Karamollaoğlu ile birlikte, Çarşamba Toplantıları, Mart 1997.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Dış borçlar 1980'li yıllardan itibaren Türkiye'nin en önemli meselelerinden biri durumuna gelmiştir. Dış borçlar konusunda hem kamuoyu hem de TBMM'nin duyarlı oldukları bir gerçektir. Ancak hayati öneme sahip olan bu konu bilgi eksikliği dolayısıyla hiçbir zaman sağlıklı şekilde ele alınıp irdelenememiştir. Dış borçlar konusunda TBMM'yi ve dolayısıyla kamuoyunu bilgilendirecek tarafsız bir kaynak olarak Sayıştay’a önemli görevler düşmektedir.

1993 yılından bu yana dış borçların denetimi alanında önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Sayıştay denetimi saymanlığın verile emirlerini kaydetmekle sınırlı olan işlevini aşarak bugün dış borç sisteminin sorgulanması aşamasına gelmiştir. Denetim yaklaşımımız, borç stokunun doğrulanması, kredi maliyetlerinin çıkarılması ve proje denetimini içerecek zenginliğe ulaşmıştır.

§ Ödenek Üstü Harcama

Tebliğ, Çarşamba Toplantıları, Nisan 1997.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Bütçe disiplininin sağlanmasında ödenek üstü harcamanın önlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu hususta Meclisin 1995 yılı Kesin Hesabından sonra tamamlayıcı ödenek verilmeyeceğini benimseyerek gösterdiği kararlılığı Sayıştay denetim ve yargı yoluyla desteklemelidir.

Ödenek üstü harcamadan sadece saymanı değil tahakkuk memuru ve ita amirlerini de sorumlu tutmak 1050 sayılı Kanunun Ek 1 ve Ek 2. maddeleri gereğidir. Bu suretle Sayıştayın ödenek üstü harcamanın önlenmesi konusunda etkinliği artacaktır.

§ Sayıştay Sorgularına Savunma Gönderme Zorunluluğu

Tebliğ, Çarşamba Toplantıları, Nisan 1997.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Sayıştay denetçileri hesap incelemesi sırasında ilişikli buldukları konuları sorgu konusu yaparak sorumlulardan "açıklama" isterler. (Sorgu kağıdının eski adı olan "istizah" açıklama talebi anlamındadır.) Sorumluların sorguya verdikleri cevap bir nevi savunma olmakla birlikte Sayıştay Kanununda yapılan düzenlemeden bunun savunma hakkının ötesinde yönleri olduğu anlaşılmaktadır.

§ Kamu Dış Borçlarının Acı Geçmişi ve Umutsuz Geleceği

Finansal Forum Gazetesi, 25.11.1997.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Dış borçları yönlendirecek belirli bir dış borç politikası yoktur. Bu eksiklik, kısa dönemli gereksinimlere göre yönetilen dış borçların, ekonominin ciddi sorunlarından biri haline gelmesine neden olmuştur.

Bugüne kadar alınan dış krediler verimli yatırımlarda kullanılmadığından bu kredilerin geri ödemeleri ya yeni borçlanmalarla ya da vergi gelirleriyle yapılmaktadır. Bu durumun milli gelir üzerinde olumsuz etkileri vardır. Diğer bir deyişle verimsiz alanlarda kullanılan dış borçlar uzun dönemde ülkeyi fakirleştirmektedir.

1982 yılından bu yana, genellikle kullanılan kredilerin üzerinde borç ödemesi gerçekleştirilmiştir. Bu şekilde dışarıya aktarılan net kaynak 17 milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakam her yıl artarak devam etmektedir.

Bu güne kadar dış borçlarda izlenen trend sürdürülürse yakın gelecekte dış borç stokunda ve her yıl dışarıya aktarılan net kaynak miktarında önemli artışlar olacaktır. 2005 yılında kamu dış borç stokunun 95 milyar dolara, net transferlerin de ülkemiz aleyhine 9,5 milyar dolara ulaşacağı beklenmektedir.

· Hizmet İçi Eğitime Sistemli Yaklaşım

Sayıştay Dergisi, Ekim-Aralık 1998, Sayı 31.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Eğitim, insan kaynakları yönetiminin önemli bir bileşenidir. Geleneksel olarak eleman yetiştirmenin ötesinde, eğitimin, kurumların yeniden yapılandırılması ve geliştirilmesi gibi çağdaş roller üstlenmesi bekleniyorsa eğitimde sistemli yaklaşım kullanılmalıdır. Bu yaklaşım mantıklı ve basittir. Aynı zamanda kolaylıkla uygulanabilir.

