Из книги: 
Муса Жђлил, Моабит дђфтђре / Муса Джаліль, Моабітський зошит,
Казан, Китап нђшрияты / Київ, видавництво "Дніпро", 1986.

(с.70)

Кол

Ул, куркып дошманы алдында 
Калтырап, књтђрде кулларын. 
Сугышныћ ић кызган чагында 
Ташлады кулыннан коралын.

Дошманы сњгенђ-ќикренђ 
Кулларын каерып бђйлђде. 
Љстенђ тау хђтле йљк тљяп, 
Камчылап тылына ђйдђде.

Ул бара, кан юа ќилкђсен 
Камчы џђм дошманы йљгеннђн. 
Шђм кебек тљз буе, нишлђсен? 
Кљянтђ шикелле бљгелгђн.

Кешелек сыйфаты бу чакта, 
Ђйтегез, бармы бу мескендђ? 
Аягы, куллары џђм хђтта 
Ќаны да хуќасы иркендђ.

Юк сића кешечђ кљн итњ, 
Биклђдећ, син гомер юлыћны, 
Дошманыћ алдында, егетем, 
Бер куркып књтђргђч кулыћны.

Я сугыш син яклап хаклыкны, 
Я сайла кызганыч коллыкны. 
Беренче юл нинди данлыклы, 
Икенчесе нинди хурлыклы.

1943, январь

(с.110)

Хљкем алдыннан

Черчетлђр ханы
("Кылыч хан" трагедиясенђ)

Хљкем ќитте, безне чыгардылар 
џђм тезделђр бер буш урынга. 
Кояш батты, ахры, телђмђде 
Бу хурлыкка шаџит булырга.

Њлан юеш иде, ђллђ чыктан, 
Ђлла ќирнећ зарлы яшеннђн, 
Урман, таулар, књллђр... Бар да куркып 
Томан арасына яшренгђн.

Тышта салкын, бары аяк белђн 
Тойдым ќирнећ, таныш ќылысын. 
Ќир йљрђкне минем ќылытмакчы 
Анам тљсле љреп сулышын.

Кайгырма, ќир, йљрђк калтырамас 
Синећ љстђ чакта аяклар. 
Аныћ исме белђн ачылган тел, 
Њлгђнда дђ Аны кабатлар.

Менђ алар, черчет хакимнђре, 
Кызыл књзле, юеш танаулы. 
Тик белсеннђр, алар тњгел, ђ без 
Гаеплђњче бњген аларны.

Ќиз балтасын ќђллад кайраганда, 
Эт лђззђтен тоеп канында, 
Черчетлђргђ каршы соћгы сњзне 
Без ђйтербез хљкем залында.

Килер ул кљн, халык хљкем итђр, 
Карар булыр кискен џам кыска. 
Каным белђн язган соћгы ќырым, 
Бул гаеплђњ акты фашистка.

1943

(с.188)

Вђхшђт
(Пьесадан)

Алар... Алар ќыйнап аналарны, 
Балаларны кырга кудылар. 
Казыттылар чокыр, ђ њзлђре 
Читтђн, кљлеп, карап тордылар...

Ђ аннан соћ чокыр кырыена 
Тезделђр дђ хђлсез халыкны, 
Зур борынлы, ямьсез бакыр књзле 
Исрек майор љскђ калыкты.

Кен яћгырлы иде... Берсен-берсе 
Этђ-тљртђ кургаш болытлар 
Иелделэр ќиргэ... Юк, бу кенне, 
Бу кљнне мин мђћге онытмам!

Њзем књрдем, њз књзлђрем белђн, 
Њкреп акты ничек елгалар;
Балалар књк ничек њкси-њкси 
Яшен тњкте ярсып Ќир-ана.

Њзем књрдем, ничек моћлы кояш 
Болыт аша ќиргђ сузылып, 
Њксеп њпте њксез балаларын 
Соћгы кабат кысып, суырып.

Нђфрђтеннэн, йљрђк ачысыннан 
Кљзге урман шашып шаулады. 
Ишетелде калын бер имђннећ 
Авыр сулап ќиргђ ауганы.

Яшь балалар, куркып, аналары 
Итђгенђ елап ябышты. 
Мылтык таушы кисте карт ананыћ 
Йљрђгеннђн чыккан каргышны.

Бер кечкенђ бала, яфрак тљсле 
Калтыранып, тљелеп яшенђ, 
Анасыныћ итђк арасына 
Бљдрђ чђчле башын яшерђ.

Ул сарыла шашкан анасына, 
Нђни књћеле сизђ, књрђсећ!
- Аталар бит, ђнием, яшер мине, 
Ђнием, бђгърем, килми њлђсем!..

Ана, иелеп, ике кулы белђн 
Књтђрде дђ ќирдђн баласын, 
Књкрђгенђ кысты џђм мылтыкка 
Каршы тотты йљрђк парђсын.

Бала кинђт аћа ыргытылды, 
Ачы тавыш љзде иљрђкне:
- Мин яшисем килђ, ђнием ќибђр, 
Ђнием, ќаным, бђгърем... кирђкми...

- Курыкма, балам, хђзер... хђзер бетђ, 
Йом кузећне, књзећ курмђсен! 
Тњз, тњз, балам... хђзер... авырттырмас та... 
Палач терелђй ќиргђ књммђсен!..

Бала йомды књзен... Ак муеныннан 
Кызыл тасма тљште салынып. 
Ауды ќиргђ бергђ ике тормыш, 
Бер-берсенэ ябышып, сарылып.

Кук кукрђде кинђт, ќил сызгырды, 
Ќир елады кысып тешлђрен. 
Нинди ачы бу яшь, нинди кайнар!.. 
Нишлђдећ сић ќирем, нишлђдећ?

Ђйт син мића, миллион еллар яшђп, 
Син бакчалы, књлле, чђчђкле, 
Курдећме тик бер кат њз гомрећдђ 
Мондый хурлык, мондый вђхшђтне?!

Кутђр, илем, хаклык байрагыћны 
Буяп ќирнећ канлы яшенђ, 
Њлем булсын нуры ана канын, 
Бала канын эчкђн вђхшигђ!

1943, октябрь

(с.238)

Катыйльгђ

Мин тез чњкмђм, катыйль, синећ алда, 
Кол итсђћ дђ, тоткын итсђћ дђ, 
Кирђк икђн, њлђм аягњрђ, 
Балта белђн башым киссђћ дђ.

Мећен тњгел, бары йљзен генђ 
Юк итђлдем синећ сыћарныћ. 
Џам халкымнан, кайткач, шуныћ љчен 
Мин тезлђнеп гафу сорармын.

1943, ноябрь

(с.300)

Батырлык турында

Белђм, егет, синећ ќырыћда 
Књп илећђ сљю, якынлык. 
Тик ђйт: авыр сугыш юлында 
Син књрсђттећ нинди батырлык?

Син бастыћмы сафка, кыенлык, 
Кайгы йљген илећ тартканда? 
Кыенлыкта књрене кыюлык, 
Ил батырны сыный батканда.

Ирлек сорый кљрђш егеттђн, 
Ирешер љчен бљек љмиткђ. 
Ирек китар, качса~, ирлектђн, 
Ирлек белђн иреш иреккђ.

Коткарырмы ялыну, елаулар, 
Тоткын итсђ дошман йљрђкне? 
Буа алмас лђкин богаулар 
Кылыч йљртђ белгђн белђкне!

Ни мђгънђ бар эзсез яшђњдђ, 
Тњбђнлектђ, тарлык, кимлектђ? 
Яшђњ хозурлыгы хљрлектђ, 
Гомер озынлыгы ирлектђ.

Ил онытмас, бирсђћ каныћны 
Ватан љчен изге кљрђшкђ. 
Хаин каны тама чилђккђ, 
Батыр каны тама йђрђккђ.

Батыр њлђ, њлмђс ат алып, 
Батырлыклар белђн макталып, 
Исмећ, калсын, њзећ, њлсђћ дђ, 
Тарихларда укып ятларлык.

1943, декабрь