Eğitime sistemli yaklaşım için pek çok model olmakla birlikte bunların hepsi de en azından takip eden beş ögeyi içerir:

1. İhtiyaç analizi ya da değerlendirmesi

2. Kurs tasarımı

3. Kurs malzemelerinin geliştirilmesi

4. Eğitimin sunulması

5. Eğitimin değerlendirilmesi

§ ASOSAI’de Yeni Eğitim Altyapısı

Sayıştay Dergisi.

(Çeviri, Kaynak: Kiyoshi Okomato, INTOSAI Journal,)

Tamamını görmek için tıklayınız.

1997’de Asya Yüksek Denetim Kuruluşları Teşkilatı (ASOSAI) INTOSAI Gelişme Girişimi (IDI) ile birlikte bölgede kalıcı bir denetim eğitimi altyapısı oluşturmak için Uzun Dönemli Bölgesel Eğitim Programını (LTRTP) uygulamaya koymuştur. 27 kişilik bir eğitim uzmanı havuzunun oluşturulması ve üç bölgesel kursun sunulmasıyla LTRTP bu altyapıyı etkin bir biçimde oluşturmuştur ve bölgesel eğitimde önemli bir etkide bulunmaktadır.

§ Etkin Bir Eğitim İçin Kılavuz

Mali Yönetim ve Denetim Dergisi, Nisan-Mayıs 2001 (I), Haziran-Temmuz 2001 (II).

Tamamını görmek için tıklayınız.

Hizmet içi eğitim yoluyla kurumlar kendilerini nasıl geliştirip değiştirebilirler? Bu yazıda bu sorunun cevabını arayacağız. Eğitim genellikle kişilerin bilgi kazanması, yeni bilgiler edinmesi olarak anlaşılmaktadır. Ancak, bunu kurumların gelişmesi için etkin bir araç olarak kullanan eğitimciler ve onlarla çalışan kurum yöneticileri eğitimi kişilerde davranış değişikliği ile sonuçlanan bir süreç olarak anlıyorlar. Bunu tercih etmelerinin nedeni çok açık: eğitimin etkinliğinin kanıtlanması ancak kişilerin davranışlarında bir değişikliğin görülmesi ve ardından da bunun kurumsal sonuçlara olumlu yansıması ile mümkün olmaktadır.

§ Bir Kötü Uygulama Örneği: Kütlü Pamuk Destekleme Priminden Doğan Görev Zararı

Finansal Forum Gazetesi, 11.6.2001. (Görev Zararı Dedikleri)

Tamamını görmek için tıklayınız.

Hükümetin 1993 ve 1994 yıllarında pamuk üreticilerini desteklemek amacıyla giriştiği kütlü pamuk destekleme primi uygulaması, son yılların en ağır mali sorunlarından birine yol açtı. Devlet, bir yıllık destekleme karşılığında milli gelirin % 10’una ulaşan ve giderek artan bir yükümlülükle karşı karşıya kaldı. Bu zamana kadar nakit olarak veya tahvil verilerek ödenen 3,6 milyar dolar ve borç bakiyesi olan 15 milyar dolar ile birlikte 18,6 milyar dolara ulaşan bu yükümlülük hemen hemen 1999-2000 yılı dünya pamuk üretiminin toplam bedeline eşittir.

§ Yarı Mali İşlemler

Tebliğ, 16. Maliye Sempozyumu, Haziran 2001.

Tamamını görmek için tıklayınız.

Bu çalışmada yarı mali işlemler özellikle şeffaflık ve hesap verme sorumluluğu üzerinde yoğunlaşılarak ele alınmaktadır. Yarı mali işlemler, merkezi hükümetin bütçe dışı işlemlerinde ortaya çıkmaktadır. Bu işlemleri “kayıt dışı bütçe” olarak da değerlendirmek mümkündür. Merkezi hükümetin gideri ya da geliri niteliğinde olan bu işlemler bütçede yer almamakta, belirli ölçüde borçlanma işlemlerinin incelenmesiyle ortaya çıkmaktadır.